සරසවි නොවන සරසවි – තිසරණි ගුණසේකර

නොබෙල් ත්‍යාගලාභී නයිජීරියානු ජාතික වෝලෙ සොයින්කා ලේඛකයාගේ ධචැබ උදබහදිස ගීත නාටකයට පදනම් වනුයේ හමුදා පාලනයක ඇති අදක්ෂ බව හා දූෂණයත්, එහි ප්‍රතිඵල ලෙස දරිද්‍රතාවට හා මර්දනයට සමාජයක් ගොදුරුවන අයුරුත්ය. හමුදා පාලකයන් නිසා නයිජීරියාවට අත්ව ඇති ඛේදජනක ඉරණම දේශපාලන උපහාසය තුළින් විවේචනය කිරීම මෙම ගීත නාටකයේ අරමුණයි.

කෞශල්‍යා ප්‍රනාන්දු නාට්‍යවේදිනියගේ තෙවන නිර්මාණය වූ ‘දුටු තැන අල්ලනු’ ධචැබ උදබහදිස ගීත නාටකයේ අනුවර්තනයකි. 2016 ජුලි මස දිනක මෙම නාට්‍යය පේරාදෙණිය සරසවියේ එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍ර එළිමහන් රංග පීඨයේ (වළ) වේදිකාගත වූයේ සරසවියේ ආදි විද්‍යාර්ථින්ගේ සංගමයේ අනුග්‍රහයෙනි. නමුත් ප්‍රේක්ෂක සිසුන් පිරිසකගේ ප්‍රචණ්ඩාත්මක විරෝධය නිසා නාට්‍යය අතරමග නතර කිරීමට සිදුවිය. මෙම නාට්‍යයේ ඇතැම් දසුන් මෙරට සංස්කෘතියට හා සභ්‍යත්වයට නොගැළපෙන බව මෙම සිසුන්ගේ චෝදනාව විය.

නාට්‍යයේ දසුන් පිළිබඳ යම් ප්‍රශ්නයක් මතුවූවා නම් කළ යුතුව තිබුණේ නාට්‍යය අවසානයේ ඒ පිළිබඳ සංවාදයක් පැවැත්වීමයි; නැතිනම් තම විරෝධය පළකිරීමක් ලෙස නාට්‍යය අතරමග නැගිට යාමයි. ශිෂ්ට පිළිවෙත එයයි.
සරසවිය යනු බාහිර සමාජයට වඩා මානසික වශයෙන් විවෘත සබුද්ධික හා ඉදිරිගාමී අවකාශයක් විය යුතු බව පොදු පිළිගැනීමයි. නමුත් ලාංකීය සරසවිය තුළ ආධිපත්‍යධාරී වනුයේ මෙම අපේක්ෂිත ගති ලක්ෂණයන්ගේ විලෝමයයි.
‘දුටු තැන අල්ලනු’ නාට්‍යයට පොදු සමාජයෙන් මෙවැනි අබුද්ධික ප්‍රහාරයක් එල්ලවූයේ නැත. ලාංකීය සරසවිය පොදු සමාජයට වඩා පසුගාමී අවකාශයක් බවට පත්වූයේ කෙසේද යන්න ඇසිය යුතු හා පිළිතුරු සෙවිය යුතු පැනයකි.

‘දුටු තැන අල්ලනු‘ සිදුවීම වන අවස්ථාවේ පේරාදෙණි සරසවියේ ශිෂ්‍ය සංගමයේ බලය හෙබවූයේ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණද, පෙරටුගාමී සමාජවාදී පක්ෂයද යන්න මම නොදනිමි. නමුත් බලය අයත්වන්නට ඇත්තේ මෙම පක්ෂ දෙකෙන් එකකටය. ‘දුටු තැන අල්ලනු’ සිදුවීම සරසවි මහා ශිෂ්‍ය සංගමයේ අනුදැනුමෙන් නොවූවා විය හැක. නමුත් මෙම අශිෂ්ට හා සරසවියකට තරම් නොවන හැසිරීම පිළිබඳ පසුව හෝ මහා ශිෂ්‍ය සංගමය තම විරුද්ධත්වය දැක්වූ බවක්ද වාර්තා වී නොමැත.
රටේ බොහෝ ප්‍රශ්නවලට ඉතාමත් සක්‍රිය ලෙස මැදිහත් වන මහා ශිෂ්‍ය සංගමයත් සරසවිය තුළ වූ මෙම පසුගාමී හා මර්දනකාරී සිදුවීම ගැන නිහඬ වූයේ එය අනුමත කළ නිසාද?

ඉංග්‍රීසි මාධ්‍යයෙන් අධ්‍යයන කටයුතු කරන සිසුන්ට සරසවි කැන්ටිම වැනි පොදු පහසුකම් තහනම් කිරීමට මහා ශිෂ්‍ය සංගමය කටයුතු කරන බවට පේරාදෙණිය සරසවි කලා පීඨයේ පීඨාධිපතිවරයා 2022දී චෝදනා කළේය.

2016 වසරේදී යාපන සරසවියේ පැවති කලා උළෙලකට උඩරට නැටුම් අංගයක් එක් කිරීම පිළිබඳ දෙමළ සිසුන් පිරිසක් විරුද්ධ වූ බව වාර්තා විය.

මෙයට වසර කිහිපයකට පෙර කැලණිය සරසවියේ නවක සිසුවියන්ට කලිසම් ඇඳීම තහනම් කිරීමට ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසුන් පිරිසක් උත්සාහ කළ බවට වාර්තා විය. (කලිසම යනු බටහිර නිර්මාණයක් නොවන බවත්, මෙතෙක් සොයාගෙන ඇති පැරණිම කලිසම හමුවූයේ පෞරාණික චීන සුසාන භූමියකින් බවත් ඔවුන් නොදැන සිටින්නට ඇත.)

මේ සිද්ධි අදාළ සරසවියේ මහා ශිෂ්‍ය සංගමයේ මෙහෙයවීමෙන් හෝ අනුදැනුමෙන් වූවා විය යුතුය. මෙයින් පෙනීයනුයේ දේශපාලනය සම්බන්ධයෙන් කවර මතයක් දැරුවද ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය තුළ පැතිර ඇති සංස්කෘතිකමය හා සමාජමය පසුගාමිත්වය නොවේද? මෙම ගැටලුවට විසඳුමක් සෙවිය හැක්කේ සරසවි ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය තුළ ආධිපත්‍යධාරී වන ජවිපෙට හා පෙරටුගාමී පක්ෂයටය. ප්‍රශ්නය නම් මෙම ප්‍රශ්නය සැබැවින්ම ප්‍රශ්නයක් ලෙස ඔවුන් දකිනවාද යන්නය.

වත්මන් සරසවි පද්ධතිය තුළ මුල් බැසගෙන ඇති බුද්ධි විරෝධී, සංවෘත-මානසික , අන් මත නොඉවසන, අහේතුක උප-සංස්කෘතිය මෙරට අනාගත ගමන් මග තීරණය කිරීමේදී තීරණාත්මක සාධකයක් විය හැක. මන්ද මෙරට රාජ්‍ය සේවයේ ඉහළ තනතුරු හොබවන අති බහුතරයක් මෙන්ම, දේශපාලකයන් සැලකිය යුතු පිරිසක්ද බිහිවනුයේ සරසවි පද්ධතිය තුළින් වීමයි.
2019 මැයි මස අගදී එවකට රාජ්‍ය පරිපාලන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා වූ ජේ. ජේ. රත්නසිරි මහතා රාජ්‍ය සේවකයන්ගේ ඇඳුම් පිළිබඳ චක්‍රලේඛයක් නිකුත් කළේය. ඉන් කාන්තාවන්ට සාරිය හා ඔසරිය අනිවාර්ය වූ අතර පුරුෂයන්ට ජාතික ඇඳුම හා බටහිර කලිසම-කමිසය අතර තෝරාගැනීමක් ලබා දී තිබුණි. මෙයට දසතින්ම විරෝධතා එල්ල වූ අතර, චක්‍රලේඛය අවලංගු කරන්නැයි මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනපතිවරයා මෙන්ම රනිල් වික්‍රමසිංහ අගමැතිවරයාත් නියෝග කළහ. රත්නසිරි මහතා මෙම නියෝගය ප්‍රතික්ෂේප කළේය.

මුල් චක්‍රලේඛයේ භයානකකම වූයේ රාජ්‍ය නිලධාරිනියන් පමණක් නොව රාජ්‍ය ආයතනවලට පැමිණෙන සියලු කාන්තාවන්ද සාරි/ඔසරිවලින් සැරසිය යුතුයැයි සඳහන් වීමයි.

මෙරට කාන්තාවන් මත සිංහල/බෞද්ධ ඇඳුමක් අනිවාර්ය කිරීමේ තලේබාන් පියවරක් තැබූ මෙම අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයා තම අමනෝඥ හා අසාධාරණ චක්‍රලේඛය සාධාරණ කරන්නට පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාව ඉදිරියට පැමිණියේ සම්පූර්ණ බටහිර ටයි-කෝට්-කලිසම් ඇඳුමක් ලාගෙනය.

මේ රාජ්‍ය සේවකයා හා නවක සිසුවියන්ට කලිසම තහනම් කිරීමට උත්සාහ කළ කැලණි සරසවියේ ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසුන් මතවාදීමය හා ආත්මීය සොහොයුරන් නොවේද? පසුගාමිත්වයෙන් ඔද වැඩී ගිය, අහේතුකත්වයෙන් මනස කුරුවල් කරගත් මෙැනි රාජ්‍ය සේවකයන්ට හා දේශපාලකයන්ට ‘ඉන්න හිතෙන රටක්’ නිර්මාණය කළ හැකිද? මෙවැනි මානසිකත්වයක තෝතැන්නක් බවට පත්වූ සරසවි පද්ධතිය උඩු යටිකුරු නොකොට මෙරට අතීතය හා වර්තමානය මෙන්ම අනාගතයත් අඳුරු වීම වළක්වා ලිය හැකිද? ජවිපෙ/ජාජබ පාලනය පොරොන්දු වූ ිහිඑැප ජය්බටැ මෙරට සරසවි පද්ධතියට (මහා සමාජයටත් වඩා) අදාළ නොවන්නේද?

නවක වදය හා සමන්ත විතානගේ

2002 නොවැම්බර් මස ජයවර්ධනපුර සරසවියේ නවක වදය පිළිබඳව සාකච්ඡාවක් පැවැත්වුණි. සාකච්ඡාවට සහභාගි වූයේ එවකට ජවිපෙ පාලනය යටතේ පැවැති ශිෂ්‍ය සංගමයේ නියෝජිතයනුත් නවක වදයට විරුද්ධ සිසුන් පිරිසකුත්ය. නවක වධ විරෝධී සිසුන් මෙහෙයවූයේ සමන්ත විතානගේ නමැති ශිෂ්‍යයෙකි.

සාකච්ඡාව අතරතුර ජවිපෙට අනුබද්ධ ශිෂ්‍යයෝ 200ක් පමණ කාමරයට කඩාවැදුණහ. පොලු මුගුරු වීදුරු කටු හා ගල්වලින් ඔවුහු නවක වද විරෝධී ශිෂ්‍යයන්ට පහර දෙන්නට වූහ. පහර කා බිම වැටුණු විතානගේ ශිෂ්‍යයාගේ හිසට පරිගණක මොනිටරයක් පතිත කෙරිණි. සිදුවීමෙන් දින දෙකකට පසු විතානගේ මහතා රෝහලේදී මියගියේය.

ඔහුගේ මරණය පිළිබඳ නඩුවේ තීරණය ලැබුණේ වසර 20කට පසු 2022දී කොළඹ මහාධිකරණයේදීය. ප්‍රහාරයෙන් ඔහුගේ ශරීරයට තුවාල 76ක් සිදුවූ බවද, හිස් කබල කැබලි වූ බවද, අත් පා කැඩී ගිය බවද උසාවියේදී කියවෙනු විශ්‍රාමික පාසල් ගුරුවරියක වූ ඔහුගේ මව අසා සිටියාය. එවකට ජයවර්ධන පුර සරසවි සිසුන් වූ විත්තිකරුවන් 7 දෙනකුට බරපතළ වැඩ සහිත සිරදඬුවම් හා දඩ නියම කෙරිණි.

සමන්ත විතානගේ සිදුවීමෙන් පසු නවක වදය නිමා කිරීමට අවංක හා බුද්ධිමත් පියවර ගත්තා නම් තරුණ ජීවිත කීයක් බේරාගැනීමට ඉඩ තිබුණිද?

පුද්ගලික රූපවාහිනී නාලිකාවක් සමග මේ වසරේ මැයි 3 වැනිදා පැවැති සාකච්ඡාවකදී අනුර කුමාර දිසානායක ජනාධිපතිවරයා කියා සිටියේ නවක වදය සම්ප්‍රදායක් නොව අපරාධයක් බවය. මෙයට වසර දෙක තුනකට පෙර පේරාදෙණිය සරසවියේ තමන්ට සම්බන්ධ ශිෂ්‍ය සංගමය (මේ සමාජවාදී ශිෂ්‍ය සංගමය විය යුතුය) සමග පැවති සාකච්ඡාවකදී කිසිම සිසුවෙකු කිසිම හේතුවක් මත කවර හෝ හිංසනයකට පීඩනයකට ලක් නොකළ යුතුයැයි කී බව ජනාධිපතිවරයා කියා සිටියේය.

අනෙක් බොහෝ කාරණා සම්බන්ධයෙන් මෙන්ම නවකවදය සම්බන්ධයෙන්ද ජවිපෙ ස්ථාවරය සාධනීය ලෙස වෙනස්වීමට ඉඩ තිබේ. කෙසේ වුවද තමන් නවක වදයට සපුරා විරුද්ධ බවත්, එය නතර කිරීමට කටයුතු කරන බවත් වචනයෙන් නොව ක්‍රියාවෙන් පෙන්වා දීමට ජවිපෙට දැන් අවස්ථාව ඇත. ඒ අවස්ථාව ආණ්ඩුවත් අධ්‍යාපන ඇමතිනිය වූ අගමැතිනියත් කෙලෙස භාවිත කරන්නේද යන්න ඉදිරි මාස කිහිපය තුළ පැහැදිලි වනු ඇත.

25 අවුරුදු යුද්ධයක් හා සන්නද්ධ කැරලි දෙකක් අත්විඳි ලංකාවට ප්‍රචණ්ඩත්වය අමුතු දෙයක් නෙවේ. එවැනි සමාජයක් පශ්චාත් කම්පන ආතතියෙන්  පෙළීම අපේක්ෂා කළ යුත්තකි. මෙම ආතතිය සමාජ දේහය පුරා ඔඩු දුවමින් පවතින සුව නොවූ ව්‍යාධියකි. නවක වදය අතිශයින්ම අමානුෂික අශිෂ්ට හා ප්‍රචණ්ඩ ස්වරූපයක් ගැනීමට මෙන්ම සරසවිවලට සීමා නොවී පාසල්වලටත් ව්‍යාප්ත වීමට මෙම තත්වය හේතු විය හැක.

මෙම ආතතිය සුව කිරීමට මෙතෙක් බලයේ සිටි පාලකයන්ගෙන් මෙන්ම ආගමික ස්ථානවලින්ද වී ඇති දායකත්වය අල්පය. වෛරය සමනය කරනවා වෙනුවට වෛරය පැරණි හා නව ස්වරූපයන්ගෙන් වපුරනු අපි 2009 සිටම අත්දුටුවෙමු. ජවිපෙ/ජාජබ ආණ්ඩුවට මෙම විෂම චක්‍රයෙන් ගැලවිය හැකිද යන්න තවමත් අවිනිශ්චිතය. යුද්ධය නිමාවීමේ සමරුවේදී ජනාධිපතිවරයා යුද්ධයේ ආදිනව මෙන්ම අනෙකාගේ (දෙමළ වැසියන්ගේ) වේදනාව ගැන සඳහන් කිරීම ඉදිරි පියවරකි. එහෙත් (ඇතැම් විට දේශපාලනික හේතු නිසා) රණවිරු උන්මාදයෙන් මුළුමනින්ම ඈත්වීමට ඔහු තවමත් අසමත්ව ඇත.
මහින්ද රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයා පත්කළ උගත් පාඩම් හා ප්‍රතිසන්ධාන කොමිසමේ එක් නිර්දේශයක් වූයේ යුද්ධය නිමාවූ දිනය, ‘රණවිරුවන්’ උත්කර්ෂණය කරනවා වෙනුවට ආගමික වැඩසටහන් පවත්වන සමරු දිනයක් බවට පත්කිරීමයි. එනම් මළගියවුන් උදෙසා තම තමන්ගේ ආගමික ඇදහීම් ප්‍රකාරව ක්‍රියාකිරීමයි. මෙවන් සැමරුමක් තුළින් තුවාලය තවත් පාරනු වෙනුවට තරමක් හෝ සමනය කරගත හැකි බව නොකිවමනාය. කොහොමටත් වසරකට වරක් ‘රණවිරුවන්’ උත්කර්ෂවත් කොට වසරේ ඉතිරි දිනවල ඔවුන්ට නොසලකා හැරීම තවමත් සේවයේ යෙදෙන මෙන්ම ආබාධිත හමුදා සාමාජිකයන්ට කරන ගෞරවයක් නොව අවමානයකි. ලාංකීය හමුදා භටයන් රුසියානු-යුක්රේන යුද්ධයට කුලී හේවායන් ලෙස අනීතිකව සම්බන්ධ වීමෙන් අනාවරණය වනුයේ ‘රණවිරු’ උත්කර්ෂයේ කටුක යථාර්ථයයි.

අතීතයේදීද ප්‍රචණ්ඩ නවක වද සිද්ධීන් නොතිබුණා නොවේ. රූපා රත්නසීලී ඛේදවාචකය එයට සාධකයකි. නමුත් මෙවැනි ප්‍රචණ්ඩත්වයන් ව්‍යතිරේකයක් විනා සාමාන්‍යයක් නොවීය. අද ජ්‍යෙෂ්ඨ සිසු සිසුවියන් නවකයන්ට පමණක් නොව දෙවන වසරේ සිසුන්ටද වධකයන් වීම හා ඒ තුළින් සරසවි වධකාගාර බවට පත්වීම සාමාන්‍යයක් බවට පත්වී ඇත. සරසවිවල නවක වදය නිමා කිරීමට දැඩි හා ඉලක්කගත විනය පියවර ගැනීමත්, නවක වදයට සම්බන්ධවූවන් උසාවියට පමුණුවා නීතියේ උපරිමයෙන් දඬුවම් කිරීමත් අත්‍යවශ්‍යය. තවත් සරසවි සිසුවකු දිවි නසාගැනීමට තල්ලු කළ නවක වද සිද්ධිය පිළිබඳ නඩුව සමන්ත විතානගේ නඩුව මෙන් වසර 20ක් කල් නොයා හැකි ඉතාමත් කෙටි කාලය තුළ නිමකොට වරදකරුවන් වන විත්තිකරුවන්ට නීතියේ උපරිමයෙන් දඬුවම් දීම නවකවදය මෙල්ල කිරීමට අවශ්‍ය පියවරකි.

නමුත් පොදු සමාජය වෙලී ඇති ප්‍රචණ්ඩත්වයේ ව්‍යාධිය ආමන්ත්‍රණය නොකොට ප්‍රචණ්ඩ නවක වදය මුලිනුපුටා දැමීම අසීරුය.
රුහුණු සරසවියේ හපුගල ඉංජිනේරු පීඨයේ වූ නවක වද සිද්ධියකට සම්බන්ධයැයි සැකපිට අත්අඩංගුවට ගැනුණු සිසුන් පිරිසක් ගාල්ල අධිකරණයට ඉදිරිපත් කෙරුණේ මේ සතියේය. එහිදී මහේස්ත්‍රාත්වරයා සැකකාර සිසුන්ට ප්‍රශ්නයක් ඉදිරිපත් කළේය. “නවක වදය නමින් කවදා හෝ දවසක ඔබේ දරුවන්ටත් මෙවැනි අමානුෂික වධයක් දුන්නොත් ඔබට දැනෙන හැඟීම කෙසේ විය හැකිද?”

මහේස්ත්‍රාත්වරයා කතා කළේ සහකම්පනය පිළිබඳවය. අනෙකාගේ වේදනාවට සංවේදී වීම පිළිබඳවය. තමන් උපමා කොට ගෙන අනෙකෙකුට හිංසාවක් නොකිරීම බුදු වදන වුවද අද අප ජීවත්වනුයේ සහකම්පනය බොහෝ දුරට සෝදාපාළුවූ සමාජයකය. තම ප්‍රතිමල්ලවයා සතුරා ලෙස දකින දේශපාලනයේ සිට යුද්ධය දක්වාත් කළු ජුලියේ සිට පාස්කු ප්‍රහාරය දක්වාත් වූ ප්‍රපංචයන් හා සිද්ධි දාමයන්ගෙන් අපට දායාද කොට ඇත්තේ අනෙකාට වෛර කරන; අනෙකාගේ වේදනාවට සංවේදී නොවන මානසිකත්වයකි. අතිශයින්ම ප්‍රචණ්ඩ හා පීඩක වූ නවක වදය වසරෙන් වසර පවත්වාගැනීමේ එක් මූලස්තම්භයක් වනුයේ මෙම සහකම්පන විරෝධී මානසිකත්වයයි.

තමන්ට ඡන්දය නොදුන් බහුතර ඡන්දදායකයන් සිටින පළාත් පාලන ආයතනවලට රජයේ අරමුදල් නොදීම ගැන කතාකරන ආණ්ඩුවකට සහකම්පනයේ සමාජීය නහර යළිත් ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ හැකිද යන්න බරපතළ ප්‍රශ්නයකි.

ජාතික අවශ්‍යතාව දේශපාලන උවමනාවන්ට යටපත් කිරීම

පෞද්ගලික රූපවාහිනී නාලිකාවක පැවති කතිකාවතකදී අප බොහෝ දෙනකු දන්නා නමුත් අමතක කරන කාරණයක් අවධාරණය කෙරිණි. එනම් වාර්ෂිකව හුදෙක් ඉසෙඩ් අගය මත සරසවිවලට බඳවාගන්නා සිසුන් ප්‍රමාණය 40%ක් පමණක් බවය. ඉතිරි 60% බඳවා ගන්නේ දිස්ත්‍රික්ක පදනමෙනි. මෙම තත්වය අධ්‍යයනය කිරීමට පත්කළ කමිටුවක් ඉදිරිපත් කළ යෝජනා සුපුරුදු හමස් පෙට්ටියට වැටී ඇති බවද මෙහිදී හෙළිදරව් විය.

1970-77 සමගි පෙරමුණු පාලනයේ දායාදයක් වන දිස්ත්‍රික් හා භාෂා කෝටා ක්‍රමය මෙරට ගමන්මගට තීරණාත්මක බලපෑමක් කළ බව අවිවාදිතය. භාෂා කෝටා ක්‍රමයේ අරමුණ වූයේ දෙමළ සිසුන් සරසවිවලට ඇතුළු වන ප්‍රමාණය සීමා කිරීමයි. අධ්‍යාපනය අනාගතයට එකම පාලම වූ කර්කශ උතුරේ තරුණ අසහනය ඉහ වහා යාමටත්, වෙනම රාජ්‍යයක් උදෙසා සටන් වැදුණු සන්නද්ධ දෙමළ සංවිධාන ශක්තිමත් කිරීමටත් මෙය බෙහෙවින් ඉවහල් විය.

1977 බලයට පත් ජයවර්ධන පාලනය භාෂා කෝටා ක්‍රමය නතර කළද, දිස්ත්‍රික් කෝටා ක්‍රමය දිගටම පවත්වාගෙන ගියේය. අඩු පහසුකම් සහිත ප්‍රදේශවල පාසල් දියුණු කරනුවා වෙනුවට ක්‍රියාත්මක කෙරුණු මෙම ක්‍රමයේ ප්‍රධාන අනිටු විපාක දෙකකි. එකක් නම්, දියුණු දිස්ත්‍රික්කවල තිබෙන නොදියුණු පාසල්වල සිසුන්ට වන අසාධාරණයයි. අනෙක් නම් දක්ෂතම සිසුන් බහුතරයකට රජයේ සරසවි වරම් අහිමිවීමයි. මේ බොහෝ සිසුන් තෘතීයක අධ්‍යාපනයක් ලැබීම සඳහා කවර හෝ ක්‍රමයකින් රට හැර යන බවද අනුමාන කළ හැක. මොවුන්ගෙන් කොටසක් යළිත් සියරට නොපැමිණීමෙන් බුද්ධි ගලනයට තවත් මාවතක් විවර වේ.

මෙරට සරසවි තුළ සංවෘත මානසිකත්වයක්, අන් මත නොඉවසීමක්, අබුද්ධිකත්වයක් මුල් බැස ගැනීමට, දක්ෂයන්ට fදාර වසන මෙම දිස්ත්‍රික් කෝටා ක්‍රමය කෙතරම් නම් දායක වූවාද යන්න පුළුල් සාකච්ඡාවකට බඳුන් විය යුතු කරුණකි. එසේ වුවද එවැනි සාකච්ඡාවක් නුදුරු අනාගතයේදී නම් සිදු නොවනු ඇත. මන්ද දිස්ත්‍රික් කෝටා ක්‍රමය මේ රටේ සංවාදයට-විවාදයට භාජනය නොවිය යුතු, වෙනස් නොකළ යුතු ශුද්ධ වස්තුවක් බවට පත්වීමයි.

අඩු දියුණු දිස්ත්‍රික්කවල අධ්‍යාපන පහසුකම් දියුණු කරනවා වෙනුවට ඒවායේ සිසුන්ට අඩු ලකුණු ප්‍රමාණයකින් සරසවි යාමට ඉඩ දීම නොකළ යුත්තකි. එවැනි කෝටා ක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක කළා නම් කළ යුතුව තිබුණේ වසර 10ක් හෝ 5ක් වැනි කාල රාමුවකට යටත්වය. කිසිදු කාල රාමුවකින් තොරව දිස්ත්‍රික් කෝටා ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක කිරීම තුළින් අඩු පහසුකම් සහිත පාසල් සංවර්ධනය කිරීමටත්, අඩු දියුණු දිස්ත්‍රික්කවල අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක බව ඉහළ නැංවීමටත්, ආණ්ඩු හා දේශපාලකයන් මත වන තෙරපුම ලිහිල් කරයි. මෙම ක්‍රමයෙන් සරසවි යා යුතු සිසුන් පිරිසකට සරසවි වරම් අහිමි වේ; සරසවි යාමට තරම් කුසලතා නොපෙන්වූ සිසුන් පිරිසකට සරසවි වරම් හිමිවේ; ඒ සියල්ලටම වඩා රට කරවන්නන්ට තමන්ගේ නොහැකියාව හා නොඋවමනාව වසාගැනීමට කදිම ප්‍රගතිශීලි කබායක් නිර්මාණය වේ.

නවක වදයට විරුද්ධ වීම මෑතක් වන තුරුම ඇතැමුන් දුටුවේ ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය මර්දනය කිරීමක් ලෙසය. ඒ අයුරින්ම දිස්ත්‍රික් කෝටා ක්‍රමය අහෝසි කිරීම ගැන කතා කිරීම ප්‍රගතිශීලී-විරෝධී ප්‍රතිගාමී ක්‍රියාවක් ලෙස සැලකෙනු නොඅනුමානය. කවර හෝ ආණ්ඩුවක් මෙම ක්‍රමය අහෝසි කිරීම (හෝ අඩුම තරමින් සංශෝධනය කිරීම) ගැන කතා කළත් විපක්ෂය එය ‘ජනතා ද්‍රෝහිකමක්’ ලෙස හංවඩු ගසා දේශපාලනමය හා ප්‍රහාරාත්මක අවි අමෝරනු ඇත.

මෙරට රාජ්‍ය සරසවි පද්ධතිය දරුණු සෝදාපාළුවකට ලක්ව ඇති බව නොරහසකි. අපේ සරසවි ලෝක විශ්වවිද්‍යාල ලැයිස්තුවේ අග භාගයට වැටීමෙන් ඒවායේ ඇති කුසලතා හා අධ්‍යාපන ඛාදනය පිළිබිඹු වේ. නවක වදය වැනි ක්‍රියා තුළින් ඒවායේ හර පද්ධතීන් කඩාවැටීම හෙළිවේ. ‘දුටු තැන අල්ලනු’ වේදිකාගත කිරීම අතරමග නතර කිරීම වැනි සිද්ධීන්ගෙන් අගතිගාමී තාලේබාන් මානසිකත්වය සරසවි තුළට කෙතරම් නම් අනන්‍ය වී ඇත්දැයි පෙනීයයි. දිස්ත්‍රික් කෝටා ක්‍රමය තුළින් මෙරට දක්ෂතම සිසුන් පිරිසකගෙන් සරසවිය පෝෂණය වීම වැළකේ. මේවා එකිනෙකට බැඳුණු එකිනෙකට බලපාන ප්‍රශ්නය. මේවා නොවිසඳන තාක් කල් මෙරට රාජ්‍ය සේවයේත් දේශපාලනයේත් මුදුනත සංවෘත මනස් ඇති, අන් මත නොඉවසන, ලෝකය ගැන නොදන්නා අවිද්‍යාර්ථීන්ගෙන් පිරී යාම නොවැළැක්විය හැක.