■ ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික

ඩිනාරා පුංචිහේවා ලන්ඩනයේ ක්වීන් මේරි විශ්වවිද්‍යාලයේ නාට්‍ය හා රංග කලාව පිළිබඳ උපාධිය සම්පූර්ණ කළායින් පසුව ලංකාවට පැමිණ ‘සින්ඩරෙල්ලා’ ඇතුළු ඉංග්‍රීසි වේදිකා නාට්‍ය කිහිපයකටම රංගනයෙන් දායකත්වය දෙමින් මේ වන විට ප්‍රසන්න විතානගේ විසින් අධ්‍යයක්ෂණය කරන ලද ”ගාඩි”, මහාචාර්ය ආරියරත්න ඇතුගලගේ ”සහෝ”, සංජීව පුෂ්පකුමාරගේ ”ආසු” සහ ”ආරම්මණ” කියන චිත්‍රපට හතරෙහිම වැඩ අවසන් කොට ලාංකීය රිදී තිරය තුළ ප්‍රේක්ෂක බලාපොරොත්තු දල්වා තිබෙන රංගන ශිල්පිනියක්.

ඔබ සිනමාවට පිවිසෙන්නෙම ප්‍රසන්න විතානගේ අධ්‍යක්ෂණය කරන ගාඩි වැනි දැවැන්ත සිනමා නිර්මාණයක ප්‍රධාන නිළි භූමිකාවකින් ..

ප්‍රසන්න විතානගේ වැනි ප්‍රවීණ අධ්‍යක්ෂවරයෙක් සමඟ කරන චිත්‍රපටයක ප්‍රධාන නිළිය විදිහට රංගනයෙන් දායක වෙන්න ලැබීම සම්බන්න්ධව ලොකු සතුටක් තිබෙනවා. මේ ලැබුණ අවස්ථාව විශේෂ අවස්ථාවක් විදිහට මම සලකනවා. ප්‍රසන්න විතානගේ කියන්නෙ ඉතාමත් සහයෝගයෙන් වැඩ කරන්න පුළුවන් අධ්‍යක්ෂවරයෙක්. මම ආධුනිකයි කියලා කිසිම වෙනසක් නැතුව අඩුපාඩු කතාකරගෙන රූගත කිරීම් සිදු කළා. ඉතාමත් පොඩි වයසක දී මේ වගේ දැවැන්ත නිර්මාණයකට මාව තෝරා ගැනීමම එක්තරා විදිහක ජයග්‍රහණයක් විදිහට මම සලකනවා.

ගාඩි රැලකට මැදිවෙන ටිකිරි කියන රදළ කෙල්ලගෙ චරිතය ගැන කතා කළොත්..

ඒ චරිතය රදළ පවුලක බාලවියේ කාන්තාවක්. සැමියා රාජද්‍රෝහී වන වැරැද්දකට හසුවෙලා පැන යාම නිසා උඩරට නීතිය අනුව ඔහුගේ බිරිඳ දියට පැන බිලි වීම නොකළ නිසා තමයි ගාඩියෙකුට ටිකිරිව විවාහ කර දුන්නේ. ඉතාම උසස් යැයි සලකන සහ පහත් යැයි සලකන කුල දෙක තුළ මේ චරිතය නිරූපණය කිරීම තමයි මට සුවිශේෂ වුණේ. ටිකිරිගෙ චරිතයෙන් මට ඉගෙන ගන්න පුළුවන් වුණ හොඳම දේ තමයි, ආත්ම ගෞරවය සහ ආදරය තීරණය වෙන්නේ කුලය අනුව නෙමෙයි කියන එක.

චිත්‍රපටයේ අධ්‍යක්ෂ මීට පෙර අපත් සමඟම පැවසුවා, ගාඩි චිත්‍රපටය හැදෙන්න ඩිනාරා පුංචිහේවා මේ චරිතය රඟපාන්න එකඟවීමම එක් හේතුවක් කියලා. ඒ තරමටම මේ චරිතය ප්‍රබලයි. ඒ වගේම බැරෑරුම් අභියෝගාත්මක චරිතයක්.

පිටපත කියෙව්වාට පස්සේ ඒ මොහොතෙම ටිකිරිගේ චරිතයට මට ආදරයක් ඇති වුණා. ඒ මොහොතේ ඉඳාන් මම ඒ චරිතය ඇතුළේ ජීවත් වුණා. මගේ උපරිමයෙන් මම ඒ චරිතයට සාධාරණයක් කළා කියලා හිතනවා. ඔබ කිව්වා වගේම ඒ චරිතය හරිම බැරෑරුම් චරිතයක්. අපි මාස අටක් වගේ රිහසල් කළා. මාස දෙකහමාරක් වගේ කාලයක් ෂූටින් කළා. වර්ක්ෂොප් කළා. ගොඩක් මහන්සි වුණා. කැපවීමෙන් ඒ චරිතය ඇතුළේම ජීවත් වුණ නිසා රූගත කිරීම්වලදී ඒ චරිතය මගේ ඇඟ ඇතුළෙන්ම එළියට ආවා. ඒ වගේම ටිකිරිව රොඩී කුලයට පාවා දෙන දර්ශන, රොඩී ගැහැනු ළමයින්ව පෙන්වන දර්ශන වගේ දේවල් පෙන්වන්න ගොඩක් කැමරා ශිල්පක්‍රම යොදා ගත්තා. වේෂ නිරූපණ ක්‍රම යොදාගත්තා. මේ නිසා කණ්ඩායමක් විදිහට අපි සියලු දෙනාගේම උත්සාහයක් හැටියට තමයි මම චිත්‍රපටිය දකින්නේ.

ගාඩි ඇතුළුව එකිනෙකට වෙනස් චිත්‍රපට හතරක රූගත කිරීම් මේ වන විටත් අවසන් කරලා ඉවරයි. ඔබ රංගනයෙන් දායක වන චරිත ගැනත් දැනගන්න කැමතියි.

මම හරි කැමතියි චරිතය ඇතුළේ ජීවත්වෙලා රඟපාන්න. ඒ වගේම මම සංජීව පුෂ්පකුමාරගෙ චිත්‍රපටියකත් රඟපාන්න ගොඩක් ආසාවෙන් හිටියේ. මම මේ අයගේ තේමාවලට ගොඩක් කැමතියි. මම ගොඩාක් සතුටුයි ඒ අයගේ චිත්‍රපටවලට මාව තෝරාගත්ත එක ගැන. මම දැනට චිත්‍රපට හතරක රඟපාලා තියෙනවා. ”ආසු” චිත්‍රපටියේ මම රඟපෑවේ නෙළුම්ගෙ නංගි ඕලුගෙ චරිතය. මේකෙ මම ඉන්නෙ සහාය චරිතයක් විදිහට. මහාචාර්ය ආරියරත්න ඇතුගලගේ ”සහෝ” චිත්‍රපටයේ තියෙන්නේ විශ්වවිද්‍යාලයක ඇති වන ප්‍රශ්න තියෙන යාළුවෝ හතර දෙනෙක්ගේ කතාවක්. මම අවසන් වරට කළේ සංජීව පුෂ්පකුමාරගේ ‘ආරම්මණ’ කියන චිත්‍රපටය. ඒකේ තියෙන්නේ පිටරටවලට යවන ළමා ශ්‍රමිකයන් ගැන කතාවක්. මේ හැම චිත්‍රපටයකම තේමාවන් එකිනෙකට වෙනස්. ඒ වගේම වෙනස් විදිහෙ චරිත නිරූපණයන් තමයි කරන්නේ. මම තවම නිහඬ චරිතයක්. මම ඉන්න චිත්‍රපට හතරක් තියෙනවා එන්න. මම බලන් ඉන්නවා ඒ චිත්‍රපටි ලංකාවෙ පෙන්නනකන්.

ලන්ඩන්වල ක්වීන් මේරි විශ්වවිද්‍යාලයේ රංගනය පිළිබඳව වසර තුනක් ඉගෙන ගන්නවා. ක්වීන් මේරි විශ්වවිද්‍යාලයෙන් ලබාගත්ත දේවල් ගොඩක් උදව් වෙන්න ඇති ලංකාවට ඇවිල්ලා රංගන කටයුතුවල යෙදෙන්න.

මම නාට්‍ය හා රංග කලාව කියන විෂය තමයි හැදෑරුවෙ. එහේදි රංගනයේ තියෙන මූලික සිද්ධාන්ත මොනවාද කියන දේ මම ඉගෙන ගත්තා වඩාත් ගැඹුරින්. ඒ වගේම ගොඩක් ටෙක්නික් ඉගෙන ගත්තා. එහේ තියෙන නාට්‍යවලට සම්බන්ධ වුණා. ඒ දේවල් මට ගොඩක් උදව් වුණා ගාඩි චිත්‍රපටයට සහ අනෙකුත් නිර්මාණවලටත්. මම හිතන්නෙ රංගන කියන්නෙ පුළුල් විෂයක්. ඒ ගැන හැදෑරීමක් එක්ක රංගනයට එන්න පුළුවන් නම් ඒ දේවල් හොඳ අවබෝධයකින් කරන්න පුළුවන් කියලා.

ලංකාවට ආවට පස්සේ ඔබ ඉංග්‍රීසි මාධ්‍ය වේදිකා නාට්‍ය කිහිපයක්ම කරනවා. ඒ අතරින් ‘සින්ඩරෙල්ලා’ වේදිකා නාට්‍යයේ තියෙන මතකය ගැනත් පොඩ්ඩක් කතා කරමු..

සින්ඩරෙල්ලා වේදිකා නාට්‍යයේ සුළු සහෝදරියකගේ චරිතයක් තමයි මම කළේ. සින්ඩරෙල්ලා නාට්‍ය අධ්‍යක්ෂණය කළෙත් සහෝදරියො දෙන්නෙක්. අනුෂ්කා සේනානායක සහ නටාෂා සේනානායක. මේ නාට්‍යය ඇතුළේ සජීවී සංගීතයක් සහ වාද්‍ය වෘන්දයක් හිටියා. මේ නාට්‍යය ලන්ඩන්, නිව්යෝර්ක්, බ්‍රෝඩ්වේ විදිහට තමයි අපි ලංකාවෙ ඇතුළේ කළේ. මේක ඉතාමත් ඉහළ මට්ටමේ ප්‍රඩක්ෂන් එකක්. ඒ වගේ ප්‍රඩක්ෂන් එකක ප්‍රධාන චරිතයක් රඟපාන්න ලැබීම ගැන මම ගොඩක් සතුටු වෙනවා. මේ නාට්‍යය ඇතුළේ ගොඩක් කොමඩි තියෙනවා, ඒ නිසාම සජීවී බව අවසානය වෙනකන්ම තිබුණ නාට්‍යයක්. කැමරාව ඉදිරියේ රංගනයේ යෙදෙනවාට වඩා සජීවීව ප්‍රේක්ෂකයන්ගේ ප්‍රතිචාරත් එක්ක රංගනයේ යෙදීම ගොඩක් වෙනස්. මේ නාට්‍යයට ප්‍රේක්ෂකයන්ගෙන් ගොඩක් හොඳ ප්‍රතිචාර ලැබුණා.

ලන්ඩන් අත්දැකීම් සහ විදේශීය නිර්මාණවලට සම්බන්ධවෙලා ලබපු අත්දැකීමුත් එක්ක ලංකාවෙ සිනමා භාවිතයේ මොනවගේ වෙනස්කම් ද දකින්නේ?

ලන්ඩන්වල සහ ඉන්දියාවේ මට තියෙන අත්දැකීම් අනුව වේදිකාව සහ සිනමාව කියන්නේ ඒ මිනිස්සුන්ගේ ජීවිතය වගේ. ඒ වගේම ලංකාවත් එක්ක බලද්දි සිනමාවට සහ කලාවට ලොකු තැනක් වෙන්වෙලා තියෙනවා.

ඔබ ”මාලා” කියන කෙටි චිත්‍රපටයකුත් අධ්‍යක්ෂණය කරලා තිබෙනවා. මේකේ රචනය සහ ප්‍රධාන රංගනයත් ඔබගේමයි.

ඔව්, මේ චිත්‍රපටය මට ගොඩක් විශේෂයි. ගාඩි චිත්‍රපටයට ප්‍රසන්න විතානගේ මාව තෝරාගනිද්දි ඔහු මේ චිත්‍රපටයේ මගේ රඟපෑම් දැකලා තිබීමත් හේතුවක් වුණා. මම කෙටි චිත්‍රපටියක් කරන්න සෑහෙන කාලයක් බලාගෙන හිටියා. මම බි්‍රතාන්‍ය ටෙලිනාට්‍යයකට සම්බන්ධවෙලා හිටියා එයැ ටදදා න්රප් යදිචසඒක කියලා. මම ඒකෙ ප්‍රඩක්ෂන් ටීම් එකේ ඉද්දි දැක්කා කැමරාව පිටිපස්සෙ ඉඳන් ගොඩක් වෙහෙස මහන්සියෙන් වැඩ කරන මිනිස්සු. ඒ දැක්ක දේවල් සහ ඒ තුළින් ඉගෙනගත්ත දේවල්වලින් තමයි මේ කෙටි චිත්‍රපටය අධ්‍යක්ෂණය කළේ. පිටපතත් මම ලියපු නිසා මම හිතුවා මා විසින්ම රංගනය කරන්න පුළුවන් නම් ඒ නිර්මාණය සාර්ථක කර ගන්න පුළුවන් වෙයි කියලා. නැවත මම කවදාහරි චිත්‍රපටියක් අධ්‍යක්ෂණය කළොත් ඒ චිත්‍රපටයේ රඟපාන්න කැමති නැහැ. මේක ගෘහ සේවිකාවකගේ කතාවක් මුල් කරගෙන ගෙතිච්ච කතාවක්.

මම දන්න විදිහට ඩිනාරා පුංචිහේවා ලැබෙන හැම නිර්මාණයකටම කැමති වෙන්නේ නැහැ, සමහර ටෙලි නාට්‍ය ආරාධනයන් ප්‍රතික්ෂේපත් කරලා තිබෙනවා.

නිර්මාණයක් බාර ගන්න කලින් මම මුලින්ම ස්ක්‍රිප්ට් එක බලනවා. ස්ක්‍රිප්ට් එක හොඳ නම් ඒ නිර්මාණය ගැන බලනවා. දෙවෙනි කාරණය තමයි මට ලැබෙන චරිතය ඇතුළේ ජීවත් වෙලා සාර්ථකව කරන්න පුළුවන්ද කියලා බලනවා. අනිත් දේ තමයි අධ්‍යක්‍ෂවරයාගෙ විෂන් එකයි, චිත්‍රපටි ස්ටයිල් එකයි හොඳ නම් මම ඒ වාගේ නිර්මාණවලට සම්බන්ධ වෙනවා.

රංගනය වෘත්තියක් විදිහට තෝරාගන්න සහ කලාවට මේ තරම් කැමැත්තක් දක්වන්න පොඩි කාලේ ඉඳන්ම දැනිච්ච දේකුත් තියෙන්න ඇති.

චූටි කාලේ ඉඳන්ම තාත්තත් එක්ක සෑහෙන්න චිත්‍රපටි බැලුවා. ඇල්ෆ්‍රඩ් හිච්කොක්ගේ චිත්‍රපටියක් තිබුණා ඉසරාි කියලා. ඒක චූටි ළමයින්ට පෙන්නන්නෙත් නෑ. ටිකක් භයානක ෆිල්ම් එකක්. ස්ටීවන් ස්පීල්බර්ග්ගේ ව්අි ෆිල්ම් එකත් එහෙමයි. ඒ වගේම හින්දි, ඉංග්‍රීසි චිත්‍රපටි සෑහෙන්න බැලුවා. චූටි කාලෙ ඉඳන්ම චිත්‍රපටි බලන එකෙන් තමයි මටත් රඟපාන්න ඕනෑ කියන කැමැත්ත ඇතිවුණේ. අනිත් එක තමයි වේදිකා නාට්‍ය බලන්න අම්මයි තාත්තායි මාව ගොඩක් එක්කන් ගියා. පොඩි කාලේ ඉඳන්ම අම්මායි තාත්තායි මට කිව්වෙ නෑ ලොකු වුණාම ඩොක්ටර් කෙනෙක් වෙන්න, ලෝයර් කෙනෙක් වෙන්න, ඉන්ජිනියර් කෙනෙක් වෙන්න වගේ දේවල්. මට හැම වෙලේම කිව්වෙ කැමති දේවල් කරන්න හැබැයි ඒක ඉගෙන ගන්න කියන දේ. පොඩි කාලෙ ඉඳන්ම ඒ මඟ පෙන්වීම මගේ දෙමව්පියන්ගෙන් ලැබුණා. ඒගොල්ලො තමයි මාව ලයනල් වෙන්ඩ්ට් එකට ගෙනියලා වේදිකා නාට්‍ය පෙන්නුවේ, සිංහල චිත්‍රපටි බැලුවේ. මට තාමත් මතකයි කොළඹ සන්නිය, රේඛාව වගේ සිංහල චිත්‍රපට බලන්න ගිය හැටි. මේ දේවල් තමයි මම මේ තරම් කලාවට සහ රංගනයට කැමති වෙන්න හේතුවක් වෙන්න ඇත්තේ.

ගොඩක් දෙනෙක්ට තමන්ගෙ ජීවිතයේ ඉන්නවා රෝල් මොඩ්ල් එකක්. ඩිනාරා පුංචිහේවටත් ඉන්නවාද එහෙම කෙනෙක්?

මගේ ජීවිතයේ රෝල් මොඩ්ල් එකක් විදිහට ගොඩක් කැමති චරිතයක් තමයි ස්වර්ණා මල්ලවාරච්චි. එයාගෙ රංගනය ඉතාමත් විශිෂ්ටයි. ඒ වගේම එයා තෝරාගත්ත අනන්ත රාත්‍රිය, චන්ද කින්නරී, හංස විලක්, සත් සමුදුර වගේ ෆිල්ම්වලට හරිම කැමතියි. එයා ගොඩක් චැලෙන්ජින් රෝල් කළා. ධෛර්යමත් චරිත ගොඩක් කළා.

පොඩ්ඩක් හොයලා බැලුවාට පස්සෙ ඔබට නටන්න, සිංදු කියන්න වගේම හින්දි කතා කරන්නත් පුළුවන් කියලා තමයි දැනගන්න ලැබුණේ. දැනටමත් ඉන්දියාවෙ වේදිකා නාට්‍යයකත් රඟපාලා තිබෙනවා. යම් බලාපොරොත්තුවක් ඇති ඉන්දියාව පැත්තට ගිහිල්ලා බොලිවුඩය පැත්තටත් යන්න..

ඔව්, ඒ වගේ බලාපොරොත්තුවක් නම් තියෙනවා. මම දැනට ඉන්දියාවේ කෙටි චිත්‍රපටයකට සම්බන්ධ වුණා. ඊට පස්සෙ තව ප්‍රොජෙක්ට් දෙකක් ඇවිල්ලා තියෙන්නේ. නමුත් කොවිඩ් නිසා ඒක නැවතිලා තියෙන්නේ. මම බලාපොරොත්තු වෙනවා මේ අවුරුද්දෙ ඒ දේවල් වෙයි කියලා. මම ලංකාවෙත් රංගන කටයුතු කරන ගමන්ම තමයි ඉන්දියාවෙ කලා කටයුතුවලටත් සම්බන්ධ වෙන්න හිතාගෙන ඉන්නෙ. ආර්ටිස්ට් කෙනෙක් හැටියට එක් තැනකට සීමා නොවී විවිධ සංස්කෘතික පරිසරයන්ට හැඩ ගැහෙමින් කලා කටයුතු කරන්න මම කැමතියි. ඒ වගේම රංගනය ගැන දන්න දේවල් සහ ඉගෙනගත්ත දේවල් ඒ ඒ රටවල තියෙන සංස්කෘතීන්ට අනුව, ඒ තත්වයන්ට අනුව ආදේශ කරන්න ඕනෑ.■

■ අතුල දිසානායක

ආගම් පැමිණෙන විට ලෞකිකත්වය නමැති දෙවඟන පළා යයි. ලෞකිකත්වය සහ ආගම එකට පවතින්නේ යයි සිතුවත් එය පෙනෙන හෝ නොපෙනෙන විවිධ ස්වභාවයේ සංකීර්ණ සමාජ – දේශපාලනික ප්‍රශ්න ඇති කරයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යයක් ආගම සමග ගැටගැසුණු විට තත්වය තවත් දරුණු වේ. ආගමාලය ලෞකික සමාජයක මනුෂ්‍යයන්ගේ තාර්කික, නව්‍යකාරක, නිදහස් චින්තනයන් මොට කරයි. මානව ශිෂ්ටාචාරයේ පරිණාමය දෙස බලන විට ආගම සහ රාජ්‍යය එකිනෙක දූරස්ථ වන තරමට ඒ ඒ සමාජයන් වඩාත් ලෞකික නිදහස සහ සමෘද්ධිය අත්කරෙගන ඇති බව පෙනේ. එසේ නොමැති තැන්වල කෙළවරක් නැති සමාජ දේශපාලන ප්‍රශ්න ඇති වී ඇත. ආගම් ඇදැහීම අතිශය පෞද්ගලික එකක් විය යුතු බවට යෝජනා කෙරෙන්නේ ඒ නිසාය.

අපේ දේශපාලන කතිකාවන් තුළ නිතරම ව්‍යවහාර වන කියමනක් වන්නේ ‘වැඩියෙන් ආගම් අදහන රටවල වැඩියෙන් අර්බුද ඇති බවයි’ මෙම ප්‍රකාශය හුදු අසත්‍යයක් යයි කිව නොහැක. එය අදේවවාදීන් මෙන්ම මධ්‍යස්ථ ආගමික මතධාරීන් විසින් මතුකරනු ලබන තාර්කික පදනමක් ඇති අදහසකි. ඒ බව ආසියානු කලාපයේ ඇතැම් රටවල් දෙස බැලීමෙන් අවබෝධ කරගත හැකිය.

ආසියානු කලාපයේ ආගම සහ රාජ්‍යය එකට ගැට ගැසී විවිධ සංකීර්ණ සමාජ සහ දේශපාලනික ගැටලු උත්පාදනය කරන එක් අසමත් රාජ්‍යයක් ලෙස පකිස්ථානය හැඳින්විය හැකිය. රාජ්‍යයට වඩා ආගමික පූජකයන් සහ මිලිටරිය ඉහළින් සිටින, ඒ නිසාම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට වඩා ආගමට බර ආණ්ඩු ක්‍රමයක් ඇති පකිස්ථානයේ දුර්දසාපන්න තත්වය සමස්ත කලාපයට මෙන්ම ලෝකයටම බලපායි.

නොබෙල් ත්‍යාගයක් ලැබීම යනු අතිමහත් කීර්තියකි. පකිස්ථානයට ඉහළම ගෞරවය ගෙන දුන්, නොබෙල් ත්‍යාගය ගෙනදුන් ප්‍රථම සහ එකම විද්‍යඥයා වූ අබ්දුස් සලාම්ටත් සුළුතර ආගමික කොටසකට අයත් වීම නිසා පකිස්ථානයේ නිසි ගෞරවය නොලැබ, රටින් පිටව ජීවත් වන්නට සිදුවූයේ නම් අනෙකුත් සමාජ බලයක් නැති සුළුතර ජනවර්ගයන්ට අත්වන ඉරණම කෙසේ විය හැකිද?

පකිස්ථානයේ සුළුතර ජනවර්ගයක් ලෙස සැලකෙන අහමදියා මුස්ලිම් ජනවර්ගයට අයත් වූ භෞතික විද්‍යාඥයකු වූ අබ්දුස් සලාම් (1926 -1996)ගේ මේ කතන්දරය ඇතුළත් ආනන්ද් කමලකාර් අධ්‍යක්ෂණය කළ වාර්තා චිත්‍රපටයක්Salam – The first * Nobel Laureate (2018) නමින් නිර්මාණය විය. නම් කිරීමේදී ඔහුගේ නමට ඉදිරියෙන් තරු සලකුණු යොදා ඇත්තේ එක්තරා අන්දමකින් උත්ප්‍රාසය මතු කිරීමට විය හැකිය. පකිස්ථානු රජය මේ ශ්‍රේෂ්ඨ විද්‍යාඥයා අහමදියා මුස්ලිම් ජනකොටසට අයත් නිසා මුස්ලිම්වරයකු ලෙස පිළි නොගත් නිසාය. පකිස්ථානයේ ඔහුගේ සොහොන් කොත් පලකයේ නමට ඉදිරියෙන් ඇති මුස්ලිම් යන කොටස කිසිවෙකු වසා දමා ඇති නිසාය. මේ වාර්තා චිත්‍රපටය තුළින් ලෞකික රාජ්‍යයක් ආගම් සමග එකතු වූ විට ලෞකික සමාජයට සිදුකරන විනාශය පිළිබඳ කිසියම් දෘෂ්ටිවාදාත්මක කියවීමක් කළ හැකිය.

1947 පකිස්ථානය පිහිටුවද්දී එහි නිර්මාතෘ මොහොමඩ් අලි ජින්නා අපේක්ෂා කළේ ලෞකික රාජ්‍යය තත්වයක් බව පෙනේ. මොහොමඩ් අලි ජින්නා ඉන්දියානු නිදහස් සටනේ වීරයන්ගේ නොමද ගෞරවයට පාත්‍ර විය. ඉන්දියානු නිදහස් සටනේ පුරෝගාමියෙකු වූ, කිවිඳියක වූ, කාන්තාවාදිනියක වූ සරෝජිනී නායිදු, මොහොමඩ් අලි ජින්නා හැඳින්වූයේ හින්දු සහ මුස්ලිම් සමගියේ තානාපතිවරයෙකු ලෙසය. පකිස්ථානය බිහි කරමින් 1947 අගෝස්තු 11 දින ව්‍යවස්ථාදායක සභාව අමතා මොහොමඩ් අලි ජින්නා පැවසුවේ ‘සෑම පුරවැසියෙකුටම නිදහසේ තම ආගම ඇදැහීමේ අවස්ථාව ඇත. රාජ්‍යය පුරවැසියන්ගේ විශ්වාසයන් මත සුවිශේෂභාවයන් පිරි නමන්නේ නැත.’ යන්නයි. එහෙත් ඔහු අපේක්ෂා කළ ඒ ලෞකික රාජ්‍යය 1948 ඔහු මියයාමත් සමග අභාවයට යන්නේය.

Salam – The first * Nobel Laureate වාර්තා චිත්‍රපටය පකිස්ථානයේ ආන්තික ආගම්වාදය එහි සුළු ජනවර්ග පීඩාවට පත්කරන අයුරු පෙන්නුම් කරයි. වාර්තා වැඩසටහන ආරම්භයේම අබ්දුස් සලාම්ගේ චලන රූප මත ඔහුගේ කථනය දිග හැරෙයි. ඔහු මෙසේ කියයි. ‘මේ විද්‍යාවේ යුගයයි. ඔබට එය මග හැර යා නොහැකිය. පෙරදිග වේවා, බටහිර වේවා කිසිවෙකුට එය මග හැර යා නොහැකිය. ඒක ඉතාම පැහැදිලියි. මම රට හැර යා යුතුයි. නැතිනම් මම භෞතික විද්‍යාව අත්හැරිය යුතුයි. ඉතා බලවත් වේදනාවෙන් මම රට හැර යාමට තීරණය කළෙමි.’ මේ විද්‍යාඥයාට බි්‍රතාන්‍යය බලා යාමට සිදුවන්නේ ඇයි?

ලෝකයේ භෞතික විද්‍යාව සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය ලබාගත් පළමු මුස්ලිම් ජාතිකයා ලෙසත්, පකිස්ථානයේ පළමු නොබෙල් ත්‍යාග හිමිකරුවා ලෙස සැලකෙන්නේත් අබ්දුස් සලාම්ය. නොබෙල් ත්‍යාග දිනාගත් මුස්ලිම් විද්‍යාඥයකුගේ නම කියන්නට කිවහොත් බි්‍රතාන්‍යයේදී, ඉන්දියාවේදී හෝ ලෝකයේ කවර තැනක දී වුවද ඒ අබ්දුස් සලාම් යනුවෙන් කිව හැකිය. එහෙත් ඔහු උපන් පකිස්ථානයේදී එලෙස කිව නොහැකිය. ඔහු මුස්ලිම්වරයකු ලෙස පකිස්ථානු රජය පිළිගන්නේ නැති නිසාය.

1926 ජනවාරි 29 බි්‍රතාන්‍ය ඉන්දියාවේ පන්ජාබ් පළාතේ ජ්හාන්ග් ගම්මානයේ උපන් විද්‍යාඥ අබ්දුස් සලාම් අයත් වන්නේ එරට අහමදියා මුස්ලිම් යන ජන කොටසටය. එය එරට ප්‍රධාන මුස්ලිම් ජනකොටස වන සුන්නි මුස්ලිම් ජන කොටසට අයත් නොවන මුස්ලිම් ජන ප්‍රජාවක් ලෙස සැලකේ. ඔහුගේ පවුලේ සාමාජිකයන් සංඛ්‍යාව එකොළහකි. ඔහුගේ ගැමි අධ්‍යාපනය තුළ කිසිදිනක විදුලි එළියෙන් පාඩම් කරන්නට නොහැකි වූ බව කියැවේ. ලාහෝරයට එන තෙක් විදුලි එළිය කුමක්ද යන්න ගැනවත් ඔහු දැනනොසිටියේය. ඔහු මූලික අධ්‍යාපනය ලැබුවේ එතරම් අව-වරප්‍රසාදිත සමාජයකය. පසුව උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා ශිෂ්‍යත්වයක් ලැබ බි්‍රතාන්‍යයේ කේම්බි්‍රජ් සරසවියට ඔහු ඇතුළත් වේ. ඔහුගේ දක්ෂතා එළියට එන්නේ එතැනදීය.

1953දී අහමදියා ජනවර්ගයට එරෙහිව බහුතරය හිංසාකාරී ක්‍රියාවල නියැලෙයි. අහමදියා වාර්ගිකයන් මරා දැමෙන අතර ඒවා සංවිධානය කරන්නේ න්‍Jamat- e-Islami ආගමික පක්ෂයයි. ජීවිතය බේරාගැනීමට සලාම්ට සැඟවී සිටීමට සිදුවෙයි.

සිය උපන් රටෙන් අනුග්‍රහයක් නොලැබීම නිසා අබ්දුස් සලාම් 1974 පකිස්ථානය හැර දමා බි්‍රතාන්‍ය බලා යන්නේය. 1979 දී ඔහු තවත් විද්‍යාඥයින් දෙදෙනෙක් ( ඇමරිකානු විද්‍යාඥSheldon Lee Glashow සහSteven Weinberg) සමග ෑකැජඑරදඇ්න ඹබසසෙජ්එසදබ ඔයැදරහ නම් භෞතික විද්‍යා සොයාගැනීම වෙනුවෙන් නොබෙල් ත්‍යාගය දිනාගනී. එම න්‍යාය විශ්වයේ සම්භවය තේරුම් ගැනීමට උපකාර වන්නකි. අයින්ස්ටයින් පවා මෙම න්‍යාය බිහිකිරීමට උත්සාහ කොට එය සොයා ගැනීමට අසමත් වූ බව මෙම වාර්තා චිත්‍රපටයේ දැක්වේ.

අබ්දුස් සලාම්ට නොබෙල් ත්‍යාගය ලැබුණු පසු, 1980 දී පකිස්ථානයේ ඉස්ලාමාබාද් නුවරQuaid-e-Azam විශ්වවිද්‍යාලයේ සංවිධානය කෙරෙන උපහාර උත්සවයකට ආරාධනා කෙරෙන මුත් ඔහුට විශ්වවිද්‍යාලයට ඇතුළු වීමට පකිස්ථානයේ ප්‍රබල ආගමික පක්ෂයක් වූ ජමාත් ඊ ඉස්ලාම් පක්ෂයට අයත් විශ්වවිද්‍යාල සිසුහු ඉඩ නොදෙති. මේ කීර්තිමත් නොබෙල් ත්‍යාගලාභියා විශ්වවිද්‍යාලයට ඇතුළු වුවහොත් ඔහුගේ දෙපා බිඳ දමන බව මේ සිසුහු කියා සිටිති. අවසානයේ සංවිධායකයන්ට උපහාර උත්සවය නවතා දමන්නට සිදුවෙයි.

අගමැති සුල්ෆිකාර් අලි බූතෝ (1973 -1977) උග්‍ර ආගමික අනුගාමිකයෙකු නොවුණත් ඒ වන විට පකිස්ථානයේ පැවැති ඇතැම් ලෞකික ඇවැතුම් පැවැතුම්වලට වැට බැන්දේය. මත්පැන් තහනම් කළේය. ඉස්ලාමීය ෂරියා නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන බව කීවේය. අලි බූතෝ විසින් එරට අහමදියා ජන සමාජයට කරන ලද ප්‍රබලම වැරැද්ද ලෙස සැලකෙන්නේ 1974දී ඔවුන් ව්‍යවස්ථාපිතවම මුස්ලිම් නොවන ජනකොටසක් ලෙස නීතිගත කිරීමයි. තමන්ගේ රටේ පුරවැසියන් පිරිසකට එරෙහිව එවැන්නක් කළ ප්‍රථම රට ලෙස පකිස්ථානය ලෙස සැලකේ. ජමාතේ ඊ ඉස්ලාමියා සංවිධානය නිරතුරුවම අහමදියා සුළු ජනවර්ගයට එරෙහිව සිටියේය. බොහෝ පූජකවරුන් දේශනා කරන්නේ පකිස්ථානය සුන්නි මුස්ලිම්වරුන්ට පමණක් අයත් වන බවය. අහමදියා ජනවර්ගයට එරෙහි මේ නීති සම්පාදනයෙන් පසු තවත් තදින් ඔවුහු පළිගැනීම්වලට, කොන් කිරීම්වලට හා සාමාජීය කටයුතුවලදී වෙන්කොට සැලකීම්වලට ලක්වෙති. මේ ව්‍යවස්ථාපිත පියවරත් සමගම කනස්සල්ලට පත්වන අබ්දුස් සලාම් වහාම ඒ වන විට දරමින් සිටි රජයේ විද්‍යාත්මක කටයුතු පිළිබඳ උපදේශක තනතුරින්ද ඉල්ලා අස්වේ.

අගමැති අලි බූතෝ හමුදා කුමන්ත්‍රණයක් මගින් බලයෙන් පහ කරන ජනරාල් සියා උල් හක් පකිස්ථානයේ ජනාධිපති (1978 – 1988) බවට පත්වේ. එතැන් පටන් ඇමරිකාවත් සමග එක්ව පකිස්ථානයට සිදු කරන්නට තිබෙන ඉතිරි හරිය ඔහු කරයි. එතෙක් පකිස්ථානය තුළ කිසියම් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලිබරල් ලක්ෂණ ඉතිරි වී තිබුණේ නම් ඒ සියල්ල කණ පිට හරවන්නට අගමැති සියා උල් හක් කටයුතු කරයි. ඉස්ලාමීය නීතිය ක්‍රමයෙන් රටේ ලෞකික නීතියට ඉහළින් බලපැවැත්වීම ආරම්භ වේ. අහමදියා සුළු ජනකොටස්වලට එරෙහිව සිදුවන හිංසනයන් තවත් වැඩිවේ. ඇමරිකාව පකිස්ථානය සමග එකතු වන්නේ පකිස්ථානු වැසියන් ඇෆ්ගනිස්ථානයේ සෝවියට් හමුදාවට එරෙහිව ජිහාඩ් සටන්කාමීන් ලෙස පුහුණු කිරීමටය. ඇමරිකාව පකිස්ථානයේ දැඩි මතධාරී ආගමික කොටස් ඇතිකිරීම නැවත පාරා වළල්ලක් සේ ඇමරිකාවට එරෙහිව පැමිණ ඇතැයි එවකට ඇමරිකානු රාජ්‍ය ලේකම් හිලරි ක්ලින්ටන් (2009 – 2020) වරක් පැවසුවාය. එපමණක් නොව මේ ආන්තික ආගමික කණ්ඩායම් පකිස්ථානයේ අහමදියා, ෂියා, හසාරා සහ ක්‍රිස්තියානි සුළුතරයට ද එරෙහිව ක්‍රියාත්මක වන්නේ එම සුළුතර ජනකොටස් දහස් ගණනින් මරුමුවට පත්කරමිනි.

පසු කලෙක පකිස්ථානය ඉස්ලාමීයකරණයට දැඩි ලෙස කටයුතු කළ ජනරාල් සියා උල් හක් විසින් අබ්දුස් සලාම් පකිස්ථානයට ගෙන්වා එරට සිවිල් වැසියෙකුට පිදෙන ඉහළම සම්මානයෙන් පුදනු ලැබුවේය. ඒ අලි බූතෝ මරා දැමීම නිසා ලබා තිබූ ලෝක අපවාදය මගහරවා ගැනීමට දේශපාලන අවස්ථාවාදය භාවිත කිරීමකි. නොබෙල් ත්‍යාගය අබ්දුස් සලාම්ට ලැබීමෙන් පසු වසර 37කට පමණ පසු මේ සුවිශේෂ කීර්තිමත් නොබෙල් ත්‍යාගලාභී විද්‍යාඥයාට කිසියම් හෝ ගෞරවයක් පිරිනැමීමට අගමැති නවාස් ෂරීප් 2016 වසරේ දී පියවර ගනියි. ඒQuaid-e-Azam විශ්වවිද්‍යාලයේ භෞතික විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව අබ්දුස් සලාම්ගේ නමින් නම් කිරීමෙනි. එහෙත් ඒ වන විට අබ්දුස් සලාම් මිය ගොස් වසර විස්සක් පමණ ගත වී අවසන්ය. පකිස්ථානයේ සුළුතර ජනවර්ග දෙකක් වන ක්‍රිස්තියානි සහ අහමදියා ජනකොටසට සිදුවන අසාධාරණය ගැන pakistantodayවෙබ් අඩවියට ලිපියක් ලියනShabana Mahfoo‘ පවසන්නේ අබ්දුස් සලාම් මෙන්ම ආසියා බිබීද (පකිස්ථානයේ ආගමික අපහාස නීතියෙන් දඬුවම් ලැබීමට සිටි කාන්තාවකි. අවසානයේ ලෝකයේ දියුණු රටවල බලපෑම හමුවේ ඇය වෙනත් රටකට සංක්‍රමණය වීමට ඇයට හැකිවිණ.) එක සමාන ලෙස අනෙකා නොඉවසීමේ ගුණය නිසා වින්දිතයන් බවට පත් වූ අය බව පවසයි.

පකිස්ථානු රජයේ අනුග්‍රහය තමන්ට නොලැබුණත් මිය යන තෙක්ම අබ්දුස් සලාම් සිය උපන් රටට තිබූ ඇල්ම අඩු නොවේ. අබ්දුස් සලාම් සිය නොබෙල් ත්‍යාගයෙන් තුනෙන් එකක් පකිස්ථානයේ දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනයට පරිත්‍යාග කළේය. අදටත් පකිස්ථානයේ පෙළ පොත්වල අබ්දුස් සලාම්ගේ විස්තර මකාදමා ඇති බව මෙම වාර්තා චිත්‍රපටයේ ප්‍රවෘත්ති ඉදිරිපත් කරන සීඑන්එන් ප්‍රවෘත්ති සේවයේ ක්‍රිස්ටියානා අමන්පූර් පවසයි. පකිස්ථානයේ උසස් අධ්‍යාපනය ලබන සිසුන් තුළ පවා අබ්දුස් සලාම් ගැන ඒ තරම් දැනුවත්භාවයක් ඇති බව නොපෙනේ. ලාහෝරයේ කුඩා ආයතනයක් මිස ඔහුගේ නම යෙදූ අන් කිසිදු තැනක් පකිස්ථානයේ නැත.

මෙම වාර්තා වැඩසටහනේ අදහස් දක්වන ඉස්ලාමීය පූජකයකු කියන්නේ, අබ්දුස් සලාම් පකිස්ථානයට ගෞරවය ගෙන දුන් කෙනෙකු නොවන බවයි. ගෞරව කළ යුතු යයි කියන්නේ නම්, ඔහු පකිස්ථානයේ වීරයකු ලෙස සැලකිය යුතු යයි කිසියම් රූපවාහිනී නිවේදකයකු කියන්නේ නම් ඔහු මානසික වෛද්‍යවරයකු වෙතට රැගෙන යා යුතු බවයි. ඉදින් ලෞකිකත්වයට එරෙහි ආගමික පූජකයින්ගේ මුග්ධභාවය මෙයින්ම නොපෙනේ ද?

අබ්දුස් සලාම් පසු කාලයේInternational Centre for Theoretical Physics නමින් සංවිධානයක් පිහිටුවාගන්නා අතර එය භෞතික විද්‍යාවේ දියුණුව පිණිස වූවකි. යුනෙස්කෝ සංවිධානයේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ධුරයට අපේක්ෂකයෙකු ලෙස ඉදිරිපත් වීමට අවශ්‍ය වුවත් ඒ සඳහා පකිස්ථාන රජයෙන් ඔහුට සහයෝගයක් ලැබෙන්නේ නැත. පකිස්ථානය වෙනත් අයකු ඒ සඳහා ඉදිරිපත් කරයි. එම සිද්ධියෙන් ඔහු තම උපන් රට ගැන මහත් කනස්සල්ලට පත්වෙයි. වයස අවුරුදු 70 දී, 1996 නොවැම්බර් 21 ඔහු එංගලන්තයේ දී මිය යන අතර ඔහුගේ අවසන් ඉල්ලීම වන්නේ සිරුර පකිස්ථානයේ මිහිදන් කරන ලෙසය. ඒ අනුව අබ්දුස් සලාම් පකිස්ථානයේ මිහිදන් කරන අතර ඔහුගේ ඔහුගේ සුසානයේ නාම පලකයේ එක් තැනක ඔහු මුස්ලිම් යන්න සඳහන් වන තැන කිසිවකු යමක් අළවා එය නොපෙනෙන්නට සලස්වා ඇති බව පෙනේ.■

2021 වසර අගදී සිංහල සිනමාකරුවන් තිදෙනෙකුගේ කෘති තුනක් නැරඹීමට පුළුවන් විය. ඒ සිනමා කෘති තුන නැරඹීමෙන් අනතුරුව සිතට නැඟු‍ණ අදහස් ස්වල්පයකි මේ. සිනමා කෘති තුනම නැරඹුවේ අගනුවර තිබෙන සියලු‍ පහසුකම් සහිත සිනමා ශාලා දෙකක දී ය. මේ සිනමා කෘති තුනෙන් දෙකක්ම නැරඹීමට පැමිණ සිටියේ අතේ ඇඟිලි ගාණට ප්‍රේක්ෂකයන් පිරිසකි.

සිංහල චිත්‍රපට නැරඹීමට රසිකයන් නොපැමිණෙන්නේ ඇයි? සිංහල සිනමාවට තිරසර පැවැත්මක් නැත්තේ ඇයි?

සිංහල චිත්‍රපට නැරඹීමට රසිකයන් නොපැමිණෙන්නේ ආර්ථික ප්‍රශ්න නිසාම නොවේ. කාලය – ධනය වැය කරන රසිකයෙකුට ඊට සරිලන තරම් අත්දැකීම් නොලැබෙන නිසා ය. ‘සිනමාස්වාදය‘ උදෙසා අපමණ සිනමා කෘති නැරඹීමට අද අපමණ පහසුකම් ඇත. ඒවා සිංහල සිනමා කෘති නොවීම වෙනම කාරණාවකි. සිංහල සිනමාවට තිරසර පැවැත්මක් නැත්තේ සිනමාවෙහි, සිනමාවවත්, දේශපාලනයවත්, ජීවිතයවත් නැති බැවිනි. නම් දරාපු සිනමාකරුවන් පවා මුදල් සම්භාරයක් නාස්ති කර දමන හැටි බලන්නට සිනමා ශාලාවකට ගොස් වෙහෙසට පත් විය යුතු ද?

අභාග්‍යය වන්නේ සිනමා ශිල්පය ප්‍රගුණ කළ අධ්‍යක්ෂවරුන්, කැමරා ශිල්පීන්, සංස්කරණ ශිල්පීන් ඇතුළුව සිනමාවක් නිමවීමට අවශ්‍ය කුසලතාවන්ගෙන් පිරුණ පුද්ගලයන් අපට සිටීමය. ඔවුන් ප්‍රේක්ෂකයන් අබිමුව කොතරම් සාර්ථක ද? නැතහොත් අසරණ ද? නූතන ලෝක සිනමා කෘති සමඟ විමසා බලන විට සිංහල සිනමාවේ අභාග්‍යය වන්නේ විශිෂ්ට සිනමා කෘතියක් නිර්මාණය කිරීමට අවශ්‍ය අගනා සම්පත වන ‘කවියා‘ දිළින්දෙකු වීම ය. කුසලතා පූර්ණ තිර කතා රචකයන් සිටිය ද, තිර කතාවක් උදෙසා ප්‍රඥාසම්පන්න කවීන්ගේ චින්තනය සිනමාවට නැත. සිනමාවක් වෙනුවෙන් ගොතන කතා වස්තුවක් තුළින් ‘කවියෙක්‘ මතු නොවේ. විශාල ධනයක් වැය කොට නිපදවන සිනමා කෘති සනාථ කරන්නේ ඉදිරිපත් කරන දිළිඳු කතන්දරවලින් යැපෙන යථාර්ථයකි.

සිනමාව – දේශපාලනය – ජීවිතය

2021 අවසන ප්‍රකට සිනමාකරුවන් තිදෙනෙකුගේ සිනමා කෘති තුනකි නැරඹීමට අවස්ථාව ලැබුණේ. එකක් අශෝක හඳගම නිර්මාණය කළ ‘ඇල්බොරාදා‘ ය. බෙනට් රත්නායක නිර්මාණය කළ ‘කවුරුවත් දන්නෙ නෑ‘ දෙවැන්නය. තුන්වැන්න සෝමරත්න දිසානායක නිර්මාණය කළ ‘ජංගි හොරා‘ ය. හඳගමගේ චිත්‍රපටය තවම නිල වශයෙන් ප්‍රදර්ශනය කරන්නේ නැත. අනෙක් සිනමා කෘති දෙකම නිල වශයෙන් ප්‍රදර්ශනය කෙරේ. යළිත් සඳහන් කරන්නේ මේ සිනමා කෘති දෙක නැරඹීමට මා ගිය දින දෙක තුළ ප්‍රේක්ෂකයන් සිනමා ශාලාව තුළ සිටියාට වඩා නොසිටියේය යන්න පැවසීම වඩාත් නිවැරදි ය. ඉතින් සිනමාව කර්මාන්තයක් වශයෙන් කෙසේ පවතින්න ද?

හඳගම සහ නෙරූඩා

අශෝක හඳගම නිර්මාණය කළ ‘ඇල්බොරාදා‘ චිත්‍රපටයට ලෝක ප්‍රකට කවියෙකු වන පැබ්ලෝ නෙරූඩාගේ ජීවිතයේ සංකීර්ණ අත්දැකීමක් ආශ්‍රය කරගෙන ඇත. එය ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් නිපදවා ඇති අතර සිංහල උපසිරැසි සහිතව ප්‍රදර්ශනය කරන්නකි. නෙරූඩා ගැන මෙලෝ දෙයක් නොදන්නා කෙනෙකුට නම්, ‘ඇල්බොරාදා‘ යනු සිනමා ශිල්පය ප්‍රගුණ කළ අධ්‍යක්ෂවරයෙකුගේ හපන්කමකි. නෙරූඩා ගැන දන්නා කෙනෙකු ගැන හිතමු. ඔහුට මේ චිත්‍රපටය අත් කරදෙන ජීවනආස්වාදය කුමක් ද? ඈත දවසක ලංකාවේ සිටි සිවිල් නිලධාරීන් ‘එරටටත් මෙරටටත්‘ වගතුවක් නැති අපතයන් ද? නෙරූඩාගෙන් සංකේතවත් වන්නේ යටත් විජිත සමයේ සිවිල් නිලධාරීන්ගේ මූලික කටයුත්ත කාමාසාව සංසිඳවා ගැනීම බව ද? සුන්දර කතුන් සමඟ රිසිසේ කම්සුව වින්ද සිවිල් නිලධාරියෙකු අවවරප්‍රසාදිත තැනැත්තියක දැක උමතුව ඇය අමානුෂික අන්දමට දූෂණය කිරීම ඔස්සේ වත්මන් ප්‍රේක්ෂකයා අබිමුව හඳගම ‘ඉස්කෝලෙ ගිය විමල් වීරවංශ‘ කෙනෙකු බවට පත්වන්නේ කවර අභිප්‍රායකින් ද?

මේ සිනමා කෘතියෙන් උත්සාහ කළේ මෙරට විසූ සිවිල් නිලධාරියෙකුගේ ජීවිතයේ අභ්‍යන්තර සංසිද්ධියක් නිරූපණය කොට මනුෂ්‍යත්වය විෂයෙහි ජීවන යථාර්ථයක් නිරූපණය කිරීමට නම් එය සිදු වී නැත. අශෝක හඳගම සාහසික ලෙස ලෝක ප්‍රකට කවියාගේ චරිතය ඝාතනය කර තිබේ. සිනමා විචාරකයෙකුට – හඳගම අදහන්නෙකුට මේ අසාමාන්‍ය සිනමා කෘතියක් විය හැකි වන අතර මා පවසන කිසි කරුණක තුට්ටුවක වටිනාකමක් තිබිය නොහැකි ය.

නෙරූඩාගේ වෘත්තීය ජීවිතයේ අභ්‍යන්තර සංකීර්ණ ප්‍රශ්නයක් ලෝකයා දැන ගන්නේ නෙරූඩාගෙන්ම ය. සැබවින්ම ඔහු ලියූ ස්වයංලිඛිත චරිතාපදානයෙනි. නෙරූඩා සිය චරිතාපදානයේ දී ලංකාවේ දුටු වැසිකිළි පිරිසිදු කරන්නියගේ රූප සෝබාවට වහ වැටී භාව පූර්ණ කාව්‍යයක් නිර්මාණය කළේ නම් ඔහුගේ අභාවයෙන් බොහෝ කලකට පසුව සිනමාවක් නිපදවෙන්නේ නැත. නෙරූඩා සිය හෘදය සාක්ෂිය තමන්ට වද දුන් නිසා හෝ ඔහුගේ අවංකභාවය – විවෘතභාවය නිසා හෝ තමන් ලත් අත්දැකීමක් සිය චරිතය ලියන විට ලියයි. ඔහු තරුණියක දිනාගෙන යහනට නොගත් බව ද කියයි. තරුණිය ඔහු සමඟ කැමැත්තෙන් සම්භෝග සුවය විඳි බවක් ද නොකියයි. කවර කරුණක් නිසා හෝ මේ තරුණිය මේ උසස් නිලධාරියාට අවනත වී ඇත. අවසන නෙරූඩා ඉන් කම්පාවට පත්ව ඇත. තමන් සාහසික ලෙස අවවරප්‍රසාදිත තරුණියක දූෂණය කළ බවක් ඔහු කියා තිබේ ද? නැත. කෙසේ වෙතත් හඳගම මවන නෙරූඩා කාම උමතුවෙන් සාපරාධී අන්දමට ලිංගික හිංසනයක් කරන්නෙකි. මේ ‘ජඩ මිනිසා‘ නොබෙල් සම්මානය හිමි කර ගන්නට තරම් කවියෙකු වන්නේ කෙසේ ද? තියුණු දේශපාලනික මානයකින් පිබිදුණ මානවවාදියෙකු වන්නේ කෙලෙසක ද? ලෝක පූජිත මහා කවියෙකුත් පාදඩයෙකු වේ නම්, අපේ රටේ දේශපාලන සල්ලාලයන් ගැන කම්පා විය යුතු නොවේ.

හඳගම පූර්ව නිගමන කිහිපයක පිහිටා නෙරූඩාගේ චරිතය ඝාතනය කර ඇත. හඳගම වැන්නෙකු කළ යුත්තේ කාමාධික සල්ලාලයෙකු ලෙස නෙරූඩා නිරූපණය කිරීම ද, නැතහොත් මනුෂ්‍යයෙකුගේ අභ්‍යන්තර ඛේදය විෂයෙහි යථාර්ථයක් නිරූපණය කිරීම ද?
සිනමාව අවසන නෙරූඩා කසල ශෝධකයෙකු බවට පත් කරන්නේ හඳගම ය. ඒ ඔස්සේ හඳගම වියන සමාජ වියමන අර්ථවත් වන්නේ කිසියම් පර්යේෂණයකින් නෙරූඩා විසූ යුගය, ඔහුගේ ක්‍රියාකාරකම් ගවේෂණය කළා නම් පමණකි. තමන්ගේ පරිකල්පනයෙන් නෙරූඩා කසල ශෝධකයෙකු බවට පත් කරන්නේ පව් සමාකර ගැනීමටය යන්න හිතලු‍වකි. එතුළින් මතු කරන මනුෂ්‍යත්වය හරිම කෘත්‍රිම ය.

හඳගම නරඹන්නාට නැරඹීමට රුචි අන්දමින් සිය සිනමා කෘතිය නිපදවා ඇත. මනරම් අන්දමින් ලිංගික හැසිරීම්වලින් සිය සිනමා කෘතිය අලංකාර කර තිබේ. එහෙත් මේ සිනමා කෘතිය නැරඹූ තවත් රසිකයන් තුළ මතුවුණ ප්‍රබල ප්‍රශ්නය නම් නෙරූඩා නින්දිත ලෙස ලිංගික අපරාධයක් කළේ ඇයි ද යන්නය. නෙරූඩා යුක්ති යුක්ත ලෙස නිරූපණය කරනු වෙනුවට, හඳගම මේ සිනමා කෘතියෙන් තමන්ගේ හැඟීම් – දෘෂ්ටිවාද රිසි සේ පළ කර ඇතැයි මට සිතුණි. නෙරූඩා යනු මොකෙක්දැයි නොදන්නා කෙනෙකුට මේ නම් මරුම මරු වැඩකි. විමල් වීරවංශට – උදය ගම්මන්පිලට සිත් සේ බටහිරට පහර දෙන්නට මරේම මරු වැඩකි.

මේ සිනමා කෘතිය සනාථ කරන්නේ සිංහල සිනමාවට සැබවින්ම ප්‍රඥාසම්පන්න කවීන්ගේ අඩුව ය. අවවරප්‍රසාදිත ජීවිතවලට දේශපාලනිකව සිදු වන්නා වූ අනර්ථයන් ඉහවහා ගිය රටක ඒ සම්බන්ධ තියුණු අත්දැකීම් නිරීක්ෂණය කොට සිනමා මාධ්‍යයෙන් ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්නට සිනමාකරුවෙකු අසමත් ඇයි? හඳගම සිල්ලර කතන්දර කාරයෙක් නොවේ. කලාවේ බුද්ධිමය නිම්වළලු‍ සිය නිර්මාණවලින් ද – සිය විචාරශීලී සමාජ දැක්මෙන් ද අර්ථසම්පන්න කිරීමට කටයුතු කර තිබෙන හඳගම, තමන්ගේ ජීවිතය විවෘතව අනාවරණය කළ හෘදය සාක්ෂියක් තිබුණ කවියෙකු පාපන්දුවක් බවට පත් කිරීම ඔස්සේ අපට ලැබෙන ඥානය, ජීවිතාවබෝධය කුමක් ද? විනිසුරුවන් අධිකරණයේ පිහිට පතා පැමිණි ස්ත්‍රීන් දූෂණය කොට අධිකරණයෙන්ම නිදොස් වී නිදහස් වන රටක ලෝක පූජිත කවියෙකු ඝාතනය කොට රටට- ලෝකයට පවසන්නේ කුමක් ද? මේ නූතනවාදී කලාව ද? වේදිකාව මත ස්වකීය නිර්මාණ චින්තනය ප්‍රබලව විදහා පෑ හඳගම එහි උණුසුම විඳිමින් සිටින ප්‍රේක්ෂකයන් වෙනුවෙන් කිසියම් සමාජ කියවීමක නිමග්න වුවත් ඔහු ‘ඇල්බොරාදා‘ නිපදවමින් සිදු කර තිබෙන්නේ වැදගත් මූලාශ්‍රයක් බරපතළ අන්දමින් අවභාවිත කිරීම යයි සිතේ.

බෙනට්ගේ කවුරුවත් දන්නෙ නෑ

අශෝක හඳගම කලාව සහ දේශපාලනය සම්බන්ධයෙන් ප්‍රබල පෞරුෂයකට හිමිකම් කියන්නෙකි. බෙනට් රත්නායක කලාව හා දේශපාලනය යන දෙකම මැද මාවතකට ගෙන ප්‍රේක්ෂකයන් ග්‍රහණය කර ගැනීමට මහන්සි වෙන්නෙකි. එච්.ඩී. ප්‍රේමරත්න වැනි සිනමාකරුවෙකුය බෙනට් රත්නායක සිහි කරන්නේ. බෙනට්ගේ කවුරුවත් දන්නෙ නෑ චිත්‍රපටය නැරඹූ පසු මගේ සිහියට නැඟු‍ණේ ජනප්‍රිය දෙමළ චිත්‍රපට කීපයකි. ජනප්‍රිය දෙමළ චිත්‍රපටවල වීරයෙක් සිටියි. ඒ වීරයා කරන්නේ ප්‍රේක්ෂකයන්ගේ මනදොළ සංසිඳවීමය. සිනමා ශාලාවෙන් පිටතට පැමිණි පසුව ඔහුට තමා ජීවත්වන ලෝකයේ වීරයෙකු පහළ වනු දකින්නට නොලැබේ. මනෝරාජික සිහිනය අඩියක් ගසා තලු‍ මැරීමටය ඔහුට පුළුවන් වන්නේ.

බෙනට් රත්නායක ලංකාවේ වත්මන් දේශපාලනය සම්බන්ධ පුවත්පත්වලින් අනාවරණය කර තිබෙන පුවත් රාශියක් එක්කොට සෑහෙන කම්පාවකින් කතාවක් ලියයි. දේශපාලනයේ තල කීපයක් ඔහු කතාව තුළින් නිරූපණය කරයි. රාජ්‍ය පාලනයේ ඉහළ තලය – මැද තලය හා පහළ තලය ඔහු චරිත මඟින් සංකේතවත් කරයි. දේශපාලනය සමඟ සම්බන්ධ කුඩු ජාවාරමද සිය කතා පුවතට එකතු කරයි. කුඩු – දේශපාලනය සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය එකම කෝවක ලා පාදඩ දේශපාලන සංස්කෘතිය පිළිබඳ ජුගුප්සාව ප්‍රේක්ෂකයා අබිමුවට පත් කරන්නටය ‘කවුරුවත් දන්නෙ නෑ‘ සිනමාව නිපදවමින් උත්සාහ කර තිබෙන්නේ. ප්‍රේක්ෂකයා උද්දාමයට පත් කරන්නේ බෙනට් නිරූපණය කරන පොලිස් ස්ථානාධිපතිවරයා ය. ඔහු නීති ගරුක පොලිස් නිලධාරියෙකි. නිර්භීත නිලධාරියෙකි. යුක්තිය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නෙකි. මේ නීතිගරුක පොලිස් නිලධාරියා ආදරණීය ස්වාමි පුරුෂයෙකි. ආදරණීය පියෙකි. හැම පැත්තෙන්ම පරමාදර්ශීය. තිර කතාව ලියූ දෙන්නාගෙන් එක් කෙනෙකුටවත් පොලිස් නිලධාරියා ‘සුදු වස්තුවක්‘ බව නොවැටහීම අරුමයකි. ප්‍රධාන අරමුණ පාදඩ දේශපාලනය ගැන විවරණයක් කිරීම වුව, පවුලේ චිත්‍රපටියක් බවට පත් කිරීමට ද තිර රචක දෙපළ කල්පනා කිරීම නිසා මුහුදෙන් ගොඩ ගත් මාළුවා සුද්ද බුද්ද නොකරම ළිප තබා මිරිස් සමඟ සීනී ද ප්‍රමිතියකින් තොරව දමා ඇති සේය. ඒ කරුණු කෙසේ වෙතත් නීති ගරුක පොලිස් නිලධාරියා හුදෙකලා සටන්කරුවෙකි. ඔහුට සහායට සිටින්නා අහිංසකය. ඔහුට ඉහළින් සිටින්නා බලය වෙනුවෙන් තක්කඩිකම් කරන්නෙකි. නීති ගරුක පොලිස් නිලධාරියාට සිදුව තිබෙන්නේ උඩුගං බලා පිහිනීමටය.

නීති ගරුක නිලධාරියෙකුට වත්මන් දේශපාලන සංස්කෘතිය තුළ පැවැත්මක් නැත. එක පැත්තකින් අධිකරණයෙන් ද රැකවරණයක් නැත. මේ සිනමා කෘතියේ අපරාධ සැලසුම් කරන්නේ ඉහළ පෙළේ නීතිඥවරයෙකි. පාදඩ දේශපාලනඥයෝ මත් ද්‍රව්‍ය වෙළඳාමේ සිට අධ්‍යාපනය දක්වා හැම තැනකම විනාශය වෙනුවෙන් වගකිවයුත්තෝ වෙති. ඔවුන් සමඟ ගැටෙන්නේ නීතිගරුක නිර්භීත පොලිස් නිලධාරියා ය. ඔහුට එරෙහිව පෙනී සිටින්නේ නීතිඥයාය. මත් ද්‍රව්‍ය වෙළඳාමේ සිට බරපතළ අපරාධ කිසිවකට නීතිය ක්‍රියාත්මක වන්නේ නැත. පොල් ගෙඩි කිහිපයක් සොරකම් කළ දැරියකට එරෙහිව නීතිය අකුරට ක්‍රියාත්මක වේ. ඉතින් බෙනට් රත්නායකගේ කතාව ඇතුළේ තිබෙන්නේ මෑත කාලයේ ජන මාධ්‍යවලින් වාර්තා කළ – රස විඳින ලද පුවත් ගොන්නකි. පොදු ජන ප්‍රේක්ෂකයා පිනවීමට – නැඟලා යන පුවත් ගොන්නකි. ඒවා බොහොමයක් ඇත්තම ඇත්ත බවත් ඇත්තය. ජන මාධ්‍ය කළ වාර්තාකරණවලින් බෙනට් රත්නායක වෙනස් වන්නේ පාදඩ දේශපාලනය ෆැන්ටසියකින් කෙළවර කිරීමට සමත් වීමෙනි. අනීතිකව – සාපරාධී අන්දමින් සිර කූඩුවක දමා සිටින නීති ගරුක පොලිස් නිලධාරියා වෙනුවෙන් නැඟී සිටින්නේ පරිවාසභාරයට පත් කළ දැරියයි. නීතිය – යුක්තිය – සාධාරණය ගැන හැඟීම්වලින් මඬනා ලද දැරිය අදෘශ්‍යමාන බලයකින් පොලිස් නිලධාරියා කූඩුවෙන් පිටතට ගෙන ඒ වන විට ප්‍රේක්ෂකයන් හොඳින්ම දැන හඳුනා සිටින දේශපාලනඥයන් – ජාවාරම්කාරයන් ඇතුළු රට මහා විපතකට පත් කර තිබෙන සියලු‍ දෙනා ඉවර කර දමයි. ඉතින් ගැලරියේ සිට විසිල් ගසා බෙනට්ට ප්‍රණාම දැක්වීමට තරම් වැඩේ මාර ය. ඒ ඇයි? අද රටේ සිද්ධ වෙන දේවල්වලට කෝපව සිටින ජනතාවකගේ ලේ රත් වී ඇත. කරන්නට දෙයක් ද නැත. ‘අහුවුණොත් මරණවා‘ යන්නය ‘පපුවේ හංඟාගෙන‘ සිටින්නේ. එහෙත් මරන්නට පුළුවන් කමක් නැත. මැරෙන්නේද නැත. නීතියෙන් දඬුවම් ද නැත. සිද්ධ වී තිබෙන දේවල් සිද්ධ වෙමින් තිබෙන දේවල් ඉවසා ගත නොහැකිව සිටින හැඟීම් බර පුද්ගලයන්ට අවශ්‍ය වන්නේ, නැත්නම් කැමැත්තේ එක රැයකින් හැත්ත බුරුත්තට නිසි පාඩම් ඉගැන්වීමය. සියල්ලන් ඉවරම කර දැමීමය. බෙනට් ඒ ආශාව – ඒ කැමැත්ත සංසිඳවීමට වගබලාගෙන ඇත. එහෙත් පොදු ජනතාව ඒ විදිහට ෆැන්ටසියකින් යුක්තිය – සාධාරණය දකින්නට සූදානම් නැත. පාදඩ දේශපාලනය ෆැන්ටසියකින් කෙළවර නොවන්නට ද වග බලාගෙන තිබේ. මේ නිසා දෝ ‘කවුරුවත් දන්නේ නෑ‘ නරඹන්නට – සිහිනයක් දකින්නට ප්‍රේක්ෂකයන් අකමැතිදැයි දන්නේ නැත.

හඳගම දේශපාලනික සමාජ නිරූපණයකට සිනමාව භාවිතයට ගෙන ඇත. බෙනට් පාදඩ දේශපාලන සංස්කෘතිය නිරූපණය කිරීමට පාදඩ දේශපාලනය අමුවෙන්ම භාවිතයට ගෙන ඇත. දෙන්නාම ප්‍රේක්ෂකයන් අබිමුව අසරණ වී ඇති සේය. නිෂ්පාදකයන් ද අසරණ වන්නට පුළුවන. සිනමාවේ කඩා වැටීම ගැන දැන් කාටද දොස් පැවරිය යුත්තේ?

සෝමරත්නගේ ජංගි හොරා

සෝමරත්න දිසානායක සිනමාකරුවෙකු වශයෙන් වගබලාගෙන සිටින්නේ ප්‍රේක්ෂකයන් සිය ග්‍රහණයට නතු කරගෙන පවතින්නටය. එබැවින් ඔහු නිතරම නිෂ්පාදනය කරන්නේ ‘අලෙවියක්‘ කළ හැකි – ‘වෙළඳ පළක්‘ නිමවිය හැකි සිනමා කෘතිය. ඔහු සිය අරමුණ හැම පැත්තකින්ම සාර්ථක කරගෙන ඇත. පිටරටවලින් වැඩියෙන්ම සම්මාන ලබා සිටින්නා ද සෝමරත්න දිසානායක බව පැවසේ.

සෝමරත්න ළමා චිත්‍රපටිවල වෙළඳ පළ අවසන් බවක් තේරුම් ගත්තේ ද? තාක්ෂණික මෙවලම් ඔස්සේ ළමයින්ට නරඹන්නට හැකි විශිෂ්ට සිනමා කෘති අප්‍රමාණය. සුනාමි ව්‍යසනය ඔස්සේ අලු‍ත් පිම්මක් පනින්ට උත්සාහ කළ ද පිම්ම තව පිම්මකට උත්තේජනය සපයන්නට නැත. කෙසේ වෙතත් මෙවර සෝමරත්න අත ගසා තිබෙන්නේ සාමාන්‍යයෙන් කීර්ති නාමයක් දිනා සිටින්නෙකු අත නොගසන අන්දමේ වැඩකට ය. ඔහු පිරිමින් විෂයෙහි ප්‍රකට මානසික ව්‍යාධියක් ඔස්සේ සිනමා කෘතියක් නිපදවා තිබේ. එහෙම විෂයක් අදාළ කර ගෙන සිනමාවට වෙළඳ පළක් නිර්මාණය කර ගත නොහැකිය. එහෙත් මේ වූ කලී සිනමාකරුවන් අභ්‍යාස කිරීමට අපූරු වැඩ බිමකි. කලකට ඉහත ‘ප්‍රේමය නම්‘ මැයෙන් මානසික ව්‍යාධියක් විෂය කරගෙන තරුණ සිනමාකරුවන් දෙන්නෙක් මනරම් චිත්‍රපටයක් නිපදවූහ. ඒ සිනමා කෘතිය සැබවින්ම විශිෂ්ට නිර්මාණයකි. එහෙත් විශාල ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් ඒ චිත්‍රපටය නැරඹුවේ නැති බවය වාර්තා වන්නේ. අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය පැවසුවේ චිත්‍රපටය හොඳවුවත් නම හරි නැති නිසා පාසල් ළමයින්ට නැරඹීමට නිර්දේශ කළ නොහැකි බවය. සෝමරත්න දිසානායක නිර්මාණය කළ ‘සරිගම‘ චිත්‍රපටය නම් ළමයින්ට නිර්දේශ විය. මේ චිත්‍රපට දෙක නිර්දේශ වීම හා නොවීම තුළ ඇත්තේ කේවල් කිරීමේ සිවිල් බලය විය යුතුය. කෙසේ වෙතත් මෙවර සෝමරත්න ගැඹුරු විෂය කරුණක් සිය නිර්මාණයට විෂය කරගෙන එය වේගවත් අලෙවියක් උදෙසා නමක් භාවිත කර තිබේ. නම හරියටම හරි යයි ඔහුට තර්කයක් ද ඇත. එහෙත් මේ නම නැගලා යන – අල්ලලා යන බවක් නම් නොපෙනේ. නිර්මාණයක් අලෙවි කිරීමේ පරිචයක් ඇති සෝමරත්නට වරදින එකක් නැත.

ඉතින් 2021 වසර අවසන නැරඹූ චිත්‍රපට තුනෙන් මා සතුටට පත් වුණේ නම් ‘ජංගි හොරා‘ නැරඹීමෙන් බව කියනු කැමැත්තෙමි.

අපි හැම විටම අන්‍යයාගේ මානසික ව්‍යාධිය දකින්නෙමු. ඒ ගැන විමසිලිමත් වන්නෙමු. අප නොදන්නා කාරණාව හෙවත් වටහා නොගන්නා කාරණාව වන්නේ අප තුළ තිබෙන මානසික ව්‍යාධියයි. සෝමරත්න කතා වස්තුව ගෙතීමේදී අති දක්ෂ සූපවේදියෙකු ව්‍යංජනයක රසය ගුණය ගැන සංවේදි වීමට නොදෙවෙනි වී ඇත. මේ සිනමා කෘතිය තුළ නිරූපිත ධනවත් තරුණයා ලිංගික පීඩනයකින් පෙළෙන්නෙකි. ඔහු ලිංගික තෘප්තියක් ලබන්නේ කාන්තාවන් පරිහරණය කරන ලද යට ඇඳුම්වලිනි. මේ චිත්‍රපටය තුළ වැඩියෙන් නිරූපණය කරන්නේ කාන්තාවන් පරිහරණය කළ යට ඇඳුම් සෝදා වේලෙන්නට වනා තිබෙන විට සොරකම් කිරීම ය. එහෙත් මේ මානසික ව්‍යාධිය ගැන ලියවුණ වැදගත් ලේඛනයක මා කියවා තිබෙන්නේ කාන්තාවක ඇඳ තිබෙන (සෝදා පිරිසිදු නොකළ) යට ඇඳුමක් ස්පර්ශයට දක්වන ආශාව ගැන ය. සෝමරත්න ඒ කාරණය හරියටම දැන සිටි වගද පැහැදිලිය. ඔහු ඇතැම් තරුණියක ලු‍හු බඳින්නේ ඇඳ සිටින යට ඇඳුමට ගිජු දෑසකිනි. සාප්පුවක ඩමියකට අන්දවා තිබෙන යට ඇඳුම ම මිලට ගන්නට වෙහෙස වෙන්නේ ද ඒ නිසා ය. එක ප්‍රබල අවස්ථාවක සිය නෑනා යට ඇඳුම ගලවා දීමෙන් හරියටම කාරණය ප්‍රේක්ෂක අවධානයට සිනමාකරුවා නතු කරයි. සිනමා කෘතිය තුළ ව්‍යාධියෙන් පෙළෙන තරුණයා සංගීතයෙන් ප්‍රාණය ලබන්නෙකි. සේවිකාවගේ පියවුර ඔහුට තත් පිරිමැදීමෙන් ලබන ආස්වාදය අත් කර දෙයි. ලිංගිකව එක් වීමට කුලී පදනමට සිය සහෝදරයා නිවසට ගෙන්වන තැනැත්තිය පවා තරුණයාට භාවමය ආස්වාදයක් ලබන්නට සංගීත භාණ්ඩයක් සේ පරිහරණයටය කැමැත්ත දල්වන්නේ.
‘ජංගි හොරා‘ තුළ පැහැදිලිව මානසික ව්‍යාධියකින් පෙළෙන තරුණයා ප්‍රේක්ෂකයාට සිනමාකරුවා පෙන්වයි. ඒ සමඟම මැනවින් . සූක්ෂ්ම අයුරින් මානසික ව්‍යාධියකින් පෙළෙන තරුණයා දකින . ඔහුට අනුකම්පා කරන අනෙක් චරිතත් ව්‍යාධීන්ගෙන් පෙළෙන අන්දම කදිමට කුළු ගන්වයි. ව්‍යාධියෙන් පෙළෙන තරුණයාගේ සහෝදරයා විවෘත සමාජය තුළ නොදකින ව්‍යාධියකින් පෙළේ. ඔහු කැපවී සිටින්නේ මුළාවෙන්. වංචාවෙන් සහෝදරයාගේ අත්සන ලබාගෙන ඔහුට හිමි නිවස උරුම කර ගැනීමටය. තරුණයාට සේවය කිරීමට සිටින සේවිකාව හැම විටම තරුණයාගේ ආශාව වෙනුවෙන් සිය පියවුරු පෙන්වා මුදලක් උපයා ගනියි. ඒ තවත් විදිහක ව්‍යාධියකි. නීතිඥයා ද තවත් ව්‍යාධියකි පෙන්වා සිටින්නේ. සැබවින්ම ව්‍යාධියකින් නොපෙළෙන්නේ තරුණයාගේ නෑනා පමණි. ඔහු කතා සංදර්භය තුළ සිටින සියලු‍ චරිතවල ‘රෝගී සොබාවය‘ දකියි. ඇයට පමණි සිය සැමියාගේ මල්ලීව සනීප කරගැනීමට උවමනාවක් තිබෙන්නේ. ඇය කල්මැන එය කරන්නේ සිය සැමියාගේ ව්‍යාධිය ද සමනය කරමිනි.

‘ජංගි හොරා‘ තියුණු මානසික ව්‍යාධියක් පොදු ප්‍රේක්ෂකයාට මැනවින් ග්‍රහණය වන අන්දමට – අධ්‍යාපනයක් සහ වින්දනයක් ලැබෙන අන්දමට නිර්මාණය කර තිබෙන චිත්‍රපටයකි. චරිත ගොඩ නඟා තිබෙන්නේ කතා වස්තුව රසවත් අන්දමින් විකාශනය කිරීමට හැකි ආකාරයටය. දෙබස් රචනයේ දී සිනා රසයට යම් බරක් දී තිබුණ ද චරිත නිරූපණයට රචිත දෙබස් සාකල්‍යයෙන්ම උචිතය.

‘ජංගි හොරා‘ යන නම සිනහවට කරුණක් කරගෙන මතුපිටින් නිගමනයකට – විනිශ්චයකට නොඑළඹව මේ සිනමා කෘතිය නැරඹීම වටියි. මේ චිත්‍රපටය සම්භාව්‍ය ගණයේ චිත්‍රපටයක් යයි මම නොකියමි. විදග්ධ සිනමා විචාරකයෙකුට සිනමා කෘතියක් නොවන්නටද පුළුවන. මට නම් මේ චිත්‍රපටය කලකින් නැරඹූ හොඳ සිංහල චිත්‍රපටියකි.
සිනමා ශාලාවකටම ප්‍රේක්ෂකයා පැමිණ නැරඹිය යුතු චිත්‍රපට කලාවක් ගැන සෝමරත්න දිසානායක සිතුවා වෙන්නටත් පිළිවන. මෙවැනි සියුම් හා සංකීර්ණ විෂයකරුණක් ටෙලි නාට්‍යයකින් නිර්මාණය කළ නොහැකිය. මෙවැනි විෂයක් නළල රැළි ගන්නාගෙන නැරඹීමෙන් සීමිත පිරිසකට

පමණක් ගෝචර වීම ද ඔහුට අනභිමත සේය. කවියක් වේවා, රසිකයෙකුට ගෝචර නොවේ නම් කවර වින්දනයක් ද? බෙනට් රත්නායක කැමැත්තේ එච්.ඩී. ප්‍රේමරත්නගේ මැද මාවතට නම් පළමුවෙන්ම අවබෝධ කර ගත යුත්තේ සිනමාවේ විෂය ගැන ය. මැද මාවතට අලු‍ත් විෂයක් අවශ්‍ය වේ. සෝමරත්න ඒ කාරණය වටහා ගෙන යයි මට සිතේ.
තවත් කරුණක් වන්නේ මේ චිත්‍රපටය නරඹා කෙනෙකු ‘මොන කෙහෙල් මලක් ද?‘ – ‘මොන ජරාවක් ද?‘ – ‘පිස්සු වැඩක්‘ යනුවෙන් හාස්‍යයට ලක් කිරීමට, අවමන් කිරීමට බැරි නැත. සාමාන්‍යයෙන් මනුෂ්‍ය ගති සොබාවක් වන්නේ ව්‍යාජ සදාචාරයක් තුළ සිරව ජීවිතය විෂයෙහි අදශ්‍යමාන කාරණා ගැන අසංවේදී වීම ය.

‘ජංගි හොරු‘ ඉන්නේ කලාතුරකින් නොවේ ද? ඇත්තකි. එහෙත් මේ හොරකම විවිධ විලාසයන්ගෙන් කරන බව ද අප වටහා ගත යුතුය. බස්වල තෙරපීම (ජැක් ගැසීම) යතුරු සිදුරුවලින් බැලීම, රහසිගතව නාරිදේහ ජංගම දුර කථනවලින් වීඩියෝ කරගෙන නැරඹීම, වැසිකිළිවල කැමරා අටවා පටි ගත කරගෙන නැරඹීම, සාප්පු සංකීර්ණවල ෆිටෝන් රූම්වලට කැමරා අටවා රූප ගත කොට නැරඹීම යනාදි වශයෙන් අපමණ මානසික ව්‍යාධි තත්වයන්ගෙන් පෙළෙන පුද්ගලයන් -‘විවිධ තරාතරම්වල පුද්ගලයන්‘ (වෛද්‍යවරුන් – නීතිඥයන් වැඩියෙන්ම) අත් අඩංගුවට ගෙන නඩු පවරා තිබෙන රටකි අපේ රට.

මේ සිනමා කෘති තුන නැරඹීමෙන් පසුව මා කල්පනා කළේ සිනමා ශාලාවකට යන්නේ කුමටද? යන්නය. හොඳ චිත්‍රපටයක් නැරඹීමට නම් අද අපට නිවසේ සිටම නැරඹිය හැකිය. මුදල් තිබෙන අයට නිවසේම මිනි තියටර් එකක් සාදාගෙන කැමති අන්දමට චිත්‍රපට යනාදිය නැරඹිය හැකිය. සිනමා ශාලාවකට ගොස් සිනමාස්වාදය ලැබීම ‘සංස්කෘතික කටයුත්තක්‘ යයි සිතමි. ඒ ගැන කරුණක් ද කියන්නට සිතේ.
මගේ හිතවත් වෛද්‍යවරයෙකුට මම ‘ජංගි හොරා‘ ගැන කීවෙමි. ඔහුගේ බිරිඳත් වෛද්‍යවරියකි. මා කියූ විස්තරය රසවත් වූ නිසා මේ දෙන්නා පසුදිනම ‘ජංගි හොරා‘ නැරඹූ බව මට දැන්වූයේ සතුටිනි. මේ ඔහු පැවසූ වදන් ස්වල්පයකි.

”‍… ..ඔයා කියපු නිසාම මම වයිෆ් එක්ක ගිහින් ‘ජංගි හොරා‘ බැලු‍වා. කාලෙකින් සිංහල චිත්‍රපටයක් බැලු‍වෙ. අපි දෙන්නම හොඳ වින්දනයක් ලැබුවා. මේ වගේ චිත්‍රපටයක් මං බලලම නෑ. චිත්‍රපටය බලලා අපි දෙන්නා හෝටලයකට ගිහින් වයින් වීදුරු දෙකකුත් බීලා රසට අහාර ටිකකුත් අරන් ගෙදර ඇවිල්ලත් ටික වෙලාවක් සෑහෙන සාකච්ඡාවක් කළා. මගෙ වයිෆ් එයා එංගලන්තෙ ඉගෙන ගන්න කොට මෙවැනි චිත්‍රපට කීපයක් බලලා තියෙනවා කියලා කිව්වා. ඉතින් හොඳ දවසක්. ඔයාට තැන්කියු කියන්නයි කතා කළේ.”‍
සිනමාව කර්මාන්තයක් විදිහට දියුණු වෙන්නට නම් මිලක් ගෙවන්නට හැකි මධ්‍යම පන්තිකයන්ට රස විඳින්නට හැකි සිනමා කෘති ද නිර්මාණය කළ යුතුය. නළල රැළි ගහගෙන වද විදින්නට මා මෙහි සඳහන් කළ විදිහේ මැද පන්තියේ චරිත කැමති නැත. ඔවුන්ගෙන් වියුක්තව සිනමාවට නොව සාහිත්‍යයටත් පැවතිය නොහැකිය.

නෙරූඩාට කළ අසාධාරණය ගැන මට තිබෙන්නේ කනගාටුවකි, අප්‍රසාදයකි. පාදඩ දේශපාලනය තෙල් තාච්චියක පපඩමක් විදිහට ඉදිරිපත් කිරීමට ද මා නම් කැමති වූයේ නැත. ඉන් මට නම් ලැබුණ වින්දනයක් නැත. එහි යථාර්ථ නිරූපණයක් ද නොවී ය. ගොරෝසු විදිහට අද පවතින ජඩ මාධ්‍යවල තලු‍ මැරීමකි අපහසුවෙන් අත් වින්දේ. සෝමරත්න මොන විදිහේ පදනමක සිට සිනමාවේ නිමග්නව සිටියත් ඔහුගේ නිර්මාණය නැරඹීමට මා වැය කළ මුදල ගැන මම තෘප්තිමත් වෙමි.

සිනමාවේ පැවැත්මට තිබෙන බාධක ගැන කියමින් කාටවත් දොස් නඟා පලක් නැත. සිනමාව සිනමාව විසින්ම ජය ගත යුතු ය.■

■ ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික

අපි හැමෝටම මතකයන් තිබෙනවා. සමහර මතකයන් මුළු ජීවිත කාලයම සතුටක් ගෙන දෙනවා. ඒ වගේම සමහර අනපේක්ෂිත සිදුවීම් කෙතරම් අමතක කර දමන්න උත්සාහ කළත් අමතක වෙන්නෙ නැහැ. මුළු ජීවිත කාලයම විඳවන්නට සිදුවන මතකයනුත් තිබෙනවා. ජීවිතයේ ඉතාමත් කුඩා සිදුවීමක් උණත් තමන්ට දැනෙන විදිහ අනුව ඒ දේවල් මතකයේ රැඳෙනවා. ඒ වගේම අනෙකා සමඟ බෙදාගන්න කැමති දේවල් වගේම අකමැති දේවලුත් තියෙන්න පුළුවන්. අපේ ජීවිතයේ අමතක නොවන දේවල් නම් ඕන තරම් තියෙනවා තමයි. හැබැයි තවත් කෙනෙක් සමඟ බෙදාගන්න පුළුවන් සමහර විට අහන් ඉන්න කෙනාට උණත් ඒ දේවල්වලින් යමක් උකහා ගන්න, යම් පණිවිඩයක් දෙන්න, එක් මොහොතකට හෝ තෘප්තිමත් කරන්න පුළුවන් දේවල් තියෙන්නේ අඩුවෙන්.

මහින්ද කුමාර දළුපොත

මම ගමක හැදුණ කෙනෙක්. මගේ අත්තා විදානේ කෙනෙක්. නගුලෙන් හොඳට ගොවිතැන් කරපු, පෝරු ගාපු සහ යාය ගොවිතැනේදි උන්දැ තමයි හැමෝටම අවශ්‍ය දේවල් කියලා හදලා දෙන්නෙ. පුංචි කාලෙ අපිත් හරක් පස්සෙ පන්නනවා, නගුල් අතේ එල්ලිලා යනවා, පෝරු ගාන්න ඉගෙන ගන්නවා. එහෙම තියෙන අවධියේ දී පුදුම සිදුවීමක් තිබුණා මට තේරුම් ගන්න බැරි.

කුඹුර හාලා, පෝරු ගාලා එහෙම වපුරන්න ලෑස්ති වෙනකොට බෙර ඇහැක් වගේ ලියැදි ටික සමතලා කරගෙන දින දෙක තුනක් තිබුණාට පස්සෙ තමයි වපුරන කටයුතු සිදු කරන්නෙ. වපුරන්න කලින් අත්තා හරි වැඩක් කරනවා. කුඹුරට ගිහිල්ලා ලියැදිවල මඩ දබරැඟිල්ලෙන් ගන්නවා. මඩ අරගෙන හොඳට දිවේ ගාලා ලෙව කනවා. පුංචි දවස්වල මුන්දැ මඩ කනවා කියලා විහිළු කරලා, බැනුනුත් අහලා ගුටිත් කාලා තියෙනවා අපිට තේරෙන්නෙ නැති අවධියේ. පස්සෙ කාලෙක යම් වැටහීමක් තියෙන අවධියේ වුණත් අත්තා මේ වැඩේ කරනවා. අපිත් මහ ඉවසිල්ලෙන් මේක දිහා බලාගෙන ඉන්නවා. මම අටේ නමේ විතර පංතියේ ඉන්න වයස වෙනකොට අත්තගෙන් මම ඇහුවා ලියදි ගානේ තැනින් තැන ලෙව කකා යනවා මොකද්ද ඒ කියලා. මට අත්තා කියලා දුන්නා, මේකෙන් තමයි පොළොවෙ රහ අඳුන ගන්නෙ, පොළොවෙ රහ අඳුන ගන්නෙ නැතිව බෝගය වපුරන්න බෑ කියලා. ඊට පස්සෙ උන්දැ කියලා දුන්නා ඇඹුල් රස තියෙනවා නම් පොළොවට තව සත්කාර කරන්න ඕන, එතකොට දියට වපුරන්න බෑ. එතකොට වී ඇටේ තියෙන කණු මුල කුණු වෙලා යනව, පැළේ සාරයට වැවෙන්නෙ නැහැ කියලා. මටත් මේක මවිතයට කරුණක්.

උදෑසන පිනි වැටිලා තියෙන වෙල් යායවල වපුරන්න සූදානම් වෙලා තියෙන කුඹුරු මාරම ලස්සනක් තියෙන්නේ. මේ පරිසරය ඇතුළෙ මඩ කාලා බලලා තමයි මේ සාස්තරේ අල්ල ගන්නෙ.

උසස් පෙළත් ඉවර වෙලා ඉන්න කාලෙ මම පුවත්පත්වලට ලිපි ලියන්න පටන් ගත්තා. මම විද්‍යාව කරපු කෙනෙක් නොවුණත් විද්‍යාව සම්බන්ධ පුවත්පතකට ඉතා අපූරුවට අපේ ජන කලාවන් සහ ගොවිතැනත් එක්ක තිබුණ කෙම් පහන් ක්‍රම, අපේ තියෙන වටිනාකම් වගේ දේවල් ඒ කාලෙ මම දිගටම ලිව්වා. එහෙම ලියන අතරතුර මම මේ සිද්ධියත් ලිව්වා. වපුරන්න කලින් ගොවිතැනේ තිබෙන සම්ප්‍රදායක් ගැන. මේ දේ මම ආපහු සැරයක් අත්තාගෙනුත් අහලා ලිව්වා. මගේ අනිත් ලිපි හැම එකක්ම පළ වුණා නමුත් මේ ලිපිය පළ වුණේ නැහැ. මම ආයතනයට ගිය වෙලාවක කතුවරයාගෙන් දිගින් දිගටම ප්‍රශ්න කළා ඇයි මේක පළ වුණේ නැත්තෙ කියලා. ඊට පස්සෙ එයා ඒකට සරදම් සිනහවකුත් දාලා මට කිව්වා ඒකේ විද්‍යාත්මක පසුබිමක් නැහැ නේද කියලා. මට හරියට හිත රිදුණා. නමුත් මට තර්ක කරන්න බැහැ. ප්‍රධාන කතුවරයාගෙ අභිමතය පරිදි තමයි පුවත්පත පවත්වාගෙන යන්නෙ. මෙන්න මෙහෙම ඉන්න අවධියේ දි තමයි මම විශ්වවිද්‍යාලයට යන්නෙ.

මම දෙවැනි වසරෙ වගේ තමයි මේ සිද්ධිය වෙන්නෙ. මේ කාලේ රටේ පොඩි රැල්ලක් ඇති වෙනවා මැහි තෙල්වලට විරෝධය දක්වලා. මේක ගැන ලොකු සම්මන්ත්‍රණයක් තිබුණා ඒකට මටත් ආරාධනා කරලා තිබුණා. හෙක්ටර් කොබ්බෑකඩුව ගොවි කටයුතු පුහුණු කිරීමේ පර්යේෂණ ආයතනයේ. එක් මහාචාර්යවරයෙක් ඔහුගේ දේශනයෙදි කිව්වා, පැරණි ගොවියො මේ පොළොවෙ ජීව ගුණය හරියට හඳුනාගෙන පොළොවේ රොනේ පොඩ්ඩක් දිවේ ගාලා ආම්ලිකතාවය ද භාෂ්මිකතාවය ද කියන එක හරියට අඳුනගෙන, ඒකට අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර හඳුනගෙන තමයි බෝගය පොළොවට දැම්මෙ කියලා. විද්‍යාත්මකව මේ ගැන පැහැදිලි කළා. මේ කතාව යන අතරතුරම මම දැක්කා කලින් කිව්ව මගේ ලිපිය පළ නොකරපු පුවත්පතේ ප්‍රධාන කතුවරයා. ඒ දේශනයෙන් පස්සෙ නැවත මම ප්‍රධාන කතුවරයාට කතා කළා මම ලිව්ව ලිපිය සම්බන්ධව. පසුව ඒ සම්බන්ධව ඔහු කනගාටුව ප්‍රකාශ කළා. මේ සිදුවීම අමතක නොවන සිදුවීමක් විදිහට තවමත් නොමැකී තිබෙනවා.

මහින්ද ප්‍රසාද් මස්ඉඹුල

අමතකම නොවන මනුස්ස මුහුණුවල, මනුස්ස වචනවල ආලෝකයෙන් මගේ ජීවිතය පිරිලා තියෙනවා. ඒ බොහෝමයක් ජීවිතයට විස්මය මුසු ප්‍රහර්ෂය එකතු කරපු දේවල්.
කුඩා අවධියේ මගේ ජීවිත කාලසටහනේ තීරකයා වුණේ බොහෝවිට පරිසරය. අපේ ජීවිත සබරගමු වැසි සමයට දිය උල්පත්වලින් පිරිලා තිබුණා. නියන් කාලය ජීවිත වෙලා දැමුවා. මේ පරිසර තීරණ අනුව බොහෝ විට අවසානයේ සිදුවුණු දේ තමයි, මගේ දවල් පාසල් ආහාර වේල මාරි විස්කෝතු හතරකට සීමාවීම. මේවා දැන් තිබෙන ආදරය අඩු පුංචි ටිකිරි මාරිවලට වඩා ලොකුයි. මේ කියන්න යන දේ සිදුවූයේ ඒ මාරි විස්කෝතු හතරත් අහිමි වුණු දිනයකයි.

අපි පාසලේ සිට කිලෝමීටරයක් විතර ගෙදරට පයින් එන්න ඕන. එදා ගිනි අව්ව සහිත කහ පැහැති දිනයක් බව මතකයි. දහවල පාසල් ඇරී එද්දී මගදී එකවරම මා වටා ලෝකයම කැරකෙන්නට පටන්ගත්තා. කොතෙක් වේගයෙන් කැරකුණාද කියනවා නම් මට හිටගෙන ඉන්නවත් බෑ. බැරිම තැන මම පාර අයිනේ තැනෙක ඉඳගත්තා. ලෝකයම අමුතු නිල් පාටක් ගත්ත වේලාවක ඒ නිල අතරින් කළු පාට මිනිහෙක් බයිසිකලයකින් මා ළඟට එනවා යන්තමට වාගේ මට මතකයි. ඔහුගේ සුදු සරම වියලි සුළඟට සෙලවුණා. බයිසිකල් රෝදවල චිරිචිරිය ඇසුණා. ඉර අව්ව නිසා මුහුණ පෙනුණේ නැහැ.
මා ඔහු හරියටම දැක්කේ කඩයක් තුළ. මා ඉදිරියේ මාරි විස්කෝතු හයක් සහ ඇල්වතුර වීදුරුවක් තිබුණා. ඔහු සිනාසී මා ඉදිරියේ මා දෙස බලා ගෙන කැඩිච්ච සිංහලෙන් කතාකළා.

‘කලන්තේ හැදුණා නේද? කාලා නෑ නේද? බිස්කට් කන්න. වතුර බොන්න..’

මා ඒ කී දේවල් එසේ කරන අතර ඔහු මට හිනා යන්නට තව මොන මොනවදෝ කිව්වා වගේ මතකයි.

මේ වෙන කවුරුවත් නෙමෙයි ජෝන් මාමා. කොහෙදෝ දුර පළාතක සිට මෙහේ ඇවිත්, වතු වැඩ කරන, අපේ තාත්තලා සමඟ රක්වානේ පතල් කපලා තියෙන, ලැයිමේ ජීවත්වෙන ජෝන් මාමා. එතැනින් පසු ඔහු මා බයිසිකලයේ තබාගෙන මස්ඉඹුලේ පාර දිගේ ඇවිත්, බයිසිකලය නතර කරලා, අපේ ගෙදරට යන්න තියෙන කැලෑ අඩි පාර දිගේ මා ඔසවාගෙන පල්ලම් බසිමින්, මා හිනා ගස්සන්නට කැඩිච්ච සිංහලෙන් එක එක කතා කියමින්, මාව ගෙදර මිදුලේම තියලා යන්නට හැරී සිනාසී අමුතු ඉස්ටැයිල් එකකට කිව්ව චෙරියෝ කියන වචනය මට අද වගේ මතකයි. ඒ දෙමළ මනුස්සයා සිංහල මා වඩාගෙන ඇවිත් මගෙන් සමු ගනිද්දි කිව්ව ඉංග්‍රීසි වචනය…‘චෙරියෝ‘.

එය, ‘ගුඩ් බායි’ වෙනුවට එයට වඩාත් ප්‍රහර්ෂනාත්මක අගයක් දීමට ඉංග්‍රීසින් විසින් අතීතයේ පටන් භාවිත කළ වචනයක් බව මා පසුව දැනගත්තා. අදට ද ඕනෑම සෙනඟක් මැද ඉබේටම වගේ මම ඒ අපූරු මනුස්සයාගේ මුහුණ සොයන පුරුද්ද මට තවමත් මගහැරී නැහැ.

එදා වාගෙම තමයි
අදත් අපි ඔක්කෝම
තාම මග අයිනේය හාමතේ
අනේ මාමේ ඔබේ
හොඳම හදවත අරන්
ඇවිත් යන්නට එන්න
හිනාවක් පැලඳගෙන
බයිසිකලයෙම එන්න

එම්.ඩී. මහින්දපාල

1951 වසරේ උපන් මා පාසල් ගමන ආරම්භ කළේ 1956 පමණ වන විට යැයි මට මතකයි. මුල් යුගයේ දී මා පාසලට ගියේ රික්ෂෝ කරත්තයෙන්. එකල අපේ පවුලේ අය ජීවත්වූ කිරුළපන බර්ඩ් පෙදෙසේ සිට හැව්ලොක් ටවුමේ ග්‍රීන්ඩ්ලන්ඩ් විදුහලට (වත්මන් ඉසිපතන විදුහල) මා රැගෙන ගියේ හීන්දෑරි කළු සිරුරකින් යුත් රික්ෂෝකරුවෙකු විසින්. ඔහු ‘වේලු’ නම් වූ වයස අවුරුදු 55ක පමණ වයසැති නිහඬ පුද්ගලයෙක්. නිතර කාකි පැහැති කොට කලිසමකින් හා සුදු බැනියමක් ඇඳ සිටි ඔහු අප සමඟ කිසිවක් කථා නොකළේ ඔහුට හරිහැටි සිංහල කතා කිරීමට නොහැකි වූ නිසා. රික්ෂෝවේ ගමනට මා වැඩි

කැමැත්තක් නොදැක්වූයේ පාසලේ අනෙක් ළමුන් නිතර උසුලු විසුලු කිරීම නිසායි. විශේෂයෙන්ම එසේ කළේ මෝටර් රථවලින් පැමිණි අයයි. වැසි දිනවලදී මා නොතෙමෙන ලෙස ඉදිරියෙන් කළු පැහැති ඉටි රෙද්දක් දැමීමට වේලු කටයුතු කරනවා. ඉටි රෙද්දේ ඇති සිදුරු තුළින් මට තෙමීගෙන තද වැස්සේ රික්ෂෝව අදින වේලුව පෙනෙනවා.

දිනක් පාසල හමාර වී ගෙදර එන විට පාරේ වැටී තිබුණු මුදල් නෝට්ටුවක් වේලු අහුලාගන්නා අයුරු මම දැක්කා. එය දුඹුරු පැහැති නෝට්ටුවක් බැවින් රුපියල් දෙකේ නෝට්ටුවක් විය හැකි බව මම අනුමාන කළා. ඔහු ටික දුරක් පැමිණ මායා මාවත අසල ඇති අයිස්ක්‍රීම් කඩයකට ගොඩවී නැවත පැමිණියේ අයිස්ක්‍රීම් කෝන් එකක්ද අතැතිවයි.
තවත් දිනක පාසල හමාර වී පැමිණෙන අතරතුර පාමංකඩ පාරෙන් ස්ටැෆර්ඩ් මාවතට හරවද්දී රික්ෂෝව උඩුබැලි අතට පෙරළී ගියා. දැඩි වෙහෙසත් නිදිමත ගතියත් නිසා වේලුගේ දෑතින් රික්ෂෝවේ බෝංලීය අතහැරී යාම එයට හේතුව විය හැකියි. මට කිසිදු තුවාලයක් සිදු නොවුණත් වේලු බලවත් සේ තැති ගැන්මට ලක්වී සිටියා. අසළ නිවසක සිටි ලන්සි තරුණයෙකු රික්ෂෝව එසවීමට වේලුට උදව් කළා. ඔහු යමක් කතා කරනු මා ඇසුවේ එදිනයි. දෙමළ හා සිංහල මිශ්‍රිත භාෂාවකින් ඔහු යමක් කියන්නට උත්සාහ කළා. ඉන් අදහස් වන්නට ඇත්තේ “තාත්තාට කියන්නට එපා” වැන්නක් විය හැකියි.

වැල්ලවත්ත රෙදි මෝල, එහි සයිරන් නාදය, රික්ෂෝ කරත්ත මෙන්ම පොල්හේන්ගොඩ ලෑලි පාලමද අද දක්නට නැහැ. එහෙත් මෙකී සිදුවීම් පෙළ වෙත මගේ මතකය නැවතත් රැගෙන ගියේ අශෝක හඳගමගේ ‘ඇල්බොරාදා’ චිත්‍රපටය නැරඹීමෙන් අනතුරුවයි. එහි ඇතුළත් බාල්දි වැසිකිළි පිළිබඳව ද මෙවැනිම වූ මතකයන් රැසක් මා සිත තුළ තදින්ම සටහන්ව තිබෙනවා.

මහින්ද දේශප්‍රිය

දකුණු පළාතේ ඡන්ද 1988 ජුනි 09 දිනට නියම වුණා. 1988 ජුනි 07 දින පෙරවරුවේ කොළඹින් පිටත් වී මධ්‍යහනයේ දී මාතරට ළඟාවන දුම්රියෙන් ඊට අවශ්‍ය නිලධාරින් එවීමට වැඩ පිළිවෙළක් සංවිධානය කර තිබු අතර මාතර දුම්රිය ස්ථානයේ ඔවුන් පිළිගෙන එහි සිට හම්බන්තොට යා යුතු නිලධාරීන් එහි කැඳවා ගෙන යෑමට හා මාතර නිලධාරීන් මාතර නවාතැන වූ රාහුල සුජාතා විද්‍යාලයට කැඳවා ගෙන යෑම සඳහා අවශ්‍ය බස්රථ සපයා තිබුණා.

නිලධාරීන් ප්‍රවාහනය කළ මේ දුම්රියට වැලිගම ප්‍රදේශයේ දී ආණ්ඩු විරෝධි හා පළාත් සභා විරෝධි සටන්කරුවන් විසින් වෙඩි තබා තිබුණු අතර ඒ බව එකල සන්නිවේදන පහසුකම් අවම වූ නිසා ඒ අවස්ථාවේදීම අපට වාර්තා වුණේ නැහැ.

මම කාර්යාලයේ සේවයේ යෙදී සිටියා. දුම්රියේ පැමිණි නිලධාරීන් පිළිගැනීම බාරව සිටි අපගේ මාණ්ඩලික නිලධරයා දැඩි කලබලයකින් යුතුව මාගේ මේසය අසලට පැමිණ “මහින්ද වැඩේ ඉවරයි, කෝච්චියට වෙඩි තියලා. ආපු අය ස්ටේෂන් එකේ කලබල කරනවා. ආපහු යන්න ඕන කියලා” යනුවෙන් කියා “කොළඹට දන්වා පුළුවන් දෙයක් කරන්න” යනුවෙන් වැඩි දුරටත් කිව්වා.

ක්ෂණිකවම නැගී සිටි මම ලොකුගමගේ, සහ රියදුරු ලෙස සේවය කළ දළදාවත්ත මහතා ඩයිහැට්සු ජීප් රථයෙන් දුම්රියපොළට ගියා.

තමන් ආපසු කොළඹ යවන ලෙස ඉල්ලා එතැන එකම කලබලයක්. මිල පාලක නිලධාරි අබේසේකර මහතා පමණක් හු හඬ මැද මෙගාෆෝනයකින් කතා කරමින් පිරිස සන්සුන් කරමින් “බස් රථ වලට නගින්න” යයි ආයාචනා කරමින් සිටියා.

මාතර බලසේනාවේ ප්‍රධානියා වු කර්නල්වරයා හා මාතර ඒඑස්පී ද එහි රැදී සිටි අතර මේ කලබැගෑනිය අවි බලයෙන් පාලනය කිරීමට තැත් කළහොත් ඡන්ද විමසීමට නිලධාරීන් නොමැති වනු ඇති බව සියලුම දෙනාට පැහැදිලි වී තිබුණා.

මෙගාෆෝනය අතට ගත් මම ඔවුන් ඇමතීමට පටන් ගත්තා. “මම මහින්ද දේශප්‍රිය. මාතර සහකාර මැතිවරණ කොමසාරිස්” යන්න පැවසූ විට හූ හඬ ඩබල් ටි්‍රපල් වුණා. එසේ වුවත් දුම්රියට වෙඩි තැබූ පිරිස අල්ලා ගැනීමට මෙහෙයුම් ආරම්භ වී ඇති බවත් තවත් කිසිදු ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාවක් නොවන බවට නිලධාරීන් සහතික කර ඇති බවත් මා පැවසූ අතර, ඔවුන්ගේ වේදනා හා හැඟීිම් මෙන්ම ආවේගයද මට තේරුම් ගත හැකි බවත් මා ද මේ කොළඹ සිට පැමිණි නිලධාරීන්ගෙන් කෙනකු සේ දුම්රියෙන් /බස්රියෙන් සේවයට ගිය තවමත් යන එන අයකු බව පැවසුවා. මා සමග දුම්රියෙන් කොළඹ සේවයට ගිය කීපදෙනෙකු එහි සිට “ඔව්, ඔව් අපි ඔබ දන්නවා. අපේ පෙට්ටියේ ගියේ” යනාදීය කී විට ඒ කලහයේ නායකයන් මට සවන් දීමට පටන් ගත්තා.

සෑම බසයකටම අවි සහිත ගුවන් හමුදා භටයකු හා පොලිස් භටයකු බැගින් ඒ බස් රථවල යන බවත් මාතර සිට දික්වැල්ල තෙක් මාතර යුද හමුදා කදවුරේ නිලධාරීන් පිරිසක්ද එතැන් සිට අතිරේක ගුවන් හමුදා පිරිස් විසින්ද ආරක්ෂාව සපයා දෙන බවටත් දුන් පොරොන්දුව හා ඒ සඳහා මාතරින් යුදහමුදා බෆල් රථයක්ද සූදානම් කර දුන් බැවින් අවසානයේදී ඒ පිරිස ප්‍රචාරණ දැන්විම් ගලවා පිරිසිදු කරන ලද බස් රථවලින් හම්බන්තොටට පිටත් කිරීමට හැකිවුණා.

ඉන් අනතුරුව මාතර පිරිස සඳහා වූ බස්රථවල ආණ්ඩුවේ අපේක්ෂකයන්ගේ ප්‍රචාරණ දැන්වීම් අලවා ඇති බැවින් වෙනත් බස්රථ අවශ්‍ය බවට මේ පිරිස උද්ඝෝෂණයක් ආරම්භ කර බස් රථවල පෝස්ටර් ඉවත් කර ශුද්ධ පවිත්‍ර කිරීමට පටන් ගත් නමුත් කලහකාරීන් ඒවායේ යෑම ප්‍රතික්ෂේප කළා.

“එහෙනම් ඉතිං අපි ඔක්කෝටම යන්න වෙන්නේ පයින් තමයි” යනුවෙන් මට කියවුණා.
“හරි එහෙනම් ඔබත් එනවද?’ පිරිසේ අයෙක් ඇහුවා.

“ඔව්, මාත් එනවා”

මගේ පිළිතුර වූ අතර උද්ඝෝෂකයන් අතර කෙටි කසුකුසුවකින් පසු

,
“හරි එන්නම්, ආරක්ෂාව කොහොමද” යනුවෙන් විමසනු ඇහුණා.

කර්නල් හා ඵ්එස්පී ද අප සමඟ පයින් එනු ඇති බවත් පාර දෙපස යුද හා පොලිස් භටයන් යොදවා ආරක්ෂාව දෙන බවත් මා පැවසීමෙන් පසු බෑග් ඔසවා ගෙන පයින් යෑමට බැරි බව කිවූ කිහිප දෙනකු, ඔවුන්ගේ බෑග් සමග අපේ ජීප් රථයේ යවන බව කිව්වා.
“ආපසු කොළඹ යා යුතුමය” යයි යන මතයේ සිටි තිදෙනෙකු ළඟට කැඳවා,
“අප සමඟ පයින් එනවාද, ජීප් රථයෙන් නවාතැන් පොළට යනවාද, කොළඹ නිවසට දැන් ගොස් නැවත සේවයට නොයා සදාකාලිකවම නිවසේම රැදී සීටීමට කැමතිද” යන්න රහසේ විමසා අනෙක් නිලධාරීන් සමඟ පෙළපාලියක් සේ මමත් ලොකු ගමගේත් පාගමනින් සුජාතා විද්‍යාලයට ගියා.

“මේ මෝඩ වැඩක්, අපට බෝම්බයක් වදින්නත් පුළුවන්, මෙයාල බස්වල යවන්න තිබුණේ” කියමින් ඵ්එස්පී, කර්නල්වරයා ද සමඟ අපට එක්වීමට පැමිණියා.
අර තිදෙනාද අප සමඟ පා ගමනට එක් වුණු අතර අපගේ පාගමන මැයි දින පෙළපාලියක් සේ මහා ඝෝෂාවකින් ගිගුම්දුන්නා.■

මා භාරතය පුරා ඇවිද්දේ කුඩා කල මා අත්විඳි ගූඪමය සෞන්දර්යයෙන් පිරි මනසිනි. මට භාරතය පෙනෙන්නේ ඇත්ත ලෝකයේ ඇති දෙයක් ලෙස නොව මායාමය විජිතයක ඇති ස්වර්ණ වර්ණ පුරයක් ලෙසිනි. මම සිහිනයෙන් ඇවිද යමි. ඒ සිහිනයේ ඇවිදින්නට
මම ආශා කරමි.

■ සංජීවනී රූපසිංහ

භාරත භූමිය කෙරෙහි අපට ඇල්මක් ඇත. සිංහල දෙමළ අප සියල්ලටම එම ඇල්ම ඇත. එය ආවේ කොහෙන්ද? පුංචිම කාලයේ අපට කතා කියා දුන් වැඩිහිටියන් සැරිසැරුවේ ඒ බිමේය. මට සාම ජාතක සිහි වෙයි. ලින්ඩ්සේ බාලිකාවේ එකේ පංතියේදී තෑලිස් මිස් ඒ කතාව කියා දෙද්දී මම ඉකිබිඳ හැඬුවෙමි. මගේ ගුරුවරියට මා නළවාගත නොහැකි විය. මා සිටියේ භාරතයේ මහා වනයක් මැදය. බරණැස් රජු සාම කුමාරයාට විදි විෂ පෙවූ හීය ඇනී තිබුණේ මටය. සාම කුමාරයාගේ නොව එය මගේ වම් ඇලයෙන් ඇතුල් වී දකුණු ඇලයෙන් පිටව තිබුණි. මට වේදනාව දැනුණි. මම ඇඬුවේ මගේ වේදනාවටය. දැන් දැන් මා සුවපත් කරන්නට මගේ අම්මාත් තාත්තාත් පැමිණෙනු ඇත. ඔවුන් කෙතරම් වේදනාවක් විඳිනු ඇද්ද? ඔවුහු අන්ධ දෙමව්පියෝය. මගේ අම්මාත් තාත්තාත් අන්ධ විණි නම්, මම තව තව අඬමි. සිත සිතා අඬමි. වේදනාවේ නිමක් නැත. සාම කුමාරයා මෙන්ම මම ද එකම දරුවාය. ඔවුන් මේ වේදනාව කෙසේ දරන්නද? මගේ කඳුළු කෙසේ මා නවතා ගන්නද? ඉතිං මගේ ගුරුවරිය කෙසේ නම් මා සනසන්නද? මට මතක හැටියට මා ඉන්දියාවේ මහ වන මැද තනි වූ පළමු අවස්ථාව එයයි.

“මිසිස් රූපසිංහ ඔයාගේ දුව ගොඩාක් සෙන්සිටිව්. අද පංතියේ කිසි වැඩක් කරන්න බැරි වුණා. මෙයාව නලවන්න මට සිද්ධ වුණා.”

අම්මා එනතුරු මා උකුලේ තබා ගෙන සිට අම්මාට මා බාර දෙමින් තෑලිස් මිස් කීවාය.
මා සිටියේ භාරතයේ මහ වනයක් මැද අතරමං වී ය. තවත් කලෙක වරෙක මම සීතා වී රාම දර සෑයට පනින්නට කීවා යැයි ඔහු හා උරණ වීමි. දහස් ගණනකගේ ජීවිත විනාශ කර මා බේරා ගැනීමෙන් ඇති ඵලය කුමක්දැයි මම සිතුවෙමි. දරුවන් ලැබෙන්නට සිටිද්දී පවා මාලිගයෙන් වනාන්තරයට පිටමං කරවූ රාම සමඟ මම තවමත් උරණව හිඳිමි. අතින්වත් නොඇල්ලූ රාවණට පෙම් බැන්දෙමි. එදවස අයෝධ්‍යාවේ, දණ්ඩකාරණ්‍යයේ ඇවිද ගියෙමි. කුඩා කළ අප වශී කළ රාමායණය, මහාභාරතය වැනි වීර කාව්‍යයන්හි අප සැරිසැරූ තරම් දන්නේ ඒවා මහත් අභිරුචියෙන් කියවූවන් පමණි. එවිට භාරතයේ අප ඇවිදින්නට පටන් ගෙන තිබුණේ ඉතාමත් කුඩා කාලයේ සිටය. නැතහොත් සංසාර ගණනකට පෙර සිටය.

තව කලෙක ගාන්ධිට නේරුට පෙම් කළෙමි. හොය හොයා ඔවුන්ගේ වගතුග කියෙව්වෙමි. තාගෝර්ට ආදරය කළෙමි. ශාන්ති නිකේතනයට යන්නට සිහින දුටුවෙමි. චින්තා ලක්ෂ්මී සිංහආරච්චිගේ ඇසින් අපූලාගේ ලෝකයේ සැරිසැරුවෙමි. මගේ පුතාට අපූර්ව යැයි නම් තබන්නට ආශාවෙන් සිටියෙමි. මගේ ලොකු පුතාගේ තාවකාලික උප්පැන්න සහතිකයේ ඔහුගේ නම වූයේ අපූර්ව ය. අරණකට පෙම් බැඳ කෘතියේ අවසානයේ වනය විනාශ වන විට පපුව හිර කර ගත්තෙමි. මේ භාරතයට බැඳි මගේ ප්‍රේමයේ සංක්ෂිප්ත ඉතිහාසයයි.

පසුකලෙක මා භාරතයේ මහ වන මැදින් ගමන් කරන විට කුඩා කළ මා සිතින් ඇත්විඳි භාරතයේ මහා වනාන්තර සහ ඇත්තටම දුටු මහා වනාන්තර අතර වෙනසක් වූයේ නැත. භාරතයේ මහා ගංගා මම මනසින් දුටුවෙමි. අචිරවතී ගංගාව පණ ඇති පෙම්වතෙකු සේ මට පෙනෙයි. මා එහි ගිය විට මා ආදරයෙන් තුරුලු කොට ගනු ඇත. කලකට පසුව හමුවන පෙම්වතෙකුගේ පපුවේ උණුසුම සේ ඒ සීතල දිය දහර මා වෙළා ගනී. මා වැළඳ ගනී. භාරතයේ ගංගා ගුවනින් දකින විට මම පුදුම වෙමි. භාරත භූමිය සිසාරා යන රිදීවන් නදී රේඛා ඉහළ ගුවනට පෙනෙයි. ඒවා අවසානයේ වළාකුළු වනාන්තර හා එකතු වී නොපෙනී යයි. මම සිතින් ගංගාව දිගේ එක්කෝ ඉහළ ගොස් සුදුම සුදු වළාකුළු හා එකතු වෙමි. නැතහොත් ගංගාව දිගේ පහළ බැස නිල ඉළු සාගරය හා එකතු වෙමි.

ඉන්දියාවේදී දකින සෑම ගැහැනියකම මම හොඳින් හඳුනමි. ඒ කුඩා කල අප ඇසූ කතන්දරවල සිටි කිසාගෝතමීලාය. පටාචාරාලාය. ඔවුන්ගේ මුහුණුවල ඇති ඉසියුම් රේඛා පවා මම හොඳින් හඳුනමි. ලොකු කඩුක්කන් දමා සිටින මහත ගැහැනුන් කෙරෙහි මට ඇතිවන්නේ අතිශය ආදරයකි. දිග කුර්තා කමිසය ඇඳි පිරිමි ඇසට සුන්දර දසුනකි. මගේ සැමියාට මා දුන් පළමු තිළිණය නම් දිග කුර්තා ඇඳුමකි. ඒ ඇඳුමට මගේ යටිහිතේ තිබූ ආශාව නිසා ඔහුට එසේ අන්දවා බැලීමට මම ආසා කළෙමි. ඔහු ඉතා කෘත්‍රිමව ඒ ඇඳුම හැඳ මංගල උත්සවයකට සහභාගි වූවාට වඩා ඉන්දීය සාමාන්‍ය ජීවිතයේ තුර්තා හැඳ මගතොටේ යන පිරිමින් දෙස මම දෙවරක් හැරී බලමි. එය එතරම්ම සුන්දරය.
මා කුඩා කළ ආශා කළේ හින්දු තරුණයෙකු හා විවාහ වන්නටය. මම තවමත් ඉන්දියාවේදී පිච්ච මල් හිස පළඳා නළලේ රතු තිලක තියා හින්දු ගැහැනියකව මා දෙසම බලමි. එහි ඉමිහිරි සුගන්ධය දවස පුරා මගේ නාස් පුඩු විනිවිද යමින් මා ප්‍රමෝදයෙන් ඇහැරවා තබයි. මට ජීවත් වනවා සේ දැනෙන්ට සලස්වන්නට ඒ මල් සුවඳට හැකිය.
භාරතය සුවිසල්ය. ලුම්බිණියේ සල් උයන, නේරංජනා නදිය, වේළුවනය,

ජේතවනාරාමය, ඉසිපතනය, කිඹුල්වත් පුරය අප දන්නේ නැතැයි අප කියන්නේ කෙසේද? අප තරම් භාරතය දන්නා වෙනත් කිසිවෙක් ඇද්ද? කුඩා කල ඇසූ කතන්දරවල අපගේ ජීවිතය තවමත් හුස්ම ගනී. ඒවා වසර දෙදහස් ගණනක් පැරණි නගර පමණක් නොවේ. අප පෝෂණය වූ ජාතක කතා තවත් වසර දහස් ගණනක් පැරණි නගර ගම් දනව් ගැන අපට කියා දී ඇත. බෝධිසත්ත්වයන් සමඟ අපි ඒවායේ ඇවිද ඇත්තෙමු. වරෙක උන්ට සිනා වෙමින් ද වරෙක හඬමින් ද වරෙක හිත දීප්තියෙන් බබලමින් ද අප ඒවා අසා සිටිමු. බෝධිසත්ත්වයන් ගැල් සාත්තුවල යද්දී අප ද ගැල්වල නැගී භාරතය පුරා ඇවිද නොගියා යැයි අප කියන්නේ කෙසේද? පැන් පොදක් නැතිව කාන්තාර තරණය කරද්දී එක ඊතණ ගසක් දකින අපි කෙතරම් සතුටු වූයෙමුද?

මා භාරතය පුරා ඇවිද්දේ කුඩා කල මා අත්විඳි ගූඪමය සෞන්දර්යයෙන් පිරි මනසිනි. මට භාරතය පෙනෙන්නේ ඇත්ත ලෝකයේ ඇති දෙයක් ලෙස නොව මායාමය විජිතයක ඇති ස්වර්ණ වර්ණ පුරයක් ලෙසිනි. මම සිහිනයෙන් ඇවිද යමි. ඒ සිහිනයේ ඇවිදින්නට මම ආශා කරමි.

මා දුටු භාරතය සැබෑ භාරතය නොවිය හැක. එයට සමාවන්න. මේ මගේ සිහිනමය භාරතයයි. එහි සිටින්නේ මගේ සිහිනවල සිටි කුමාරයන්ය. කුමාරියන්ය. යශෝධරාලාය. පුණ්ණලාය. තවමත් යෝගී මුනිවරුන් සිටින, නිරුවත් මුනිවරුන් සිටින, ව්‍රත සමාදන්ව නිවන් සොයන පැවිද්දන් සිටින භාරතයයි. අපරිමිත භක්තියෙන් දෙවියන් වදින මිනිසුන් සිටින භාරතයයි. දහස් ගණනක් දෙවිවරු සාදා ගත් භාරතයයි. නළලේ පොට්ටු තියා ගත් ගැහැනුන් මිනිසුන් සිටින, පිච්ච මල් මාලා හිස පැළඳි අත් වළලුවලින් බර වූ රතු කහ කොළ පච්ච වර්ණ දිලිසෙන සාරි අඳින ගැහැනුන් සිටින භාරතයයි. උත්තර ප්‍රදේශවල කහ පැහැති ඡවි වර්ණයෙන් යුත් ගැහැනු ද දක්ෂිණ ප්‍රදේශවල කාලවර්ණ සිරුරු හිමි ගැහැනු ද එක සේ සුන්දරය. ලොකු උඩු රැවුළ තැබූ මිනිසුන්ගේ තීක්ෂ්ණ බැල්ම සහිත ඇස් ඔවුන් සසර පුරා දැක ඇති එක් මිනිසෙකු පිළිබඳ මතකයන් රැගෙන එයි. ඔවුහු පුදුමාකාර තරම් හෘදයංගමය. ඔවුහු ගැහැනුන්ට ගරු කරන්නට දනිති. මිය ගිය සැමියාගේ දර සෑයට ගැහැනියට පනින්නට බල කළ භාරතය ම ද මේ යැයි වරෙක සැක සිතේ.
මේ භාරතය සුන්දරය. එහි මාවත් සැතපුම් ගණනක් එක දිගට පෙනේ. මාවත ගොස් අහස හා එකතු වෙයි. එහි රියැදුරන් විනයගරුක නැත. එහෙත් රිය අනතුරක් මම දැක නැත්තෙමි. මොටර් සයිකල් පදින කිසිවෙකු හෙල්මටයක් පළඳින්නේ නැත. එහෙත් ඔළුකටු චප්ප වූ අනතුරු ද නැත. ගැහැනුන් මෝටර් සයිකල්වල කකුල් දෙපසට දමා ඉඳගෙන යන්නේ නැත. වාඩි වී යන්නේ පැත්තටය.

දකුණේ ඉඩ්ලි වඩේ සාම්බාරු සමඟ කුළුබඩු රසැති ආහාරවලට ද උතුරේදී රොටි බත් සමඟ හොදි රසම් මීකිරි සහිත පැණි රස ආහාරවලටද මම එක සේ පෙරේත වෙමි. රුලංවලින් සෑදූ බත් මෙන්ම කජු මුද්දරප්පලම් මිශ්‍ර පොංගල් බත ඕනෑම කුස පිරුණු මොහොතක පවා අන්දරේට කිරි පැණි මෙනි.

එන්න අපි ඇවිද යමු. සුවිසල් භාරත භූමිය පුරා නිදහසේ ඇවිද යමු. අප නවත්වන්නේ කව්රුන්ද? මේ ප්‍රේමයේ භූමියයි. ■ (ලබන සතියට)