විජ්ජාකාරයාට නැතිවම බැරි මෙවළම ඇස්බැන්දුමයි; නරඹන්නා රැවටීමට ඇති හැකියාවයි. ලෝක ප්‍රකටTin Tin චිත්‍රකතා මාලාවේ The Seven Crystal Balls නම් කතාව ඇරඹෙනුයේ තමන් ලන්ඩන් රඟහලක දුටු විජ්ජාකරුවකු අනුගමනය කරමින් වතුර විස්කි බවට පරිවර්තනය කිරීමට කපිතාන් හැඩොක් දරන උත්සාහයෙනි. කොතෙක් යත්න දැරුවද වතුර විස්කි බවට පත්කිරීමේ ඇස්බැන්දුම සාර්ථකව ග්‍රහණය කරගැනීමට ඔහු අසමත් වේ.

රාජපක්ෂ පාලනයද මේ දිනවල දේශපාලනික ඇස්බැන්දුමක නිරතව සිටී. එහි අරමුණ රසායනික පොහොර කාබනික පොහොර බවට පත්කිරීමයි. දශක ගණනාවක් පුරා රසායනික පොහොර මත රඳා පැවතුණු මෙරට කෘෂිකර්මය මාස කිහිපයකින් මුළුමනින්ම කාබනික පොහොර භාවිතයට පෙරළීමට ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනපතිවරයා තීරණය කළේය.

අරාබි නිසොල්ලාසයේ එන ඇලඩින්ට එක් රැයකින් මහා මාලිගාවක් තනවා තම දක්ෂකම පෙන්වීමට හැකිවනුයේ පුදුම පහන නිසාය. ගෝඨාභය ජනපතිවරයාට එවැනි පුදුම පහනක් නොමැත. එබැවින් ලංකාවේ සමස්ත කෘෂිකර්ම ක්ෂේත්‍රයම කිසි කලක නොවූ විරූ අවිනිශ්චිතතාවකට ලක්ව සිටී. පොහොර ලැබෙනවාද, ලැබෙන්නේ කවදාද, ලැබෙන පොහොර මෙරට වගාවන්ට සුදුසුද යන්න කිසිවෙකුත් නොදනී. තාවකාලික විසඳුමක් ලෙස කෙටි කලකට හෝ මෙතෙක් භාවිත වූ රසායනික පොහොර සීමිත තොග ප්‍රමාණයක් හෝ ආනයනය කිරීමට ආණ්ඩුව පියවර නොගත්තේ ජනපතිවරයාගේ දැඩි නොකැමැත්ත නිසා විය හැක.

ගොවි උද්ඝෝෂණ මෙරට විරල දෙයකි. රට පුරා ගොවියන් මහ පාරට බැස පඹයින් පුළුස්සමින් කෑගසනුයේ තම අනාගතය මත අනපේක්ෂිත ලෙස වැටුණු තෙරක් නොපෙනෙන අඳුර නිසාය. කෘෂිකර්ම ඇමතිවරයාගේ පඹයන්ට තැලීමෙන් ඇරඹුණු මෙම විරෝධය මහින්ද අගමැතිවරයාගේත් ගෝඨාභය ජනපතිවරයාගේත් පඹයන්ට තැලීම දක්වා මේ වන විට වර්ධනය වී ඇත.

රාජපක්ෂ පවුලේත් ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණේත් ඡන්ද පදනමේ කොඳු නාරටිය ගොවි ජනතාවයි. 2005, 2010, 2019 හා 2020දී රාජපක්ෂවරුන් ලත් මැතිවරණ ජයග්‍රහණයන්හි ප්‍රධානතම සාධකයක් වූයේ ගොවි ජනතාවගෙන් ලැබුණු සහායයි. කෘෂිකර්මාන්තය- විශේෂයෙන්ම වී ගොවිතැන ප්‍රධානම ජීවනෝපාය වූ දිස්ත්‍රික්කවල 55%-60% අතර ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් වාර්තා කිරීමට රාජපක්ෂවරු දිගින් දිගටම සමත් වූහ.

අද කුරහන් සාටකය ඇන්ද වූ පඹයන් පුළුස්සන්නේද මේ ගොවි ජනතාවයි.

ගෝඨාභය-මහින්ද පාලනයට තව තෙසතියකින් දෙවසරක් පිරේ. රටට හා ජනතාවට කෙසේ වෙතත් රාජපක්ෂ පවුලට නම් එය ඉතාමත් සාර්ථක දෙවසරකි; ඔවුන්ගේ බල ව්‍යාපෘතියේ වැදගත් කාරණා සියල්ලක්ම වාගේ ඉටුකරගත් දෙවසරකි. සියලු බලය පවුල අත කේන්ද්‍රීයව ඇත. අනාගත බලය අයියාගෙන් මල්ලීටත්, බාප්පාගෙන් පුතාටත් මාරුවීමට අවැසි කොන්දේසිද සම්පූර්ණය. එබැවින් රාජපක්ෂවරුන්ට රැකගන්නට පාරාදීසයක් තිබේ.

ප්‍රශ්නය නම් තමන්ගේම වැරදි නිසා වේගයෙන් සෝදාපාලු වී යන ඡන්ද පදනම යළිත් ගොඩනගානැගීමට රාජපක්ෂවරුන්ට හැකිද යන්නය.

2019 ජනපතිවරණයේදී හා 2020 මහ මැතිවරණයේදී රාජපක්ෂවරුන්ගේ ප්‍රධානතම සටන් පාඨ වූයේ රට රැකීමත්, ආර්ථික සෞභාග්‍යයත්, පාස්කු ප්‍රහාරයේ ‘මහ මොළකරුවා’ ඇල්ලීමත්ය. ආර්ථිකය පතුලටම වැටීමට තව ඇත්තේ කට්ට කිහිපයක් පමණි. පාස්කු ප්‍රහාරයේ ‘මහ මොළකරුවා’ ඇල්ලීම කෙසේ වෙතත් මේ දිනවල සිදුවන්නේ ප්‍රහාරයෙන් වඩාත්ම අගතියට පත් කතෝලික ජනතාවගේ ආගමික නායකයන්ට එරෙහිව මර්දනයේ හස්තය දියත්වීමය.

රාජ්‍ය බුද්ධි අංශ ප්‍රධානියාගේ පැමිණිල්ලක් මත සිරිල් ගාමිණී පියතුමා අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට කැඳවා තිබේ. 2015 මෙන්ම 2019 ජනපතිවරණයෙන් රාජපක්ෂවරුන්ට සහාය දැක්වූ මැල්කම් රංජිත් අගරදගුරුතුමා මේ වනවිට දැඩි රාජපක්ෂ-විරෝධී ස්ථාවරයකට තල්ලු වී ඇත්තේ පාස්කු ප්‍රහාරය පිළිබඳ වූ ජනාධිපති කොමිෂන් වාර්තාවේ නිර්දේශ ක්‍රියාත්මක කිරීමට හෝ ප්‍රහාරය සම්බන්ධ පරීක්ෂණ වගකිවයුතු ආකාරයෙන් සිදුකිරීමට වත්මන් පාලකයන් උනන්දු නොවීම නිසාය. ‘සෞභාග්‍යයේ දැක්ම’ මෙන්ම පාස්කු ප්‍රහාරයේ ‘මහ මොළකරුවා’ අල්ලන බවට කළ වහසිබස් දෙඩීමත් හුදු මැතිවරණ ගුණ්ඩු බව පැහැදිලිය.

ඉතිරිව ඇත්තේ රට රැකීමය. නමුත් තවමත් දිගහැරෙන පොහොර නාටකයෙන් පැහැදිලි වනුයේ ලංකාවේ ස්වාධීනත්වයේ හා ස්වෛරීත්වයේ පරම ආරක්ෂකයන් ලෙස පෙනී සිටින රාජපක්ෂවරුන් යටතේ පොහොරවල නිසි ප්‍රමිතිය තීරණය කිරීමේ හැකියාව පවා ලංකාවට අහිමි වී ඇති බවය.

රටේ ස්වෛරීත්වය චීන සමාගමකට නතු කිරීම

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනපතිවරයා රසායනික පොහොර භාවිතය තහනම් කළ පසු ලංකාව චීනයේ Quingdao Seawin Biotech නම් වූ සමාගමින් ‘ජීවානුහරණය’ කරන ලද කාබනික පොහොර තොගයක් මහ කන්නය සඳහා ඇණවුම් කළේය. මෙම ගනුදෙනුවේදී චීන සමාගමේ නියෝජිතයා වූයේ Chelina Capital Corperation නම් වූ දේශීය සමාගමයි. 2015ට පෙර චීන ගනුදෙනු ගණනාවක දේශීය නියෝජිතයා ලෙස ක්‍රියා කළ මෙම සමාගමේ ප්‍රධාන විධායක අධ්‍යක්ෂවරයා හා ගාමිණී සෙනරත් අගමැති ලේකම්වරයා කිට්ටු ඥාතීන් බව 2015 පෙබරවාරි 15දා සන්ඩේ ටයිම්ස් පුවත්පත වාර්තා කළේය. ඩොලර් මිලියන 4.9ක් වූ ගනුදෙනුව සඳහා ණයවර ලිපිය නිකුත් කළේ මහජන බැංකුවයි.

අපේ ශාක නිරෝධායන මධ්‍යස්ථානය පොහොර සාම්පල් දෙකක් දෙවරක් පරීක්ෂා කළ බවත්, දෙවතාවේම මෙරට ජෛව පද්ධතියට අහිතකර බැසිලස් හා අර්විනා නම් වූ බැක්ටීරියා සොයා ගනු ලැබූ බවත් වාර්තා විය. වැදගත්ම කාරණාව නම් පොහොර තොගයේ ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් සිටිය හැකි බව අදාළ නැව් නිවේදන ලිපියේ සඳහන්වීමයි.

ලංකාව ඇණවුම් කළේ ජීවානුහරණය කළ පොහොරය. අපට එවා ඇත්තේ ජීවානුහරණය නිසි ලෙස නොකළ පොහොර නම් ඒ පොහොර තොගය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමේ වාණිජමය අයිතිය ආනයනික ආයතනයට තිබේ. මේ අයිතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට ආණ්ඩුව මුලින් උනන්දුවක් නොදැක්වුවද මෙරට විද්‍යාඥයන්ගේත් දේශපාලන හා පොදු සමාජයේත් දැඩි විරෝධතාව නිසා පොහොර තොගය බාර නොගන්නා බවට ආණ්ඩුව නිවේදනය කළේය.
කතාව එතැනින් නිමාවිය යුතුව තිබුණි. ලංකාව සැබෑ ලෙසම ස්වෛරී රාජ්‍යයක් නම් කතාව එතැනින් නිමාවන්නේය.

නමුත් රාජපක්ෂවරුන්ගේ අඳබාල පාලනය නිසා චීනයට ‘බැහැ’ කීමේ දේශපාලන හැකියාව ලංකාවට අහිමිව ඇත. අපේ ශාක නිරෝධායන මධ්‍යස්ථානයේ සොයාගැනීම් දෝෂ දර්ශනයට ලක් කරමින් චීන තානාපති කාර්යාලය නිකුත් කළ නිල නිවේදනයෙන් පැහැදිලි වනුයේ අපේ ස්වෛරීත්වය කෙතරම් නම් හෑල්ලු වී ඇතිද යන්නය. පොහොර තොගය බාර නොගතහොත් දෙරට අතර සම්බන්ධතාවන්ට බලපෑමක් විය හැකි බව ලිපියේ සඳහන් විය.

දූෂිත කාබනික පොහොර රටට ගොඩබෑමට එරෙහි විරෝධය වර්ධනය වන අතරතුර චීන සමාගම ඔක්තෝබර් 22 දාතමින් ලංකා බලධාරීන්ට ලිපියක් එව්වේය. පොහොර තොගය සහිත නැව එදින කොළඹ වරායට සේන්දු වන බව එහි සඳහන් විය. ස්වෛරීත්වය පිළිබඳව රාජපක්ෂවරුන්ගේ කටමැත දෙඩවීම් චීනයට අදාළ නොවන බව හෙළිවූයේ එවිටය.

නැවත ලංකා මුහුදු සීමාවට නොඑන ලෙස අණ කරනු වෙනුවට රාජපක්ෂවරුන් කළේ අධිකරණය පිටුපස සැඟවීමය. චීන සමාගමටත්, එහි දේශීය නියෝජිත සමාගමටත්, ලංකා බැංකුවටත් වාරණ නියෝග පනවන්නැයි ඉල්ලමින් රජයට අයත් ලංකා පොහොර සමාගම කොළඹ වාණිජ අධිකරණයට ගියේය. සමාගම වෙනුවෙන් පෙනී සිටියේ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවයි.

වාරණ නියෝගය ලැබුණි. පොහොර තොගය රැගත් නැව දෙවුන්දර අසල මුහුදේ කල් මරන්නට විය. තෙවන පාර්ශ්වයක් ලවා පොහොර සාම්පල යළි පරීක්ෂා කළ යුතු යැයි චීන තානාපති කාර්යාලය නිවේදනය කළේය.

ලංකාව කෙතරම් චීනයට ගැතිදැයි හොඳටම හෙළිදරව් වූයේ ඉන් පසුය. රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සිරිත් අනුව රටවල් දෙකක් අතර ගැටලුවක් හටගත් විට අදාළ ඇමතිවරයා අදාළ තානාපතිවරයාව තම කාර්යාලයට කැඳවා සාකච්ඡා කළ යුතුය. නිල සාකච්ඡා සඳහා ඇමතිවරුන් තානාපති කාර්යාලවලට යන සිරිතක් ලොව කොතැනකවත් නොමැත. නමුත් පොහොර ප්‍රශ්නය විසඳා ගන්නට කෘෂිකර්ම ඇමතිවරයාත්, (ජනපති-අගමැති ඥාති පුතකු වූ) රාජ්‍ය ඇමතිවරයාත් කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ බලධාරීනුත් ඉතාමත් නිර්ලජ්ජිතව චීන තානාපති කාර්යාලයට ගියෝය. ඉන්පසු කලින් චීනය කියූ ලෙසටම පොහොර තොගය තෙවැනි පාර්ශ්වයක් ලවා පරීක්ෂා කරගන්නට දෙපාර්ශ්වය එකඟ වූ බව කියැවිණි.
දීනත්වයේ කේක් ගෙඩියේ දාසබව නම් අයිසිං තට්ටුව මතුවුණේ ඉන්පසුය. චීන සමාගම නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් තෙවන පාර්ශ්වයේ පරීක්ෂාවෙන් පොහොරවල ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් නැතැයි නිගමනය වුවහොත් ලංකාව පොහොර තොගය වහාම භාරගත යුතු බව කියා සිටියේය. එපමණක් නොවේ. ‘සාවද්‍ය ප්‍රවෘත්තිය’ පළ කළ ජනමාධ්‍ය ඒ තුළින් චීන ව්‍යාපාරවලටත් චීන ආණ්ඩුවටත් බලවත් අවමානයක් සිදු කළ බවත් චීන තානාපති කාර්යාලය හරහා නිකුත් කළ මෙම නිවේදනයෙන් කියැවේ.

තමන්ට පළමුවත්, දෙවනුවත්, තෙවනුවත් වටිනුයේ මව්බිම බවට පාරම්බාන රාජපක්ෂවරුන්ගේ පාලනය තුළ මව්බිම කෙතරම් නම් බාල්දු වී ඇත්දැයි දැන් පැහැදිලිය. තුන්වන ගණයේ චීන සමාගමක් එළිපිටම ලංකා රජයටත් මාධ්‍යයන්ටත් තර්ජනය කරන තත්ත්වයක් උදාවී ඇත. රාජපක්ෂවරුන්ගේ රට රැකීමේ පොරොන්දුවේ යථාර්ථය මෙයයි.
දෙවසරක ගෝඨාභය-මහින්ද-බැසිල් පාලනයේ ප්‍රතිඵලය කවරේද? ආර්ථික සෞභාග්‍යය වෙනුවට ආර්ථික දුර්භාග්‍යය හටගැනීමයි. පාස්කු ප්‍රහාරයේ ‘මහ මොළකරු’ ඇල්ලීම වෙනුවට කතෝලික ක්‍රියාකාරීන් හා පියවරුන් දඩයම් කිරීමයි. රට රැකීම වෙනුවට රට චීන රජයට පමණක් නොව, චීන සමාගමකටත් බාල්දු කිරීමයි.

තමන්ට අහිමි වූ හා අහිමිවන ජනතා සහයෝගය යළි දිනාගැනීමට රාජපක්ෂවරුන් සුපුරුදු තුරුම්පුව භාවිත කිරීමට සැරසෙනුයේ මෙම සංදර්භය තුළය. ඒ ජාතිවාදය/ආගම්වාදය තුළින් විවිධ ජන කොටස් අතර ගැටුම් නිර්මාණය කොට සිංහල අවධානය වෙනතකට යොමු කිරීමයි. ඒ සඳහා ඔවුන් අලුත් මෙවලමක් යොදා ගැනීමට සැරසෙන ලෙසක් පෙනේ. ඒ මෙවලම නම් ‘එක රටක් එක නීතියක්’ පිළිබඳව වූ අරුම පුදුම කාර්ය සාධක බලකායයි.

හනුමන්තාට න්‍යෂ්ටික අවියක් දීම

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයා එක රටක් එන නීතියක් ස්ථාපනය කිරීම සඳහා ජනාධිපති කාර්ය සාධක බලකායක් පත්කර තිබේ. එහි සභාපති අධිකරණයට අපහාස කිරීමේ චෝදනා මත සිරදඬුවම් ලද, මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනපතිවරයා ලබා දුන් සමාවෙන් අකාලයේ නිදහස්වූ ගලගොඩ-අත්තේ ඥානසාර භික්ෂුවයි.

බලකායේ සාමාජිකයන් 13කි. ඉන් 9 දෙනෙකු සිංහලය; 4 දෙනෙකු මුස්ලිම්ය. එකුදු දෙමළ ජාතිකයෙකු එහි නොමැත. එපමණක් නොවේ. එකුදු කාන්තාවකුදු එහි නොමැත.
කාර්ය සාධක බලකායේ කර්තව්‍යය රටට අලුත් නීති ගෙන ඒම සඳහා යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට වුවද එහි සාමාජිකයන් අතර නීතිඥයන් ලෙස දක්වා සිටිනුයේ දෙදෙනෙකු පමණි.
බලකාය පෙබරවාරි 28දාට ප්‍රථම තම වාර්තාව ජනපතිවරයාට බාර දිය යුතුය.

පවුල් බලය රැකගැනීම සඳහා වූ නව මාර්ග සිතියම පැහැදිලිය.

ගලගොඩඅත්තේ ඥානසාර භික්ෂුව එක රටක් එක නීතියක් සඳහා යෝජනා ඉදිරිපත් කරන කාර්ය සාධක බලකායේ සභාපති කිරීම සමස්ත ව්‍යායාමයටම ඍජුවම වාර්ගික හා ආගමික අගතිගාමිත්වයක් ආරෝපණය කිරීමකි. එහි අරමුණ දේශපාලනික හා සමාජීය අවධානය අන් සියලු දැවෙන ප්‍රශ්නවලින් බැහැර කොට මේ වෙතට ඇද ගැනීමයි. දැන් ඉතින් පොහොර ප්‍රශ්නය, බඩු මිල, බඩු හිඟය, ඩොලර් අහේනිය, පාස්කු ප්‍රහාරය, යුගදනවි ප්‍රශ්නය මේ සියල්ල යට යනු ඇත. මේ පත්වීමට පක්ෂව හා විරුද්ධව හටගන්නා වාද විවාදවලින් දේශපාලන වේදිකාවත් ජනමාධ්‍යයත් සමාජයත් උතුරා යනු ඇත. ඒ තුළින් සිංහල-බෞද්ධ හා සිංහල-බෞද්ධ නොවන ලෙසට දේශපාලනයත් සමාජයත් යළිත් බලමුළු ගැන්වෙනු ඇත.

පළාත් සභා මැතිවරණය ලබන වසරේ පළමු හෝ දෙවන කාර්තුවේ පැවැත්වෙන බව කියැවේ. පළාත් පාලන ආයතනවල ආයු කාලයද 2022 මුල් කාර්තුවේ නිමවනු ඇත. වත්මන් දේශපාලන වාතාවරණය තුළ මෙම මැතිවරණ පැවැත්වුවහොත් රාජපක්ෂ පාලනයට දැවැන්ත පසුබෑමකට මුහුණදීමට සිදුවන බව නියතය. විශේෂයෙන්ම ගොවි ජනතාව ආණඩුවට රතු නිවේදනයක් නිකුත් කිරීමේ අවස්ථාවක් ලෙස මෙම මැතිවරණ භාවිත කරනු ඇත. රාජපක්ෂවරුන් වෙනදාට ලෙහෙසියෙන් ජයගන්නා උතුරුමැද, දකුණ, ඌව හා සබරගමු පළාත්වල පාලක පක්ෂයට බලය අහිමිවීමේ සැලකිය යුතු හැකියාවක් තිබේ.

යළිත් වතාවක් ජාතිවාදයත්, ආගම්වාදයත් ඇවිලුවහොත්, මුස්ලිම්-විරෝධය දේශපාලනයේ ප්‍රධාන බෙදුම් රේඛාව බවට පත්වුවහොත් මේ පරාජයන් වළක්වා ගැනීමට හෝ ඒවා අවම කරගැනීමට ඉඩකඩක් නිර්මාණය විය හැක.

මුස්ලිම් විරෝධයේ වෛරසය යළිත් සමාජ-දේශපාලන දේහය තුළ ඉස්මතු වුවහොත් සිංහල-බෞද්ධයාගේ පරම හා එකම ආරක්ෂකයා ලෙස පෙනී සිටීමට පාලකයන්ට හැකිවනු ඇත.

නව කාර්ය සාධක බලකාය තම වාර්තාව ඉදිරිපත් කරනු ඇත්තේ ඇතැම්විට මැතිවරණ කටේය. මෙම වාර්තාවේ අරමුණ එක් කිරීම නොව වෙන් කිරීම බව ගලගොඩ-අත්තේ ඥානසාර භික්ෂුවගේ පත්කිරීමෙන් පැහැදිලිය. බොහෝ දුරට ඉඩකඩ ඇත්තේ බලකායේ බහුතරය එක් වාර්තාවකුත් සුළුතරය තවත් වාර්තාවකුත් ඉදිරිපත් කිරීමය. එවිට බහුතරයේ වාර්තාව පිළිගෙන එය මැතිවරණ වේදිකාවේ ප්‍රධානතම ප්‍රශ්නය බවට පත් කරන්නටත් ඒ තුළින් සිංහල ජනතාවට- විශේෂයෙන්ම ගොවි ජනතාවට- තම සැබෑ ප්‍රශ්න අමතක කරවීමටත් පාලකයන්ට හැක. මැතිවරණයක් නිමාවූ පසු අවශ්‍ය නම් කාර්ය සාධක බලකා යෝජනා ඊළඟ මැතිවරණය වනතුරු හමස් පෙට්ටියට දැමිය හැක.

2019 ජනපතිවරණයේදී හා 2020 මහ මැතිවරණයේදී පාස්කු ප්‍රහාරය හා ‘මහ මොළකරු’ අල්ලා ගැනීමේ අන්දරය භාවිත කළ ආකාරයටම නවතම ජනපති කාර්ය සාධක බලකායත් එහි වාර්තාවත් ඊළඟ මැතිවරණ ද්විත්වය තුළ පාලකයන් භාවිත කරනු ඇත.

රාජපක්ෂවරුන් පාස්කු ප්‍රහාරයේ වින්දිතයන් දෝතින් වැළඳ ගත්තේත් ‘මහ මොළකරු’ අල්ලන්නට ප්‍රතිඥා දුන්නේත් අවංකව නොවේ. මැතිවරණවලද දේශපාලන බෙදුම් රේඛාව තමන්ට වාසිදායක ලෙස වෙනස් කරන අරමුණෙනි.

එක රටක් එක නීතියක් කාර්ය සාධක බලකාය පත්කර ඇත්තේ මෙරට නීති පද්ධතිය වඩාත් සාධාරණ, යුක්තියුක්ත හා සමාන වන ලෙස නවීකරණය කිරීමේ අරමුණින් නොවේ. එවන් සැබෑ අරමුණක් ඇත්නම් අධිකරණයට අපහාස කොට වරදකරුවකු වූ අලුත්ගම හා දිගන මුස්ලිම්-විරෝධී ප්‍රහාරයන් සඳහා මතවාදීමය හා මානසික පසුබිම සකස් කිරීමට මහෝපකාරී වූ ගලගොඩ-අත්තේ ඥානසාර භික්ෂුව වැනි ප්‍රශ්නකාරී චරිතයක් එහි සභාපති ලෙස පත් කරන්නේ නැත. විනයධර ධර්මධර බෞද්ධ භික්ෂූන් පසෙකට දමා කුප්‍රකට හා කලහකාරී චරිතයකට මුල් තැන දුන්නේ සද්භාවයෙන් විය හැකිද?

තමන්ගේම වැරදි නිසා තම ඡන්ද පදනම බරපතළ ලෙස සෝදාපාලු වී ඇති බව රාජපක්ෂවරුන් දන්නවා නිසැකය. මේ ප්‍රශ්නයට පහසුම හා නොවරදිනම පිළියම යළිත් මුස්ලිම්-විරෝධය බවද එවැන්නක් ජනිත කරවීමට බාරදීමට සුදුසුම චරිතය ගලගොඩ-අත්තේ ඥානසාර භික්ෂුව බවද පාලකයන් සිතනවා විය හැක.

ස්පාඤ්ඤයේ ගොන් පොර (bullf fights) ලොව ඇති ක්‍රෑරතම ක්‍රීඩාවකි. ගොනකු කුලප්පු කොට ඌට කඩුවකින් ඇන මරා දැමීම එහි අරමුණයි. පාලකයන් මේ සැරසෙන්නේ මෙරට දේශපාලනය-විශේෂයෙන්ම ලබන වසරේ පැවැත්වීමට නියමිත මැතිවරණ- ආගම්වාදී ගොන් පොර බවට පත්කිරීමය. කාර්ය සාධක බලකාය ගොනා කුලප්පු කිරීමට වනන රතු කොඩියකට සමානය.

මේ උගුලේ නොවැටී රටේ සැබෑ ප්‍රශ්න දෙසින් අවධානය වෙනතක යොමු නොකිරීම අප ඉදිරියේ ඇති අභියෝගයයි. සඵල වනුයේ රාජපක්ෂ අනාගතයද රටේ අනාගතයද යන්න ඒ මත තීන්දු විය හැක. ■

රටට අලුත් නායකයෙක් අවශ්‍ය නම් තව දුරටත් සාම්ප්‍රදායික පක්ෂ දෙක තුළින් කෙනෙකු සොයාගෙන නොහැකිය. එය මොනම අන්දමකින්වත් සාර්ථක නොවන බව මෙන්ම, එය මුළාවක් බව සනාථ කළේ සිරිසේන ය.

රටක් රාජ්‍යයක් පාලනය කිරීමට හැකි යයි ජනතාවගේ පිළිගැනීමට ලක් වන නායකයන් නැති රටක තත්වයට ද ලංකාව පත්ව තිබෙන්නේ?

මේ ප්‍රශ්නය ගැන අවධානය යොමු කිරීම වැදගත් යයි සිතමි.

ලංකාව හිඟන රටක් බවට පත් කළේ රට පාලනය කිරීමට වරම් ලත් ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දෙක බව කිව යුතු නැත. මේ වූ කලී සැබවින්ම ලංකාව අසාර්ථක රාජ්‍යයක් බවට පත් වීමේ අගනා රහස යි. තව දුරටත් මේ යථාර්ථයට අනුව නම් රටට ඉදිරි ගමනක් නැත.

අද රට ඉල්ලන්නේ අලුත්ම නායකයෙකි.
මේ ඇත්තක් ද?

මෙහි තිබෙන්නේ අර්ධ සත්‍යයකි.

ඉහළ තලයේ සිටින නායකයන් ගැන ජනතාව තුළ ප්‍රසාදයක් – ගෞරවයක් නැත. අභාග්‍යය නම් අලුත් නායකයෙකු පතන්නේ ද ඔවුන්ගේ ඔඩොක්කුවෙනි. රාමුවෙන් පිටතින් නායකයෙකු තෝරා ගන්නට ජනතාව අපොහොසත්ය. මෙහෙම වුණේ ඇයි?

නායකයන් බිහි කිරීම

පරිපාලන නිලධාරීන් පුහුණු කිරීම සඳහා නිල වශයෙන් පවතින ආයතනයේ ප්‍රධානියෙකු සභාවක් අමතන සැටි දිනක් මම බලා සිටියෙමි. ඔහු තමා ගැන හඳුන්වා දීමක් කරමින් පැවසුවේ, ‘මං නායකයන් නිර්මාණය කිරීමේ කටයුත්තේ වසර විසිපහක් නිරතව සිටින’ බව ය. සභාවෙන් ප්‍රශ්නයක් ඇසුවේය.

‘ඔබතුමා නිර්මාණය කළ නායකයන්ගෙන් හත් අට දෙනෙකුගේ නම් කියන්න පුළුවන් ද?’
මේ ප්‍රධානියා කෝපවී බැණගෙන බැණගෙන යන්නට පටන් ගත්තේය. අසභ්‍ය වචන පමණි පරිහරණය නොකළේ.

ප්‍රශ්නය ඇසූ පුද්ගලයා නිර්භයව නැඟී සිට මෙසේ පැවසී ය.

‘නායකයන් හදපු කෙනාවත් හඳුනා ගත්තා. හදලා තියෙන නායකයන්ගෙ තරමත් සක් සුදක් සේ පැහැදිලියි.’

‘නායකත්ව පුහුණුව’ මැයෙන් නොමිලේ සහ මුදල් අය කරමින් පවත්වන වැඩ සටහන්, පාඨමාලාවන් අද බහුල ය. නායකයන් හදන්නේ කවුරුන් ද? හැදූ අය කෝ?

මට නම් හිතෙන්නේ කෙටි කාලීනව හෝ දිගු කාලීනව හෝ මොනම විදිහකින්වත් නායකයන් බිහි කළ නොහැකි බවය. එය ගායක ගායිකාවන් බිහි කරන කටයුත්ත තරම්වත් සාර්ථක වැඩක් නොවේ.

අද රාජ්‍ය ආයතන හෝ පෞද්ගලික ආයතනවලට යම් නායකත්වයක් දෙන හැම කෙනෙකුම වාගේ තමන් දියුණු කර ගත් කුසලතා හේතුවෙන් සාර්ථක වී ඇති පුද්ගලයන්ය. එවැන්නෙකුට ද අද රාජ්‍ය ආයතනවලට නිසි නායකත්වයක් දෙන්නට නොහැකි ය. හේතුව නම් ඔවුන්ට ඉහළින් සිටින්නේ මුග්ධ දේශපාලනඥයන් සහ දේශපාලන නායකයන් වීම ය.

අපි ඒ පැත්ත පසෙකින් තබමු. දේශපාලනයේ නායකයන් වෙතට අවධානය යොමු කරමු.

හීනමානය සහ බය

ලංකාව පාලනය කිරීමට වරම් ලත් උදවිය මූලික වශයෙන් වලව් දෙකකට අයත් අය වූහ. මොනම තාලෙකින් හෝ හැම දෙනාම නෑ සබඳකම් ඇත්තෝ ද වෙති. සමහරුන්ට දේශපාලන වරම ලැබෙන්නේ පරම්පරාවෙන්ය. පියා පුතාට තැන හැදීම එහි සුපිරිම තත්වයයි. එහි එකම ප්‍රාර්ථනාව පරම්පරාව රැක ගැනීම ය. මේ පරම්පරා දෙක නියෝජනය කරන්නේ දේශපාලන පක්ෂ දෙකකි. මේ පක්ෂ දෙක නියෝජනය කළ නායකයන් තමන්ගෙන් පසු තමන් සිටි තැනට කෙනෙකු ගොඩ නැගෙනු දකින්නට – ඊට අනුග්‍රහ කරන්නට උත්සුක වී නැත. එහි යම් සාධනීය තත්වයක් පළ කරන්නේ ජේ ආර් ජයවර්ධන ය. ඔහු සිය දරුවෙකු ඊළඟ නායකයා කරන්නට මහන්සි ගත්තේ නැත. තමන්ට අවශ්‍ය දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ හා රාජ්‍ය පාලනය හා රට ගොඩ නැඟීම සඳහා ඔහු දක්ෂයන් හඳුනාගෙන ඔවුන්ට බලය හොඳින් ලබා දුන්නේය. ගාමිණී දිසානායක – ලලිත් ඇතුළත්මුදලි යන අයට ජේ ආර් තමන්ගෙන් පසුව රාජ්‍ය පාලනයට නිසි ශක්‍යතා ඇති අය ලෙසින් ගොඩ නැගෙන්නට ඉඩ හැරියේය. ආර්. ප්‍රේමදාස ගැන කැමැත්තක් නොතිබුණත් ඔහුට ද හොඳින් ගොඩ නැගෙන්නට ඉඩ ලබා දුන්නේය. අභාග්‍යය නම් ප්‍රේමදාස රටේ නායකයා වී ජේ ආර් ගොඩ නැඟූ නායකයන් දෙදෙනාම රටට අහිමි කරන තැනට වැඩ කිරීම ය. ඔහුට තිබුණේ හීනමානයක් සහ බියකි. අසීරුවෙන් හා ධෛර්යයෙන් රටේ නායකයා වුණ ප්‍රේමදාසට තිබුණේ නවීන මිනිසෙකු වෙන්නටය. ඔහු ඒ වෙනුවට කුලවාදය කරපින්නාගෙන එහිම ගිලුණේය.

ජේ ආර් දේශපාලනය බිමෙන් පටන්ගෙන මතු මහලට ගියේය. අනෙක ඔහු අධ්‍යාපනයෙන් දීප්තිමත් වුණ පෞරුෂයක් හිමි කර ගත්තෙක් විය. ඔහුට කිසිවෙකු සම්බන්ධයෙන් බයක් තිබුණේ නැත. හේතුව හැම දෙනාම ඔහුට පහළින් මතුවී සිටීම ය.
ආර් ප්‍රේමදාස වෙනුවට ඊළඟ නායකයා බවට පත් වුණේ ගාමිණී දිසානායක හෝ ලලිත් ඇතුලත්මුදලි නම් ලංකාව අද වැටී තිබෙන තත්වයට කිසිම අංශයකින් වැටෙන්නේ නැත. ඊට ප්‍රධාන හේතුව රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයන් සේ කටයුතු කිරීමට ඔවුන්ට තිබුණ කුසලතා හා ශක්තියයි. ලංකාවේ දේශපාලන සංස්කෘතිය බිඳ වැටෙන්නේ ආර් ප්‍රේමදාසගෙනි.

චන්ද්‍රිකා බලයට පත් වීම

ආර් ප්‍රේමදාසගේ ඝාතනය, ඩී බී විජේතුංග අනපේක්ෂිත ලෙස විධායක ජනාධිපති පදවියට පත් වීම පරිහානියට පත්ව තිබුණ ලංකාවේ දේශපාලන සංස්කෘතිය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට ලැබුණ අගනා අවස්ථාවකි. ඩී බී විජේතුංගට බලයේ රැඳී සිටීමේ උමතු ආසාවක් නොතිබිණි. ඔහු බලය අත් හරින්නේ කැමැත්තකින්ම නොවුණත් ඔහු රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගොඩ නැඟීමට අවස්ථාවක් ලබා දීම වැදගත් ය. චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක දේශපාලන වැඩ බිමට පැමිණෙන්නේ අලුත් නායකත්වයක් රටට අවශ්‍ය තත්වයක් නිර්මාණය වුණ අවස්ථාවක ය. ඒ වන විට ඇයට සමාජ ක්‍රියාධානියක ලෙස අත්දැකීම් තිබුණ ද ක්‍රියාකාරී දේශපාලනයේ භූමිකාවක් ඇය උසුලා නොතිබිණි. එහෙත් රටට වෙනසක් අවශ්‍යව තිබුණ නිසා අයට බස්නාහිර මහ ඇමති පදවියට පත්ව, අගමැති පදවියට පත්ව, විධායක ජනාධිපති පදවියට පත්වීමට අවස්ථාව ලැබිණි. ඒ වෙනුවෙන් ඇය පක්ෂය ප්‍රතිසංවිධානය කිරීම ද මැනවින් සිදු කළා ය. රටේ ජාතික ප්‍රශ්නය විසඳීමට ඇයට දැක්මක් විය. අලුත් දේශපාලන සංස්කෘතියක් ගොඩ නැඟීමට ද ඇයට අවශ්‍ය විය. චන්ද්‍රිකා මුහුණ දෙන ප්‍රබලතම අභියෝගය වන්නේ නවීන දැක්මකින් වැඩ කරන්නට පිරිසක් නැති වීම ය. ඇය අලුතින් පිරිසක් අවශ්‍ය බව වටහා ගත්තාය. ජී එල් පීරිස් දේශපාලනයට කැඳවන්නේ ඇයයි. ලක්ෂ්මන් කදිරගාමර් ඇගේ තවත් දීප්තිමත් තේරීමකි.
චන්ද්‍රිකා ප්‍රයත්න දරන්නේ නීතිය මත පාලනය ගොඩ නැඟීමටය. එහෙත් ඇය අපොහොසත් වන්නේ එය ඉටු කිරීමටයි. නීති විශාරදයෙකු ලෙස පමණක් නොව විධිමත් හා අලංකාර ජීව දත්ත සටහනකින් හඳුනා ගන්නා ජී එල් පීරිස් නිර්මාණශීලී දේශපාලන බුද්ධිමතෙකුගේ අහලකින්වත් තබන්නට නොහැකි වුණ චරිතයකි. ලක්ෂ්මන් කදිරගාමර්ට අගමැති පදවිය ලබා දෙන්නට ඇයට අවශ්‍ය වුවත් මහින්ද රාජපක්ෂ සංවිධානාත්මකව ඊට හරස් විය. එහිදී රනිල් වික්‍රමසිංහ සිය මිතුරා වෙනුවෙන් කළ හැකි නරකම දේවල් කළේය. මහින්ද රාජපක්ෂ අගමැති පදවියට පත් නොවී ලක්ෂ්මන් කදිරගාමර් අගමැති පදවියට පත් වී නම් ලංකාවේ දේශපාලන සංස්කෘතියෙහි අභිසංවර්ධනයක් ඇති වන්නට නිසැකවම ඉඩ තිබුණි. එල්ටීටීඊ සංවිධානය ලක්ෂ්මන් කදිරගාමර් විනාශ කර දමන්නේ ඔහු වෙන මාවතකින් හෝ බලයට පත් වී නම් තමන්ගේ අරමුණු දිනා ගත නොහැකි බැවිනි.

චන්ද්‍රිකා සමඟ ලක්ෂ්මන් කදිරගාමර් අමනාප වීම හා දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාදාමය රනිල් වික්‍රමසිංහ අවුල් කර දැමීම නිසා රටක් – ලොවක් තබා තිබුණ අපේක්ෂා භංග විය. මහාචාර්ය කාලෝ ෆොන්සේකා මා සමඟ යම් කතාබහකදී පැවසුවේ දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීමට චන්ද්‍රිකාට උවමනා වුව කල් ඇරීම හේතුවෙන් ඇය කෙරේ තබා තිබුණ බලපොරොත්තු බිඳ වැටුණ බව ය.

චන්ද්‍රිකාගේ පාලන සමය නිම වන්නේ රට ගොඩ නැඟීමට ලැබුණ අගනා අවස්ථාව අහිමි කර දමමිනි. එහිදී දේශපාලන සූත්තරකාරයෙකු වූ රනිල්ට කිසිම අස්වැන්නක් දේශපාලන කෙතෙහි නෙළා ගන්නට නොහැකි වුණ අතර උපරිම ඵල නෙළා ගන්නේ මහින්ද රාජපක්ෂය. ලංකාව පාලනය කිරීමට කෙනෙකු ගොඩ නැඟීමට ඉඩ නොදීමට මහින්ද රාජපක්ෂ බලයට පත්වුණ දවසේ සිටම වග බලා ගත්තේය. ඔහුට අවශ්‍ය වන්නේ මියෙනතුරු බලයේ රැඳී සිටීමටය. ඒ වෙනුවෙන් ව්‍යවස්ථාව සංශෝධනය කරගෙන ඔහු රාජ්‍ය පාලනය භුක්තියට සවි කර ගත්තේය. 19 වෙනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය නොවන්නට යළි ඔහු ජනාධිපති පදවියට පත් වන්නේය. ඔහු සිය සහෝදරයාට අවස්ථාවක් දෙන්නේ තමන්ට බැරි නිසා හා පවුලට බලය තිබෙන එක මොන අන්දමකින් හෝ යහපත් වන නිසා ය.

19 වෙනි සංශෝධනය

19 වෙනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයට සංවිධානාත්මකව විවේචන ඉදිරිපත් කිරීම රාජපක්ෂ කඳවුරෙන් සිදු වූවකි. අවසන ඊට එය ඇති කිරීමට නායකත්වය ලබා දුන් සිරිසේන ද ඉහළින්ම එක් වේ. ප්‍රතිඵලය විනාශයකින් කෙළවර වීම ය. ඒ විනාශය සිදු වන්නේ ද නායකයෙකු නැති තත්වයක් තුළින් ය.

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ දේශපාලන වැඩ බිමක කිසිවක් කළ කෙනෙක් නොවේ. ඔහු සිය සහෝදරයා විධායක ජනාධිපති වූ පසුව කරන්නේ අසීමිත අයුරින් බලය භුක්ති විඳීම ය. එය එසේ මෙසේ භුක්ති විඳීමක් නොවී ය. සිරිසේනගේ අදූරදර්ශී පිළිවෙත් නොවන්නට ඔහු නීතියේ රැහැනට නිසැකවම ගොදුරු වන්නෙකි. ගෝඨාභයට අවශ්‍ය වන්නේ නීතියෙන් බේරෙන්නටය. රට හැදීම යන්න ඔහුගේ දැක්මක් නොවේ. හිස් අවකාශය තුළ ඔහුව අලුත් නායකයෙකු ලෙසින් සමාජගත කිරීම මාධ්‍ය බලය හිමි උදවිය විසින් සිදු කරන ලද්දකි. ලංකාවේ පළවෙනි වතාවට දේශපාලනය හෝ රාජ්‍ය පාලනය නොදන්නා කෙනෙකු අතට අසීමිත බලයක් ලැබේ. ඊට පසුබිම සදන්නේ කෘත්‍රිමව ය.

ජාතික ආරක්ෂාව – රට රැක ගැනීම යන ප්‍රවාද ගොඩ නඟන්නට පසුබිම නිර්මාණය කරන්නේ සිරිසේන ය. එහි උපරිම ඵල නෙළාගන්නට රාජපක්ෂවරු සමත් වෙති.
19 වෙනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීම සමඟින් රට තුළ අද ඇති කර තිබෙන්නේ අන්තිම නරක හා භයානක තත්වයකි. රනිල් බලය වෙනුවෙන් කළ කුමන්ත්‍රණවලින් කිසි දෙයක් අත් කර නොගත්තා සේ සිරිසේන ද බලය වෙනුවෙන් කළ කුමන්ත්‍රණවලින් කිසිවක් නෙළා ගන්නට අපොහොසත් වේ.

ලංකාවේ පැවති ජනාධිපතිවරණ කිහිපය සලකා බලන විට දැඩි අසීරුවකින් – පීඩනයකින් -මර බියකින් ජනතාව පෙළ ගැසී ජයග්‍රහණය කරා මෙහෙයවන ලද ජනාධිපතිවරණය 2015 ජනාධිපතිවරණයයි. අභාග්‍යය නම් ඒ ජයග්‍රහණය සිරිසේන අවභාවිත කිරීම ය. ඔහුගේ සුඛ විහරණය වෙනුවෙන් බලය අවිනීත විදිහට පරිහරණය කළ හෙතෙම රටේ අනාගතය වෙනුවෙන් සිදු කෙරුණ වැදගත්ම දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණය වන 19 වෙනි සංශෝධනය විනාශ කර දැමීමට තරම් සැහැසි වීම ය, උමතු වීම ය.

යළිත් ඇති වන්නේ පවුලක් අතට බලය කේන්ද්‍ර වීම ය. ජාතික තලයට නායකයන් බිහිවීමට තබා පුත්කුමරුන් අබිබවා යන අන්දමට දේශපාලනය කිරීමට ද දැන් කිසිවෙකුට පුළුවන්කමක් නැත. ඇත්තටම ජාතික තලයට කෘත්‍රිමව ඔසවන්නේ රාජ්‍ය පාලනයට කවර ඥානයක් ඇත්තවුන් ද? මේ සියලු ව්‍යසනයන් යළි පටන් ගත්තේ අසීරු ඉලක්කයක් හඹා ගොස් ලබාගත් ජයග්‍රහණයක් කණපිට හැරවීම නිසා ය.

විධායකය යනු භීතිකාවකි

ලංකාව අද පත්ව තිබෙන නරකම තත්වය නම් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය නැතුව රට හරියට කරන්න බෑ යන ප්‍රවාදයක් ඊට එරෙහිව සිටි ඇතැමුන්ද දැරීම ය. මේ වන විට ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සනාථ කර තිබෙන්නේ සියේට දාහකින් බලය ලැබුණත් රාජ්‍ය පාලනයට අසමත්වී සිටින සැටි ය. විධායකය බලය, එක් පුද්ගලයෙකුගේ පැවැත්මට – හම්බ කිරීමට – නීතිය මිට මොළවා ගැනීමට විනා පසුගිය කාලයේ රටේ අභිවෘද්ධියට භාවිත කළ කෙනෙක් නැත. අසාර්ථකම ජනාධිපති ලෙස ඉතිහාසයට එක්වන ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සිය ධුර කාලය නිමවන තුරු පුල පුලා බලා සිටින බවකි දැන් ඔහු කටයුතු කරන ආකාරයෙන් පෙනී යන්නේ. මේ අවකාශය තුළ තමන්ගේ ඔඩොක්කුවට බලය වැටනවා යයි සජිත් ප්‍රේමදාස හිතනවා නම් එය වැරදි අවබෝධයකි. බලය අසීමාන්තිකව භුක්ති විඳින පවුලක් බලය අත් නොහරින තැනක සිට කටයුතු කරන බව අමතක කළ යුතු නැත.

සජිත් දැනට රටේ විපක්ෂ නායකයා වන්නේය. විපක්ෂ නායකයා ලෙස ඔහු දේශපාලන භූමිකාවකට නායකත්වය දෙන බව ද පෙනේ. එහෙත් ඔහුගේ දේශපාලනය තුළ විද්‍යමාන වන්නේ සාමූහික බවක් නොව පුද්ගලික බවකි. ඒ ආකල්පය නොයිවසන උදවිය ඔහු අත්හැර දමා ගියහොත් ඔහු ජනාධිපතිවරණයක දී අන්ත අසරණ විය හැකි ය.

සජිත් ප්‍රේමදාස ජනාධිපති අපේක්ෂකයා බවට පත් කිරීමට දැවැන්ත කාර්යභාරයක් සිදු කළ මංගල සමරවීර ඉක්මනින් ඔහුගෙන් ඉවත් වන්නේ සජිත්ගේ ‘තනි ගමන’ භයානක නිසා බව ඔහු විවෘතවම පවසා ඇත. එය දැඩි අභියෝගාත්මක ප්‍රහාරයක් වැන්න. එහෙත් සජිත් අදටත් කල්පනා කරන්නේ තනිව ගමනකට ය. සජිත් සනාථ කර සිටින්නේ තමන් විපක්ෂ නායකයා වුව ජාතික තලයේ නායකයෙකු ලෙස වැඩ කිරීමට සූදානම් නැති බව ය. ඔහු දේශපාලනය කරන්නේ තමන් අබිබවන කෙනෙකු සිටිය යුතු නැත යන මානසිකත්වයකින් බව පෙනේ. එය පිය උරුමය විය හැකිය. එහෙත් එය ඔහුගේ දේශපාලනයේ පදනම මා හැර තවත් නායකයෙකු සිටිය යුතු නැත යන්න නම් රාජ්‍ය පාලනයට ඔහුත් පළ කරන්නේ ගෝඨාභයගේ ලක්ෂණමය. ඒකාධිපති පාලනයක් උරුම කරගෙන එහි හැසිරෙන ගෝඨාභය වෙනුවට සජිත් පැමිණීම තවත් පැත්තකින් අනතුරුදායක ය. හේතුව ඔහු දේශපාලනඥයෙකු වීම ය. නූතනයේ දේශපාලනඥයා බලය කේන්ද්‍ර කරගෙන සැලසුම් හදන්නෙකි. රට පත්ව ඇති තැනින් ගොඩ ගැනීමට එවැන්නෙකුට නොහැකි ය. ඒ සඳහා සාමූහිකව වැඩ කරන නායකයෙක් – සාමූහිකව වැඩ කළ හැකි නායකයෙක් අවශ්‍යය වේ.

තීරණාත්මක චරිතය

ජන මතයක් ගොඩ නැඟීමට නිර්මාණය වී තිබෙන ප්‍රබලතම සාධකයක් වන්නේ පවුල් පාලනයකින් වියුක්ත රාජ්‍ය පාලනයක් වෙනුවෙන් සංවිධානය වීම ය. කිසියම් පුද්ගලයෙකු ජන වරමක් ලබා ගත් පසුව එය තම පවුලේ සියලු සාමාජිකයන්ට භුක්ති විඳිය හැකි එකක් බවට පත් කර ගැනීම සාහසිකය.

අද මහජනතාව දකින්නේ පවුලක් බලය අවිනීත අන්දමට අවභාවිත කිරීමකි. එහි හිරිකිතයක් නැති අන්දම නින්දා සහගතය. රටේ ජනතාවට ඉදිරියේ දී අවබෝධ කර දිය යුත්තේ පවුල් පාලනය පමණක් නොව, බලය ලද පුද්ගලයාගේ බලය තවත් කිසිවෙකු භුක්ති නොවිඳින පාලනයක් රටට අවශ්‍ය බව ය.

ජාතික තලයට දේශපාලන නායකයන් බිහි නොවන්නට හේතුව ද බල දේශපාලනයම වේ. පියා වෙර දරන්නේ පුතා රජ කරවීමට නම්, මව වෙර දරන්නේ පුතා රජ කරවීමට නම්, සැමියා වෙර දරන්නේ බිරිඳව රජ කරවීමට නම්, කවුරුත් කැරකී පැමිණෙන්නේ එකම තැනකට ය. ඉන් පැවසෙන්නේ අද දේශපාලනය යනු ජාතික තලයේ වැඩ කර ජාතික නායකයෙකු ලෙස පෙරමං බැලීමට සාම්ප්‍රදායික පක්ෂ දෙකෙන්ම අවසරයක් නැති බව ය. මේ නරකම තත්වයකි. කිසි දවසක දූෂණය නැති කිරීමට නීතිය, යුක්තිය, සාධාරණත්වය ඇති කිරීමට සමත් ශක්තිමත් දේශපාලන පෞරුෂයක් මේ සන්දර්භය තුළ බිහි නොවේ. ඒ යථාර්ථය උපරිම වශයෙන් අත් විඳින්නට අපි සමත්ව සිටින්නෙමු.
රටට අලුත් නායකයෙක් අවශ්‍ය නම් තව දුරටත් සාම්ප්‍රදායික පක්ෂ දෙක තුළින් කෙනෙකු සොයාගෙන නොහැකිය. එය මොනම අන්දමකින්වත් සාර්ථක නොවන බව මෙන්ම, එය මුළාවක් බව සනාථ කළේ සිරිසේන ය.

රටට ආදරය කරන දේශපාලන විඥානයකින් යුතු පිරිසකට සාම්ප්‍රදායික රාමුවෙන් පිටස්තර චරිත කිහිපයක් හඳුනාගෙන ජන මතයක් ගොඩ නැඟීමට ගෝඨාභය රාජපක්ෂ හොඳටම කාලය වෙන් කර දී ඇත. තව දුරටත් ඒ අවශ්‍යතාව වෙනුවෙන් ඔහු මාවත පුළුල් කරනු ඇත.■

ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදය සහ ගැටලු ගැන මේ වන විට අපි තරමක් පුළුල් ලෙස සාකච්ඡා කර ඇත්තෙමු. එය ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඇති නෛසර්ගික ප්‍රශ්නයක් බවත්, එම ගැටලු විසඳීමට ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳව සමූහාණ්ඩුවාදී, සමාජවාදී සහ ස්ත්‍රීවාදී වැනි ප්‍රගතිශීලී දේශපාලන ධාරාවලින් මතුවී ඇති විවේචන සහ විකල්ප යෝජනා ප්‍රයෝජනවත් වන බවත් අපි සටහන් කළෙමු. ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ගැටලුවලට ඵලදායී විසඳුම් සෙවීමට නම් ලිබරල්වාදයෙන් පිටත ඇති ප්‍රතිගාමී සහ දක්ෂිණාංශික දේශපාලන ධාරාවල නොව ප්‍රගතිශීලී දේශපාලන ධාරාවල ආධාරය සෙවිය යුතුය යන්නද මෙහිදී අප අවධාරණය කළ යුතුය.

ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ වර්තමාන අර්බුදයට අප රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතනවල පරිහානියද බලපා තිබෙන බව අපට පිළිගැනීමට සිදුවේ. පාර්ලිමේන්තුව, පළාත් සභා සහ පළාත් පාලනය යන නියෝජන ආයතන තුනෙහිම ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීමය පරිහාණිය, මහජනතාව නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන කලකිරීමට එක් හේතුවක් වී තිබේ. මහජනතාව විසින් තෝරා පත් කරනු ලැබුවද මෙම නියෝජිතයන් ඇත්තටම නියෝජනය කරන්නේ ඡන්දදායකයන් නොව වෙනත් කණ්ඩායම් වීම මෙම ගැටලුවෙහි හරයේම තිබෙන කරුණකි. මේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ තවත් ඉතාම වැදගත් ආයතනයක් වන දේශපාලන පක්ෂද පත්වී තිබෙන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීමය වශයෙන් පරිහාණියටය. සමහර පක්ෂ ප්‍රබල පවුල්වල පුද්ගලික දේපළක් වන අතර, තවත් ඒවායේ නායකත්ව ප්‍රභූතන්ත්‍රවල ග්‍රහණයට හසුවී තිබේ. වාමාංශික පක්ෂද මෙම ඉරණමට යම්කිසි දුරකට පත්වී ඇත. නිලධරතන්ත්‍ර බිහිවීම වාමාංශික පක්ෂවලට පොදු ලක්ෂණයකි.
මෙයින් ඉගෙන ගත යුතු පාඩමක් වන්නේ ලංකාවේ පවත්නා නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ගැටලුවලට ආමන්ත්‍රණය කිරීම, මැතිවරණ ක්‍රමයේ සංශෝධන මාර්ගයෙන් පමණක් සිදු කළ නොහැකි බවයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතනද ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලෙස පුනරුජ්ජීවනය කිරීම ඒ සඳහා අත්‍යවශ්‍ය එක් පියවරකි.

ඍජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විධි

නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අඩුපාඩු ආමන්ත්‍රණය කිරීමට යොදාගත හැකි ඍජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී උපක්‍රමයක් වන ‘නියෝජිතයන් ආපසු කැඳවීමේ’ ප්‍රයෝජන සහ සීමා ගැන අපි ගිය සතියෙහිදී හඳුනා ගත්තෙමු. අද අපි තවත් විධික්‍රම දෙකක් වන ‘මහජන මත විමසුම’ සහ ’නීති ප්‍රාරම්භනය’ ගැන හඳුනා ගනිමු. මේ දෙකම ලංකාවේ පළාත් සභා සහ පළාත් පාලන ආයතන සම්බන්ධයෙන් යොදාගත හැකි ඒවාය.

‘මහජන මත විමසුම’

Plebiscite iy Referendum යන ඉංග්‍රීසි වචන දෙකෙන්ම හැඳින්වෙන ‘මහජන මත විමසුම’ ඇමරිකාවේ පළාත් පාලන ආයතනවල සුලභව භාවිත කරන්නකි. එයින් අදහස් කරන්නේ, පළාත් පාලන ආයතනයක් නව නීතියක් පැනවීමට හෝ නව සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියක් ආරම්භ කරන විට, එය මහජන අනුමැතිය සඳහා මහජන ඡන්දයකට යොමු කිරීමයි. පළාත් පාලන ආයතනයේ නියෝජිතයන්ගේ බහුතර කැමැත්ත හෝ එහි නිලධාරීන්ගේ අනුමැතිය පමණක් ඒ සඳහා ප්‍රමාණවත් නැත. එවැනි යෝජනාවක්, ඍජුව පළාත් පාලන ආයතනයේ කලාපය තුළ හෝ අදාළ කොට්ඨාසය තුළ හෝ මහජනතාවගේ අනුමැතිය ලබාගැනීම සඳහා ඉල්ලීමක් කිරීමට ඒ මගින් මහජනතාවට අයිතියක් තිබේ. එවිට එම නීතිය හෝ යෝජනාවට අනුමැතිය දීමට හෝ අනුමැතිය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට අදාළ මහජනතාවගේ බහුතරයට අවකාශ තිබේ.

මෙලෙස පළාත් පාලන ආයතනයෙන් යෝජිත නීති හෝ ව්‍යාපෘතිවලට මහජන අනුමැතිය ලබාගැනීමට සිදුවන්නේ සාමාන්‍යයෙන්, ඒවා මගින් හානිදායක ප්‍රතිඵල ඇතිවේ යැයි සමහර පුරවැසියන්ට පෙනෙන විටය. මෙවැනි පුරවැසියෝ තම පළාත් පාලන ආයතනයේ වැඩ කටයුතු පිළිබඳව නිරන්තර සෝදිසියෙන් සහ විමසිල්ලෙන් සිටිති. නිදසුනක් ලෙස යෝජිත නීතිය හෝ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය නිසා පරිසරයට හානි සිදුවේද යන්න බටහිර රටවල පුරවැසියන් නිතර විමසිල්ලෙන් සිටින කරුණකි. නව මහා මාර්ග, පාලම්, වෙළෙඳපොළවල්, ගොඩනැගිලි ආදිය නිසා පරිසරයට සහ ජලසම්පත්වලට, සංරක්ෂිත ගොඩනැගිලිවලට හා මහජන සෞඛ්‍යයට සිදුවන හානිය ගැන ඇමෙරිකානු පුරවැසියෝ සාමාන්‍යයෙන් නිරන්තර විමසිල්ලෙන් සිටිති. තම මහජන නියෝජිතයන් සේවය කරන්නේ පුරවැසියන්ගේ පොදු සුබ සාධනය සඳහාද නැත්නම් ව්‍යාපාරික සංගම්වලට ලාභ ලැබෙන ආකාරයටද යන්න ගැනද පුරවැසියෝ පරීක්ෂාවෙන් සිටිති.

යම්කිසි යෝජිත නීතියක් හෝ ව්‍යාපෘතියක් පිළිබඳව මහජන මතය විමසීම සඳහා පුරෝගාමීත්වයද, පළාත් පාලන ආයතනයේ ඡන්දදායකයන්ගේ අයිතියක් ලෙස නීතිගත කර තිබෙන විට, තම පොදු අයිතීන් සඳහා පියවර ගැනීමට පුරවැසියන්ට නෛතික අවකාශයක් ලැබේ. එවිට පළාත් පාලන ආයතන ක්‍රියාකරන්නේ තමන්ගේ තීරණ මහජන නිරීක්ෂණයට ලක්වන බව දැනගෙනය.

නීති ප්‍රාරම්භනය

නීති ප්‍රාරම්භනය (Initiation) ද ඍජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විධික්‍රමයකි. පළාත් පාලන ආයතන සම්බන්ධයෙන් වඩාත් අදාළ වන ප්‍රාරම්භනය තුළින් සිදුවන්නේ, මහජන යහපත සඳහා පළාත් පාලන ආයතනය වෙත නව නීති සහ සංවර්ධන ව්‍යාපෘති මහජනතාව යෝජනා කිරීමටත්, ඒ සඳහා මහජන ඡන්දයක් විමසීමටත් කටයුතු යෙදීමයි. මෙයද ඇමෙරිකාවේ ප්‍රාන්ත රාජ්‍ය ගණනාවකත්, ස්විට්සර්ලන්තයේ පළාත් පාලන ක්‍රමය තුළත් සාමාන්‍යයෙන් භාවිත වන්නකි.

නිදසුනක් ලෙස යම්කිසි ප්‍රශ්නයක් හෝ පළාත් පාලන ප්‍රදේශයක් තුළ සියලු ළදරු පාසල් දරුවන්ට දිවා ආහාරය නොමිලේ සැපයීමට පළාත් පාලන ආයතනය මුදල් වෙන් කළ යුතුයයි පුරවැසියන් පිරිසක් කළ යෝජනාවක් එම පළාත් පාලන ආයතනයේ අයවැය කමිටුව විසින්ද නියෝජිතයන්ගේ බහුතරය විසින්ද ප්‍රතික්ෂේප කර ඇතැයි සිතමු. එම ප්‍රතික්ෂේප කිරීමෙන් පසුබට නොවන එම පිරිසට නීති ප්‍රාරම්භනය සඳහා නෛතික අවකාශ තිබේ නම්, පුරවැසියන්ගේ ප්‍රාරම්භන යෝජනාවක් ලෙස එය පළාත් පාලන ආයතනයට ඉදිරිපත් කළ හැකිය. එවිට එම යෝජනාවට පුරවැසියන්ගේ බහුතරයේ අනුමැතිය ලැබෙන්නේ නම් එය නීතියක් බවට පත්වේ. එම නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට පළාත් පාලන ආයතනයට එවිට සිදුවේ. එවිට එය ඍජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නීතියක් බවට පත්වේ.

පළාත් පාලනය හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය

ලංකාවද ඇතුළුව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නියෝජන ක්‍රමය පවතින බොහෝ රටවල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ එක් අභියෝගයක් වන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණය ජාතික මට්ටමෙන් නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රවණතාවලට ගොදුරුවීමයි. එය සිදුවන එක් ආකාරයක් නම් තීරණ ගැනීම, ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය, නීති සම්පාදනය යන කාර්යයන්, ජාතික ව්‍යවස්ථාදායකයේ, එනම් පාර්ලිමේන්තුවේ, ග්‍රහණයෙන් ඉවතට යෑමයි. ඒ කාර්යයන් දැන් ඡන්දයෙන් පත් නොවන, ඒ නිසාම මහජන නියෝජිතයන් නොවන සහ මහජනයාට වග නොකියන කණ්ඩායම් අතට පත්වීමයි. නිලධර තන්ත්‍රය සහ ඉහළ දීමනා ලබන, කන්සල්ටන්ට්වරුන් යනුවෙන් හැඳින්වෙන උපදේශකයෝ, ඒ අතර සිටින ප්‍රධාන කණ්ඩායම් දෙක වෙති. ලංකාවේ නීති සම්පාදන ක්‍රියාවලියේද මෙම නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රවණතාව තිබේ.

ඊයේ පෙරේදා දිනයක, අප රටේ අධ්‍යාපනය පිළිබඳ රාජ්‍ය අමාත්‍ය සුසිල් ප්‍රේමජයන්ත මහතා පාර්ලිමේන්තුවේ කළ වේගවත් කතාවකින් පැමිණිලි කෙළේ පාර්ලිමේන්තුව පත්වී ඇති මෙම පරිහාණීය තත්වයයි. ‘පාර්ලිමේන්තුවෙන් පිටත කොහේදෝ කවුරුහරි හදන නීතිවලට පක්ෂව අත උස්සන සිග්නල් කණු වීමේ’ ඉරණමට පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් පත්වී ඇතැයි එතුමා ඉදිරිපත් කළ දුක්ගැනවිල්ල, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තුළ ජාතික ව්‍යවස්ථාදායකය නම් ආයතනය පත්වී ඇති පරිහාණිය පිළිබඳ සැබෑ විවේචනයක්ද වෙයි. මෙය වනාහී අප රටේ මන්ත්‍රීවරුන්ද, දේශපාලන පක්ෂද වගකිව යුතු පරිහානියකි.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතන ලෙස ලංකාවේ පළාත් සභා සහ පළාත් පාලන ආයතන පුනරුජ්ජීවනය කිරීමේ අවශ්‍යතාව පැනනගින්නේ පාර්ලිමේන්තුව පත්වී ඇති ඉහත කී පරිහාණියේ පසුබිම තුළය. නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යළි ගොඩනැගීම, ඉහළ සිට පහළට වඩා පහළ සිට ඉහළට සිදුකිරීමේ න්‍යාය පත්‍රයකට අවකාශ ලැබෙන්නේද මෙම පසුබිමෙහිය.

පුරවැසියන්ට වඩාත්ම කිට්ටු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ ආණ්ඩුකරණ ආයතනය ලෙස පළාත් පාලනයේ ඇති වැදගත්කම ගැන අප රටේ දේශපාලන පක්ෂ අතර ඇත්තේ ඉතා මඳ අවබෝධයකි. දේශපාලන පක්ෂවලට පළාත් පාලන ආයතනවල වැදගත්කම පෙනෙන්නේ, පළාත් පාලන මැතිවරණ කිට්ටු වන විටය. මේ අතර පළාත් පාලන දේශපාලනයට සම්බන්ධ වන ප්‍රාදේශීය මට්ටමේ බොහෝ දේශපාලනඥයන්ට එම ආයතන වැදගත් වන්නේ, දේශපාලන වෘත්තීය ඉණිමගේ ඉහළට නැගීමේ පළමුවන අඩිය තැබීම සඳහාය. එහෙත් පුරවැසියන්ද, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන උනන්දු වන දේශපාලන සහ සමාජ ක්‍රියාකාරිකයන්ද, වාමාංශික පක්ෂද, ස්ත්‍රී ක්‍රියාකාරිකයන්ද අතර පළාත් පාලන ආයතන ගැන තිබිය යුත්තේ වෙනත් ප්‍රවේශයකි. එය නම්, පුරවැසියාට වඩාත්ම කිට්ටු, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ආයතනික ව්‍යුහය තුළ මහජන බිම් මට්ටමට වඩාත්ම ළංවන, පුරවැසි සහභාගිත්වයට වඩාත් අවකාශ සපයන, අප ඉහත දැක්වූ ආකාරයේ ඍජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී භාවිතයන්ට වඩාත් ඉඩ සපයන දේශපාලන ආයතන ලෙසය.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ‘ශක්තිමත්’ කිරීමේ අවශ්‍යතාව පසුගිය කාලයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ බටහිර න්‍යායවේදීන් අතර මතුවූ එක් සාකච්ඡාවක තේමාවකි. ලිබරල් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ‘තුනී’ සහ ‘නොගැඹුරු’ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක්ය යන්න ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන විවේචනයක් විය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ‘ගැඹුරු කිරීමට’ නම් පුරවැසියන්, ඡන්ද දීමේ සහ පක්ෂ සාමාජිකයන් වීමේ කාර්යයන්ට සීමා නොකර, ආණ්ඩුකරණය සම්බන්ධ ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ කිරීමේත්, සක්‍රීය පුරවැසියන් බවට පත්කිරීමේත් විකල්ප ගැනද ඔවුහු යෝජනා කළහ. එයින් එකක් ‘සහභාගිත්ව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ යන්නයි.

ජාතික මට්ටමෙන් සිදුවන ආණ්ඩුකරණ ක්‍රියාවලියට ඍජුව සහභාගිවීමට පුරවැසියන්ට සාමාන්‍යයෙන් අවකාශ නැත. ඔවුන්ට අවකාශ තිබෙන්නේ ඡන්දය දීම, මහජන මතය වැනි වක්‍ර මාර්ගවලිනි. එහෙත් පළාත් පාලනයේදී පුරවැසි සහභාගිත්වය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට වඩාත් අවකාශ තිබේ. එම අවකාශ වඩාත් විවෘත කිරීම සඳහා පළාත් පාලන ආයතන නීති සංශෝධනය කිරීමට උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කිරීමට තවමත් ප්‍රමාද නැත.
ඒ සඳහා, අප රfටේ පුරවැසි සහජීවනය මෙන්ම සිවිල් සමාජ ව්‍යාපාරද, දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ ව්‍යාපාරද විසින් අමතක කරනු ලැබ ඇති ආදර්ශයට ගත හැකි ‘ජනේලයක්’ ජනාධිපති ප්‍රේමදාස මහතා අගමැති කාලයේ හඳුන්වා දුන් ප්‍රාදේශීය සභා පනතේ තිබේ. එය නම් ප්‍රාදේශීය සභා බල ප්‍රදේශයේ පදිංචිකරුවන්ද ඇතුළත් වන උපදේශක කමිටු පිහිටුවීමයි. ප්‍රාදේශීය සභාවේ මූල්‍ය කටයුතු, ප්‍රතිපත්ති සැලසුම් කිරීම, නිවාස, ප්‍රජා සංවර්ධනය, පරිසරය හා මහජන සේවා යනාදි විෂයයන් සම්බන්ධව ප්‍රාදේශීය සභාවලට උපදෙස් දීමට මෙම මහජන උපදේශක කමිටුවලට බලය ලබාදී තිබේ.

මෙය වනාහි ප්‍රාදේශීය මට්ටමෙන් සිදුවන ආණ්ඩුකරණ ක්‍රියාවලියට පුරවැසි සහභාගිත්වය ලබාදිය හැකි අවකාශයක් වුවද, සමාජ හා දේශපාලන ක්‍රියාකාරකමින් එම අවකාශය ප්‍රයෝජනයට ගන්නේ නැත. දැන් කළ යුතුව තිබෙන්නේ ප්‍රාදේශීය සභා ක්‍රමයේ මෙම උපදේශක කමිටු ක්‍රමය තවත් ශක්තිමත් කිරීමත්, අනෙකුත් පළාත් පාලන ආයතනවලටත් එය ව්‍යාප්ත කරනු සඳහා පළාත් පාලන නීති ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලෙස උද්ඝෝෂණ කිරීමත්ය.

බිම් මට්ටමේ ප්‍රජාතන්ත්‍රීය ආණ්ඩුකරණය තවත් ශක්තිමත් කිරීම සඳහා ඇති තවත් නිර්මාණාත්මක විකල්පයක් වන්නේ, ආණ්ඩුකරණ ව්‍යුහය තුළ ඇති පහළම මට්ටමේ නියෝජන ආයතනවලට වැඩිපුර බලය විමධ්‍යගත කිරීමයි. දේශපාලන න්‍යායේ මෙය හඳුන්වන්නේ Subsidiarity Principle යනුවෙනි. එහි අර්ථය නම් ‘ආණ්ඩුකරණයේ පහළම ඒකකවලට වැඩි බලතල පැවරීම’ යන්නයි. මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ජනාධිපතිව සිටි මුල් කාලයේ පළාත් පාලන අමාත්‍යාංශය කෙටුම්පත් කළ ‘පළාත් පාලන ප්‍රඥප්තියේ’ මෙම මූලධර්මය ලංකාවේද ක්‍රියාත්මක කරන ලෙස යෝජනා කර තිබිණ. එහෙත් එම ප්‍රඥප්තිය ආණ්ඩුවද, එහි කෙටුම්පත්කරුවන්ද විසින් අතහැර දමනු ලැබිණ.

එසේ වුවත්, වැදගත් කරුණ වන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණ ව්‍යුහයන් පුරවැසියන්ට වඩාත් විවෘත කරන, ප්‍රතිසංස්කරණවාදී මහජන ව්‍යාපාරයකට, පළාත් පාලනය සම්බන්ධයෙන් අලුතෙන් සිතිය හැකි දේ ගණනාවක්ම තිබෙන බවයි.

ඉහත අප හඳුනාගත් පුරවැසි සහභාගිත්ව විධික්‍රම දෙකද දේශපාලන පක්ෂවලත්, දේශපාලන කණ්ඩායම්වලටත් අවභාවිතයට ලක්වීමට ඉඩ තිබේ. එය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඇති තවත් දුර්වලතාවකි. එහෙත් කළ යුතු දෙය නම් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මාධ්‍ය අවභාවිත කිරීමට ඇති ඉඩ වළක්වන නීති, ආයතන භාවිත හා සම්ප්‍රදාය ගොඩනැගීමයි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නීති මගින් පමණක් ආරක්ෂා කළ නොහැකිය. අවදියෙන්, සුපරීක්ෂාවෙන් සහ විමසිල්ලෙන් සිටින දේශපාලන වශයෙන් අවංක සහ සක්‍රිය පුරවැසි ප්‍රජාවක්ද ඒ සඳහා අවශ්‍යය. ■