■ පහළ තෙල් ටැංකි අවුරුදු 50කට ඉන්දියාවට
■ ඉහළ තෙල් ටැංකි සඳහාත් ඉන්දීය හවුල් සමාගමක්

‘ඉන්දියානු ලංකා තෙල් සමාගම යටතේ දැනට පාලනය වන ත්‍රිකුණාමලයේ තෙල් ටැංකි සංකීර්ණයේ ටැංකි සාතිශය බහුතරයක් ලංකා ඛනිජතෙල් සංස්ථාවේ පාලනය යටතේ කළමනාකරණය කිරීමට ඉදිරි පියවර ගනිමින් තිබේ. එකී ටැංකි කළමනාකරණය සඳහා ලංකා ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවේ පාලිත සමාගමක් ස්ථාපිත කරන ලෙසත් ඒ සඳහා අවශ්‍ය අමාත්‍ය මණ්ඩල අනුමැතිය සමාගම සංස්ථාපනය කිරීමෙන් පසු ලබාගන්නා ලෙසත් අතිගරු ජනාධිපතිතුමා විසින් මට උපදෙස් දෙන ලදි.’

‘ඒ අනුව ත්‍රිකුණාමලයේ තෙල් ටැංකි සංකීර්ණය කළමනාකරණය කිරීම සඳහා ටි්‍රන්කෝ පෙට්‍රෝලියම් ටර්මිනල් ලිමිටඩ් (trinco petrolium terminal limited) නමින් පාලිත සමාගමක් සංස්ථාපනය කිරීමටත් එකී සමාගම සංස්ථාපනය කිරීම පිළිබඳ අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ පසු අනුමැතිය සඳහා අමාත්‍ය මණ්ඩල පත්‍රිකාවක් ඉදිරිපත් කිරීමටත් කරුණාකර කඩිනමින් කටයුතු කරන්න.’

2021 දෙසැම්බර් 20 දින සහිත ලිපියක් මගින් බලශක්ති අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිල මෙසේ උපදෙස් ලබාදී ඇත්තේ ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ සභාපතිවරයාටය. එහි පිටපත් ජනාධිපති ලේකම්වරයාට හා බලශක්ති අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයාට යොමුකර ඇති අතර ටි්‍රන්කෝ පෙට්‍රෝලියම් ටර්මිනල් ලිමිටඩ් (trinco petrolium terminal limited) සංස්ථාපනය කිරීම යන්න එම ලිපියේ උද්ධෘතය ලෙස සඳහන් කර ඇත.
මෙම දැනුම් දීමට අදාළ අන්තර්ගතයේ කරුණු පිළිබඳ සාකච්ඡාව පසුවට තැබූ විට මුලින්ම අපේ අවධානයට යොමු වන්නේ මේ වනවිට ආණ්ඩු පාර්ශ්වයේ සාමාජිකයන්ගේ මෙන්ම ජනාධිපතිවරයාගේ උදහසට ලක්වෙමින් උදය ගම්මන්පිල, වාසුදේව නානයක්කාර හා විමල් වීරවංශ යන ඇමතිවරුන් යුග දනවි බලාගාරය සම්බන්ධයෙන් හා ඊට අදාළ ගෑස් සැපයීමේ හා යටිතල පහසුකම් සැපයීමේ ගිවිසුම සම්බන්ධයෙන් දක්වන විරෝධතාවය.

එම විරෝධතාව තුළ මෙම ඇමතිවරුන්ගේ මූලික කරුණු දැක්වීම වන්නේ එකී ගිවිසුමට අදාළ කාරණා සම්බන්ධයෙන් කැබිනට් මණ්ඩලය තුළ ප්‍රමාණවත් සාකච්ඡාවක් නොවුනු බවත්, ඒ සම්බන්ධයෙන් කැබිනට් මණ්ඩලයට යෝජනාවක් ඉදිරිපත් නොවූ බවත් හා එවැනි යෝජනාවකට කැබිනට් මණ්ඩලය අනුමැතියක් ලබානොදුන් බවත්ය.

යුගදනවි බලාගාර ගිවිසුම සම්බන්ධයෙන් මුදල් අමාත්‍යවරයා කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කළා යැයි කියනු ලබන යෝජනාවේ දැක්වෙන්නේ ඒ සම්බන්ධයෙන් ඇමරිකානු නිව් ෆෝට්රස් සමාගම සමඟ ගිවිසුමකට එළැඹීමට භාණ්ඩාගාර ලේකම්වරයාට අවසර ලබාදෙන බව හා ගිවිසුමට එළෑඹීමෙන් පසු එය කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කරනු ඇති බවත්ය.

ඉහත සඳහන් ලිපියේ ඇති කරුණු අනුවද අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිල කරන්නට යන්නේ ඔවුන් විරුද්ධ වූ දෙයටම සමාන දෙයකි. ඒ හතර මායිම නොදන්නා සමාගමක් හැදීමට උපදෙස් ලබාදීමත් ඒ සම්බන්ධයෙන් කැබිනට් මණ්ඩල අනුමැතිය පසුව ලබාගැනීමට යෝජනා කිරීමත්ය.

එසේම ත්‍රිකුණාමලයේ තෙල් ටැංකි සංකීර්ණය සම්බන්ධයෙන් සමාගමක් ඇති කිරීම සඳහා උපදෙස් ලබාදීමේ එම ලිපියේ කරුණු අනුව පෙනෙන්නේ එම අදහස උදය ගම්මන්පිල ඇමතිවරයාගේ නොව ජනාධිපතිවරයාගේ බවයි. මෙහිදීද මතකයට නැඟෙන්නේ මීට මාස ගණනාවකට පෙර ඉන්දීය විදේශ ලේකම්වරයා ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණ ත්‍රිකුණාමලයේ තෙල් ටැංකි සංකීර්ණය නිරීක්ෂණයට ගිය ගමන සම්බන්ධයෙන් ඛනිජ තෙල් වෘත්තීය සමිති ගම්මන්පිල ඇමතිවරයාට චෝදනා එල්ල කරද්දී ඔහු මාධ්‍ය හමුවක් තබමින් ඒ සඳහා ලබාදුන් පිළිතුරුය. ඇමතිවරයා එහිදී කීවේ ඉන්දීය විදේශ ලේකම්වරයා සමඟ හෙළිකොප්ටරයේ ඔහු ත්‍රිකුණාමලයේ තෙල් ටැංකි නිරීක්ෂණයට නොගිය බවත්, ඉන්දීය විදේශ ලේකම්වරයා ඔහුව හමුවීමට ඕනෑ බවක් දැන්වූයේ නැති බවත් හා ඔහු ඉන්දීය විදේශ ලේකම්වරයා හමුවූයේ නැති බවත්ය.

එසේ වුවද ඉන්දීය විදේශ ලේකම්වරයා එම සංචාරයේදී ජනාධිපතිවරයා, අගමැතිවරයා ඇතුළු ආණ්ඩුවේ ප්‍රධානීන් හමුවූ අතර මේ නව සමාගම එහි ප්‍රතිඵලයක් විය හැකිය. ත්‍රිකුණාමලය තෙල් ටැංකි පිළිබඳ කරුණේදී එම තෙල් ටැංකි ශ්‍රී ලංකාවට යළි ලබාගැනීමට ශ්‍රී ලංකාවේ ඉන්දීය මහා කොමසාරිස්වරයා සමඟ තමා සාකච්ඡා කළ බවට උදය ගම්මන්පිළ ඇමතිවරයා මීට පෙර කී කතා ඒ අනුව මෙම සමාගම ස්ථාපිත වීමෙන් පසු තවදුරටත් බොරුවිය හැකිය. මන්ද උදය ගම්මන්පිල ඇමතිවරයාගේ එම ප්‍රකාශ එම අවස්ථාවේදී ශ්‍රී ලංකාවේ ඉන්දීය මහා කොමසාරිස් කාර්යාලය නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් තෙල් ටැංකි ලබාදීම සම්බන්ධයෙන් සාකච්ඡා නොකළ බව ප්‍රකාශ කිරීමය. ඉන්දීය මහා කොමසාරිස් කාර්යාලයේ එම නිවේදනයෙන්ම මුල් අවස්ථාවේදී එම ජාතිමාමක කතාව බොරු විය.

ත්‍රිකුණාමලයේ මෙම තෙල් ටැංකි සම්බන්ධයෙන් ඇත්තේ අපැහැදිලි තත්වයකි. මන්ද ඉහළ කොටස හා පහළ කොටස වශයෙන් බෙදී පවතින මෙම තෙල් ටැංකි සංකීර්ණයේ පහළ කොටසට අයත් තෙල් ටැංති 14ක ප්‍රමාණයක් ලංකා ඉන්දියන් ඔයිල් සමාගම මේ වනවිට භාවිතයට ගනිමින් පවතී. ඉහළ කොටසේ තෙල් ටැංකි 85 ඉන්දියන් ඔයිල් සමාගම භාවිතයට නොගත්තත් එහි පාලනය පවතින්නේද ඔවුන් සතුවය. 2003 වර්ෂයේදී පහළ කොටසේ තෙල් ටැංකි ඉන්දීයන් ඔයිල් සමාගමට අවුරුදු 35ක බදු ගිවිසුමක් යටතේ ලබාදුන් බව කීවද ඒ සම්බන්ධයෙන් ඇත්තේද අපැහැදිලිතාවකි. මන්ද එම ගිවිසුම අවබෝධතා ගිවිසුමක් වශයෙන් ඊට එළැඹී එවක එක්සත් ජාතික පක්ෂ පාර්ශ්වය තර්ක කිරීමත්, එම ගිවිසුම අනුව ස්ථිර ගිවිසුමකට මාස 6ක කාලයකින් යායුතු බවට එහි සඳහන්ව තිබීමත්ය. ස්ථීර ගිවිසුමකට ගොස් නැතත් පහළ කොටසට අයත් ඉන්ධන ගොඩබෑමේ ජැටිය ඇතුළු පහසුකම් භුක්ති විඳීම ඉන්දීය ඔයිල් සමාගම එතැන් සිට ආරම්භ කර මේ වනතෙක් භාවිතා කරමින් තිබේ. එහි තිබුණු තෙල් ටැංකි ඉවත්කර අලුතෙන් තෙල් ටැංකි ඉදිකිරීමද ඉන්දියානු ඔයිල් සිදුකර ඇත. ස්ථීර ගිවිසුමක් නැතත් 99ක් වන (ජපනුන් බෝම්බ දැමීම හේතුවෙන් ටැංකි දෙකක් සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ වී ඇත.) ඉහළ හා පහළ සංකීර්ණවල මේ තෙල් ටැංකි වෙනුවෙන් ඉන්දියාව වසරකට ඇමරිකානු ඩොලර් ලක්ෂය බැගින් ගෙවමින් සිටී.

මෙම අලුත් සමාගම ස්ථාපිත කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඛනිජතෙල් සංස්ථාවේ වෘත්තීය සමිති සමඟ උදය ගම්මන්පිල ඇමතිවරයා 2021 දෙසැම්බර් 20 දින සාකච්ඡා කරමින් ඒ සම්බන්ධ තොරතුරු දැනුම් දී ඇති අතර පහළ තෙල් ටැංකි ඉන්දියන් ඔයිල් සමාගමට සම්පූර්ණයෙන් ලබාදෙන බව ප්‍රකාශ කර ඇත. ඒ අවුරුදු 50ක කාලයකටය. ඉහළ තෙල් ටැංකි සංකීර්ණයේ තෙල් ටැංකි 24ක් ලංකා ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවට ලබාදෙන බවත්, ඉතිරි තෙල් ටැංකි 84 ඉන්දියාව හා ශ්‍රී ලංකාව අතර හවුල් සමාගමක් යටතට පත්කරන බවත් එහිදී කියා ඇත. එසේ පිහිටුවන සමාගමේ සියයට 51ක කොටස් අයිතිය ලංකා ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවට හිමිවන බවත්, ඉතිරි සියයට 49ක කොටස් අයිතිය ඉන්දියාවට හිමිවන බවත්, එම සමාගමේ සභාපතිවරයා පත්කිරීම ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවෙන් සිදුකරන බවත් දැනුම් දී ඇත. එමෙන්ම එම කොටස් අයිතිය අවුරුදු 50ක කාලයක් සඳහා වන බවත් එය තවදුරටත් දීර්ඝ කළ හැකි බවත් ඇමතිවරයා එහිදී කියා ඇත.

මේ අනුව දැන් සිදුකරන්නට යන්නේ කුමක්ද යන්න පැහැදිලිය. මෙතෙක් අවිනිශ්චිතව තිබුණ ත්‍රිකුණාමලය තෙල් ටැංකි සම්බන්ධයෙන් වූ ඉන්දියානු අයිතිය නිරවුල් කිරීමය. වෙනත් විධියකින් කියනවා නම් ඉන්දියාවේ ඉල්ලීම ඉටුකර දීමය. එසේ කියන්නට හේතුව වන්නේ මෙම සමාගම් ගනුදෙනුවේදී ඉන්දියානු කොටස් අයිතිය වෙනුවෙන් කිසිඳු මුදලක් ශ්‍රී ලංකාවට නොලැබෙන බව ඒ සම්බන්ධයෙන් කරන ලද ප්‍රශ්න කිරීමේදී උදය ගම්මන්පිල ඇමතිවරයා ප්‍රකාශ කර තිබීමය. අනෙක් කාරණාව වන්නේ ගිවිසුමක්, මූලික ගිවිසුමක් හෝ අවබෝධතා ගිවිසුමක් වශයෙන් විවිධ අර්ථකතන ලබාදෙන ත්‍රිකුණාමල තෙල් ටැංකි සම්බන්ධයෙන් දැනට පවතින අවුරුදු 35ක් වූ ගිවිසුම තවදුරටත් දීර්ඝ වීමට මේ මගින් මඟ පෑදෙන නිසාය.

තෙල් ටැංකි සම්බන්ධයෙන් දැනට පවතිනවා යැයි සඳහන් ගිවිසුම අනුව 2003 වර්ෂයේ සිට අවුරුදු 35ක් ගෙවෙන 2038 වර්ෂයේදී ඉන්දියානු ගිවිසුම අවසන් වන්නේය. ඒ සඳහා තව ඉතිරිව ඇත්තේ අවුරුදු 16ක් වැනි කාලයක්ය. වර්තමානයේ ඇතිකරගන්නට නියමිත ගිවිසුම ආරම්භ වන්නේ මේ මොහොතේ නම් තවත් අවුරුදු 50ක් හෙවත් 2072 වර්ෂය දක්වා ඒ සම්බන්ධයෙන් අපට බලා සිටීමට සිදුවේ. එහෙත් එය තවදුරටත් දීර්ඝ කිරීමට හැකි නිසා මේ සියවසේදීත් ජාති මාමකයින්ට එය නොලැබෙන බව අනුමාන කළ හැකිය.

ඉන්දියාව එක් තෙල් ටැංකියක් සඳහා ඇමරිකානු ඩොලර් 1000 ගණනේ වාර්ෂිකව ගෙවන මුදලද තවදුරටත් ලැබේද යන්නද මේ අනුව අවිනිශ්චිත අතර සමහර විට ඔවුන් ගෙවනු ඇත්තේ පහළ තෙල් ටැංකි සංකීර්ණයේ ඇති තෙල් ටැංකි සංඛ්‍යාවට හෝ ඒ සම්බන්ධයෙන් අලුතෙන් ඇතිවීමට නියමිත බදු ගිවිසුමේ සඳහන් ප්‍රමාණයට පමණක් විය හැකිය.

‘2002 අංක 33 දරන ඛනිජතෙල් නිෂ්පාදන (විශේෂ විධිවිධාන) පනත ක්‍රියාත්මක තත්වයේ නොපවතින බැවින් විෂයභාර අමාත්‍යවරයාහට අමාත්‍ය මණ්ඩල අනුමැතියට යටත්ව තරගකාරි ආයතන වෙත ඛනිජ තෙල් ආනයනය, අපනයනය, විකිණීම, සැපයීම හා බෙදාහැරීම් සඳහා බලපත්‍ර ලබාදීම සඳහා බලය පැවරීමට, පවතින ඛනිජ තෙල් සංස්ථා පනත සුදුසු පරිදි සංශෝධනය කළ යුතුවේ. ’

‘පෙට්‍රල්, ඩීසල්, භූමිතෙල් හා දැවි තෙල් ආදී ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන හා විකල්ප ඉන්ධන ආනයනය, අපනයනය, පිරිපහදු කිරීම, විකිණීම, සැපයීම, නිෂ්පාදනය කිරීම, මිශ්‍ර කිරීම හා බෙදා හැරීම සඳහා විධිමත් තෝරා ගැනීමේ ක්‍රමවේදයක් යටතේ සුදුසුකම් ලබන ඕනෑම පාර්ශ්වයක් වෙත අමාත්‍ය මණ්ඩල අනුමැතිය මත අවසර ලබාදීම සඳහා විෂය භාර අමාත්‍යවරයා වෙත බලතල ලබා දීමට’

මෙසේ සඳහන් කරන්නේ උදය ගම්මන්පිල අමාත්‍යවරයා මීට පෙර කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කළ පත්‍රිකාවකය. ඛනිජ තෙල් සංස්ථා පනත ඒ අනුව තවම සංශෝධනය වී නැතත් එය ඉදිරියේදී එම අරමුණ වෙනුවෙන් ඒ ආකාරයටම සංශෝධනය විය හැකිය. ඒ අනුව ඉන්දියාවත් සමඟ ඇතිකර ගැනීමට නියමිත මෙම ගිවිසුම් අනුව මෙතෙක් ඉන්දියානු ඔයිල් සමාගමට ලංකාව තුළ නොතිබූ බොහෝ බලයන් ලැබෙනු ඇත යන්න අනුමාන කළ හැකිය. එමෙන්ම දැනට අවුරුදු 20ක කාලයකට හෙවත් 2024 වර්ෂයේදී අවසන් වීමට නියමිත ඉන්දියන් ඔයිල් සමාගමට ලබාදී ඇති ඉන්ධන සිල්ලරට විකිණීමේ තුනෙන් එකක කොටසද(තෙල් පිරවුම් හල් 103ක් ලබාදීම) තවදුරටත් දීර්ඝ විය හැකිය. ඒ අවුරුදු 20ක කාලයකින් නොව සමහරවිට අවුරුදු 50ක කාලයකින් විය හැකිය.
මාතෘ භූමිය විකුණනවා යැයි අන් අයට චෝදනා කරන ජාති මාමකයන් මාතෘ භූමිය රකින්න කරන්නේ මෙවැනි දේවල් යන්න අප විස්මයට පත්කරන්නක් නොවේ. මන්ද ජාතියට, භූමියට හෝ ආගමට මුවා වන්නේ ඔවුන්ගේ යහපත සඳහා බව අපට ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ඇති බැවින්ය.■

කාබනික වගා සංග්‍රාමයට පෙර ජනාධිපතිවරයා ආරම්භ කළ වගා සංග්‍රාමය වූයේ කහ වගා සංග්‍රාමයයි. ඒ යටතේ එතෙක් ආහාර පිසීම සඳහා ආනයනය කරන ලද කහ රටට ඇතුල් වීම සම්පූර්ණයෙන්ම තහනම් කරනු ලැබීය. කහ තහනමේ මුල් අවස්ථාවේදී අසල්වැසි ඉන්දියාවෙන් මුහුදු මාර්ගයෙන් නීති විරෝධි ආකාරයට කහ මෙරටට ගෙන ඒමට බොහෝ පිරිස් උත්සහ කළ අතර ඒ සඳහා ප්‍රධාන හේතුවක් වූයේ කහ ආනයනය තහනම් කිරීමත් සමඟ පෙර නොවූ ලෙස කහ මිල ඉහළ යෑමත්, වෙළඳපළේ දැඩි කහ හිඟයක් ඇති වීමත්ය. එම මුල් අවස්ථාවේදී හොඳ තත්වයේ කහ ග්‍රෑම් සියයක් රුපියල් 500ට වත් සොයා ගැනීමට නොතිබුණ අතර කහවල අගය එහි පාට මෙන් රත්තරන් මෙන් විය.
නීති විරෝධිව මුහුදු මගින් ගෙන ආ කහ අත්අඩංගුවට ගැනීමේ මෙහෙයුම් මත්ද්‍රව්‍ය අත්අඩංගුවට ගන්නා මෙහෙයුම් මෙන් එම දිනවල මහත් ප්‍රචාරයට ලක්වූ අතර මෙසේ නීති විරෝධිව ගෙන ඒමේදී අත්අඩංගුවට ගත් කහ ජනාධිපතිවරයාගේ නියමයෙන් විනාශ කිරීමද සිදුවිය. මෙම තත්වය අත්අඩංගුවට ගන්නා ආහාර ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධයෙන් එතෙක් මෙතෙක් අනුගමනය කළ ක්‍රියාමාර්ගයක් නොවීය. අත්අඩංගුවට ගත් ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධයෙන් විනාශ කිරීම් සිදුකළා නම් සිදුකළේ මත්ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධයෙන් පමණය. නීති විරෝධීව රටට ගෙන ආ විදේශ මත්පැන් සම්බන්ධයෙන්ද එසේ නොවූ අතර ඒවා රජයට ආදායමක් ලබා ගැනීම සඳහා වෙන්දේසියේ විකුණනු ලැබීය. (වර්තමානයේ එසේ නොවන අතර ශ්‍රී ලංකා රේගුවේ කාර්ය මණ්ඩලය සඳහා පමණක් ඉතා අඩු මිලකට විකුණනු ලැබේ.) ආහාර ද්‍රව්‍ය විනාශ කළේ නම් විනාශ කළේ ඒවා මිනිස් පරිභෝජනයට නුසුදුසු තත්වයේ පැවතියේ නම් පමණය. මෙසේ විනාශ කළ කහ සම්බන්ධයෙන් එවැනි පරිභෝජනයට නුසුදුසු තත්වයක් පැවතියේ නැත.

නීති විරෝධීව රටට ගෙන ආ හෝ රටට ගෙනැවිත් නිදහස් කර නොගත් ආහාර ද්‍රව්‍ය වෙන්දේසියේ විකිණීමෙන් රජයට ආදායමක් මෙන්ම වෙළඳපලට එම ද්‍රව්‍ය ලැබී මිල අඩු වීමක්ද සිදුවූ අතර කහ සම්බන්ධයෙන් පමණක් එසේ නොවීම ගැඹුරෙන් සොයා බැලිය යුතු කරුණකි.

එදා අත්අඩංගුවට ගත් කහ වෙළඳපලට නිකුත් කළා නම් කහ මිලෙහි එතරම් වැඩිවීමක් දකනට නොලැබෙන අතර කහ හිඟයක්ද රට තුළ පැන නඟින්නේ නැත.

කහ සම්බන්ධයෙන් මේ අතීත කතා මතකයට ආවේ කහ වගා සංග්‍රාමය සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා යළිත් අදහස් දක්වා ඇති නිසාය.

තෝරාගත් කතුවරුන් කැඳවා පසුගිය දෙසැම්බර් 27 වැනිද ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයේදී පැවැත්වූ සාකච්ඡාවේදී වත්මන් හරිත කෘෂිකර්මාන්තය ගැන අදහස් දක්වමින් කහ ගැනද ජනාධිපතිවරයා කතාකර ඇති අතර එහිදී ජනාධිපතිවරයා කියා ඇත්තේ කහ ආනයනය තහනම් කරමින් ගත් තීන්දුව නිසා කහ වගාකරුවන්ට ලැබුණ හොඳ මිල සම්බන්ධයෙන් කිසිවකු කතා නොකරන බවය. ගම්මිරිස් ආනයනය තහනම් කිරීමෙන් එම වගාකරුවන්ට ලැබුණ ආදායම ගැන කවුරුත් කතා නොකරන බවද ජනාධිපතිවරයා එයට සම්බන්ධව කියා ඇත.

කහ සම්බන්ධයෙන් මෙන්ම ගම්මිරිස් ආනයන තහනමේදීත් ගම්මිරිස් මිල යම් පමණකට ඉහළ ගියද කහවලදී මෙන් බලපෑමක් ගම්මිරිස්වලදී මහජනයාට දැනුණේ නැත. ඊට හේතු වූයේ රට තුළ ඒ වනවිටත් අපනයනය කිරීමට තරම් ප්‍රමාණවත් ගම්මිරිස් වගාවක් පැවතීමය. කහ සම්බන්ධයෙන් තත්වය ඊට වෙනස් විය. ඒ සඳහා හේතු වූයේ රටේ කහ වගාකරුන් බොහෝ විට කහ වගා කරනු ලැබුයේ අමු කහ සඳහා වීමය. පිසීම සඳහා හා අනෙකුත් කටයුතු සඳහා යොදා ගන්නා කුඩු බවට පත්කර ගන්නා කහ අස්වැන්න නෙළීමෙන් පසු තවත් ක්‍රියාවලියකට භාජනය කළ යුතු වූ අතර ශ්‍රී ලංකාව තුළ එය සිදු නොවූ තරම්ය.

ආනයනය නවත්වා රටට අවශ්‍ය කහ වගා කරගෙන පරිභෝජනයට අවශ්‍ය පරිදි සකසා ගත හැකිනම් එය ඉතා හොඳ බවට තර්කයක් නැත. එහෙත් කහ වගාව සම්බන්ධයෙන් ඇත්තේද රටේ කෘෂිකර්මාන්තය සියයට සීයකින් එක් වරම කාබනික වගාවක් බවට හැරවීම වැනි මෝඩ තීන්දුවකි. එසේ කිරීමේ සැබෑ වුවමනාවක් තිබුණේ නම් කළ යුතුව තිබුණේ පියවරෙන් පියවර එය කිරීමය. රටේ අවශ්‍යතාවට සරිලන ලෙස කහ වගාකරුවන් ප්‍රමාණය වැඩිකර හා පරිභෝජනයට අවශ්‍ය ලෙස කහ සකස් කිරීමේ ක්‍රමවේදද හඳුන්වා දෙමින් එය කිරීමය.

ජනාධිපතිවරයා 2019 වර්ෂයේ කහ තහනම ප්‍රකාශයට පත්කළ විට කීවේ රටේ කහ වගාකරුවන්ගේ අස්වැන්න ඊළඟ වසරේ (2020 වසරේ) මුල් මාසවලදී ලැබීමෙන් පසු පවතින කහ හිඟය පහවී කහ මිළද පහළ යන බවය. එසේ කියා කහ වගා කන්න කිහිපයක් පසුවුවත් කහ සුලබ වී නැති අතර කහ මිල සැලකිය යුතු හෙවත් තහනමට පෙර තිබු මිල මට්ටම දක්වා තවමත් පහළ බැස නැත. තවමත් හොඳ තත්වයේ කහ ග්‍රෑම් සියයක මිල පවතින්නේ රුපියල් 250ත් රුපියල් 300ත් අතර මිලකය. ඒ අනුව ජනාධිපතිවරයාගේ කහ වගා සංග්‍රාමයෙන් කහ අස්වැන්න වැඩිවී නැති බව මෙන්ම පාරිභෝගිකයින්ට සෙතක් සැලසී නැති බවද පෙනේ. ජනාධිපතිවරයාම කියන පරිදි කහ වගාකරුවන් කිහිප දෙනෙකුගේ ආදායම ඉහළ යෑම පමණක් සිදුවී ඇත. පාරිභෝගිකයන් සියල්ලටම කහ කන්නට බැරි තරමට වහ බවට පත්කර වගාකරුවන් කිහිප දෙනෙකුගේ සාක්කු පිරවීම රට සංවර්ධනය කිරීමේ උපාය මාර්ගය නම් සාමාන්‍ය ජන වහරේ කියන ලෙස රටේ පොදු මහජනතාවට දෙවියන්ගේ පිහිටමය.

කහ සම්බන්ධයෙන් වෙළඳපළේ ඇති වත්මන් උත්ප්‍රාසය වන්නේ ඉන්දියාවේ නිෂ්පාදනය කරන ලද පැකට් කරන ලද කහ විකිණීමට තිබීමය. (ඉන්දියාවෙන් සකස් කරන ලද කහ ගෙන්වා කුඩු කිරීම පෙරදී සිදුවිය.) කහ ආනයනය තහනම්ය. එහෙත් ඉන්දියාවේදී පැකට් කරන ලද කහ වෙළඳපළේ ඇත.

කහ සැලකෙන්නේ විෂබීජ නාශකයක් ලෙසය. ආහාර පිසීමේදීත් කහ එක් කරන්නේ වර්ණය ලබා ගැනීමට මෙන්ම විෂබීජ නාශකයක් ලෙසය. එසේම කහ ශරීරයේ ප්‍රතිශක්තිකරණ හැකියාව වර්ධනය කරන්නක් බවද කියනු ලැබේ. වගා සංග්‍රාමයක නාමයෙන් හෝ වෙනත් නාමයකින් එවැන්නක හිඟයක් ඇතිකර සාමාන්‍ය ජනයාට පරිභෝජනය කළ නොහැකි තත්වයකට පත් කිරීම වෙනත් හේතුවක් මත සිදුකරන ලද්දක්ද? සළකා බැලිය යුතු කරුණක් වන්නේ එයය. මන්ද මේ කහ තහනම එන්නේ කොවිඩ් වසංගතය ශ්‍රී ලංකාවටද ඇතුළු වීමෙන් පසුව වීම හා කොවිඩ් පාලනය සඳහා ශරීරයේ ප්‍රතිශක්තිකරණය හොඳ මට්ටමක තිබිය යුතු බවට දැනුමද ලැබෙමින් පවතින මොහොතක වීම නිසාය. එමෙන්ම ඉහත සඳහන් කළ පරිදි වෙනත් ආහාර ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධයෙන් නොවන ආකාරයට අත්අඩංගුවට ගන්නා කහ විනාශ කළ බැවිනි.■