විසි එක් වැනි සියවසේ සාර්ථක පුරවැසියෙකු ලෙස ජීවත් වීමට අවශ්‍ය කරන නිපුණතා ගණනාවකි. විවිධ විෂය කේෂ්ත‍්‍රයන්හි දැනුම, නිර්මාණාත්මක හැකියාවන්, සාක්ෂරතාව, ජීවන නිපුණතා හා තම ජීවිකා වෘත්තියට අදාළ නිපුණතා, තෝරාගැනීම හා නොරැුවටී සිටීමට ඇති හැකියාව යනාදිය ඒවාට අයත්ය. අපේ රටේ බොහෝ ආර්ථික, සමාජයීය හා දේශපාලන ගැටලූවලට කොටින්ම කියතොත් ශීඝ‍්‍ර සංවර්ධනය අඩාල වීමට සාක්ෂරතාවට සම්බන්ධ නිපුණතා හීනවීම ද සෘජුව බලපා ඇත. සාමාන්‍ය අර්ථයෙන් සාක්ෂරතාව කියන්නේ අකුරු ලිවීමේ කියවීමේ හැකියාවට වන අතර අඩුම තරමින් යමක් අර්ථකථනය කරගැනීමේ හැකියාවවත් පුද්ගලයා තුළ ඇද්දැයි යන්න ඒ හරහා නොකියවේ. බස් රථයක බෝඞ් එකක් කියවා ගැනීමට වැඩි යමක් එහි නැත. එකී සාක්ෂරතාවේ ප‍්‍රශස්ත මට්ටමකට 20 වැනි සියවසේදීම අපට යන්නට හැකි විය. එහෙත් 21 වැනි සියවසේ අර්ථයෙන් සාක්ෂරතාව යනු ඉතාම පළල්වූ ද රටක සංවර්ධනය හා ගැටගැසුණා වූද ප‍්‍රපංචයකි. එයට මූල්‍යමය සාක්ෂරතාව, දේශපාලන සාක්ෂරතාව, ප‍්‍රජා සාක්ෂරතාව, සෞඛ්‍ය සාක්ෂරතාව, පරිසර සාක්ෂරතාව, තොරතුරු හා ජනමාධ්‍ය පිළිබඳව සාක්ෂරතාව යනාදිය ඇතුළත්ය. පසුගිය සතියේ මා මූල්‍යමය සාක්ෂරතාව හීන නිසාවෙන් ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය උගුලට ස්ත‍්‍රීන් හසුකර ගැනීම ගැන කථාකළ අතර මෙවර දේශපාලන සාක්ෂරතාව හීනවීම නිසා අප අත්විඳින තත්වය පිළිබඳව කථා කරන්නට සිතුවෙමි.
දේශපාලන සාක්ෂරතාව යනු රාජ්‍ය පාලනයට සහභාගිවීම සඳහා අවශ්‍ය කරන හැකියාවන්ගෙන් පුරවැසියා සන්නද්ධව සිටීමයි. සමාජය මුහුණ දෙන්නාවූ ගැටලූ විවිධ දෘෂ්ටිකෝණයන් හරහා ඇගයීමකට ලක් කිරීමටත් තම රටේ පාලකයන් එම ගැටලූ ආමණ්ත‍්‍රණය කරන ආකාරය පිළිබඳව තක්සේරු කිරීමටත් දැනුවත් පුරවැසියන් ලෙස පාලනයට සහභාගි වීමටත් හැකියාව පුද්ගලයකුට තිබිය යුතුය. එවැනි පුද්ගලයෙක් තමන් ගුරුකොට ගත් දේශපාලන මතවාදයද සැලකිල්ලට ගෙන දැනුවත්භාවයෙන් යුතුව තම ඡන්දය පාවිච්චි කරයි. උදාහරණ ලෙස ගතහොත් මෙවර පළාත් පාලන ඡන්දයේදී මහින්ද මහතා අගමැති කරන්නට හිතාගෙන ඡන්දය දුන්නේ දේශපාලන සාක්ෂරතාව නොමැති අයයි. එම ඡන්දයේදී මෝටර් සයිකලයට ඡුන්දය දී ජයග‍්‍රහණය කරවීම නිසා මහරගම නගර සභාව තුළ සිදුවෙමින් යන සිද්ධිදාමයත් පසුගිය වතාවක කණ්නාඩියට ඡුන්දය ලබාදී කොළඹ මහ නගර සභාවට වූ හදියත් රටේ ජනතාවගේ දේශපාලන සාක්ෂරතාව පිළිබඳව හොඳ කියවීම්ය.
රටේ බහුතරය තමන් ඡන්දය දියයුත්තේ කාටදැයි තීරණය කරන්නේ පරම්පරාගතව ඡුන්දය පාවිච්චි කළ ආකාරය, විවාහයෙන් පසු නම් ස්වාමිපුරුෂයාගේ පක්ෂ නැමියාව, ජාතිවාදය, ආගම්වාදය, යුද්ධය හමාර කිරීම රැුකියාවක් හෝ නිවසක් වැනි දෙයක් ලබාදීම වෙනුවෙන් කරන කළගුණ සැලකීමක් ලෙසට, හැඩරුව හෝ පැවත එන පවුල වැනි පුද්ගලබද්ධ කාරණයන් යනාදිය මත පිහිටා අතීතය සමඟ ගනුදෙනු කරමින්ය. එසේත් නැත්නම් සොරුන්ට දඬුවම් කිරීම, රැකියාවක් නිවසක් වැනි යමක් ලබා ගැනීම, ව්‍යවස්ථාව වෙනස් කිරීම, අහවලා හෝ අහවල් පවුලේ අයකු නායකත්වයට පත් කිරීම, අපේ පරම්පරාගත පක්ෂය බලයට පත් කිරීම වැනි කාරණා එකක් හෝ කීපයක් සඳහාය. මෙම අරමුණු අතර දේශපාලනික අරමුණු ඇත්තේ අතලොස්සකි. දේශපාලන පක්ෂවල ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශ තරගකාරී ලියවිලි පමණක් බවට පත්ව තිබීමටද මෙම කාරණාව බලපායි. දේශපාලන පක්ෂයක පදනම සමාජවාදී, සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී යනාදි ලෙස දේශපාලන මතවාදයන් ගුරු කොට ගෙන තිබිය යුතු වුවත් එවැන්නක් පැහැදිලිව පෙනෙන්නේ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ වැනි දේශපාලන පක්ෂවල වන අතර ඒවා සමඟ කටයුතු කරන්නේ ඡුන්දදායකයන්ගෙන් කුඩා ප‍්‍රතිශතයකි.
විධායකය, ව්‍යවස්ථාදායකය, පළාත් සභා සහ පළාත් පාලන ආයතන අපේ රටේ ආණ්ඩුකරණ ව්‍යුහයන්ය. ඒවායේ කාර්යභාරය පත්වන පුද්ගලයන් ඉටු කළයුතු කාර්ය භාරය තරමකටවත් නොදැන ඡුන්දය පාවිච්චි කරන්නෝ අතිවිශාල ප‍්‍රතිශතයකි. (තේරී පත්වන අයගෙන්ද සෑහෙන පිරිසක් එම ගණයේම බව පෙන්වන උදාහරණ එමටය.)
මෙලෙස රටේ අතිබහුතර ඡුන්දදායකයා දේශපාලන සාක්ෂරතාවෙන් හීන වන විට කපටි දේශපාලකයෝ ප‍්‍රතිපත්ති දේශපාලනය නොකරන අතර ඒ වෙනුවට විරෝධාකල්ප දේශපාලනයේ නිරත වෙති. මඩගැසීම්, පුද්ගලාභිවන්දන, කුමන්ත‍්‍රණ භීතිකාවන් ඇති කිරීම, කෙන්ද කන්ද කරන මාධ්‍ය සංදර්ශන, ජනතාව ඉදිරියේ මිගෙල් හා දේශපාලන කණ්ඩායම තුළ දනියෙල් පන්නයේ හැසිරීම්, එක් පක්ෂයක සිටිමින් වෙනත් පක්ෂයක න්‍යාය පත‍්‍රයකට අනුව කටයුතු කිරීම, කටකථා ආදිය හරහා තම පෞද්ගලික අභිමතාර්ථයන් ඉෂ්ට කරගැනීමට කටයුතු කිරීම යනාදි දේ කරති. මේවායේ තෙල් බේරෙන කොටස් එකිනෙකාගේ න්‍යාය පත‍්‍ර මත කටයුතු කරන මාධ්‍යායතන හරහා ජනතාවට සම්පේ‍්‍රෂණය කරති. එවිට දේශපාලන සාක්ෂරතාව හීන නොරැුවටී සිටීමේ කලාව නොදන්නා ජනතාවට රටේ ඇත්ත ප‍්‍රශ්න අමතකව යන අතර එක් එක් දේශපාලකයා පිළිබඳව ධනාත්මක හා සෘණාත්මක ආකල්ප ඔවුන්ගේ විඥානය තුළ රෝපණය වේ. එවිට දේශපාලන පක්ෂ පරයා පුද්ගල චරිත මතු වීමද සිදුවේ.
මෙම තත්වය ඡුන්ද ප‍්‍රතිඵලවලට සෘජුව බලපායි. එලෙස පත්වන අයත් ඉදිරියේදී එවැනි ක‍්‍රමවේද හරහා ඡුන්ද උපරිම කිරීමට බලාපොරොත්තු වන අයත් ජනතාවගේ දේශපාලන දැනුම වර්ධනය වනවාට කැමති නැත. එහෙයින් මෙවැනි රටවල ප‍්‍රතිපත්ති දේශපාලනයේ නිරත වීම කුණාටු කලාපයක ඇති සිහින් තාප්පයක් මත ඇවිද යනවා වැනි අපහසු කාර්යයකි. රටේ තිරසර සංවර්ධනයට විරෝධාකල්ප දේශපාලනය නොව ප‍්‍රතිපත්ති දේශපාලනය අවශ්‍ය හෙයින් දේශපාලන සාක්ෂරතාවද ඇතුළුව 21 වැනි සියවසට අවශ්‍ය සාක්ෂරතාව අප ඇති කර ගත යුතුය.
ප්‍රියදර්ශනී ආරියරත්න
