ජනාධිපති වරයා, වරණය හා ක්‍රමය

2020දී ඇමරිකානු ඩිමොක්‍රටික් පක්‍ෂයේ ජනපති අපේක්‍ෂකත්වයට තරග කරන විට ජෝ බයිඩන් තමන්ව හැඳින්වූයේ පරම්පරා දෙකක් යා කරන පාලමක් ලෙසය. තමන්ගේ අරමුණ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ජනපතිවරයා පරාජය කිරීමත්, ඉන්පසු රටේ නායකත්වය තරුණයන්ට බාරදීමත් බව ඔහු යළි යළිත් කීවේය. ඒ වන විටත් ඔහු 78 වන වියේ පසුවූ නිසා ඔහු 2020 ජනපතිවරණය ජය ගත්තද 2024 ජනපතිවරණයට ඉදිරිපත් නොවනු ඇති බව පිළිගත් මතය විය.

තමන් 2024දී තරග කරන බවට බයිඩන් ජනපතිවරයා ඉඟි කරන්නට පටන් ගත්තේ 2023 මුල සිටය. 2023 අප්‍රේල් මස ඔහු ඒ බව නිල වශයෙන් ප්‍රකාශ කළේය. දැනට 81 වන වියේ පසුවන තමන් මෙලෙස තරග කිරීමට ප්‍රධානම හේතුව ලෙස ඔහු දැක්වූයේ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් හිටපු ජනපතිවරයා යළිත් ජනපති වීම වැළැක්වීමේ අභිලාෂයයි.

මේ දක්වා ප්‍රකාශයට පත්වූ සියලුම ජනතා මත විමසුම් අනුව රිපබ්ලිකන් පක්‍ෂයේ අපේක්‍ෂකයා කවුරුන් වුවද ඔහු/ඇය පරාජය කිරීමේ හැකියාවක් බයිඩන් ජනපතිවරයාට නොමැත. ගතවූ මාස කිහිපය තුළ ඔහුගේ ජනප්‍රියතාව ශීඝ්‍රයෙන් පහත වැටී ඇත. 2020දී ඔහුගේ ජයග්‍රහණයේ ප්‍රධානතම සාධකයක් වූ තරුණ ඡන්දදායකයන් අතර ඔහුට විශාල විරෝධයක් තිබේ. ගාසා තීරයේ ඊශ්‍රායලය ගෙන යන ජන ඝාතක යුද්ධයට කොන්දේසි විරහිතව සහාය දැක්වීමේ බයිඩන් පිළිවෙතට ඇමරිකානුවෝ දැඩි ලෙස විරෝධය දක්වති.

බයිඩන් ජනපතිවරයා තම අපේක්‍ෂකයා නම් 2024 ජනපතිවරණයෙන් තමන් පරාජය වීමේ විශාල හැකියාවක් ඇති බව ඩිමොක්‍රටික් පක්‍ෂ නායකයන් පෞද්ගලිකව පිළිගන්නා බව ඇමරිකානු ජනමාධ්‍ය යළි යළිත් වාර්තා කරයි. නමුත් තරගයෙන් ඉවත්වී ජයගත හැකි අපේක්‍ෂකයකුට ඉඩ දෙන්නැයි බයිඩන් ජනපතිවරයාගෙන් ඉල්ලා සිටීමට ඔවුහු කිසිවකුත් ඉදිරිපත් නොවෙති.

ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් මහතා (හෝ වෙනත් රිපබ්ලිකන් අපේක්‍ෂකයකු) පරාජය කිරීමට තමන්ට ඇති හැකියාව ඉතාමත් අවම බව බයිඩන් ජනපතිවරයාද නොදන්නවා නොවේ. ඒ දැන දැනත් ජනපතිවරණයට එන්නට ඔහු සැරසෙනුයේ බල තණ්හාව නිසාය. 2024 ජනපතිවරණය ජය ගැනීමට හොඳම ක්‍රමය බයිඩන් ජනපතිවරයා විශ්‍රාම යවා වෙනත් අපේක්‍ෂකයකු තෝරාගැනීම බව ඩිමොක්‍රටික් පක්‍ෂ නායකයන්ද නොදන්නවා නොවේ. ඔවුන් ඒ විසඳුම ක්‍රියාත්මක නොකරන්නේත්, බයිඩන් මහතා පරාජය දැක දැක වුවද යළි තරග කරන්නේත් විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයේ ඇති පුද්ලගල කේන්ද්‍රීය ස්වභාවය නිසාය.

ලොව පළමු විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය බිහිවූයේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේය. 18 වන සියවසේ අගභාගය වන විට යුරෝපයේ පැවතියේ රාජාණ්ඩු පමණකි. එකම වෙනස වූයේ ප්‍රංශයේ මෙන් ඒකාධිකාරී රාජාණ්ඩුවක්ද (absolutist monarchy) හෝ එංගලන්තයේ මෙන් රජු හා පාර්ලිමේන්තුව අතර බලය යම් තරමකට බෙදුණු රාජාණ්ඩුවක්ද යන්න පමණි. මධ්‍යතන යුගයේදී ෆ්ලොරන්ස් (florence) වැනි නගර රාජ්‍යයන්හි සාර්ථක ලෙස ක්‍රියාත්මක වූ නියෝජිත-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයන් පිළිබඳ මතකයන් මේ වන විට දේශපාලන චින්තකයන් තුළින් පවා ගිලිහී තිබුණි.

රජකු යටතේ ක්‍රියාත්මක වන පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් වෙනුවට නව ඇමරිකානු රාජ්‍යයේ නිර්මාතෘවරුන්, ජනතාව විසින් තෝරා පත්කෙරෙන විධායක ජනපති ක්‍රමයක් සකස් කළේ මෙම සන්දර්භය තුළය. යුරෝපයේ ඒකාධිකාරී රාජාණ්ඩු ආකෘතිය නව ඇමරිකානු විධායක ජනපති ක්‍රමයේ හැඩතල හා ස්වභාවය තීරණය කිරීමට බලපෑ එක් සාධකයක් විය. පාර්ලිමේන්තු පාලන ක්‍රමයක් තුළ අගමැතිවරයා සමානයන් අතර පළමුවැන්නා ලෙස සැලකුණද, ජනපති ක්‍රමයක් තුළ ජනපතිවරයා සැලකෙනුයේ නොනිල හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රජකු ලෙසය.

ආණ්ඩුවේ නායකයා වූ අගමැතිවරයා ආණ්ඩුවට හා රටට බරක් නම් ඔහු හෝ ඇය ඉවත් කිරීම පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයක් තුළ පහසුය. එංගලන්තයේ යකඩ ගැහැනිය ලෙස හැඳින්වුණු මාග්‍රට් තැචර් අගමැතිවරියට අත්වූයේද මෙම ඉරණමය. මෑතකදී බොරිස් ජොන්සන් අගමැතිවරයා හා ලිස් ට්‍රස් අගමැතිනිය බි්‍රතාන්‍යයේ පාලක කොන්සර්වෙටිව් පක්‍ෂය ඉවත් කළේ ඔවුන්ට එල්ලවූ ජනතා විරෝධයෙන් ආණ්ඩුව හා පක්‍ෂය ගලවාගැනීමේ අරමුණෙනි.
නමුත් ජනපති ක්‍රමයක් තුළ මෙවැනි සම්ප්‍රදායක් හෝ හැකියාවක් නොමැත. පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් තුළ ජයගනුයේ පක්‍ෂයකි. විධායක ජනපති ක්‍රමයක් තුළ ජයගනුයේ පුද්ගලයෙකි. ඒ පුද්ගලයා තමා ලබාගත් ජනමතය දකිනුයේ හා භාවිත කරනුයේ තමන්ට හිතුමතයක් කිරීමට ලැබුණු කොන්දේසි විරහිත හා අසීමිත වරමක් ලෙසය.

රාජාණ්ඩු අතීතයක් පිළිබඳ මතකයක් නොමැති ඇමරිකාව වැනි රටවලද ජනපතිවරයා ඒකාධිපතියකු ලෙස හැසිරීමට ඉඩක් තිබේ නම්, රජුන්ට දෙවියන්ට මෙන් සැලකූ අතීත මතකයක් සහිත අපේ වැනි රටවල් පිළිබඳව කුමන කතාද?

ජේ ආර් ජයවර්ධන මහතා 1978දී විධායක ජනපති ක්‍රමය නිර්මාණය කළේ ඇමරිකානු හා ප්‍රංශ ආකෘතීන් පමණක් නොව අපේ අතීත රාජාණ්ඩු ආකෘතියෙන්ද ආභාසය ලබමිනි. ඒකාධිකාරී රාජාණ්ඩුවක හොඳ – නරක තීරණය වනුයේ මූලික වශයෙන්ම රජුගේ /රැජිණගේ හැකියාව- නොහැකියාව මතය. ජනපති ක්‍රමයක තත්වයද මෙයට නොවෙනස්ය. එක් පුද්ගලයකුගේ ගති ලක්‍ෂණ හැකියාවන් තුළින් රටක ඉරණම තීරණය වීම මෙහි ඇති අවසන් ප්‍රතිඵලයයි.

මෙම ක්‍රමයේ භයානක ප්‍රතිවිපාක අප හොඳටම දුටුවේ හා අත්වින්දේ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයාගේ මාස 33ක පාලන කාලය තුළය. තමන් සියල්ල දත් යැයි සිතා සිටි මෝඩයකු රටේ විධායක ජනපතිවරයා වූ විට රටට සිදුවන්යේ පෙර නොවූ විරූ අගාධයකට ඇද වැටීමටය. විධායක ජනපති ක්‍රමය පවත්වාගෙන යාමේ ආදිනව වටහා ගැනීමට මෙම ගෝඨාභය උදාහරණයම ප්‍රමාණවත්ය.

ජවිපෙ සිට AKD දක්වා

කතරගම දේවාලයට පූජා කළ රන් තැටියක් අතුරුදහන් වීම පිළිබඳව මේ දිනවල අපරාධ පරීක්‍ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව පරීක්‍ෂණ පවත්වමින් සිටී. සොර සතුරකු පැහැරගත් වස්තුවක් යළි ලබාගැනීමට දෙවියන්ට බාර හාර වීම මෙරට පුරුද්දකි. අපට සොර සතුරු උවදුරක් වූ විට අපි දෙවියන්ගේ පිහිට පතමු. මේ තර්කය අනුව දේවාලයක වස්තුවක් සොරාගත්තකු පිළිබඳව වග බලා ගැනීමට අදාළ දෙවියන්ට හැකි විය යුතුය. කතරගම දේවාලයේ රන් තැටිය සොරා ගත්තවුන් දිවැසින් දැක ඔවුන්ට දිව්‍ය දඬුවම් දීමට කතරගම දෙවියන්ට නොහැකි නම්, ඒ කටයුත්ත කරගැනීමට පොලිසියේ පිහිට පැතීමට බස්නායක නිළමේට සිදුවන්නේ නම්, අපේ දෙයක් නැති වූ විට ඊට කතරගම දෙවියන්ගෙන් (හෝ වෙනත් දෙවි කෙනකුගෙන්) පිහිට පැතීමේ තේරුමක් තිබේද?

දෙවියන් සම්බන්ධයෙන් ජනතාවක් ලෙස අප දක්වන අහේතුක හා අතාර්කික බව අපේ දේශපාලන තෝරාගැනීම්වලටද අදාළය. මේ දෙතැනදීම ක්‍රියාත්මක වනුයේ අන්ධ භක්තියයි. දේශපාලකයෝද ‘ගැලවුම්කාරයන්’ නිර්මාණය කිරීමට මෙම අන්ධ භක්තිය භාවිත කරති. ජනපති ක්‍රමයන් පුද්ගල කේන්ද්‍රීය බැවින් හැම ජනපතිවරණයක්ම ගැලවුම්කාරයන් අතර තරගයක් බවට පත්වේ. මෙම තරගයෙන් බොහෝ විට ජයගනුයේ වඩාත් යහපත් ප්‍රතිපත්ති සහිත අපේක්‍ෂකයා නොව ජනතාවගේ අන්ධ භක්තිය ඉතාමක් සූක්‍ෂ්ම ලෙස හසුරුවමින් ආකර්ෂණීයම ගැලවුම්කාර වේශය හිමි අපේක්‍ෂකයාය. වෙනත් වචනවලින් කියනවා නම් ජයගනුයේ හොඳම නළුවාය. 2019දී ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා ලැබූ දැවැන්ත ජයග්‍රහණය මෙයට හොඳම උදාහරණයයි.

ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ – විශේෂයෙන්ම 1989න් පසුව – සාමූහික නායකත්වයක් සහිත පක්‍ෂයක් විය. 2019දී ජවිපෙ (ජාතික ජන බලවේගය තුළින්) අනුර කුමාර දිසානායක මහතා ජනපති තරගයට ඉදිරිපත් කළද මැතිවරණ වේදිකාවේ ප්‍රමුඛත්වය ගත්තේ අපේක්‍ෂකයා නොව පක්‍ෂයයි. 2019 සිට මේ දක්වා මෙම තත්වය වෙනස්වූ ආකාරය ජනපති ක්‍රමයක ස්වභාවය වටහාගැනීමට ආධාරක වන තවත් උදාහරණයකි.

ජවිපෙ ඉතිහාසයේ කිසි කලෙක නොවූ විරූ ලෙස (රෝහණ විජේවීර නායකත්වය යටතේ පවා) අනුර කුමාර දිසානායක නම් පුද්ගලයා සාමාන්‍ය දේශපාලකයකුගේ සිට ‘ගැලවුම්කාරයකු’ බවට පරිවර්තනය වීම ඇස් පනාපිට දැකිය හැක. ජවිපෙ/ජාජබ අති දක්‍ෂ ප්‍රචාරණ යාන්ත්‍රයේ වත්මන් මූලික අරමුණ අනුර කුමාර දිසානායක මහතාගේ ප්‍රතිරූපය ගොඩනැගීමයි. අනෙකුත් ජවිපෙ නායකයන්ගේ තිරය පිටුපස ක්‍රියාකාරිත්වය කවරක් වුවද තිරය ඉදිරිපිට ඔවුන්ට වැඩි කාලයක් හිමි නොවේ. ඒ රංගනය මුළුමනින්ම පාහේ හිමිවනුයේ අනුර කුමාර දිසානායක මහතාටය.

මෙම AKD මේනියාව හුදෙක් ජනපතිවරණය එල්ල කර සිදුකරන රංගනයක් පමණක්ද නැතහොත් ඉන් ජවිපෙ තුළ සිදුවූ/සිදුවන බල තුලනයේ වෙනස්කමක් නිර්මිත වේද යන්න නිගමනය කිරීම අපහසුය. නමුත් දිසානායක මහතා 2024 ජනපතිවරණය ජය ගතහොත් ජනපති ක්‍රමයේ ස්වභාවය හේතුවෙන්ම ජවිපෙ බල කේන්ද්‍රය සාමූහික නායකත්වයක සිට ඔහුගේ තනි නායකත්වයට විතැන් වීම නොවැළැක්විය හැකි වනු ඇත.

මෙයට හොඳම උදාහරණය 2019-2022 කාලය තුළ ශ්‍රී ලංකා පොදු ජන පෙරමුණේත් රාජපක්‍ෂ පවුලේත් සිදුවූ බල තුලනයේ වෙනස්කම්ය. 2019 ජනපතිවරණය තුළ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා ස්වාධීන චරිතයක් නොවීය. ඔහු මෙහෙයවූයේ මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා ප්‍රමුඛ රාජපක්‍ෂ පවුලයි. නමුත් ජනපතිවරණ ජයග්‍රහණයෙන් පසු ක්‍රම ක්‍රමයෙන් තමන්ට හිතුමතයක් කරන තත්වයට ගෝඨාභය ජනපතිවරයා පරිනාමණය විය. අවසානයේදී තමන්ගේ ජනපති පුටුව රැකගැනීම සඳහා අගමැති තනතුරෙන් ඉවත් වන්නැයි (කලක් මහ රජාණන් වූ) මහින්ද අයියාට බලපෑම් කිරීමට තරම් ශක්තියක් ගෝඨාභය මල්ලීට ලැබුණි. ඒ ශක්තිය ඔහුට දුන්නේ ජනපති ක්‍රමයේ පුද්ගල කේන්ද්‍රීය ස්වභාවයයි.

අනුර කුමාර දිසානායක මහතා ජනපතිවරණය ජය ගතහොත් එයින් රටට වන බලපෑමට වඩා වැඩි බලපෑමක් ජවිපෙට අත්විය හැකි බව ඉහත උදාහරණයෙන් පෙනීයයි. තවමත් දිසානායක මහතා ජවිපෙ එක් නායකයෙකි. නමුත් ඔහු ජනපති වුවහොත් ක්‍රම ක්‍රමයෙන් මෙම තත්වය කනපිට පෙරළී, ජවිපෙ අනුර කුමාර දිසානායක ජනපතිවරයාගේ පක්‍ෂය බවට පත්වනු ඇත. මෙම වෙනස (අඩු – වැඩි වශයෙන්) සමතැන් සිටින ජවිපෙ අනෙකුත් ජ්‍යෙෂ්ඨයන්ට කවරාකාරයට බලපානු ඇත්ද යන්න අනාගත දේශපාලන විචාරයන්ට හා ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යයනයන්ට හොඳ මාතෘකාවක් වනු ඇත.

නායකයන් හා ක්‍රියාකාරීන් පක්‍ෂය විසින් නඩත්තු කිරීම (මාක්ස් නොකළ) මාක්ස්වාදී සම්ප්‍රදාය තුළ සාමාන්‍යයකි. පක්‍ෂ අරමුදලින් සිදුවන මෙම නඩත්තුව තුළ සමානාත්මතාවක් නොමැති බවද ඓතිහාසික සත්‍යයකි. නායකයන්ට ලොකු හැන්දකිනුත් සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරීන්ට පොඩි හැන්දකිනුත් බෙදීම මෙතෙක් පැවති සියලු විප්ලවීය රාජ්‍යයන් තුළ සාමාන්‍යයක් විය. ජවිපෙ නායකයන්ගේ ‘මිල-අධික’ ඇඳුම් පැළඳුම් ගැන ළාමක ප්‍රශ්න නගන්නවුන් බොහොමයක් මෙම යථාර්ථය නොදන්නවුන් විය හැක.

රූපවාහිනි නාලිකාවකදී මෑතකදී මෙම ප්‍රශ්නය (යළිත්) මතු වූ විට ඊට සහභාගි වූ ජවිපෙ නියෝජිතයා දුන් පිළිතුර නම් තරමක් අසාමාන්‍යය. නායකයන්ගේ නඩත්තුව පිළිබඳ ප්‍රශ්නය පැන නැගුණ විට මෙම අතීත සම්ප්‍රදාය මතක් කරමින් පිළිතුරු දෙනු වෙනුවට ජවිපෙ බොහෝ විට කියනුයේ මේ ඇඳුම් පැළඳුම් තමන්ට සාමාජිකයන්ගෙන් හා හිතවතුන්ගෙන් ලැබෙන බවය. ඉහත රූපවාහිනී වැඩසටහනේදී ජවිපෙ නියෝජිතයා මෙම පිළිතුර සාධාරණය කරන්නට භාවිත කළේ අපේ රටේ හාමුදුරුවරුන් දායකයන්ගෙන් නඩත්තු වනවාය යන තර්කයයි.

හාමුදුරුවරුන්ට දායකයන් සිව් පසයෙන් සංග්‍රහ කරනුයේ පින් තකාය. මෙලොව පරලොව සුගතියක් අපේක්‍ෂාවෙනි. ඒ ආගම්වල ස්වභාවයයි. මාක්ස්ගෙන් පසුව ‘මාක්ස්වාදී‘ පක්‍ෂ හා ව්‍යාපාරවලට ආගමික සංස්ථාවල ඇතැම් ගති ලක්‍ෂණයන් කාන්දු වීම ද ඉතිහාසය පෙන්නුම් කරයි. මාක්ස්වාදය ඇතැම් තැනක, ඇතැම් ඓතිහාසික මොහොතක දර්ශනයක සිට ආගමක් බවට පරිවර්තනය වීම දැකිය හැක.

ජවිපෙද මෙම ස්වභාවයට අනුගත වන්නේ නම් එය ජවිපෙ ජනපතිවරයකුට හෝ ආණ්ඩුවකට කෙලෙස නම් බලපානු ඇත්ද? විශේෂයෙන්ම පුද්ගල කේන්ද්‍රීය ජනපති ක්‍රමය තුළ ජවිපෙ එකම කටහඬ බවට පත්වීමට, එකම තීරණ ගන්නා බවට පත්වීමට මේ හරහා අනුර කුමාර දිසානායක මහතාට නොහැකි වේද? දිසානායක මහතා වටා ජවිපෙ විසින් ක්‍රියාත්මක කරන පුද්ගලාභිවාදනය (cult of personality) නිසා ඔහු ටිල්වින් සිල්වා, ලාල් කාන්ත, විජිත හේරත් වැනි මෙතෙක් ජන ප්‍රසිද්ධියට පාත්‍රව සිටි අනෙකුත් නායකයන්ට වඩා සුවිශේෂ චරිතයක් ලෙස සලකන්නට ජවිපෙ සාමාජිකයන් පවා දැනටත් පුරුදු වී සිටිනුවා විය හැක. ඔහු ජනපති වුවහොත් අභ්‍යන්තර මත වෙනස්කම් ජයගෙන පක්‍ෂයේ එකම සැබෑ නායකයා බවට පත්වීමට මේ තුළින් ඔහුට පහසු වනු ඇත.

ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයාගේ පාලනය තීරණය වූයේ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ නමැති විශ්‍රාමික ලුතිනන් කර්නල්වරයාගේ චරිතය තුළිනි. රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනපතිවරයාගේ පාලනය ටිකින් ටික, රනිල් වික්‍රමසිංහ – එජාප නායකයාගේ නායකත්වයට කිට්ටු වන බවක් පෙනී යයි. මෙරට ඊළඟ ජනපතිවරයා වීමට වැඩි ඉඩක් ඇත්තේ සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාට හෝ අනුර කුමාර දිසානායක මහතාට බැවින් ඔවුන්ගේ චරිතයන් පිළිබඳ, (ඕපාදූප කතා කිරීම නොව) දේශපාලනික හා සමාජ විද්‍යාත්මක (හා මනෝ විද්‍යාත්මක) අධ්‍යයනයන් සිදුකිරීම අවශ්‍ය කාරණයකි. මන්ද මේ ජනපති ක්‍රමය පවත්න තාක් කල් රටේ ඉරණම ජනාධිපතිවරයාගේ චරිතය මත බොහෝ දුරට තීන්දු විය හැකි බැවිනි.

ගැලවුම්කාරයන්ගේ (ඊළඟ) සටන

ජේ ආර් ජයවර්ධන මහතා ජනපති ක්‍රමය ගෙන ආවේ ස්ථායිත්වය හා සංවර්ධනය සඳහා ශක්තිමත් නායකත්වයක් අවශ්‍ය බව කියමිනි. නමුත් අවසානයට රට බංකොලොත් කිරීමට හේතු වූයේද ජනපති ක්‍රමය තුළින් නුසුදුස්සකුට බලයක් ලැබීමයි. රාජාණ්ඩු ක්‍රමයට විරුද්ධව තෝමස් පේන් (Thomas pain) ඉදිරිපත් කළ ප්‍රධාන තර්කයක් නම් රාජාණ්ඩුවක ඉරණම තීරණය වනුයේ රජුගේ චරිත ලක්‍ෂණ අනුව බවය. ජනපති ක්‍රමයේ බර සාර්ථකව දරමින් ඒ බලය සුරැකිව භාවිත කිරීමට තරම් සංයමයක් හා පළපුරුද්දක් ඇති එකුදු නායයෙක් ලංකාවේ සිටියිද යන ප්‍රශ්නය මෙරට දේශපාලන ක්‍ෂෙත්‍රයේත් ව්‍යාපාරික ක්‍ෂෙත්‍රයේත් සංඝ සමාජයේත් ඉදිරියෙන්ම සිටින චරිත දෙස බලන විට මතු නොවන්නේද?

සංවෘත ආර්ථික ක්‍රමය අසාර්ථක වූ බැවින් ලංකාව එය අත් හැරියේය. ජනපති ක්‍රමයද ඒ තරමටම අසාර්ථක වුවද, ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට බහුතරයක් ජනතාව කැමති වුවද එය තවමත් සිදුව නැත්තේ නොනිල රජකු ලෙස අභිෂේක ලැබීමට ලොකු කුඩා දේශපාලකයන් පමනක් නොව ඇතැම් ව්‍යාපාරිකයන් හා දේශපාලන භික්‍ෂූන්ද තුළ ඇති කෑදරකම නිසාය.
2015 මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා ජනපතිවරණය ජයගත්තේ විධායක ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කරන බවට පොරොන්දු දෙමිනි. නමුත් පුටුවේ රහ වැටුණු පසු ඔහුට ඒ පොරොන්දුව අමතක විය. ඔහු බලයට නතු නොවී ප්‍රතිපත්ති ගරුකව කටයුතු කළා නම් 2019ක් හටගන්නේ නැත. බංකොලොත් වන්නේද නැත.

ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම අරගලයේ එක් ඉල්ලීමක් විය. ඒ දිනවල විපක්‍ෂයේ දේශපාලන නායකයෝද ඊට එකඟ වූහ. නමුත් මෙ එකඟතාව දැන් පලුදුවී ඇත්තේ ජනාධිපති ආසාවට සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාත් අනුර කුමාර දිසානායක මහතාත් නතුවී ඇති නිසාය. ඉඳහිට ජනපති ක්‍රමය ආහෝසි කිරීම ගැන කතාකළද රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාට පවා ඒ ගැන සැබෑ උවමනාවක් ඇති බවක් නොපෙනේ. ජනපතිවරණය ජය ගැනීමේ මිරිඟුව පිටුපස ඔහු තවමත් හඹා යන නිසාද නැතහොත් පාර්ලිමේන්තුවත් රටත් තුළ ස්වායත්තවූ බලයක් ඔහුට නැති නිසාද යන්න අපැහැදිලිය.

ලබන වසර ජනපතිවරණ වසරයි. ජනවාරියේ සිට ගැලවුම්කාර උන්මාදය වඩාත් ශක්තිමත්ව ක්‍රියාත්මක වනු ඇත. ආණ්ඩුව රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනපතිවරයා හා පොදු ජන පක්‍ෂය සතු වුවද මෙවර ගැලවුම්කාරයන්ගේ තරගය ඇත්තේ සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා හා අනුර කුමාර දිසානායක මහතා අතරය. සංවිධානාත්මක ශක්තිය හා පුද්ගලාභිවාදනයට අනුගත වීමේ හැකියාව අතින් සජබෙට වඩා ජවිපෙ ඉදිරියෙන් සිටින බැවින් අනුර කුමාර දිසානායක මහතාගේ ගැලවුම්කාර සළුපිළි හා රූප ලාවණ්‍යය සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාට වඩා ආකර්ෂණීය වන්නට ඉඩ තිබේ.

මේ ගැලවුම්කාර සටන තුළින් නොපෙනී යනුයේ රටේ සැබෑ ප්‍රශ්නය. ජනපති ක්‍රමය තබා ගත යුතුද? නැද්ද? රටේ බදු ප්‍රතිපත්තිය කවරක් විය යුතුද? ආර්ථික සංවර්ධනය යනුවෙන් අදහස් කරන්නේ කුමක්ද? දරිද්‍රතාවෙන් පෙළෙන හෝ දරිද්‍රතාවට යටවීමේ අවදානම අබියස සිටින මිලියන 10කට අධික ලාංකිකයන්ගේ සමාජ – ආර්ථික අනාරක්‍ෂිතභාවය අඩු කරන්නේ කෙසේද? යුද්ධ වියදම් පිළිබඳව, ආගම හා දේශපාලනය පිළිබඳව, සිවිල් සමාජය හමුදාකරණය වීම පිළිබඳව ස්ථාවරය කුමක්ද? ජනවාර්ගික ප්‍රශ්නයට ඉදිරිපත් කරන දේශපාලන විසඳුම කවරේද? මේ හා අනෙකුත් සැබෑ ප්‍රශ්න පිළිබඳව සහේතුක හා බුද්ධිමය සංවාදයක් පාර්ලිමේන්තුවේත් ඉන් පිටතත් තවමත් දැකිය නොහැක.

හොරකම් කළ සල්ලි ගේනවා, දූෂණය නතර කරනවා යනු හුදු සටන් පාඨ පමණි. කොතරම් කැපවීමක් තිබුණද හොරකම් කළ සල්ලි යළි ගෙන ඒමටත් සමාජයේ ලේ මස් නහර ඇට මිදුලුවලට කිඳා බැස ඇති දූෂණය නතර කිරීමටත් වසර ගණනාවක් ගතවනු ඇත. එතෙක් පඩි නඩි ගෙවනුයේ, රට ගෙනයනුයේ, ජනතාවට එක් වේලක්වත් සහතික කරනුයේ කෙසේද? අලුත්ම ගැලවුම්කරුවන්ගෙන් මෙවැනි ප්‍රශ්න නොඇසුවහොත් 2024 තවත් 2019ක් වනවා අනිවාර්යය.