ජනාධිපති ධුරයට පත්වුණු මුල් කාලයේ විවිධ ජාත්‍යන්තර හමුවීම්වලදී ලෝක නායකයන්ගේ ප‍්‍රසාදයට පාත‍්‍ර වූ, ඒ ගැන පුරාජේරු කතා කී ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන පහුගිය අවුරුදු තුනක කාලය පුරා ස්වේච්ඡුාවෙන්ම ඒ ඉහළ තත්ත්වයේ සිට පහළට බැහැගෙන බැහැගෙන ආවේය. දැන් ඔහු ඒ ආපසු ගමන වේගවත් කරන තවත් උපක‍්‍රමයක් හොයාගෙන තිබේ. ඒ මරණ දඬුවම ක්රියාත්මක කිරීමයි.
1976 ජුනි 23 දිනයෙන් පසු ලංකාවේ අත්හිටුවා ඇති මරණ දඬුවම, සමාජයෙන් පැනනැගුණු කුමන බලපෑම් මධ්‍යයේ වුණත් නැවත ක්රියාත්මක කිරීමට එතෙක් මෙතෙක් ලංකාවේ පාලනයේ සිටි කිසිම රාජ්‍ය නායකයෙක් පියවර නොගත්තේය. ආන්දෝලනාත්මක ඝාතනයක් සිදුවුණු විට එල්ලූම් ගහ නැවත ගෙන ආ යුතුයැයි සමාජයෙන් ආ පීඩනය හමුවේ වරින් වර එල්ලන්නට සුදුසු කඹද සොයාගත් නමුත්, එතැනින් එහාට මරණ දඬුවමේ කතාව කිසිවෙක් ගෙනගියේ නැත. ඒ, සමාජයෙන් ආ කුමන බලවත් බලපෑමකට එරෙහිව වුණත්, ශිෂ්ටත්වයේ, මානව සංවර්ධනයේ නාමයෙන් ලෝකයේ මානව අයිතිවාසිකම් ප‍්‍රමිතීන් සමග සිටගන්නට ඒ නායක නායිකාවන්ට කශේරු තිබුණු නිසාය. එහෙත් වර්තමාන ජනාධිපතිවරයා, කුඩුකාරයන් මැඬලනුයැයි සමාජයෙන් එන, ඊටත් වඩා එවැනි කුඩුකාරයන් සමග එකට කනබොන, ඔවුන්ට ඇමතිකම් දෙන දුෂිත ඒකාබද්ධ විපක්‍ෂයෙන් එන, පීඩනයට හසුවී දැන් මරණීය දණ්ඩනය ක්රියාත්මක කිරීමට සැරසෙයි. ඔහු මෛත‍්‍රිය වෙනුවට වෛරය පතුරන්නට සැරසෙනවාද?
අවුරුදු හතළිහකටත් වැඩි කාලයක් ලංකාවේ අත්හිටුවා තිබුණු, 1970 ගණන්වලටත් වැඩියෙන් අද ලෝකය පුරාම පිළිකුළෙන් හෙලා දකින, ශිෂ්ට සමාජයට නොගැළපෙන දඬුවමක් හැටියට පිළිගන්නා, මරණ දඬුවම ක්රියාත්මක කිරීමෙන් මේ ජනාධිපතිවරයා තවතවත් අපකීර්තියේ අගාධයටම කිඳාබැස්සාට අපට කමෙක් නැත. ඔහු කළ දේ ඔහු ගෙනයාවි. එහෙත්, මෙයින් සිදුවන්නේ මොන අඩුපාඩු තිබුණත් ලෝකයේ ශිෂ්ට මිනිසුන් වසන රටක් හැටියට ගෞරවයට පාත‍්‍රවී තිබුණු මුළු ලංකාවම ලෝකයා හමුවේ අපකීර්තියට පත්වීමය. තමාගේ ඉරණම විසඳාගන්නට තමාට අයිතියක් ඇතත්, රට එවැනි නින්දාවකට පත්කරන්නට ජනාධිපතිවරයාටවත්, අගමැතිවරයාටවත්, ඇමතිවරුන්ටවත් අයිතියක් නැත.
මරණ දඬුවම ක්රියාත්මක කළ යුතු 19 දෙනකු දැනටමත් හඳුනාගෙන ඇතිලූ. හෙටානිද්දාම ඔවුන්ට දඬුවම ක්රියාත්මක කරන්නට හැකිවේලූ. මේ 19 දෙනා එල්ලා මරා දැමීමෙන් පසු මේ රට සැණින් කුඩුවලින් මුක්ත යහපත් දේශයක් බවට පත්වනු ඇතැ’යි අපේ ජනාධිපතිවරයාත් අගමැති ඇතුළු ඇමති මණ්ඩලයත් විශ්වාස කරන්නේද?
කවර අඩුපාඩුකම් තිබුණත්, 1976ට වඩා අද ලෝකය හැම අතින්ම ශිෂ්ටත්වයෙන් ඉදිරියට ගොස් තිබේ. එවැනි ශිෂ්ට ලෝකයක මරණ දඬුවම වැනි ක‍්‍රෑර දඬුවම්වලට ඉඩක් නැත. ලෝකයේ සියලූ ජාතීන් එක්සත් කළ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය, මරණ දඬුවම ප‍්‍රතික්‍ෂෙප කරයි. 1969දී, සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතියට එකතු කරන ලද දෙවැනි වෛකල්පික ප්‍රොටෝකෝලය හෙවත් සම්මුතිය වෙන්කොට ඇත්තේ මරණ දඬුවම ලෝකයෙන් තුරන්කිරීම සඳහාය. එම සම්මුතිය පිළිගන්නා සාමාජික රටවල් මරණ දඬුවම සිය රටවල දණ්ඩන නීතියෙන් ඉවත්කිරීමට බැඳී සිටියි.
අනෙක් පැත්තෙන් මරණ දඬුවම ක්රියාත්මක කිරීම අපේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවටද පටහැනිය. අපේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 11 වැනි වගන්තියේ පැනෙන, ‘ක‍්‍රෑර සහ අමානුෂික දඬුවම්’ ගණයට මරණ දඬුවමත් අයත් වෙයි. 11 වැනි වගන්තිය යනු, අපේ ව්‍යවස්ථාවේ තිබෙන සීමාවක් හෝ බාධාවක් නොපැනවෙන මූලික අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ වගන්ති දෙකෙන් එකකි. කුමන හෝ හේතුවක් නිසා, යම් මිනිස් සත්වයෙකු මරණයට පත්කිරීම ක‍්‍රෑර හෝ අමානුෂික නොවේ යැයි, සිහිබුද්ධිය ඇති කිසිවෙකු නොකියනු ඇත. මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම් කළ පළියට පමණක් නොව, තවෙකෙකුගේ ජීවිතයක් නැසූ විටෙක වුණත්, මරණ දඬුවම කිසිවකුට පනවන්නට කිසිවකුට අයිතියක් නැත. අද ලෝකයේ පිළිගත් ක‍්‍රමවේදය වන්නේ අපරාධකරුවන් මරාදමා අත පිසදා ගැනීම නොව, අපරාධකරුවන් බිහිවීමට සමාජයේ ඇති වගකීමද තේරුම් ගනිමින් ඔවුන් පුනරුත්ථාපනය කොට යළි සමාජගත කිරිමයි. එසේ නම්, තවෙකකුගේ ජීවිතය අවසන් කළ යුතුයැයි නියම කරන්නට ජනාධිපතිවරයාට ඇති අයිතිය කුමක්ද?
සුලබ චෝදනාව නම්, මේ කියන භයානක මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම්කාරයන් හිරගෙදර දඬුවම් විඳිමින් සිටියදීත් පිටත සහායකයන් සම්බන්ධීකරණය කොට තවදුරටත් ජාවාරමේ යෙදෙන බවයි. ඔවුන් එය කරන්නේ බන්ධනාගාරය තුළද දුරකථන පාවිච්චි කරමිනි. බන්ධනාගාරය තුළ සිරකරුවන් දුරකථන හෝ වෙනත් එවැනි පහසුකම් පාවිච්චි කිරීමත්, එළියේ සිටින්නන් සමග ජාවාරමේ යෙදීමත් බන්ධනාගාරවලට හුරුපුරුදු දේවල්ය. ඒ සියල්ලටම සහාය ලැබෙන්නේ බන්ධනාගාර නිලධාරීන්, පොලිස් නිලධාරීන් හා වෙනත් දුෂිත ක‍්‍රමවලිනි. මේවා මැඬලා කාර්යක්‍ෂම හා නිවැරදි බන්ධනාගාර පාලනයක් ගෙනයෑමේ වගකීම ඇත්තේ රජයටය. එහෙත් ඒ වගකීම කනගාටුදායක ලෙස පැහැර හැර ඇත්තේද රජයමය. දැන් කරන්නට හදන්නේ කුමක්ද? බන්ධනාගාරය තුළ සිටින සිරකරුවන් පිටත සමග එකතුවී ජාවාරම්වල යෙදීම පාලනය කරගන්නට අසමත් මේ රජය, මේ රජයේ නායකයා, තමන්ගේ බැරිකම වසාගන්නට, මේ සිරකරුවන් එල්ලා මරා දමා අත සෝදාගන්නට කල්පනා කිරීමයි.
ලෝකයේ සාතිශය බහුතරයක් රටවල මරණ දඬුවම ක්රියාත්මක නොවේ. අපේ මේ කලාපයේ බොහෝ රටවල් මරණ දඬුවම ක්රියාත්මක කරද්දී, 1976 සිටම එය අත්හිටුවා මහත්වූ කීර්තියක් අත්කරගත්තේ ලංකාවයි. එහෙත් දැන්, ලංකාව කරන්නට හදන්නේ අනිත් රටවලට පෙර යළිත් ආපස්සට යාමටයි.
ලෝකයේ මරණ දඬුවම ක්රියාත්මක කරන රටවල් ඇත්තේ අතලොස්සකි. ඒ අතලොස්ස තුළ වුණත්, මරණ දඬුවම විඳින්නාට අවම වේදනාවක් දෙමින් ක්රියාත්මක කරන ආකාරය ගැන විවාද පවතියි. එවැනි රටවල පවා විවාදයට බඳුන්වී තිබෙන්නේ, අවම වේදනාවකින් අවම කාලයකින් මරණ දඬුවම දෙන්නේ කෙසේද යන්නයි. ඒ අතින් බලන විට ලංකාවේ තිබෙන හුස්ම හිරවෙන තුරු කඹයකින් එල්ලා තැබීමේ ක‍්‍රමය, මරණ දඬුවම දෙන ක‍්‍රම අතර බලවත් වේදනාවක් ඇතිකරන ම්ලේච්ඡු දඬුවම් ක‍්‍රමයක් හැටියට සැලකෙයි. ගෙලෙ කඹයකින් හිරකරගෙන මැරෙන්නට දඟලන මිනිසකු විඳින වේදනාව දකින්නට, අසන්නට ශිෂ්ට සමාජයකට කිසිම යුක්තියක් නැත. දැන් අපේ ජනාධිපතිවරයා හදන්නේ ඒ ම්ලේච්ඡු ක‍්‍රමයටම වරදකරුවන් එල්ලා මරන්නටද? ඔහු මතක තබාගත යුතු දෙයක් තිබේ. කුමන තත්ත්වයක් යටතේ වුණත්, සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා අතේ ලේ තවරාගත් කෙනකු නොවන බවට පිළිගැනීමක් තිබේ. දැන් ඔහු ඊළඟ ජනාධිපතිවරණයේදී ගෙදර යන්නට හදන්නේ මෙතෙක් තිබුණු ඒ අඩුවත් සපුරාගෙනද? මිනිසුන් එල්ලා මරා ඔවුන්ගේ ලේ අතේ තවරාගෙනද?
මරණ දඬුවම දුන්නොත්, ඒ දඬුවම විඳින්නට බියෙන් මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම නවත්වනු හැකිවෙතැ’යි මරණ දඬුවමෙන් තම අසමත්කමේ නිරුවත වසාගන්නට තැත්කරන සියල්ලන් සිතනවා වන්නට පුළුවන. එහෙත්, ලෝකයේ ඇති දැනුමත්, තොරතුරුත්, සංඛ්‍යලේඛනත් ඊට සම්පූර්ණයෙන්ම පරස්පරය. එනම්, මරණ දඬුවම නිසාවත්, මිනිසුන් අපරාධ කිරීමෙන් වළකින්නේ හෝ අපරාධ අඩුවන්නේ හෝ නැති බවය. ඒ නිසා මරණ දඬුවමෙන් අපරාධ අඩුවෙතැයි යන්න යල්පැන ගිය දුර්වලයන්ගේ තර්කයකි. ලෝකයේ කොහේවත් ඒ තර්කය පිළිගන්නේ නැත.
ඇත්ත ප‍්‍රශ්නය නම්, මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම මැඞීමට රජය අසමත්ව තිබේ යන්නයි. මේ රජය පමණක් නොවේ. පසුගිය රජයත් ඊට පෙර පැවැති රජයනුත්, මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම මැඬපවත්වන්නට අසමත්වුණා පමණක් නොව. ඒ ජාවාරම්කාරයන් සමග හරි හරියට සාක්කුවේ අත දාගෙන ජීවත් වූහ. මහින්ද රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවේ එවැනි කුඩු ජාවාරම්කාරයන් අධීක්‍ෂක මන්ත‍්‍රීවරුන් හැටියටත් පත්වී සිටිය බව අමතක නොකළ යුතුය. එක් ජාවාරම්කාරයෙකු මහමග වෙඩි තබාගෙන තුවාල ලද විට ඔහු බලන්නට රටේ ආරක්‍ෂක ලේකම්වරයා රෝහලට ගිය රටකි මේ. මීගමුවේ ප‍්‍රකට මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම්කාරයකුගේ නිවෙසක් විශේෂ කාර්ය බලකාය සෝදිසි කළ විට, ඒ ජාවාරම්කාරයාගේ ගෙදරට රටේ ජනාධිපති ගොස් ඔහු වැළඳගත් රටකි මේ. මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම මැඬලන්නට නොහැකි හේතුවක් වී ඇත්තේ රටේ ලොකු පොඩි දේශපාලනඥයන්ය. බොහෝ මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම්කාරයෝ, රටේ ප‍්‍රකට දේශපාලකයන්ගේ ගජමිතුරෝය. මැතිවරණවලට මුදල් වියදම් කරන, පාරේ තොටේ පෝස්ටර් අලවා දෙන්නට මිනිසුන් සපයන ‘අනුග‍්‍රාහක භවතුන්’ය. මේ කාරණා නොදන්නා කෙනෙක් ලංකාවේ නැත.
පොලිසියේ බොහොමයක් ඉහළ හා පහළ නිලධාරින් සිටින්නේද මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම්කාරයන්ගේ කරට අත දාගනෙය. මත්ද්‍රව්‍ය අපරාධකරුවන් ගැන විමර්ශනය කරන පොලිස් මත්ද්‍රව්‍ය නාශක කාර්යාංශය වුවද මේ චෝදනාවෙන් මිදෙන්නේ නැත. ඒ ජාවාරම්කාරයන් බන්ධනාගාරගත වුණද, ඔවුන්ට සියලූ පහිනිපත් කිරීමේ වගකීම බාරගෙන සිටින්නේ බන්ධනාගාර නිලධාරීහුය. බන්ධනාගාරය තුළට ජංගම දුරකථන එන්නේද, මත්ද්‍රව්‍ය ගෙනෙන්නේද, සල්ලි බාගෙ එන්නේද එක්කෝ මේ නිලධාරීන් මාර්ගයෙනි. නැතිනම් ඔවුන් ඒ ගැන හොරින් දැනසිටිද්දීය. ඉතින් සුද්ද කළ යුතු තැන් පැහැදිලියි නොවේද?
ඒ කිසිවක් සුද්ද නොකර, තමන්ගේ බැරිකම් මරණයට නියමවූ මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම්කාරයන් මතින් යවන්නට හැදීම කොයිතරම් ලජ්ජාවට කාරණයක්ද?
බුද්ධ ශාසන ඇමති ගාමිණි ජයවික‍්‍රම පෙරේරා කීවේ, අමාත්‍ය මණ්ඩලය මහත් ප‍්‍රීතිඝෝෂා පවත්වමින් මරණ දඬුවම ක‍්‍රියාත්මකන කිරීමට ජනාධිපතිවරයා ගෙනා යෝජනාව පිළිගත් බවයි. තමාද ඉත සිතින් එම යෝජනාවට එකඟ වුණු බව කී ඇමතිවරයා, තවදුරටත් ඊට එකතු කළේ, තමා තීන්දු තීරණ ගන්නේ තනිව නොව, නායක භික්‍ෂූන් වහන්සේලාගේ අවවාද අනුශාසනා මත බවය. ඒ විදියට බලන විට, මරණීය දඬුවම ක්රියාත්මක කරන්නට මේ රටේ නායක භික්‍ෂූහුද කැමතිය. අනුමැතිය දෙති. ගැමුණු රජු දහස් ගණනක ද්‍රවිඩයන් ඝාතනය කළ විට මළේ එකහමාරකැයි කී භික්‍ෂූන් සිටි රටක, පසුගිය ආණ්ඩු කාලයේ මිනීමරන, පුද්ගලයන් අතුරුදන් කරවන, අතපය කඩා මහමග දෙපස විසිකර යන ක‍්‍රෑර දේශපාලකයන්ට පිරිත් නූල් බැන්ද් භික්‍ෂූන් සිටි රටක, හෙට හිට්ලර්ලා පතන වර්තමාන භික්‍ෂූන් එවැන්නකට කැමතිවීමත් පුදුමයට කාරණයක් නොවේ. එහෙත් බුදුදහමේ ඇත්තේ ‘සබ්බේ තසන්ති දණ්ඩස්ස, සබ්බේ භායන්ති මච්චුනො (සියලූ සත්වයෝ දඬුවමෙන් තැතිගනිති, සියල්ලෝ මරණයට බියය) යනුවෙනි.
එහෙත්, මරණ දඬුවම යළි ක්රියාත්මක කිරීමට විරුද්ධ එක් ඇමතිවරයෙක් ඒ රැුස්වීමේ සිටියේය. ඒ ඇමති මංගල සමරවීරය. ඔහු ඒ මොහොතේහිම ජනාධිපතිවරයාගේ මරණ දඬුවම ක්රියාත්මක කිරීමේ යෝජනාවට විරුද්ධ වුණු බව වාර්තා විය. අපට නැත්තේ, කුමන පීඩනයක් හමුවේ වුවද නොසෙල්වී තමා අගය කරන සාරධර්ම හා මූලධර්ම වෙනුවෙන් නිර්භයව පෙනීසිටින, තමාගේ ජනතාවට කරුණු කියා දී ඒ මූලධර්ම කෙරෙහි නම්මවා ගන්නට හැකියාවක් සහිත මංගල සමරවීර වැනි ජනාධිපතිවරුන්ය. අගමැතිවරුන්ය. ඇමතිවරුන්ය. නායකයන්ය.
