■ අමන්දිකා කුරේ
යම් නිර්මාණයක් රසවිඳින විට ඒවායේ අපේ ජීවිතයට සමීප හෝ අපව කම්පනයට පත් වෙන සිදුවීම්, මොහොතවල් තිබෙන්නට පුළුවන්. ඒවා රසවිඳින අයගේ ජීවිත වලටත් වැදගත්. පොතක් කියවන විටත් අපි තුළ එවැනි හැඟිමක් ඇති විය හැඛියි. පොත් කියවීම සම්බන්ධයෙන් උනන්දු කිහිපදෙනෙකු තෝරාගෙන ඔවුන් කියවූ ග්‍රන්ථ ඇසුරින් ඔවුන්ට වඩාත්ම දැනුණු හෝ කම්පනයට පත් වුණු සිදුවීම් සම්බන්ධයෙන් විම්නසීමක් මෙම ලිපියෙන් ගෙන එනවා.
කථිකාචාර්ය සුමිත් චාමින්ද
ඊ.ටී.ඒ. හොෆ්මාන්ගෙ Sandman (වැලි මිනිසා) කෙටි කතාව තරම් මෑතකදී මා කම්පනයට පත් කළ නිර්මාණයක් නැහැ. ඒ කොතරම්ද කියනවා නම්, මට ඒ කතාව කියවූ වහාම එය සිංහලට පරිවර්තනය නොකර ඉන්න බැරි වුනා. ඒ කතාවේ ප්‍රධාන චරිතය වන නතානියෙල් එක්තරා අමුතු පැවතුම් තියෙන තරුණියකට උමතුවෙන් ආලය කරන්න ගන්නවා. මහාචාර්යවරයෙකුගේ දියණියක් වන ඇගේ නම ඔලිම්පියා. මේ කතාව කියවන විට මා වඩාත්ම කම්පනයට පත් වූ මොහොත වන්නේ ඔලිම්පියා යනු මනුෂ්‍යයෙකු නොව කෘතීම බෝනික්කෙකු බව නතානියෙල් වටහා ගන්නා මොහොතයි. ඔහු එතෙක් කලක් උමතුවෙන් බැඳී සිටියේ ඔහුගේම පරිකල්පනය තුළ නිර්මාණය කර ගත් මානසික වස්තුවක් සමග බව ඔහු දැන ගන්නා මොහොතයි. ඔහු එතෙක් ජීවමාන යැයි සලකා ඔහුගේ අති සමීප හැඟීම් බෙදා ගත් චරිතය ඒ මොහොතේදී හුදු දෙයක් නැත්නම් යන්ත්‍රයක් බවට පරිවර්තනය වෙනවා. ඒ, එතෙක් අප කියවූ සමස්ත කතාවම නැවත අර්ථකථනය කෙරෙන මොහොතක්. නූතනත්වය තුළ මිනිසා, යන්ත්‍රය සහ උත්කර්ෂවත් මානසික වස්තුව අතර සම්බන්ධය ගැන සංකීර්ණ කතාවක් මේ නිර්මාණය තුළ මම දකිනවා.
හිටපු සහය කථිකාචාරිනි නිසංසලා සෙව්වන්දි දිසානායක
සෑම ගැහැණියක් මෙන්ම සෑම පිරිමියෙක් විසින් කියවිය යුතු ම අනුවේදනීය කෘතියක් ලෙස කාන්තාරයේ කුසුම හෙවත් ඪ්ෑීෑර්ඨ් ත්‍ළ්ධඋෑර් කෘතිය මම දකිනවා. මා විසින් කියවා ඇති කෘති අතර තවත් එක් සුවිශේෂි මතකයක් මෙම පරිවර්තනය.
සෝමාලියාවේ එඬේර කෙල්ලකව ඉපද සිට අනේකවිධ දුක්කම්කටොළු බාධක හිංසා ආදිය විද දරාගනිමින් ලොව ප්‍රකට මෝස්තර නිරූපිකාවක් වශයෙන් සමාජයේ ඉහළට ගිය ”වාරිස් ඩයරි” නම් ගැහැණියගේ සැබෑ ජිවිතය පාදක කරගනිමින් මෙම කෘතිය රචනා වී තිබෙන්නේ.
වාරිස් ඩයරි යනු අපූර්ව චරිතයක්. දිරිමත් කතක්. ලිංගික ප්‍රචණ්ඩත්වය, හිංසනය හා මිලේච්ඡ පීඩාවන් ආදිය මුහුණ දුන් ධෙරේය සම්පන්න චරිතයක්. මෙහෙකාර දැරියකව සිට නිරූපිකාවක් ලෙස නිරූපණ ක්ෂේත්‍රයට ආ වාරිස් ඩයරිගේ ගමන පහසු සුමට වූවක් නොවේයි.
වාරිස්ගේ අත්දැකීම් තුල ඇති වැදගත්කම වනුයේ නූගත් එඬේර කෙල්ලෙක් නිරූපිකාවක් ලෙස ලොව ජය ගත් කතාවේ ඇති චමත්කාරයට වඩා සමස්තයක් වශයෙන් සමාජමය හා සංස්කෘතිකමය වශයෙන් අප්‍රිකානු කතුන් මුහුණ දෙන ලිංගික හිංසාවන් හා එහි කුරිරු අත්දැකීම් ඉදිරිපත් කිරීම තුලින් එම හිංසාකාරි මිලේච්ඡ ක්‍රියාවන්ට එරෙහිව ලොව පුරා ජනමතයක් ගොඩනැඟීමයි. මේ හේතුව නිසාවෙන් මෙම කෘතිය මා මතකයෙන් ඉවත් නොවන තැනක් ලෙස හැදින්වීමට කැමතියි..
”සර්ව බලධාරී දෙවියන් වහන්සේ අංග සම්පූර්ණ ගැහැණියක් ලෙස මා මෙලොවට කැඳවා ගෙනැවිත් ඇතැයි මම හගිමි. එතකුදු අධම මිනිසුන් මාගේ ශක්තිය විනාශ කර දමා මා බෙල හීනයෙකු කර ඇත. භමනිය වැනි ඉන්ද්‍රියන් ගැහැනියකට අනවශ්‍ය යැයි දෙවියන් වහන්සේ කල්පනා කලේ නම් ඔහු ඒ ඉන්ද්‍රිය සහිතව ගැහැණිය මෙලොවට උත්පාද කලේ මන්ද? කිසිම ගැහැණියකට මෙම වේදනාව විදින්නට සිදු නොවන දිනක් උදා වේවා යි මම යාඥා කරමි.”
වාරිස් විඳි කුරිරු අත්දැකීම් ඇය මෙසේ දක්වා තිබෙනවා. ඇගේ ජිවිත කතාවේ සමස්තය මේ තුල අන්තර්ගත යැයි මම හිතනවා. අප්‍රිකානු සමාජයේ කාන්තාර ජිවිතයේ හිංසාකාරි බවින් ගැලවීම සඳහා කුඩා වියේ දිම ඉන් පලා යන විට ඇය සතු වූයේ දිළිදුකම හා නූගත්කම පමණයි. ලොවම දන්නා නිරූපිකාවක් වීමෙන් පසු මිනිස් අයිතිවාසිකම් සුරක්ෂිත කිරිම පිණිස ඇය උද්යෝගයෙන් ක්‍රියා කරන අතර කාන්තා ජනනේන්ද්‍ර කොටස් සුන්නත් කිරිම තුරන් කිරිම සඳහා වන එක්සත් ජාතින්ගේ අරමුදලේ තනාපතිවරියක් ලෙසත් සියලු ආකාරයේ හිංසනයන් දුරු කිරිම සදහා වු සටනේ නායිකාවක ලෙසත් ඇය ක්‍රියා කළා.
රුක්මාල් ගමගේ
ඉතාම උසස් කෘතියක් වශයෙන් වසර සිය ගණනක් තිස්සේ සම්භාවනාවට පාත්‍ර වන දොස්තොව්ස්කි ගේ ‘ අපරාධය හා දඬුවම‘ සිව් දෙනෙකු අතින් පස් වතාවක් සිංහලට පෙරැළී තිබෙනවා. එහි ඉංග්‍රීසි පරිවර්තන දහ තුනක් තිබෙනවා.
තවත් සියවස් ගණනක් ලෝක සාහිත්‍යයේ ඉහලින්ම වැජඹෙනු ඇතැයි සැලකිය හැකි රැස්කොල්නිකොෆ් ගේ මානසික පශ්චාත්තාපය මුදාහල මොහොත මනෝවිද්‍යාව මෙන්ම අපට වඩාත් සමීප බුදු දහම ද සමීපව ඇසුරු කරන්නෙකුට අමතක කල නොහැකි අවස්ථාවක්. කවුදෝ විචාරකයෙක් ලියූ විදියට දොස්තොව්ස්කි බුදු දහම දැන සිටියා නම් තත්ත්වය කෙසේ විය හැකිව තිබුනාදැයි දන්නේ දෙවියන් පමණි. මීනීමැරුමක් සහ එය තමාගේ හෘදය සාක්ෂිය සමඟ ඇතිකරවන බරපතළ ඝට්ටනය ග්‍රන්ථය පුරාම දිවෙනවා. ඒ වරදකාරී හැඟීම සමඟ ජීවත්වීමට වඩා දඬුවම් ලැබීම උසස් යැයි සලකා වරදකාරී හෘදය සාක්ෂියෙන් ගැලවීම මා පොතක දුටු වඩාත්ම කමති ස්ථානයක්. මේ පරිවර්තනය අචාර්ය රංජිත් ධර්මකීර්ති ගේ. ඊට අදාල කොටසක් පහළින් දැක්වෙනවා.
භීතියෙන් පිරුණු දුක්බර මඳ සිනාවක්, රැස්කොල්නිකොෆ් ගේ දෙ අදර තුළින් මතු වී ආවේ ය. මඳ වේලාවක් නිශ්චලව බලා සිට, දත් විරිත්තා සිනහ සී ආපසු පොලිස් ස්ථානය වෙත ගියේ ය.
සහකාර පොලිස් අධිකාරීවරයා ලිපිලේඛන වගයක් පෙරළමින් තම මේසයේ වාඩි වී සිටියේ ය. කලින් රැස්කොල්නිෆ් පසුකරගෙන උඩට ගිය මුරකරුවා ඔහු අසල සිටගෙන සිටියේ ය.
‘ආ! ඔබ ආයෙත් ආවා ද? මොකක් හරි දෙයක් මෙතන දාලා ගියාවත් ද? මොකඩ ආපහු ආවේ?‘
මැළවුණු දෙතොලින් යුතු ව රැස්කොල්නිකොෆ් නිසොල්මනේ ඔහු සිටින දෙසට හෙමි හෙමින් ගමන් කොට ඔහුගේ මේසය අසලට ගොස් එක් අතක් මේසය මත තබාගෙන බිමට නැමුණේ ය. ඔහුට යමක් කීමට අවශ්‍ය වූ නමුත් කිසිවක් කතා කරගැනීමට නොහැකි විය. අපැහැදිලි ශබ්ධ කීපයක් පමණක් නැගීමට ඔහු සමත් විය.
”ඔබට සනීප නෑ වාගේ.! පුටුවක් ගේන්න. ආ… ආ… මේ පුටුවේ වාඩි වෙන්න.! වතුර ටිකක් ගේන්න.”
රැස්කොල්නිකොෆ් පුටුවට බෑවුණේ ය. එ නමුත් අප්‍රසන්න අහංකාරයකින් මවිතයට පත් වී සිටි සහකාර පොලිස් අඪ්ගිකාරීවරයා දෙසින් ඔහු තම දෑස් ඉවතට නොගත්තේ ය. දෙදෙනාම මොහොතකට, නිහඬව, එකිනෙකා දෙස බලාගෙන උන් හ.
වතුර වීදුරුවක් ගෙනෙනු ලැබීය.
”මම තමයි” රැස්කොල්නිෆ් කතාව පටන් ගත්තේ ය.
” වතුර ටිකක් බොන්නකෝ”
රැස්කොල්නිකොෆ් වතුර වීදුරුව ඉවතට තල්ලු කොට පහත් හඬින්, එනමුත් පැහැදිලි ස්වරයෙන්, වචනයක් වචනයක් පාසා විරාමයක් තබමින් මෙසේ කීවේ ය. ”මම තමයි අර සල්ලි පොලියට දෙන මහලු කාන්තාවයි, ඇගේ සොයුරිය ලිසාවේටාවයි, පොරවකින් ගහලා මරලා ඔවුන්ගේ බඩු සොරකම් කළේ.”
සහකාර පොලිස් අධිකාරීවරයා කිසිවක් කියා කෑ ගැසුවේ ය. හැම පැථ්තෙන් ම පැමිණි මිනිස්සු ඔවුන් සිටි තැනට දුවගෙන ආ හ.
රැස්කොල්නිකොෆ් තමා කළ එම ප්‍රකාශය නැවතත් ඉදිරිපත් කළේ ය. ”
කවින්ද්‍යා හෂානි
මම කියවපු පොත් අතරින් කැමතිම පොතක් තමයි මහාචාර්ය එදිරිවීර සරත්චන්ද්‍රයන් රචනා කළ මළගිය ඇත්තෝ කෘතිය. ඒ කෘතිය ආරම්භයේ ම ජීවිතය සම්බන්ධයෙන් දෙවෙන්දොරා සංගේ විග්‍රහය තමයි මම මෙතෙක් කල් කියවපු පොත් අතරින් වැඩියෙන් ම දැනුණු කොටස. මේ වන විට ගොඩක් පොත් මම කියවලා තිබෙනවා. මළගිය ඇත්තී කෘතිය කියවන්න ලැබෙන්නේ මුලින් ම උසස් පෙළට නිර්දේශ ග්‍රන්ථයක් විදිහට. දෙවෙන්දොරා සංගේ ඇතුළට නැමුණු හදවත ගැන පළමු ඉඟිය දෙන්නේ ආරම්භයේ දීමයි. එයා තුළ තිබෙන අසුබවාදී හැඟීම, සහ අභ්‍යන්තර මනෝභාවයන් එයින් හෙළි වෙනවා.
”ජීවිතය නම් වියා හමාර කළ නොහැකිව එතනින් මෙතනින් එල්ලෙන පත් ඉරු වලින් හැඩි වූ මුල්ලකට දමා තිබෙන පැදුරු කෑල්ලකට සමානය. මිනිසුන් මරණය පතන විගසින් ඔවුන් වෙත මරණය නොපැමිණේ. ඔවුහ්ගු දීර්ඝ කාලයක් දුක් විඳිමින් ජීවත් වෙති.”
මේ කොටස තුළම තිබෙනවා ඔහු තුළම කෙතරම් කඩා වැටීමක් තිබුණා ද කියා. එහි මරනය සම්බන්ධයෙන් කියවෙන වාක්‍ය දෙක මට වඩාත් දැනුණු වාක්‍ය කොටස් දෙකක් කියලා කියන්න පුළුවන්. ඒක තමයි අද අපි දකින සමාජ යථාර්ථය.■
