ජේආර් ජයවර්ධන ආණ්ඩුව 1978 ව්‍යවස්ථාව හරහා පූර්ණ විධායක ජනාධිපති ක‍්‍රමය හඳුන්වා දුන් මොහොතේ සිටම එය අහෝසි කිරීමේ කතිකාවතද ආරම්භ විය. විධායක ජනාධිපති ක‍්‍රමය හමාර කරන්නට ශපථ කළ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණු- චන්ද්‍රිකා පරිවාස ආණ්ඩුවටද එය කිරීමට නොහැකි වූ අතර මහින්ද රාජපක්ෂද ජනතාවට කොකා පෙන්වා එය තව තවත් ශක්තිමත් කළේය. කොටින්ම කියතොත් 1978 සිට 2015 තෙක් වූ කාලය තුළ එන්න එන්නම විධායක ජනාධිපති ක‍්‍රමය හරහා බලය අවභාවිත කිරීම වැඩි විය. 19 වැනි සංශෝධනය හරහා එම ප‍්‍රවණතාව ආපසු හැරවීම යහපාලන රජය හරහා රට ලබාගත් ජයග‍්‍රහණයක් බව කිවමනාය. ශ්රීලනිප නායක ජනාධිපති මෛත‍්‍රිපාල සිරිසේන මහතා නැවත ජනපති අපේක්ෂකයා නොවන බවටත් එය අහෝසි කරන බවටත් ශපථ කළ අයෙකි. රනිල් වික‍්‍රමසිංහ අගමැතිතුමාද යහපාලන වරම තුළ එයට අනුගතය. යහපාලන ආණ්ඩුවේ මුල් කාලයේදී නව ව්‍යවස්ථාවක්ද එසේත් නැත්නම් ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් හරහා විධායක බලතල අවම කිරීම හෝ එසේත් නැත්නම් අහෝසි කිරිම ද යනාදි වූ කතිකාවත් ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්වකරුවන් අතර හා සිවිල් සමාජය අතරද පැවතුණි. ජනතා අදහස්වලින්ද පෝෂිත ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතක්ද සම්පාදනය විය. එහෙත් මේ වන විට එකී පාර්ශ්වයන් අතර එම කතිකාවත් මිලින වී ගොසින්ය. කෙසේ වෙතත් මේ වන විට ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ විධායක ජනාධිපති ධුරය අහෝසි කර ගැනීම සඳහා වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධන කෙටුම්පතක් ඉදිරිපත් කර ඇති අතර එය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයටද ඉදිරිපත්ව අවශ්‍ය වෙනස්කම් සඳහා වන මඟ පෙන්වීමක්ද ලැබී ඇත. එය සම්මත කරගැනීමට නම් ජනමත විචාරණයක අවශ්‍යතාවද දක්වා ඇත.
පවතින මැතිවරණ ක‍්‍රමය යටතේ සෑම වසර 5ක කාලයක් තුළ රට පුරා ක්රියාත්මක වන මැතිවරණ 4ක වියදම ජනතාව දැරිය යුතුය. ඒ මදිවාට නිතර නිතර මැතිවරණ පැවැත්වෙන විට ජනජීවිතය සාමාන්‍ය ලෙස ගෙවීමට නොහැකිවීමේ අනිටු ප‍්‍රතිවිපාකද විඳිය යුත්තේ ජනතාවමය. එනිසා ඉදිරියේදී මොන යම් ක‍්‍රමයකින් හෝ එක මැතිවරණයක් අඩු වීම ම රටට සහනයකි. විධායක ජනාධිපති තනතුරක් රටට අත්‍යවශ්‍ය බවට බොහෝ දෙනා තුළ වූ තර්කවලට හේතුකාරක වූ මූලයන් මේ වන විට ඉවත්ව ගොස් ඇත. මේ වන විට සමහරුන් තමනගේ (රාජයෝග වැනි) හෝ තම කුඩා කණ්ඩායමේ අවශ්‍යතා මත විධායක ජනාධිපති ධුරයේ අවශ්‍යතාව අවධාරණය කරන්නට උත්සාහ කරන බව පෙනේ. එසේම අප වැනි ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී නිදහස දියුණු ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල තත්වයට ගෙනඒම පිළිබඳව කල්පනා කරන පිරිස් අනාගමික නව ව්‍යවස්ථාවක් පිළිබඳව කථා කරති. ඉදිරිපත්ව ඇති නව ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත පිළිබඳවද කථා කරති.
විධායක ජනපති ක‍්‍රමය අහෝසි කිරීම සඳහා වන ප‍්‍රතිපාදනද ඇතුළත් ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ ඉදිරිපත් කර ඇති 20 වන සංශෝධනය සලකා බැලිය යුත්තේ මේ සන්දර්භය තුළය. පසුගිය දශක කීපයේ පැවති ජනාධිපතිවරණ හරහා අප මෙතෙක් අත්දැක ඇත්තේ ප‍්‍රබල අපේක්ෂකයන් දෙදෙනෙකු සන්ධානගත වූ පක්ෂ කණ්ඩායම් දෙකක් අතර කෙරෙන ද්වන්ද්ව සටන්ය. එවන් අවස්ථාවල ජනතාව ඡුන්දය ලබාදුන්නේ පක්ෂ හා පුද්ගලබද්ධවමය. එවන් අවස්ථාවල ජනතා මතවාදය ද්විඛණ්ඩනය වන්නේ ද එකී ළැදියාවන් මතය. ආණ්ඩු පෙරළියද ඒ හා බද්ධය. එහෙත් ජනමත විචාරණයකදී ප‍්‍රශ්න කෙරෙනුයේ කිසියම් කාරණාවක් හෝ කාරණා කීපයක් වන හෙයින් දේශපාලන පක්ෂවලට හෝ පුද්ගලබද්ධව එකී තීන්දුව ගැනීමේ අවශ්‍යතාවක් නැත. ජනතාවට තම මතය දේශපාලනික දැනුවත්භාවයකින් යුතුව ලබාදීමට හැකිය. එසේ වුවහොත් ජනමත විචාරණයක අභිලාෂය සත්‍ය වශයෙන්ම ඉටුවනුද ඇත. 20 වැනි සංශෝධනය සඳහා ජනමත විචාරණයක් පවත්වනු ලැබුවහොත් එය ජනතාවගේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී අවකාශය තව තවත් පුළුල් කිරීම සඳහා වන ප‍්‍රවේශයක්ද විය හැකිය. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ සකස් කළද එය ජනමත විචාරණයක් හරහා ජයග‍්‍රහණය වීම හෝ පරාජය වීම සෘජුව ඔවුන්ගේ දේශපාලනයට බලපාන්නේ නැත. අනෙක් අතට එය සම්මත කර ගැනීමට ජනතා වරමක් ලැබුණහොත් ඉදිරි ජනාධිපතිවරණය අවශ්‍ය නොවන අතර වසර 5කට 4ක් වන මැතිවරණ කැලැන්ඩරය 3ක් වනු ඇත. අනෙක් අතට ඉදිරි රජයන් යටතේ නව ව්‍යවස්ථාවක් සම්පාදනය කරගැනීමේ බාධාවක්ද එම සංශෝධනය සම්මත වීම හරහා ඇති වන්නේ නැත.
20 වැනි සංශෝධනය සම්මත වී වෙස්ට්මිනිස්ටර් ක‍්‍රමයට අප ගමන් කළහොත් නැවත මහින්ද රාජපක්ෂට බලය ලබා ගැනීමට පාර කැපෙතැයි සමහරු තර්ක කරති. එහෙත් යමෙකු එය වළක්වා ගැනීම සඳහාම 20 වැනි සංශෝධනය ප‍්‍රතික්ෂේප කරන්නේ නම් එය දේශපාලන සංස්කෘතියේ හා දැනුමේ අවබෝධයේ ගැටලූවකි. කෙසේ වුවද අඩුම තරමේ ඉදිරි දිනවල ඉදිරිපත්ව ඇති 20 වැනි සංශෝධනය පිළිබඳව මීට වඩා සංවාද කිරීම වත් කළ යුතුය.
පි‍්‍රයදර්ශනී ආරියරත්න
