පරිමාණ

සාමාන්‍යයෙන් මිනිසුන්, වෙනත් සත්වයන් හෝ වස්තූන් තේරුම් ගන්නා ප‍්‍රධාන සාධකයක් ලෙස පරිමාණය හඳුනා ගැනීමට පුළුවනි. ඉංග‍්‍රීසි භාෂාවේ Scale හෝ Proportion යන වචන මගින් එම අදහස ඉතා හොඳින් ඕනෑම අයෙකුට වටහා ගත හැකි වුවත් සිංහලෙන් එම අදහසම ප‍්‍රකාශ කළ හැක්කේ පරිමාණය හෝ පරිමාව යන වචනවලින් විය යුතුය.

තමන්ගේ ශරීර ප‍්‍රමාණයට විශාල හෝ කුඩා ලෙස අප අනෙකුත් සත්වයන් හෝ වස්තූන් විනිශ්චය කරන්න හුරු වී ඇත්තේ නිතැතින්ම ය. මහ විශාල කඳු ශිඛරයක්, අනන්ත අප‍්‍රමාණ අහස් කුස, ගව් ගණන් ගැඹුරු මුහුද ලෙස අනෙකුත් වස්තූන් තේරුම් ගන්නෝ වෙත්. ඊට අනෙක් පසින්, ඉතා කුඩා වැලි කැටයක්, පුංචිම පුංචි මී මැස්සෙකු හෝ පෙනෙන නොපෙනෙන මල් රේණුවක් වශයෙන් ඉතා කුඩා දේ අබිමුව යෝධයන් සේ නැගී සිටිමු. ගලිවර්ගේ වීර චාරිකාව වැනි පැරණි කතාවකත්, හෝර්ටන් හියර්ස් අ හූ වැනි මෑතකාලීන ඇනිමේෂන් චිත‍්‍රපටයක වුවත් මේ පරිමාණික සංකල්පය අපට විවිධ ආකාරයෙන් අර්ථ ගන්වයි.

චිත‍්‍ර කලාව, ඡුායාරූපය සහ සිනමාව වැනි රූපය මූලික කරගත් කලාවන් තුළ පරිමාණය යන සංකල්පය නිතැතින්ම වැදගත් ස්ථානයක් ගනී. ඕනෑම චිත‍්‍ර ශිල්පියෙකු තම චිත‍්‍ර සම්පිණ්ඩනය කිරීමේදී එක් එක් වස්තුවට සමස්ත වියමන මත නිසි පරිමාණයක් ලබාදෙන්නේ ඔහුට හෝ ඇයට ප‍්‍රකාශ කිරීමට ඇති හැඟීම පාදක කරගෙනය.

සැල්වදෝර් දාලි ලෝ ප‍්‍රකට තාත්විකත්වය අබිබවා මායාමය ලොවකට අප රැුගෙන යන චිත‍්‍ර ශිල්පියෙකි. ඔහුගේ චිත‍්‍ර තුළ බහුබූත සත්වයන්, අහසේ පාවෙන ඇස් සහ දියවී වැක්කෙරන ඔරලෝසු අතර පරිමාණය කෙරෙහි ඔහු දක්වා ඇති කැමැත්ත අපූර්වය. යථාර්ථය තුළ ඇති කිසිවක් ඒ ආකාරයෙන්ම චිත‍්‍රයට නැඟීම ඉතා අලස කටයුත්තක් ලෙස සැලකූ දාලි, මායාකාරී ඇතුන් සිහින් සහ උස ලෙසත්, අද්භූත සත්වයන් පාමුල මිනිසුන් පරිමාණිකව කුඩාවටත් සිතුවම් කළේ සුවිශේෂ ප‍්‍රකාශනයක් කිරීම සඳහා විය යුතුය.

ටාර්සෙම් සිං ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති ඇමරිකානු සිනමාකරුවෙකි. එතරම් කතාබහට ලක් නොවූ ඔයැ ක්‍ැකක සහ ඔයැ ත්‍්කක යන අතිශය සෞන්දර්යාත්මක චිත‍්‍රපට ද්විත්වයේ නිර්මාණකරුවා ඔහුය. ඒ ඒ රූප රාමුවලට අනුව සෞන්දර්යාත්මක බව සහ අර්ථ නිරූපණය සඳහා ඔහු පරිමාණය හෙවත් ඒක එක් චරිතයට හෝ වස්තූන්ට අනුරූපව අවකාශය රූපරාමුවට හසුකර ගැනීම අතින් සුවිශේෂ දක්ෂතාවක් සහ අවධානයක් ඔහු දක්වයි. විශාල අවකාශ තුළ කුඩා ලෙස චරිත පිහිටුවීම මගින් හුදකලා බවක් සහ පේ‍්‍රක්ෂක සිත් තුළ යම් කිසි කුහුලක්, විස්මයක් ඇති වන ලෙස රූපරාමු ගොඩනැගීමට ඔහු ප‍්‍රිය කරයි.

සර්ජියෝ ලියෝන් ඉතාලි සම්භවයක් සහිතව ඇමරිකානු සිනමාවට ගොඩබැස, ලෝක සිනමාවට සුවිශේෂ චිත‍්‍රපට ජෝනරයක් හඳුන්වා දුන් සිනමාකරුවෙකි. The Good, The Bad and The Ugly සහ For a few dollars more වැනි ගොපලූ හෙවත් ක්‍දඅඉදහ ජෝනරය සිනමාවට හඳුන්වා දුන් පුරෝගාමියෙකි ඔහු. දැවැන්ත, නිමක් නොපෙනෙන මෙක්සිකානු වැලි කතර මැද චිත‍්‍රපටවල චරිත හුදෙකලා කර, විශාල අවකාශය මැද එම චරිත ඉතා කුඩා ලෙස ස්ථානගත කරමින් ඔහු සිනමා රූපය පරිමාණය යන සංකල්පය තුළින් වෙනත් මානයකට ගෙන ගියේය.

එමෙන්ම 2013 දී අල්ෆොන්සෝ කූරන් විසින් හොඳම අධ්‍යක්ෂණය වෙනුවෙන් ඇකඩමි සම්මානය දිනාගත් Gravity චිත‍්‍රපටයද මිනිස් ඇසට සාපේක්ෂව පරිමාණය යන සංකල්පය තේරුම් ගැනීමට උදව් වන අලංකාර සිනමා රූපරාමු බොහොමයකින් සමන්විත විය. තම අභ්‍යවකාශ යානයෙන් මිදී, ඈත අඳුරු විශ්වයේ හුදෙකලාව පාවී යන සැන්ඩ‍්‍රා බුලොක් අපට කියා දෙන්නේ මුළු මහත් විශ්වයේම පරිමාණයට අනුව අපේ කුඩා ලිලිපුටු බව නොවේද?

දැන් අපි සිනෙමායාවෙන් මිදී, වැළකී සිටිය නොහැකි කලාත්මක විද්‍යාව, ආර්කිටෙක්චර් දෙසට හැරෙමු. ආර්කිටෙක්චර්වලදී, ගොඩනැගිල්ලක් හෝ අභ්‍යන්තර අවකාශයක් මිනිසා විසින් වටහා ගන්නට හේතු සාධක වන මූලිකම ලක්ෂණයක් වන්නේ පරිමාණයයි. මිනිසාගේ ඇසට අනුව, ගොඩනැගිල්ලක බාහිර පෙනුමෙහි විශාලත්වය හෝ කුඩා බව ඔහු දුර සිටම අත්දකී. එම විනිශ්චය මත එම ගොඩනැගිල්ල යම්කිසි සංඥාවක් මිනිසා තුළ උපදවන අතර මිනිසා එම ගොඩනැගිල්ල සමග ඇති කරගන්නා පළමු ගනුදෙනුව එයයි. මිනිසා යටහත් පහත් තැනැත්තෙකු බවට පත්කරමින් විසල්, ගොළු යෝධයන් ලෙස සමහර ගොඩනැගිලි ඔරවාගෙන සිටින අතර, ඇතැම් නිහතමානී ගොඩනැගිලි මිනිසාගේ සිතට පහන් හැඟීම් දනවා ඔවුන් ආදරයෙන් පිළිගනියි.

දැවැන්ත චෛත්‍ය, දෙව්මැදුරු හෝ රාජ්‍යත්වයේ ඔද තේජසින් පිම්බී සිටින පැරණි පූජනීය ගොඩනැගිලි සහ රජමාලිගා ඉදිරිපිටදී, ඔබ ඉතා සුහුඹුල් මිනිස් ප‍්‍රාණියෙකු බවට පත්කර, ඒ ගොඩනැගිලි තුළ ජීවත් වන්නේ සාමාන්‍ය මිනිසාට වඩා බල පරාක‍්‍රමයෙන් සපිරි සුවිශේෂී ජීවීන් පිරිසක් බව ඇස්පනාපිට හඬගා නොකියන්නේද? රුවන්වැලි සෑ මළුවේ ආලෝකමත් ශ්වේත වර්ණ මතුපිට ඉදිරියේදීත්, ජේතවන සෑයේ පාංශු පැහැ දැවැන්ත බව අබියසදීත්, ඔබට ඔබේ කුරාකුහුඹු මිනිසත් බව පසක් නොවේද?

රාජ්‍යත්වය විසින් ආගම පළිහක් ලෙස යොදාගෙන යම්කිසි දේශපාලනික අරමුණු වෙනුවෙන් ගොඩනැගිලි භාවිත කළත්, සමහර විට ඒ දේශපාලනික අභිලාෂයේ එකම හොඳ, අනාගතය පවා පුදුම කරවන සුවිශේෂ මෙන්ම අලංකාර ගොඩනැගිලි රටකට දායාද වීම විය හැක. රෝමයේ විශාල බැසිලිකා දේවස්ථානයත්, ඊජිප්තු පිරමීඩත්, අග‍්‍රාවේ ටජ් මහලත් එසේ ගෘහනිර්මාණ ශිල්පයේ ප‍්‍රධාන සංකල්පයක් වන ‘පරිමාණයේ’ අපූර්වත්වයෙන් දේවත්වය සහ රාජ්‍යත්වය මූදුන්පත්කොට සෙසු මිනිස් සංහතියම ලිලිපුට්ටන් බවට පත්කළ ඓතිහාසික සංධිස්ථානයන්ය.

ලංකාවේ පැරණි සහ අලූත් පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිලි ආශ‍්‍රිතව එම අදහස ඔස්සේ කල්පනා කළහොත් ආර්කිටෙක්චර් තුළ පරිමාණය යන සංකල්පයට අදාලව දේශපාලනික අදහසක් ගොනුකර ගැනීමට ඔබට අපහසු නොවනු ඇත.

ගාලූමුවදොර පිටිය අබිමුව ෂැන්ග‍්‍රිලා සහ සෙසු කොන්ක‍්‍රීට් යෝධයන් පතිත වන්නට පෙර එහි තේජාන්විතව නැගීසිටි විශාල රෝම කුලූනුවලින් තම සිරස ඉහළට ඔසවාගෙන සිටි පරණ පාර්ලිමේන්තු යෝධයා ඔබට මතකද? අමතක නම් අදටත් එහි ගොස් මහා හෝටල් සේනාව අස්සේ තමන්ට හිමි අභිමානය අහිමි වී යන බියෙන් වැළපෙන ඒ යෝධයාගේ දුකට ඇහුම්කන් දීමට ඔබට හැකි වනු ඇත. පරණ පාර්ලිමේන්තුව මෙන් රෝම කුලූනු හෝ සෙල්මුවා ගතියකින් ඔබ ඉදිරියේ පරිමාණිකව ඉහළ එසවී නොසිටියත්, අලූත් පාර්ලිමේන්තුව දියවන්නා දිය තලය මත සාමාන්‍ය ජන ජීවිතයෙන් එපිට ඉහත්තාවක ස්ථානගත කිරීමේ දී බාවා මහත්තයාට ආර්කිටෙක්චර්, පරිමාණය සහ ඒ පිටුපස දේශපාලනික මතිමතාන්තර බල නොපාන්නට ඇතැයි සිතීමට මම මැලිකමක් දක්වමි. තරමක විශාල ගොඩනැගිල්ලක් ජලය මත විශාල පරාවර්තිත සෙවණැලි පතිතවන පරිදි සාමාන්‍ය මිනිසාට තරමක් ඈත ¥පතක පිහිටුවීම ආර්කිටෙක්චර්හි පරිමාණය යන සංකල්පය, දුර සහ ළඟ යන අර්ථ ඔස්සේ තේරුම් ගැනීමට හොඳ උදාහරණයකි.

ජපානයේ සෙන් පන්සලක්, ඈත පිටිසර ගමක ඉතා පැරණි කුඩා පන්සල් බණ මඩුවක් හෝ කරගහගෙදර අම්බලම වැනි නිහතමානී, සිත් පහන් කරවන සරල ගොඩනැගිල්ලක ආකෘතියක් ඔබ ඉදිරියේ සිටගෙන සිටින ආකාරය ඔබට දනවන මිත‍්‍රත්වය පිටුපස සිටින්නේත් ගොඩනැගිලි නිර්මාණ ශිල්පයේ අපූර්ව සංකල්පය, පරිමාණය වේ.

භාවිතමය කලාවක් ලෙස ආර්කිටෙක්චර් තුළදී පරිමාණය යන අදහස වඩාත් බලාත්මක වන්නේ, අභ්‍යන්තර අවකාශ නිර්මාණය සහ පරිභෝජනය ආශ‍්‍රිතවය.

ආර්කිටෙක්චර්හි ආත්මය පිහිටන්නේ ගොඩනැගිලි අභ්‍යන්තරය තුළය. ත්‍දරප දෙකකදඅි මෙබජඑසදබ යන කියමන ලොව පුරා වාස්තු විද්‍යාඥයන් බොහෝමයක් එකඟවන සහ තම නිර්මාණකරණයේ දී සැලකිලිමත් වන සංකල්පයකි. ගොඩනැගිල්ලක අභ්‍යන්තර අවකාශයන්හි භාවිතය ඒ ඒ ගොඩනැගිලිවල බාහිර ආකෘතිය තීරණය කරනවා යන්න එම පිළිගැනීමයි. ඕනෑම අභ්‍යන්තර අවකාශයක දිග, පළල සහ උස එකතුව ගොඩනැගෙන පරිමාව එම අවකාශය තුළ සිටින මිනිසාගේ ආර්කිටෙක්චර් අත්දැකීම සම්පූර්ණ කරයි.

දැන් අපි විසල් දෙව්මැදුරක අභ්‍යන්තර අවකාශයක අත්දැකීම ගැන විමසා බලමු. ඔබ එහි අභ්‍යන්තරයට ඇතුළු වනවාත් සමගම ඔබ අත්විඳින අත්දැකීම කුමක්ද? මහල් හතරක් හෝ පහක් උසැති දැවැන්ත අවකාශයක ඔබේ කුඩා බව ඔබ පසක් කර නොගන්නේද? දෙවියන් වහන්සේගේ මහා ගුණ බල ඉදිරියේ ඔබට පිහිට සහ ආරක්ෂාවත්, ඔබේ පව් කමා කරගත හැකි බවටත් ආර්කිටෙක්චර් හරහා ඔබට ඒත්තු ගැන්වීමට ගත් උත්සාහයකි ඒ.
කලාගාරයක හෝ කෞතුකාගාරයක එහි ඇති කලාකෘති හෝ ඓතිහාසිකව වටිනා කියන දෑ නිදහසේ අත්විඳීමට ඔබට නිදහස් බවත්, සුවපහසුවත් අත්කර දීම සඳහා එවැනි ගොඩනැගිල්ලක බොහෝ අවකාශ ඒවායේ නිර්මාතෘ වාස්තු විද්‍යාඥයන් විසින් නිතැතින්ම පරිමාණිකව විශාල ලෙස සැලසුම් කෙරේ. විශාල පිරිසක් එක්වර එම අවකාශවල ගැවසීම එයට ප‍්‍රායෝගික හේතු සාධකය ලෙස පෙනී යතත්, පෞරාණික පිළිම, නටබුන් සහ ශ්‍රේෂ්ඨ කලාකෘති, සිතුවම් සහ පිළිරූවලට සාමාන්‍ය මිනිසාට වඩා තේජාන්විත බවක් ලබාදීම සඳහා එම අවකාශවල පරිමාණය විශාල වෙන්න ඇතැයි ඔබ කිසි දිනක සිතුවාද?

ඔයැ ්‍යදකදජ්මිඑ ලෙස හඳුන්වන ලෝක ඉතිහාසයේ මහා කළු පැල්ලම, දෙවන ලෝක යුද සමයේදී නාසි හමුදාව විසින් යුදෙව් ජාතිකයන් මිලියන හයක් ඝාතනය කිරීමයි. එහිදී ඝාතනය වූ යුදෙව් ජාතිකයන් සිහිවීම පිණිස, ජර්මනියේ බර්ලින් නුවර ඉදිවුණු යුදෙව් කෞතුකාගාරය ලෝකයට බිහිවුණු ඉතා සුවිශේෂ ස්මාරක ගොඩනැගිල්ලකි. ඩැනියෙල් ලිබෙස්කයින්ඞ් (ෘ්බසැක ඛසඉැිනසබා* අතින් නිර්මාණය වූ මෙම ගොඩනැගිල්ල තුළදී,

හොලොකොස්ට්හි භයංකාර බවත්, වේදනාවත්, පීඩනයත් ඒ තුළ ඇවිදයන්නෙකුට අත්විඳින්න සලසා ඇත්තේ, බිත්තිවල එල්ලූ ඡුායාරූප හෝ පිළිමවලින් නොවේ. එහි අභ්‍යන්තර අවකාශවල පිහිටුවීම, පරිමාණය සීමා කරමින් පීඩාකාරී ආතතියක් නිර්මාණය කිරීම, ආලෝකය සහ අඳුර සූක්ෂ්මව පාලනය කිරීම වැනි නිර්මාණාත්මක ක‍්‍රමවේද මගිනි.

ඉතා උස් නමුත් පරිමාණිකව පටු අඩ අඳුරු අවකාශයක විටෙක ඔබට තනිවීමට සලස්වා ඇති අතර, ඇතැම් තැනක පටු පඩිපෙළක් ඉහළින්, අපිළිවෙළට ඒ මේ අත යැවූ කොන්ක‍්‍රීට් කදම්බ ඔබ තුළ දරාගැනීමට අපහසු පීඩාකාරී බවක් ඇති කරයි. අභ්‍යන්තර අවකාශ නිර්මාණය තුළදී පරිමාණිකව අවකාශ, උස්, පහත්, පළල් සහ පටු කරමින් සංවේදී අත්දැකීමක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා ඇති සුවිශේෂ ගොඩනැගිල්ලක් ලෙස මෙම බර්ලින් යුදෙව් කෞතුකාගාරය ආර්කිටෙක්චර් ඉතිහාසයේ නිසි තැන දිනාගෙන හමාරය.
ලාංකීය පාරම්පරික ගොඩනැගිලි කලාව තුළ පරිමාණය යන අදහස බොහෝ විට භාවිත කර ඇත්තේ, අභ්‍යන්තර අවකාශ තුළ සුවපහසු සහ පහන්බවක් ආරෝපණය කිරීම සඳහා යැයි මගේ හැඟීමයි. දැනට සාක්ෂි ඉතිරිව පවතින, යාපහුව සහ නුවර යුගයන්හිදී ආගමික නොවන බොහෝ ගොඩනැගිලි ඇතුළත උස සහ දිග පළල ආසියාතික මිනිස් සිරුරේ ප‍්‍රමාණයට අනුරූපව ඉතා කුඩා හෝ අත්‍යවශ්‍ය ප‍්‍රමාණයකට සීමාවෙයි. අම්බලම් සහ නිවාසවල ඇතුළත උස මිනිස් හිස් මට්ටමට ආසන්න වීම එම ගොඩනැගිලි මිනිසාට මිත‍්‍රශීලී බවක් ලබා දෙයි. ස්වාභාවික සහ දේශගුණික කාරණා නිසා පියසිවල පිහිටීම තීරණය වුවත්, ඇතුළත උස සහ පරිමාණය පිළිබඳව සුවපහසු බව ඉස්මතු කරවන ඔවුන්ගේ ම පරිමාණික මිනුම් දඬු ඔවුනට තිබෙන්නට ඇතැයි අනුමාන කළ හැක.

යටත්විජිත කාල සමයන් අතරින්, වාස්තු විද්‍යාත්මක අතින් ලාංකික ඝර්ම කලාපීය දේශගුණයට අනුව තම යුරෝපීය ආර්කිටෙක්චර් අදහස් අපූරුවට සංකලනය කර ගත් ලන්දේසීන්, ඇතුළත අවකාශ නිර්මාණය තුළදී පරිමාණ සංකල්පය තේරුම් ගත් ආකාරය අලංකාරය. ලාංකික පාරම්පරික අවකාශ, යුරෝපීය මානව උසට සරිලන ලෙසත් දේශගුණික සාධකයන්ට උචිත ලෙසත් නිර්මාණය කරගත් ඔවුහු, පසුකාලීනව ලාංකික ආර්කිටෙක්චර් ලකුණ සටහන් කළ ජෙෆ්රි බාවාට පවා අනුභූති සපයන ගොඩනැගිලි කලාවක් බිහි කළෝය.

කෙසේ වෙතත් ආර්කිටෙක්චර් නිර්මාණයකදී එහි පරිමාණය එහි නිර්මාණකරුවා විසින් තීරණය කෙරෙන්නකි. ගොඩනැගිල්ලක භාවිතය සහ භාවිත කරන්නන්ගේ ගතිසොබා අනුව ඒ ඒ අවකාශවලට අනුකූලව සහ අවකාශ එකිනෙකට සම්බන්ධ කිරීම වැනි කරුණු මත ඒවායේ පරිමාණය තීරණය වේ. කුඩා වැරැුන්ඩාවකින් ඇතුළු වී ඊළඟට ද්විත්ව උසකින් සමන්විත අවකාශයකට ඇතුල්වීම මගින් මිනිසා තුළ සරල ආශ්චර්යයක් ඇතිකළ හැක. නිවසක නම් ආලින්දය හෝ කෑම කාමරය වැනි පොදු අවකාශයක් ද්විත්ව උසකින් යුතුව ඉහළ මහල පහළ අවකාශ සමග මුසුකිරීම, පරිමාණය යන සංකල්පය මත ගන්නා තීරණයකි.

විවෘත සහ සංවෘත, ඕනෑම අවකාශයක් තුළ මිනිසා එම අවකාශය අත්විඳීමට කියවාගන්නා ප‍්‍රධාන සාධකයකි පරිමාණය. මුහුදු වෙරළක දැවැන්ත අහස් කුස අබියස දීත්, කුඩා කුටියක පටු පියස්සක් යටදීත් ඒ ඒ පරිමාණයට අනුව මිනිසාගේ හැඟීම් තීරණය වේ. ආර්කිටෙක්චර් තුළ ඇති මිනිසාගේ හැඟීම් අභිවෘද්ධිය, ඔවුන් කුඩා මට්ටමකින් හෝ වෙනස් මානයකින් සිතන්නට සැලැස්වීම සඳහා නම්, පරිමාණය යන සංකල්පය බැහැර කටයුතු නොහේ.

සුමුදු අතුකෝරල