ඉන්දියාවේ ඉපිද පසුකලෙක බ්‍රිතාන්‍යයට යන සල්මන් රුෂ්ඩි අතිශය සාර්ථක වෙන්නේ ඔහුගේ දෙවැනි නවකතාව වූ Midnight’s Children (1981) කෘතියෙනි. මේ වෙනුවෙන් බුකර් සම්මානය දිනාගන්නා ඔහු සාහිත්‍ය ලොව විශිෂ්ටයෙකු බවට පත්වෙනවා. The Satanic Verses (1988) කෘතිය රචනා කිරීමේ වරදට ඉරාන රජය විසින් රුෂ්ඩිට මරණ දඬුවම නියම කර තිබුණු අවස්ථාවක සිය ජීවිත රැකවරණය පවා බටහිරට පලා යන ඔහු ඉන්පසු බ්‍රිතාන්‍යයේ දිවිගෙවන්නට පටන්ගන්නවා. 2007 වසරේදී නයිට් ධූරයකින් පිදුම් ලැබූ මේ ලේඛකයා මේ වනවිට පසුකරමින් සිටින්නේ සිය දිවියේ 71 වන කඩඉමයි. The Guardian විසින් රුෂ්ඩි සමග සිදුකළ මේ සම්මුඛ සාකච්ඡාවට පදනම් වී තිබෙන්නේ පසුගිය වසරේදී ඔහු රචනා කළ The Golden House (2017) කෘතිය හා ලේඛන දිවියයි.

The Golden House කෘතියේදී මෑතකාලීනව කතාබහට ලක්වුණු සුවිශේෂී සිද්ධි වන ඇමරිකානු ජනපතිවරණය, ඉන් පසුව ඇතිවූ දේශපාලනික තත්ත්වය හා ලිංගික අනන්‍යතාව ගැන තිබෙන විවාදය වගේ කරුණු ගැන අවධානය යොමුවෙනවා. ප්‍රබන්ධ රචනයෙහිලා නව ප්‍රවේශයක් මේ කෘතියේදී දැකගන්නට හැකිවෙනවාද ?

ඔව්, එක් අතකින් ගත්තොත්, ද්‍රෘෂ්ටිකෝණයක් හා පරතරයක් තිබෙනවා නම් ඒ දිහා බලා හිඳීම හොඳ බව කියැවෙනවා. හිතාමතාම මීට පරස්පර අදහසක් ඉදිරිපත් වෙන කෘතියක් ලියන්න මට වුවමනා වුණා. එක්තරා අන්දමකට මේක අවදානමක්. අපි අතින් වැරැද්දක් වුණොත් ඒක හරියට ඊයේ දවසේ නිකුත් වුණු පත්තරයක් වගේ කිසිසේත්ම නොගැළපෙන දෙයක් වීමේ ඉඩ වැඩියි. නමුත්, හොඳ දෙයක් කළොත් අනාගතයටත් අදාළ වෙන යථාර්තවාදී මොහොතක් හසුකරගන්නට හැකිවේවි. කාලයත් සමගින් නිරන්තර වෙනස්වීම් වලට හසුවෙන යථාර්තයට නවකතාවක ඉඩලබාදීම අතිශය අසීරු කටයුත්තක් වුණත් විශ්වාස කරන්න බැරි තරමේ  විතැන් වීම් එක්ක මං පොරබැදුවා.

The Golden House කෘතිය ඇරඹෙන්නේ ඔබාමා ජනාධිපති විදියට දිවුරුම්දීමත් සමගයි. මෙය අවසන් වෙන්නේ ‘කවටයා‘ තරඟ වදින මැතිවරණයෙනුයි. මේ ‘කවටයා‘ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ උපහාසාත්මක ප්‍රතිමූර්තිය වගේ පේනවා. ඔබ මේ නවකතාව රචනා කරන්න පටන්ගත්තේ ට්‍රම්ප් ඇමරිකන් ජනපති විදියට තේරීපත්වුණු දින උදෑසන ඉඳන්ද ?

නැහැ, නැහැ. කොහෙත්ම නැහැ. ට්‍රම්ප් ජනපති වෙද්දිත් මං මේ කෘතිය හමාර කරලා තිබුණා. මේකට අළුතෙන් දේවල් එක්කිරීම පමණයි ඒ වෙද්දි ඉතුරු වෙලා තිබුණේ. නමුත්, ට්‍රම්ප් ගැන තියෙන කොටස ද්විතික කාරණයක්. ඔබාමාගේ ඉඳන් ට්‍රම්ප් දක්වා ගතවුණු දශකයක කාලපරිච්ඡේදයේදී සිද්ධ වුණු දේවල් හසුකරගන්න මට වුවමනා වුණා. ජනපතිවරණයෙන් විරුද්ධ පක්ෂය  ජයගනීවි යැයි බලාපොරොත්තුවක් මගේ හිතේ තිබුණත් අවසානයේදී කෘතිය නිමාවෙන්නේ ඇත්තටම සිද්ධ වුණු දේවල් දිහාවට වීම මෙහි ගැබ්වුණු අපූර්වත්වයයි. සමහර වෙලාවට කලාකරුවාට වඩා ප්‍රබන්ධ බුද්ධිමත් විය හැකියි.

The Golden House අතිශය දේශපාලනික කෘතියක් වුණත් මෙහි හාස්‍යයත් ගැබ්වී තිබෙනවා. මෙවැනි උපක්‍රමයක් අනුගමනය කළේ පාඨකයින්ව හිනාගස්වන්නද ?

මං නිර්දය ප්‍රහසනයට කැමතියි. විශේෂයෙන්ම, අඳුරු කාල පරිච්ඡේද වලදී මෙවැනි නිර්දය ප්‍රහසනයන් ඉදිරිපත් කරන්න කැමතියි. හාස්‍යය නිර්දය වෙන්න, නිර්දය වෙන්න එය තවදුරටත් සත්‍යයක් බවට පත්වෙනවා. හාස්‍යය කියන්නේ බොහොම සියුම් මෙවලමක් වන අතර බොහෝ විට එය අසීරු කාල පරිච්ඡේද වලදී පාවිච්චි වෙනවා, ඒ නිසා මේ වගේ කාලයකදී වැඩි වැඩියෙන් හාස්‍යය පැවතිය යුතුයි. සෝවියට් රුසියාවේ පැවති සාහිත්‍යය සෝවියට් රුසියාව බිඳවැටුණාට පස්සේ පැවතුණු සාහිත්‍යයට වඩා සියුම් හා අතිවිශිෂ්ට වෙන්නේ ඔවුන්ට නිශ්චිත අරමුණක් තිබුණු නිසයි.

අතිදුෂ්කර අතීතයක් තිබුණු නීරෝ ගෝල්ඩන් කියන මෙහි ප්‍රධාන චරිතය පසුකාලීනව ඇමරිකාවේදී බිලියනපතියෙක් බවට පත්වෙනවා. ඔබ මෙහි මවන ප්‍රධාන චරිතය තුළින් ඇමරිකානු සිහිනය ප්‍රශ්න කරනවා වගේම එහි කොටස් වෙන් වෙන්ව පෙන්වන්න උත්සහ දරනවා. අද ඇමරිකානු සිහිනය වී තිබෙන්නේ මොකක්ද ?

ඇමරිකානු හීනයේ බොහෝ දේවල් දැන් ඉතුරු වෙලා නැහැ. ඔබ නිව්යෝර්ක් වල ජීවත් වෙන කෙනෙකු නම් මෑතකාලීනව සිද්ධ වෙන දේවල් වගේම දේශපාලනයත් තැතිගන්වන සුළුයි. ජෙරුසෙලම නැත්නම් කන්දක් මුදුනේ තියෙන නගරයක් වගේ හැඟීමක් නිව්යෝර්ක් වලදී දැනෙන්නේ නැහැ. ගෝල්ඩන් වගේ අඳුරු චරිතයක් නිර්මාණය කරලා, ඔහු මොනදේ කළත්, ආදරණීය පියෙකු විදියට මවලා ඔහු කෙරේ පාඨක අනුකම්පාව දනවන්න හැකිවේවි ද කියා මම, මගෙන්ම ඇහුවා.

ඇමරිකන් හීනයේ කොටස් ගැන එකිනෙක පවසද්දි පිලිප් රොත් හා ඔබ අතර පවතින ඇසුර ගැන කිව්වොත් ?

 ඔව්, අනිවාර්යයෙන්ම. පිලිප්ගේ අවංකකමට මං කැමතියි. ඔහු කිසි දෙයක් සඟවාගෙන ඉන්න කෙනෙක් නොවෙයි, හැමදේම විවෘතව කියනවා. ඔහු මියයන්න මාස තුන හතරකට කලින් මට කතා කළා. වාර්ෂිකව නෙවාර්ක් පුස්තකාලයේදී පවත්වන පිලිප් රොත් දේශනය ගැන අපි කතාබහ කළා. මේ සැප්තැම්බරයේදී ඒ දේශනය ඔහුට එවන්න පුළුවන්ද කියලා ඇහුවා, මං කිව්වා පුළුවන් කියලා. The Golden House කෘතිය කියවූ බව කී ඔහු රටේ පවතින තත්ත්වය මනාව ඉදිරිපත් කර තිබෙන බවත් කීවා. ඇත්තටම ඒ වෙලාවේදී පුදුම සතුටක් දැනුණා. සාහිත්‍යය ලෝකේ මගේ වීරයා කිසිදාක මගේ කෘතීන් කියවාවි යැයි මං හිතුවේ නැහැ.

මේ කෘතියේ ඉන්න නීරෝගේ බාල පුතා නිශ්චිත ලිංගික අනන්‍යතාවක් නැති කෙනෙකු විදියට හඳුනාගන්නට හැකියි. ඔබ මෙය සංවාදයට ලක්කරන්න භීතියක් දැක්වූවාද ? 

සම්පූර්ණයෙන්ම සංක්‍රාන්ති බවට පත්වූ පුද්ගලයින් දෙදෙනකු බොහොම සතුටින් පිරි ජීවිත ගතකරන බව මම දන්නවා. ඔවුන් දෙදෙනා මගේ සමාරම්භක ස්ථානය වුණත් මගේ දැනුම අබිභවා යන්න වුවමනා වුණා. බොහෝදෙනෙකු එක්ක කතාබහ කරලා නොදන්නා දේවල් දැනගන්න හැකිවුණා.

‘මේක හරි, මේදේ වැරදියි‘ කියනවට වඩා ‘මෙන්න මේ දේ තමා සිද්ධවෙන්නේ, මේ නිසා බෙහෙවින් කම්පනයට පුද්ගලයා මොහුයි, අපි මේ කම්පිත මිනිසා දෙස බලමු වගේ‘ දේවල් කෘතිය තුළ පවසන්න උත්සහ දැරීම මේ කෘතියේ සාර්ථකත්වයට බලපෑ බව මගේ විශ්වාසයයි.

ඔබ වැඩිපුර කියවන්න කැමති මොන ශානරයන්ට අයත්‍ කෘතීන්ද ?

 මගේ තරුණ කාලේදී විද්‍යා ප්‍රබන්ධ වලට දැඩිව ඇළුම් කළා. කර්ට් වොනගර්ට් හා රේ බ්‍රැඩ්බරිගේ කෘතීන් කියෙව්වා,  Astounding හා Amazing වගේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධ සඟරා වල තිබුණු කියවන්න තරමක් අසීරු ලිපි වලටත් දැඩිව ඇළුම් කළා. මේ දවස් වල බොහෝ දුරට කියවන්න පෙළඹිලා ඉන්නේ විකල්ප ධාරාවේ ප්‍රබන්ධයන්.

මේ වසරේදී එළිදුටු අතිශය ජනාදරයට පත්වූ කෘතීන් වලට වඩා Madame Bovary හා Lolita වගේ කෘතීන් කියවන්න කැමතියි. ත්‍රාසජනක නවකතා වලට වැඩි කැමැත්තක් නැති වුණත් ජෝන් ලී කේරී රචනා කළ රහස් පරීක්ෂක කතා කියවන්න කැමතියි.

ඔබ වැඩියෙන්ම කැමති මුද්‍රිත කොළයක සටහන් වී තිබෙන අන්දමින් කියවන්නද ?  නැත්නම් තිරයකින් කියවන්නද ?

 කොහේ හරි යන විටදි අයි පෑඩයෙන් කියවන්න මං හුරුවෙලා ඉන්නවා. අනික් වෙලාවට නම් පොතක් අතට අරන් කියවනවා

තවම නොකියවූ සම්භාව්‍ය කෘතියක් නිසා ලැජ්ජා හිතෙන්නේ මොනවද ?

ජෝර්ජ් එලියට් ගේ Middlemarch කියවන්න ආසාවෙන් ඉන්නවා.

සාහිත්‍යය ලෝකේ ඔබේ වීරයා කවුද ?

 Ulysses වල ඉන්න ලියෝපොල්ඩ් බ්ලූම් චරිතය. හරක් මස් වගේ මට කන්න බැරි තරමේ කෑම කෑවත් ඔහු සාහිත්‍යයේ ඉන්න අතිවිශිෂ්ඨ චරිතයක්.

ඔබේ කුඩා වියේදී වැඩියෙන්ම ඇළුම් කළේ මොනවගේ කෘතීන් වලට ද ? ඒ කාලේ වැඩියෙන්ම කියෙව්වේ කාගේ කෘතීන්ද ?

‘හොඳ‘ පොත් විතරක් කියවන්න කියලා මගේ අම්මා වත් තාත්තා වත් කිසිම වෙලාවක කිව්වේ නැහැ. බැට්මෑන් පොත් කියෙව්වා. විශිෂ්ට පාඨකයෙකු බවට පත්වීමේ ක්‍රියාවලියේදී ලේඛකයින් රැසකගේ කෘතීන් පරිශීලනය කරන්න හැකිවුණා. මුම්බායේ හැදී වැඩුණු නිසාම බටහිර ළමා සාහිත්‍යය අතර අපිට ලැබුණු හැමදේම කියෙව්වා, විනී ද පූහ් වගේ චරිත ගැන ඒ කාලේ කියවන්න නොලැබුණු නිසා ඒවා ගැන දැනගත්තේ පසුකාලීනවයි. ලුවිස් කැරොල්ගේ Alice වගේ චරිත වගේම රැන්සම්ගේ Swallows and Amazons කෘතියත් කියෙව්වා.

 නැවත නැවත  කියවන්න කැමති කාගේ කෘතීන්ද ?

සෝල් බෙලෝගේ The Adventures of Augie March හා Humboldt’s Gift කෘතීන් නැවත නැවත කියවන්න කැමතියි. ඒවගේම චාර්ල්ස් ඩිකන්ස්ගේ කෘතීන් වලටත් කැමතියි

අනුවර්තනය – වින්ධ්‍යා ගම්ලත්

මුලින්ම මම කැමතියි ඔබේ අලූත්ම ප‍්‍රබන්ධය ගැන දැනගන්න?
Colombo නවකතාවට පසුබිම් වෙන්නෙ 1920ත් 1950ත් අතර කොළඹ වටපිටාව. අද කොළඹ කියන්නෙ, අහස උසට විහිදුණ ගොඩනැගිලි පිරුණ, මිනිස්සු පැය ගණන් පාරේ ට‍්‍රැෆික් එකට හිරවෙලා කාලෙ නාස්ති කරන, නාගරිකයන්ගෙන් පිරුණ ජනාකීර්ණ නගරයක්. නමුත් මීට අවුරුදු 80-100කට කලින් කොළඹ, එක ගෙදරක ඉඳන් හූවක් කිව්වත් අනෙක් ගෙදරට ඇහෙන්නැති තරමට ගෙවල් දොරවල් අඩු, ගොනුන් බැඳි බර කරත්ත ගිය හද්දා පිටිසර ගමක්. එදා කොළඹ නාගරිකයන් නොහිටියා නොවෙයි. ඒ නාගරිකයන් වුණේ, ඉංග‍්‍රීසි ජාතික සුද්දන් සහ ඔවුන් එකහෙළා අනුමත කළ ‘අපි කළු සුද්දන්’ කියන මේ රටේ මිනිස්සු. ඔවුන්ගෙන් ඉවතට විසිවෙලා ගිය බහුතරය තමයි, අර හද්දා පිටිසර ගැමියන්. මේ හද්දා පිටිසර ගැමියන් නාගරිකයන් බවට පත්වන කතාව තමයි ක්‍දකදපඉද නවකතාවට පදනම් වෙන්නේ.

ඇයි මේ සිංහල නවකතාවට Colombo කියන ඉංග‍්‍රීසි නම පාවිච්චි කරන්නෙ?
පෘථග්ජන මිනිස්සු විදිහට අපි හැමදෙනාම තුළම එක් පොදු සිහිනයක් තියෙනවා. ඒ කියන්නේ අදට වැඩිය හොඳ හෙට දවසක්. අදට වැඩිය හොඳ රස්සාවක්. හොඳ ආදායම් මාර්ගයක්. හොඳ ගෙයක් දොරක්. නැත්නම් මේ සමාජය ඇතුළෙ අදට වැඩිය හෙට හොඳ පිළිගැනීමක්. මේකනේ අපි අද සරල අර්ථයෙන් ‘දියුණුව’ කියලා කියන්නේ මිනිස්සු නිරන්තරයෙන්ම මේ සිහිනය පසුපස හඹාගෙන යනවා. හති වැටෙනවා. නමුත් නවතින්නේ නෑ. ආයේ දුවනවා. කොළඹින් ඈත ඉන්න කෙනෙක් ආසයි කොළඹට එන්න. කොළඹ ගෙයක් දොරක් ගන්න. අනිත් අයට පෙනෙන්න ‘පොෂ්’ වෙන්න. ඉහළ සමාජ ස්ථරයට ගොඩවෙන්න. මේ හීනෙම කොටසක් තමයි, මිනිස්සුන්ගෙ හෘදය අභ්‍යන්තරයේ නාගරිකයන් වීමට තියෙන කැමැත්ත. දැන් මිනිස්සු ගැමියෝ වෙන්න කැමති නැහැ. දියුණු නාගරිකයෙක් වෙන්නයි කැමති. ඉතින් මේක අපි හැමෝම බදා වැළඳගෙන ඉන්න සිහිනයක්. අනික, ඒක සිංහල ගැමි හීනයක් නෙමෙයි. ඉංග‍්‍රීසි පොෂ් හීනයක්. ඒක තමයි මං ඒ හීනයට ‘කොළඹ’ නොකියා Colombo කියන නම දැම්මේ.

ඇයි ඔබට ඔබේ නවකතාව මේ ඉතිහාස කතා කියන රාමුවෙන් ගලවාගන්න බැරිවෙලා තියෙන්නෙ?
දැන් මං අර ටිකකට කලින් කිව්ව කතාව ඉතිහාස කතාවක්ද? නෑ. ඒත් අදත් මේ මොහොතේ සිද්ධවෙමින් පවතින දෙයක්. ඇත්තටම මම කියන්නේ අද ජීවත්වෙන මිනි ස් ස ුන්ගේ කතාව. ක්‍දකදපඉද කියන නාගරික පෙ ාෂ් සිහිනයට පෙම් කිරීම, අදට වගේම හෙටටත් වලංගුයි. නමුත් ඒ සිහිනය සිතුවම් කරන්න මං කැන්වස් එකක් විදිහට ගන්නේ ඉතිහාසය. මොකද අපි ජීවත්වෙලා නොහිටිය තැනක තිබුණ පරිසරය, අපි ළඟ තිබෙන දත්ත ඇසුරින් පරිකල්පනය කිරීම අපූරු ෆැන්ටසි එකක්. මං ඒ ෆැන්ටසි එකට ලව් කරන පිස්සෙක්. ඒත් ඔබ කැමති නම් මාව ඉතිහාසයට කතාකාරයෙක් කියන ගොඩට තල්ලූ කරලා දාන්නෟ ඒකට ඔබට තියෙන අයිතියට මට විරුද්ධ වෙන්න බැහැනේ.

ඔබට හිතෙන්නෙ නැද්ද ඔබේ පාඨකයාට මේ ආකෘතියේ කතා කියවලා ඇතිවෙලා කියලා? අපි මේ ගැන ඔබට එන පාඨක ප‍්‍රතිචාර එක්කම කතාකරමු.
මුලින්ම මම ලියන්න ගත්ත කාලෙ සමහරු කිව්වා මං සයිමන්ගෙ කොපියක් කියලා. නමුත් කල් යනකොට ඔවුන්ටම තේරුණා ඒක එහෙම නෙමෙයි කියලා. මේ වෙනකොට මං මගේම අනන්‍යතාවක් ගොඩනගාගන්න උත්සාහ කරලා තියෙනවා. ඕනෑම නිර්මාණකරුවෙකුට තමන්ගේ අනන්‍යතාව නැත්නම් තමන්ගේ ලකුණ කියන එක හරිම වැදගත්. එහෙම නැත්නම් සැරට හමන හුළඟට ඒ නිර්මාණකරුවා විසිවෙලා යන්න පුළුවන්. සංසන්දනාත්මකව බැලූවොත් ඔබට හඳුනාගන්න පුළුවන් වේවි, මගේ ආකෘතිය ලංකාවෙ සාමාන්‍ය නවකතා ආකෘතියට වඩා තරමක් වෙනස් කියලා. ඒ වෙනසත් එක්ක වෙන්න ඇති මගේ නිර්මාණවලට යම් පාඨක ප‍්‍රජාවක් එකතු වෙලා තියෙන්නේ. ඒ අතර මාව වැළඳගන්න පිරිසක් වගේම මාව පතුරුගහන පිරිසකුත් ඉන්නවා. ඒ දෙගොල්ලන්ටම මම මාර ආදරෙයි. මිනිස්සු යම් නිර්මාණයකට බනින්නේ, ඒ නිර්මාණයෙන් තමන් හදාගත්ත ලෝකේ දෙදරුම්කන හින්දා. තමන් හදාගත්ත ලෝකෙ ගොඩක් පුංචි වෙනකොට ඒක එහෙම වෙන එක වලක්වන්න බැහැ. කොහොමත් ඔක්කොම මිනිස්සු මට හෙ ාඳම කියන්න ගත්ත දවසට මං ලියන එක නවත්වනවා.

ඔබේ මුල්ම කෘතිය ‘බෝදිලිමා’ හරිම නැවුම් සාහිත්‍ය අත්දැකීමක්. ඊට පස්සේ ඔබ ක‍්‍රමයෙන් නවකතාකරුවෙක් විදියට ස්ථානගත වෙනකොට නවකතාව අස්සේ ලතින් ඇමරිකානු ලක්ෂණ දකින්න තිබුණා යහමින්. මේ අත්හදා බැලීම ගැන කතාකරමු.
ඇත්තටම ‘මාගම්සෝලියේ’ සිටColombo දක්වා මගේ නවකතා කියන්නේ ‘බෝදිලිමා’ තුළින් මම අත්හදා බලපු ආකෘතියේම දිගුවක්. ටිකක් ගැඹුරින් ඔබ එය විමසුවොත් ඔබට එය හඳුනාගන්න හැකිවේවි. ගැඹුරු මානව හා සමාජීය අත්දැකීමක් ගැඹුරින් කියන එක අමාරු දෙයක් නෙමෙයි. ඊට වැඩිය අමාරුයි එවැන්නක් සරලව ඉදිරිපත් කිරීම. මං දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ මේක අභ්‍යාස කරමින් ඉන්නවා. මගේ නිර්මාණ දිහා මතුපිටින් බලන කෙනෙකුට මේක ලස්සන කතාවක් විතරයිනෙ කියලා හිතන්න පුළුවන්. නමුත් ඊට යටින් සැඟවිලා තියෙන මානව හා සමාජීය අත්දැකීම් හොයාගන්න ටිකක් මහන්සි වෙන්න ඕනෑ. පාරෙ ඇවිදින කොට අපිට මැණික් ගල් හම්බවෙන්නෙ නෑනේ.
මහන්සියෙන් පොළොව හෑරුවොත් තමයි අපිට මැණික් හොයාගන්න පුළුවන් අනික ඔබ හිතනව ාට වඩා ගැඹ ුරින් මම ලතින් ඇමරිකානු ජනජීවිතය හදාරලා තියෙනවා. ඒ වගේම ඉපැරණි ලාංකීය ජන ජීවිතයත් හදාරලා තියෙනවා. මේ දෙකේම එකිනෙකට පෑහෙන තැන් තියෙනවා. සමහර මිථ්‍යා විශ්වාස, ජන ආකල්ප හිතාගන්නට බැරි තරම් එකිනෙකට සමානයි. ඒ වගේ ලෝකයේ බොහෝ ජන සමාජවල එකිනෙකට සමාන මිථ්‍යා හා ගුප්ත විශ්වාස හඳුනාගන්න පුළුවන්. සමහර වෙලාවට මං ඉතිහාසයට මෙච්චර පේ‍්‍රම කරන්නේත් මේ මිථ්‍යා හා ගුප්ත විශ්වාසත් ගැන මට තියෙන පෙරේතකම නිසා වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා ලතින් ඇමරිකානු ජන සමාජ ලක්ෂණ මගේ නවකතාවල තියෙනවා කියලා කවුරු හරි චෝදනා කරනවා නම් මං ආදරෙන් ආරාධනා කරන්නේ, මිනිසාගේ මේ මිථ්‍යා ගුප්ත විශ්වාස ගැන හොයන්න ලතින් ඇමරිකාවට විතරක් යන්නේ නැතිව, ලංකාව ඇතුළු අනෙක් සමාජ ගැනත් තුලනාත්මකව අධ්‍යයනය කරන්න කියලා.

සාහිත්‍ය මාසය උදාවෙලා. හැමතැනම පොත් දොරට වැඞීම්. පොත් ප‍්‍රදර්ශන, සල්පිල්. එක පැත්තකින් මේක හරිම විකාරරූපීයි. සාහිත්‍යකරුවෙක් විදියට මේ සැප්තැම්බර් ක‍්‍රියාකාරීත්වය ගැන ඔබේ අදහස මොකක්ද?
අද දවසේ අපි කාටවත් මේ නූතන වෙළෙඳ යාන්ත‍්‍රණයෙන් මිදෙන්න බැහැ. හැමදේම වෙළෙඳපොළ සමඟ සම්බන්ධයි. උදාහරණයකට හිතන්න., ඔබේ පුවත්පත පාඨකයන් මිලදී ගන්නේ නැත්නම්, ඒකට වෙළෙඳ දැන්වීම් නැත්නම්, ඒක දිගටම පවත්වාගෙන යන්න පුළුවන්ද? මාසයක් දෙකක් ඔබේ පාලන අධිකාරිය ඔවුන්ගේ සාක්කුවේ තියෙන සල්ලි එළියට ඇදලා ඔබව නඩත්තු කරයි. හැබැයි දිගටම පාඩු ලැබුවොත් ඔවුන් කියයි, ඔබට වෙන අතක් බලාගන්න කියලා. නැත්නම් පත්තරේ විකිණෙන විදියට සකස් කරන්න කියලා.

ප‍්‍රකාශකයන්ගේ පැත්තෙනුත් මේ කාරණාව මේ සමානයි. යම් ලේඛකයෙකුගේ නිර්මාණවලට වෙළෙඳපොළේ ඉල්ලූමක් නැත්නම් ඔවුන් දිගටම ඒ ලේඛකයාගේ පොත් මුද්‍රණය කරන්න මුදල් නාස්ති කරන්නේ නැහැ. මේක ඛේදවාචකයක් තමයි. ඔබ කියන විදිහට විකාරරූපීයි තමයි. නමුත් අපි සියල්ලන්ම ගැලවෙන්න බැරි විදියට මේ දැතිරෝදයට අහුවෙලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා හැම ප‍්‍රකාශකයෙක්ම උත්සාහ කරන්නේ පොත්වලට මාර්කට් එක තියෙන සැප්තැම්බර් මාසේ තමන්ගේ පොත් මාර්කට් කරන්න. ප‍්‍රකාශකයන්, පාඨකයන් ඇතුළු සියල්ලන්ම එහෙම වෙනකොට ලේඛකයන්ට විතරක් ඒක මඟඇරලා ජීවත්වෙන්න බැහැ. හැබැයි මාර්කට් එක කියන්නේ, බාල බොළඳ දේ විකුණන්න පමණයි කියන අදහසට මං සම්පූර්ණයෙන්ම විරුද්ධයි. සැබැවින්ම හොඳ දේ විකුණන්න පුළුවන්. මං මගේ මාධ්‍ය ජීවිතය ඇතුළේත්, ලේඛන ජීවිතය ඇතුළේත් ඒක අත්හදා බලලා තියෙනවා. ඒ නිසා නිර්මාණකරුවන් උත්සාහ කරන්න ඕනෑ, මේ වෙළෙඳ ලෝකය ඇතුළේ සරල බොළඳ දේ ලේසියෙන් මාර්කට් කරනවා වෙනුවට හොඳ වින්දනාත්මක දේ මාර්කට් කරන්න මහන්සි වෙන්නයි.

ආචීර්ණකල්පික විශ්වාසයන් සහ සංස්කෘතික ඇදහිලි තම චිත‍්‍රපටි සදහා පාදක කරගැනීම නිසා කෙනෙකුට ජයන්ත චන්ද්‍රසිරි යනු නූතනවාදී සිනමා ප‍්‍රකාශනයෙන් බැහැරවූවෙකු ලෙස පෙනී යා හැකියි. එහෙත් අප විශ්වාස කරන්නේ ඔහු මිනිසුන් අතරේ පවතින එම ගතානුගතික සංකල්පයන් සහ සංස්කෘතික චර්යාවන් රැුගෙනැවිත් සිනමාව තුළ ආයෝජනය කරන්නේ තම ප‍්‍රකාශනය වඩාත් පොහොසත් කරගැනීමට බවයි. ඔහුගේ ‘ගරිල්ලා මාර්කටින්’ චිත‍්‍රපටය තුළ ‘නෑනා මස්සිනා’ ජන විශ්වාසය භාවිත කෙරෙන්නේ අතිධාවනකාරී සහ තරගකාරී අලෙවිකරණ සමාජයක් ඔස්සේ දිව යන මානව සම්බන්ධතාවල සෞන්දර්ය මුහුණ දෙන අර්බුදයන් නිරූපණය කිරීමටයි. ඒ අනුව ජයන්ත චන්ද්‍රසිරි, ජන විශ්වාස පහුරක් කරගෙන තම ඉලක්කය වෙත යන සිනමා යාත‍්‍රිකයෙක්. චිත‍්‍රපටය පුරාවට හුදෙක් සංස්කෘතික හැසිරීම් සහ මතිභ‍්‍රමයන්ගේ පහුර කරපින්නාගෙන නොයෑම සිනමාකරුවෙකු ලෙස ඔහුගේ විශේෂත්වයයි.

නූතන මධ්‍යම පන්තික කුටුම්බයේ අර්බුදය සාකච්ඡාවට ගෙන එන්නට සමත් විභවයක් ඝරසරප චිත‍්‍රපටයේ ඇති බව අපගේ යෝජනාවයි. චිත‍්‍රපටයේ වර්තමාන කතාවේ වැඩිහිටි සදරැස්ගේ බිරිදගේ මානසික ව්‍යාධිය මතුවන්නේ ඈ ඔහු සැකකරන අවස්ථාවලයි. විනෝද චාරිකාව අතරතුරේදී සදරැස්, මිතුරු බිරිදක කෙරෙහි වැඩි නැඹුරුවක් දැක් වූ බවට තමා තුළ සැකයක් ඇතිවූ බව සදරැස්ගේ බිරිද, ෆ්න්කි ඔහු සමග පවසනවා. ඈට කළුකුමාර බැල්ම වැටී අස්වාභාවික ලෙස ඌ චිත‍්‍රයට නැගීමේ මානසික ව්‍යාකූලත්වය උපදින්නේ ඒ සැකයේ භූමියේයි. ඒ අනුව කළුකුමාරයා යනු චිත‍්‍රපටය තුළ ආදර ප‍්‍රතිවිරෝධය සහ අන්‍යෝන්‍ය දුරවබෝධය හා බැදුණු චිත්ත ස්වභාවයන් නිරූපණය කරන චරිතයක්. චින්තක ජයකොඩිගේ සංගීතය කළුකුමාරයාගේ මිනිස් චරිතයකට අදාළ මනෝභාවයන් තීව‍්‍ර කරමින්, කම්පන සමුදායක් නිර්මාණය කරමින් සිනමාකරුවාගේ නාට්‍යරූපී භාෂණයට ගැඹුරක් දෙනවා.

නූතන මධ්‍යම පන්තිය සුන්දර ඇවතුම් පැවතුම් මාදිලියක සමාජ නියෝජනයක් වන අතරේම බරපතළ ප‍්‍රතිවිරෝධතා රැසක ප‍්‍රකාශනයක් ද වෙනවා. ඝරසරප චිත‍්‍රපටයේ සදරැස්ගේ පවුල මධ්‍යම පන්තිකයාගේ සුසාධිත දිවි පැවැත්ම සම්බන්ධ ආදර්ශයක් ලෙස වුවත් පෙනී යා හැකියි. අතිශයින්ම නූතනවාදී ගෘහනිර්මාණ ශිල්පෝක‍්‍රමයන් යොදා තැනූ නිවස, එහි ඇති පුස්තකාල, උසස් රැකියා, ජනපි‍්‍රය පාසල්වල ඉගෙනගන්නා දූ පුතුන්, යාන වාහන, සේවිකාවන් යනාදිය විසින් සංතෘප්ත වූ මධ්‍යම පන්තික පැවැත්මකට සාක්ෂි ඉදිරිපත් කරනු ලබනවා. ‘මොනවයින් අඩුවක් ද?’ මොවුන් දෙස එල්ලවන පොදු පේ‍්‍රක්ෂක ආකල්පය විය හැකියි. එහෙත් එය එසේ නොවී ඒ මධ්‍යම පන්තික විචිත‍්‍රත්වය බිෙදන්නේ බිරිදගේ මානසික ව්‍යාධිය හේතුවෙන්. මෙම මධ්‍යම පන්තිකයාට අදාළ ගැටලූවේ හේතුකාරකයන් උපදින්නේ ඒ ජීවිත පැවැත්ම තුළින්ම වීම මෙහි ඇති සමාජ උත්ප‍්‍රාසයයි. ඒ උත්ප‍්‍රාසය උදාහරණයකින් මෙසේ පැහැදිලි කරගනිමු.

සමාජය තුළ තම පැවැත්ම නඩත්තු කිරීම වෙනුවෙන් මධ්‍යම පන්තික පවුල අනවරත අරගලයක නිරත වෙනවා. රැුකියාව, ගේදොර ආදිය හා බැ`දුණු ගේහසිත දිවිය මෙන්ම සමාජශීලී ජීවිතය ගැන ද ඔවුන්ට සිතන්නට වෙන්නේ සමාජයෙන් තමන් කොන්වේයැයි බියෙන්. එහිදී ගැහැනියට, පිරිමියාට මේ දෙදෙනාටම එක හා සමානව පිටත ලෝකයට නිරාවරණය වීමට සිදු වෙනවා. ආර්ථික උන්නතිය වෙනුවෙන් දෙදෙනාටම එක හා සමානව රැුකියාවන් කරමින්, උසස්වීම්වලට යමින් තරගයක නිරත වන්නට සිදු වෙනවා. ජීවන ඒකාකාරීත්වය බි`දින්නට විනෝද චාරිකා, මිතුරු හමුවීම්, කෑමට බීමට නිවසින් පිටතට යෑම් වැනි කි‍්‍රයාකාරකම්වලින් පිරුණු සමාජ ජීවීතය ද දෙදෙනාටම අත්හළ නොහැකියි. මේ වටපිටාව තුළ දෙදෙනාම අඩුවැඩි වශයෙන් පිටතට නිරාවරණය වෙනවා. මධ්‍යම පන්තිකයාගේ කුටුම්බ බැදීම් තුළ එකිනෙකා කෙරෙහි අසීමිත ලෙස බල පැවැත්වෙන තදින් අල්ලාගැනීමේ ‘අයිතිවාසිකම් චෛතසිකය’ එළියට එන්නේත් මේ නිරාවරණය තුළයි. ඒ අයිතිවාසිකම් චෛතසිකය එළියට එන්නේ ඔවුන් ඉහත සදහන් කළ ජීවන තල දෙක තුළදීම නිරූපණය කරන නිදහස් චින්තනය, නූතනත්වය, ලිබරල්වාදය, පුද්ගල නිදහස ආදි සියලූ රංගනයන් පරාජයට පත්කරමින්. වීනෝද චාරිකාවේදී තම සැමියා මිතුරෙකුගේ බිරි`දට වඩාත් ළංවූවා යැයි සැක කෙරෙන ප‍්‍රාථමික මධ්‍යම පන්තික අවුල එළියට ගෙනෙන්නට ඇති හො`දම වාහකයා වන්නේ ප‍්‍රාථමික ජන විශ්වාසයක් වන කළුකුමාරයායි.

මේ අවුල ලිහන්න ආදර ආයෝජනයක් වුවමනා කරන බව දැකීම මානසික ව්‍යාධිය නිවාරණය කිරීමට යන ගමනේදී සිනමාකරු ඇවිත් නවතින තැනයි. ලැකෑනියානු මනෝ විශ්ලේෂණය තුළ මෙසේ ලියැවී තිබෙනවා.

‘‘clear that I went into medicine because I suspected that relations between man and woman played a decisive role in the symptoms of human beings […]. The ultimate truth is that things do not work between man and woman’’
’’

කායික ප‍්‍රකාශනයන් ලෙසින් මතුපිටට ආවත් මධ්‍යම පන්තික ගැහැනිය සහ මිනිසා පෙලෙන රෝග තත්ත්වයන් සුවපත් වන්නේ ශරීරගත වන ඖෂධවලින් නොව, ඔවුන්ගේ සම්බන්ධතාවල නහරවලට දෙන ආදරයේ එන්නත්වලින්. යොවුන් සදරැස්ගේ සහ විද්‍යාගේ ආදරය පරමාදර්ශී රූපකයක් ලෙස මුහුකුරා වැඞී ඇත්තේ එය අයිතිවාසිකම් චෛතසිකය අබිබවා යන බැවින්.

තම බිරිදගේ මානසික ව්‍යාධියට ප‍්‍රතිකාර කරන මනෝ වෛද්‍යවරිය වන වැඩිහිටි විද්‍යා හමු වී ආපසු පිටතට ඇවිත් තම රථය වෙත යන සදරැස්ගේ ගමනින් චිත‍්‍රපටය අවසන් වෙනවා. ඔහුගේ් ගමනේ පිය සටහන් මත ඇති චිත‍්‍රපටයේ අර්ථය සංක්ෂිප්ත කරන තීරණාත්මක අවබෝධය කුමක් ද? ඒ අවබෝධය සංකල්පරූපී ලෙස චිත‍්‍රපටයට කිසිදු සම්බන්ධයක් නැති කවියක ලිය වී තිබෙනවා. කවීවි වන්නේ ආරියවංශ රණවීරගේ ‘තවමත් මල්’ කාව්‍ය සංග‍්‍රහයේ 45 වන පිටුවේ එන ‘එගොඩ මෙගොඩ’ යි.
‘මෙගොඩ සිට පෙනෙයි එගොඩහ යන්තමින
එගොඩ මෙගොඩ වෙන් කළ ගගකි ය පොරණ
පිහිනා ගෙගහි දිය මං දිය ගති හැදින
පෙරලා මෙගොඩටම එමි උල්ගල් ඇනෙන’
වැඩිහිටි සදරැස්-විද්‍යා ආදරය පවතින්නේත් අයිතිවාසිකම් චෛතසික මානයෙන් ඔබ්බෙහි. ඒ ආදරයේ ගතිසොබා වි`දීම කවියේ කියවෙන්නාක් මෙන් ‘ගෙගහි දිය මං දිය ගති’ හැදිනීමක්. ඒ ආදර ආස්වාදයෙන් පසුව ඔහුට යළිත් පියනගන්නට වෙන්නේ අයිතිවාසිකම් චෛතසිකය බලවත් ‘උල්ගල් ඇනෙන’ කුටුම්බයටයි. ඔවුන් දෙදෙනාගේ අභියෝගය වන්නේ නිරයිතික චෛතසික ආදරයක් කුටුම්භය තුළත් රෝපණය කරගැනීමයි.

අමිල යහලවෙල

ආචීර්ණකල්පික විශ්වාසයන් සහ සංස්කෘතික ඇදහිලි තම චිත‍්‍රපටි සදහා පාදක කරගැනීම නිසා කෙනෙකුට ජයන්ත චන්ද්‍රසිරි යනු නූතනවාදී සිනමා ප‍්‍රකාශනයෙන් බැහැරවූවෙකු ලෙස පෙනී යා හැකියි. එහෙත් අප විශ්වාස කරන්නේ ඔහු මිනිසුන් අතරේ පවතින එම ගතානුගතික සංකල්පයන් සහ සංස්කෘතික චර්යාවන් රැුගෙනැවිත් සිනමාව තුළ ආයෝජනය කරන්නේ තම ප‍්‍රකාශනය වඩාත් පොහොසත් කරගැනීමට බවයි. ඔහුගේ ‘ගරිල්ලා මාර්කටින්’ චිත‍්‍රපටය තුළ ‘නෑනා මස්සිනා’ ජන විශ්වාසය භාවිත කෙරෙන්නේ අතිධාවනකාරී සහ තරගකාරී අලෙවිකරණ සමාජයක් ඔස්සේ දිව යන මානව සම්බන්ධතාවල සෞන්දර්ය මුහුණ දෙන අර්බුදයන් නිරූපණය කිරීමටයි. ඒ අනුව ජයන්ත චන්ද්‍රසිරි, ජන විශ්වාස පහුරක් කරගෙන තම ඉලක්කය වෙත යන සිනමා යාත‍්‍රිකයෙක්. චිත‍්‍රපටය පුරාවට හුදෙක් සංස්කෘතික හැසිරීම් සහ මතිභ‍්‍රමයන්ගේ පහුර කරපින්නාගෙන නොයෑම සිනමාකරුවෙකු ලෙස ඔහුගේ විශේෂත්වයයි.

නූතන මධ්‍යම පන්තික කුටුම්බයේ අර්බුදය සාකච්ඡාවට ගෙන එන්නට සමත් විභවයක් ඝරසරප චිත‍්‍රපටයේ ඇති බව අපගේ යෝජනාවයි. චිත‍්‍රපටයේ වර්තමාන කතාවේ වැඩිහිටි සදරැස්ගේ බිරිදගේ මානසික ව්‍යාධිය මතුවන්නේ ඈ ඔහු සැකකරන අවස්ථාවලයි. විනෝද චාරිකාව අතරතුරේදී සදරැස්, මිතුරු බිරිදක කෙරෙහි වැඩි නැඹුරුවක් දැක් වූ බවට තමා තුළ සැකයක් ඇතිවූ බව සදරැස්ගේ බිරිද, ෆ්න්කි ඔහු සමග පවසනවා. ඈට කළුකුමාර බැල්ම වැටී අස්වාභාවික ලෙස ඌ චිත‍්‍රයට නැගීමේ මානසික ව්‍යාකූලත්වය උපදින්නේ ඒ සැකයේ භූමියේයි. ඒ අනුව කළුකුමාරයා යනු චිත‍්‍රපටය තුළ ආදර ප‍්‍රතිවිරෝධය සහ අන්‍යෝන්‍ය දුරවබෝධය හා බැදුණු චිත්ත ස්වභාවයන් නිරූපණය කරන චරිතයක්. චින්තක ජයකොඩිගේ සංගීතය කළුකුමාරයාගේ මිනිස් චරිතයකට අදාළ මනෝභාවයන් තීව‍්‍ර කරමින්, කම්පන සමුදායක් නිර්මාණය කරමින් සිනමාකරුවාගේ නාට්‍යරූපී භාෂණයට ගැඹුරක් දෙනවා.

නූතන මධ්‍යම පන්තිය සුන්දර ඇවතුම් පැවතුම් මාදිලියක සමාජ නියෝජනයක් වන අතරේම බරපතළ ප‍්‍රතිවිරෝධතා රැසක ප‍්‍රකාශනයක් ද වෙනවා. ඝරසරප චිත‍්‍රපටයේ සදරැස්ගේ පවුල මධ්‍යම පන්තිකයාගේ සුසාධිත දිවි පැවැත්ම සම්බන්ධ ආදර්ශයක් ලෙස වුවත් පෙනී යා හැකියි. අතිශයින්ම නූතනවාදී ගෘහනිර්මාණ ශිල්පෝක‍්‍රමයන් යොදා තැනූ නිවස, එහි ඇති පුස්තකාල, උසස් රැකියා, ජනපි‍්‍රය පාසල්වල ඉගෙනගන්නා දූ පුතුන්, යාන වාහන, සේවිකාවන් යනාදිය විසින් සංතෘප්ත වූ මධ්‍යම පන්තික පැවැත්මකට සාක්ෂි ඉදිරිපත් කරනු ලබනවා. ‘මොනවයින් අඩුවක් ද?’ මොවුන් දෙස එල්ලවන පොදු පේ‍්‍රක්ෂක ආකල්පය විය හැකියි. එහෙත් එය එසේ නොවී ඒ මධ්‍යම පන්තික විචිත‍්‍රත්වය බිෙදන්නේ බිරිදගේ මානසික ව්‍යාධිය හේතුවෙන්. මෙම මධ්‍යම පන්තිකයාට අදාළ ගැටලූවේ හේතුකාරකයන් උපදින්නේ ඒ ජීවිත පැවැත්ම තුළින්ම වීම මෙහි ඇති සමාජ උත්ප‍්‍රාසයයි. ඒ උත්ප‍්‍රාසය උදාහරණයකින් මෙසේ පැහැදිලි කරගනිමු.

සමාජය තුළ තම පැවැත්ම නඩත්තු කිරීම වෙනුවෙන් මධ්‍යම පන්තික පවුල අනවරත අරගලයක නිරත වෙනවා. රැුකියාව, ගේදොර ආදිය හා බැ`දුණු ගේහසිත දිවිය මෙන්ම සමාජශීලී ජීවිතය ගැන ද ඔවුන්ට සිතන්නට වෙන්නේ සමාජයෙන් තමන් කොන්වේයැයි බියෙන්. එහිදී ගැහැනියට, පිරිමියාට මේ දෙදෙනාටම එක හා සමානව පිටත ලෝකයට නිරාවරණය වීමට සිදු වෙනවා. ආර්ථික උන්නතිය වෙනුවෙන් දෙදෙනාටම එක හා සමානව රැුකියාවන් කරමින්, උසස්වීම්වලට යමින් තරගයක නිරත වන්නට සිදු වෙනවා. ජීවන ඒකාකාරීත්වය බි`දින්නට විනෝද චාරිකා, මිතුරු හමුවීම්, කෑමට බීමට නිවසින් පිටතට යෑම් වැනි කි‍්‍රයාකාරකම්වලින් පිරුණු සමාජ ජීවීතය ද දෙදෙනාටම අත්හළ නොහැකියි. මේ වටපිටාව තුළ දෙදෙනාම අඩුවැඩි වශයෙන් පිටතට නිරාවරණය වෙනවා. මධ්‍යම පන්තිකයාගේ කුටුම්බ බැදීම් තුළ එකිනෙකා කෙරෙහි අසීමිත ලෙස බල පැවැත්වෙන තදින් අල්ලාගැනීමේ ‘අයිතිවාසිකම් චෛතසිකය’ එළියට එන්නේත් මේ නිරාවරණය තුළයි. ඒ අයිතිවාසිකම් චෛතසිකය එළියට එන්නේ ඔවුන් ඉහත සදහන් කළ ජීවන තල දෙක තුළදීම නිරූපණය කරන නිදහස් චින්තනය, නූතනත්වය, ලිබරල්වාදය, පුද්ගල නිදහස ආදි සියලූ රංගනයන් පරාජයට පත්කරමින්. වීනෝද චාරිකාවේදී තම සැමියා මිතුරෙකුගේ බිරි`දට වඩාත් ළංවූවා යැයි සැක කෙරෙන ප‍්‍රාථමික මධ්‍යම පන්තික අවුල එළියට ගෙනෙන්නට ඇති හො`දම වාහකයා වන්නේ ප‍්‍රාථමික ජන විශ්වාසයක් වන කළුකුමාරයායි.

මේ අවුල ලිහන්න ආදර ආයෝජනයක් වුවමනා කරන බව දැකීම මානසික ව්‍යාධිය නිවාරණය කිරීමට යන ගමනේදී සිනමාකරු ඇවිත් නවතින තැනයි. ලැකෑනියානු මනෝ විශ්ලේෂණය තුළ මෙසේ ලියැවී තිබෙනවා.

‘‘clear that I went into medicine because I suspected that relations between man and woman played a decisive role in the symptoms of human beings […]. The ultimate truth is that things do not work between man and woman’’
’’

කායික ප‍්‍රකාශනයන් ලෙසින් මතුපිටට ආවත් මධ්‍යම පන්තික ගැහැනිය සහ මිනිසා පෙලෙන රෝග තත්ත්වයන් සුවපත් වන්නේ ශරීරගත වන ඖෂධවලින් නොව, ඔවුන්ගේ සම්බන්ධතාවල නහරවලට දෙන ආදරයේ එන්නත්වලින්. යොවුන් සදරැස්ගේ සහ විද්‍යාගේ ආදරය පරමාදර්ශී රූපකයක් ලෙස මුහුකුරා වැඞී ඇත්තේ එය අයිතිවාසිකම් චෛතසිකය අබිබවා යන බැවින්.

තම බිරිදගේ මානසික ව්‍යාධියට ප‍්‍රතිකාර කරන මනෝ වෛද්‍යවරිය වන වැඩිහිටි විද්‍යා හමු වී ආපසු පිටතට ඇවිත් තම රථය වෙත යන සදරැස්ගේ ගමනින් චිත‍්‍රපටය අවසන් වෙනවා. ඔහුගේ් ගමනේ පිය සටහන් මත ඇති චිත‍්‍රපටයේ අර්ථය සංක්ෂිප්ත කරන තීරණාත්මක අවබෝධය කුමක් ද? ඒ අවබෝධය සංකල්පරූපී ලෙස චිත‍්‍රපටයට කිසිදු සම්බන්ධයක් නැති කවියක ලිය වී තිබෙනවා. කවීවි වන්නේ ආරියවංශ රණවීරගේ ‘තවමත් මල්’ කාව්‍ය සංග‍්‍රහයේ 45 වන පිටුවේ එන ‘එගොඩ මෙගොඩ’ යි.
‘මෙගොඩ සිට පෙනෙයි එගොඩහ යන්තමින
එගොඩ මෙගොඩ වෙන් කළ ගගකි ය පොරණ
පිහිනා ගෙගහි දිය මං දිය ගති හැදින
පෙරලා මෙගොඩටම එමි උල්ගල් ඇනෙන’
වැඩිහිටි සදරැස්-විද්‍යා ආදරය පවතින්නේත් අයිතිවාසිකම් චෛතසික මානයෙන් ඔබ්බෙහි. ඒ ආදරයේ ගතිසොබා වි`දීම කවියේ කියවෙන්නාක් මෙන් ‘ගෙගහි දිය මං දිය ගති’ හැදිනීමක්. ඒ ආදර ආස්වාදයෙන් පසුව ඔහුට යළිත් පියනගන්නට වෙන්නේ අයිතිවාසිකම් චෛතසිකය බලවත් ‘උල්ගල් ඇනෙන’ කුටුම්බයටයි. ඔවුන් දෙදෙනාගේ අභියෝගය වන්නේ නිරයිතික චෛතසික ආදරයක් කුටුම්භය තුළත් රෝපණය කරගැනීමයි.

අමිල යහලවෙල