විසිවැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට බලපාන ආකාරය ගැන ඔබේ අදහස මොකක්ද?
අපේ ජනතාව ගොඩක් වෙලාවට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ලඝු කරන්නේ ඡන්දවලට. එහෙත් ඡන්දය කියන්නේ ආරම්භය පමණයි. යම් පාලකයෙක් පාලන කාලය තුළදී නිසියාකාරව රාජ්‍ය තන්ත්‍රය මෙහෙයවනවාද නැද්ද කියන එක තීන්දු වෙන්නේ සංවරණ හා තුලන ක්‍රමයෙන්. ඒ කියන්නේ කිසිම ආයතනයකට බලය කේන්ද්‍රීය වෙන්න නොදී අනෙකුත් ආයතනවලින් ඒ ඒ ආයතන නිරීක්ෂණය කිරීම. මම සංවරණය හා තුලනය දකින්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ කොඳුනාරටිය හැටියට. 19 වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් ඒක ශක්තිමත් කරන්න බැලුවේ. එම සංශෝධනයේ අඩුපාඩු තියෙනවා විය හැකියි. එහෙත්, ඒ වගේ අඩුපාඩු ඉවත් කරගෙන වඩා යහපත් තැනකට යන එක තමයි කරන්න ඕනෑ දේ. එහෙත් 20 වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධන කෙටුම්පතෙන් ඒ සංවරණ හා තුලන බලය හීනවෙලා තියෙනවා. විධායක ජනාධිපති ධුරයට බලය ඒකරාශි වෙලා තියෙනවා. ඒ නිසා දහඅටවැනි සංශෝධනයේ රටාවටම තමයි මේකත් සමානුරූපී වෙන්නේ. එක ආයතනයක බලය ඒකරාශි වීම සංවරණ හා තුලන ක්‍රමයට විශාල පහරක්.
එහෙම බලය ඒකරාශි වෙන එක සුජාතභාවයටත් ප්‍රශ්නයක්. බලය විශාල වශයෙන් තියෙන නිසා ඒ බලය වැරදි ආකාරයට පාවිච්චි කරන්න පුළුවන් කියන හැඟීම සංවරණ හා තුලන ක්‍රමය නැති වුණොත් ඇතිවෙනවා. එහෙත් සංවරණ හා තුලන බලයක් තියෙන වත්මන් ක්‍රමයේදී හැඟීමක් එනවා, බලය අසීමිත නැති නිසා ඒක සුජාතයි කියලා. පසුගිය මැතිවරණයේදී, වත්මන් රජයට ජනතාව විශාල බලයක් දීලා තියෙනවා. ඒ විශාල ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබාදීමෙන්. ඒ බලය ආණ්ඩුවට ඍජු තීන්දු තීරණ ගන්නට උපකාරී වෙනවා. වඩා සුදුසු වෙන්නේ, ඒ බලය පාවිච්චි කරමින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යවස්ථා රාමුව ඇතුළේ වැඩ කරන එක. එහෙම වුණාම, ඒ බලය සුජාත බලයක් ලෙස පිළිගත හැකියි.
ඒ කියන්නේ ජනාධිපතිවරයාට ඕනෑ හැටියට වැඩ කරන්න දැන් ව්‍යවස්ථාව යටතේ බලය තියෙනවා කියන එක නේද?
ඔව්, වත්මන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් හිමි බලය වගේම විශාල ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලැබීමත් ඔහුට පිටිවහලක් වෙනවා. සමහරුන් කියනවා කැබිනට් ඇමතිධුරයක් දරන්න බැරිකම ජනාධිපතිවරයාට බාධාවක් බව. එහෙත්, කැබිනට් අමාත්‍යධුරයක් ඕනෑ නැහැ. දැනටත් මුළු කැබිනට් එකම තියෙන්නේ ජනාධිපතිවරයා යටතේනේ. විශාල සමාජ ප්‍රාග්ධනයක් පහුගිය ඡන්ද ප්‍රතිඵලවලින් ජනාධිපතිවරයාට ලැබිලා තියෙනවා. ඒක දේශපාලනික වශයෙන් සම්පතක්. ඒ සම්පත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුව ඇතුළේ පාවිච්චි කරන්න ඕනෑ.
එහෙම නොවී ව්‍යවස්ථාව වෙනස් කරන්න හැදුවාම, අර ජනවරම අවභාවිත කළාය කියන හැඟීම එනවා නේද?
මම පුරවැසියෙක් හැටියටත්, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අධ්‍යයනය කරන කෙනෙක් හැටියටත් දකින්නේ ජනතා වරමක් හරිම වැදගත් බව. ජන බලය මේ විදියට ලැබීම සුවිශේෂ දෙයක්. ඒක තමයි නායකයාගේ ශක්තිය. එහෙම ශක්තියක් ලැබුණාට පස්සේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවක් ඇතුළේ වැඩ කළා නම් ඒකට ලොකු ගෞරවයක් ලැබෙනවා. ඔබ කීවා වගේ, එහෙම නොවී ව්‍යවස්ථාව වෙනස් කළොත් ලැබුණ ජනවරම අවභාවිත කළා කියන හැඟීම එනවා. ඒ කැළල ඇතිවෙනවා. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුව ඇතුළේ වැඩ කරන එකේ පියකරු බවක් තියෙනවානේ. එතැන දේශපාලන අලංකාරයක් තියෙනවා. මේ රාමුව යටතේ ඍජු තීරණ අරගෙන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව කටයුතු කරන්න පුළුවන්. සාමාන්‍ය ජනතාවට රට සංවර්ධනය කරනවා දැකීමේ වුවමනාව තියෙනවා. එහෙත්, තමන්ගේ අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කරනවාට ඔවුන් කැමති නැහැ. අපේ මිනිසුන් අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් මහපාරේ කෑගහන පිරිසක් නෙවෙයි. එහෙත්, ඔවුන් අතරේ ස්වාධීනව, අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරගෙන, නිදහසේ ජීවත්වෙන්න කැමති අය ඉන්නවා.
වර්තමාන ජනාධිපති බලය අවභාවිත නොකරන නිසා දුන්නාට කමක් නැති බව තමයි සමහරුන් කියන්නේ..
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා හදන්න ඕනෑ එක් පුද්ගලයෙක් මත නොවන බව අපි හැමෝම පිළිගන්නා දෙයක්. එහෙනම් නැවත ආණ්ඩුවක් ආවාම නැවත ව්‍යවස්ථාව වෙනස් කරගන්න වේවි. 2001 ඉඳන් අවුරුදු විස්සක කාලය තුළදී අපි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ලොකු වෙනස්කම් තුනක් කළා. සූදානම් වෙන්නේ හතරවැනි වෙනස්කමට. රටක ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක ස්ථාවරභාවයක් තියෙන්න ඕනෑ.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයක ඍජු තීන්දු ගන්න බැරි බව සමහරුන් හිතනවා නේද?
ඒක වැරදියි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන මේ තරම් වපරැහින් බලන එක එතරම් සුදුසු නැහැ. මා හිතන විදියට අපට අවශ්‍ය වෙලා තියෙන්නේ සීමාසහිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක්. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය එක්ක අපේ අය ගැටෙන්නේ ලොකු අපහසුතාවකින් වගේ. අපි ඕක ගැන තව ගැඹුරින් කතාකරන්න ඕනෑ. දේශපාලනය ගැන උනන්දු අය ඒ තත්වය තව ටිකක් විස්තර කරන්න ඕනෑ.
අපේ රටේ මිනිසුන් බයයි, තමන්ට නිදහස ලැබුණොත් තමන්ම මොනවා කරයිද කියලා..
එහෙම වෙන්න ඇති. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වැඩි වුණොත් මහා කරදරයක් වේවි. විපක්ෂය එනවා, උද්ඝෝෂණ එනවා. එතකොට රට ගෙනියන්න අමාරුයි කියලා ඔවුන් හිතනවා. ජනවිඥානය තුළ පවා හිට්ලර් කෙනෙක් ඕනෑ කියන අදහස පවා තියෙනවා. මිලිටරි පාලනයක්, ඒකාධිපති පාලකයක් කීවාම සමහර අය කැමතියි. මා හිතන විදියට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවක් ඇතුළේ ඉඳිමින්, හොඳ ඍජු තීන්දු ගනිමින් පාලනය ගෙනගිය පාලකයන් ගැන අපට අමතක වෙලා තියෙනවා.
ස්වාධීන කොමිෂන් සභා පත් කිරීම ජනාධිපතිවරයාට ලැබීම සුදුසුද?
ස්වාධීන කොමිෂන් සභා පමණක් නෙවෙයි අධිකරණයට පත්කිරීම්, ඉහළම තනතුරුවලට පත්කිරීම් සාමූහික තීරණ මගින් සිදුකිරීම. ධුර කාලයේ තියෙන නිශ්චිතභාවය, ආරක්ෂාව හා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මගින්ම මැතිවරණ කොමිසම පිහිටුවීම, රාජ්‍ය සේවා කොමිෂන් සභාව පිහිටුවීම, වෙනත් කොමිෂන් සභා පිහිටුවීම සිදුකිරීම දහනවවැනි සංශෝධනයෙන් තිබුණු ඉතාමත් හොඳ ක්‍රමවේද.
මගේ අත්දැකීම් හැටියට මම දන්නවා හඬගා නොකීවාට තමන් අසරණ වූ අවස්ථාවලදී යන්න පුළුවන් විශ්වසනීය ආයතන තියෙන එක අත්‍යවශ්‍යයි. රටේ බලසම්පන්නම ආයතනය අධිකරණය. එහි ස්වාධීනත්වය හා අපක්ෂපාතීත්වය හරිම වැදගත්. නීතිපතිවරයාගේ දෙපාර්තමේන්තුවත් ඒ වගෙයි. ඔහුගේ ස්වාධීනත්වයත් වැදගත්. නීතිපතිවරයාගේ මූලික කාර්යභාරය පත්වෙන රජයකට උපදෙස් දීම. එහෙත් නීතිපතිවරයාගේ ඉතිහාසය බැලුවාම, ඔවුන් කටයුතු කළේ මහජන යහපත සඳහා. පොලිස්පති ආදි අනෙක් තනතුරු පවා ජන ජීවිතයට හරිම වැදගත්. එයාලා ස්වාධීන වෙන්න ඕනෑ, අපක්ෂපාතී වෙන්න ඕනෑ, නිර්භීත වෙන්න ඕනෑ. කොන්ද කෙළින් තියාගෙන කටයුතු කරන්න ඕනෑ. ඒ කියන්නේ කාටත් දේශපාලන පක්ෂග්‍රාහීත්වයකින් තොර පුද්ගලයන් මේ ක්‍රමයෙන් ඒවි කියන බලාපොරොත්තුව තිබුණා.
මට ලැබුණු තනතුර දේශපාලන පත්වීමක් හැටියට දුන්නා නම් මම පත්වීම කිසිම දවසක බාරගන්නේ නැහැ. කාගේ හරි තනි වුවමනාවට ඒ තනතුර දුන්නා නම් මට වැඩ කරන්න බැහැ. එහෙම වුණා නම් පොඩි අපහසුතාවක් එනවා. ජනතාවත් අපි දිහා බලන්නේ එක් කෝණයකින්. මම 2003 ඉඳලා ටික කාලයක් රාධිකා කුමාරස්වාමි මහත්මියගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුත් මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාවේ හිටියා. ඒ පත්කිරීම කළේත් දාහත්වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ. මා හිතන විදියට දහනවවැනි සංශෝධනයෙන් පස්සේ පත්වීම් බාරගත්ත ගොඩක් අය ඉන්නවා. යම් විෂයක් කෙරෙහි කැපවීමකින් වැඩ කරන්න කැමති ස්වාධීන, ප්‍රගතිශීලී අය දේශපාලන පත්වීම් බාරගනීවිද කියන ප්‍රශ්නය තියෙනවා.
මානව හිමිකම් කොමිසම පසුගිය කාලයේදී මහජන විශ්වාසය දිනාගෙන ප්‍රගතියක් අත්පත් කරගත් බව හිතනවාද?
ජනතාවට විශ්වාසයක් ඇතිවෙන්න ඕනෑ කිසි පැකිලීමක් නැතිව පැමිණිලි බාරගනීවි කියලා. මානව හිමිකම් කොමිසමේදී නම් පැමිණිලි ප්‍රමාද වීම ගැන මා ජනතාවගෙන් සමාව ඉල්ලනවා. අපට නිලධාරීන්ගේ අඩුවක් නිසා පැමිණිලි විභාග කිරීමේ ප්‍රමාද වීමක් තිබුණා. එහෙත් කිසිම වෙලාවක දේශපාලනිකව සංවේදී මාතෘකාවක් කියලා පැමිණිලි ප්‍රතික්ෂේප කරලා නැහැ. දේශපාලන හේතු මත පැමිණිලි ප්‍රතික්ෂේප කරලා නැහැ. අපේ ප්‍රගතිය ගැන අදහස ජනතාවගෙන් තමයි දැනගන්න ඕනෑ. එහෙත් මා හිතන විදියට අපි ජනතාවගේ විශ්වාසය තහවුරු කළා. අපි සර්වසම්පූර්ණ නැහැ. රජ කාලයේ පවා දුක්ගන්නාරාළ කියලා තනතුරක් තිබුණානේ. අශෝක රජතුමාගේ කාලයේත් මහජන ගැටලුවලදී නාද කරන්න සීනුවක් තිබුණු බව කියනවා. ඒ විදියට ප්‍රශ්න කියන්න කියලා ජනතාවට අවස්ථාවක් දෙන එක වැදගත්. දැන් තියෙන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නිසා රජ කාලයට වඩා දියුණු ක්‍රම තියෙන්න ඕනෑ. මුලින්ම ජනතා දුක්ගැනවිලිවලට හදපු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතනය තමයි අධිකරණය. එහෙත් අධිකරණයට යන්න හැම පුරවැසියාටම අසීරු නිසා ඊටත් වඩා දියුණු ක්‍රමයක් හැටියට ස්වාධීන කොමිෂන් සභා, ඔම්බුඞ්ස්මන් ආයතන වගේ ඒවා ඇතිකළා. ඒ ආයතන කාටවත් පක්ෂපාතී නැහැ, ආණ්ඩුවේම කොටසක් නෙවෙයි, බලපෑම් එල්ලකරන්න බැහැ කියන අදහස ජනතාවට තිබුණා.
දේශපාලන වුවමනාව කියන එක පැහැදිලි කළොත්..
ඒක ඇත්ත. එහෙත් ලංකාවේ තියෙන ප්‍රශ්නය හරි උපදේශන ක්‍රමවේදයක් නැතිකම. ලොකුම ප්‍රශ්නය තමයි අපේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්ප්‍රදායක් නැතිකම. එවැනි පත්කිරීමක අඩුපාඩුවක් තියෙනවා නම් ඒ ගැන සංවාද කරන්න ක්‍රමයක් නෑ. තනි කැමැත්තෙන් දෙන්න පුළුවන් බව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ තිබුණාට ඒ පිළිබඳ සම්ප්‍රදායක් තියෙනවා. යම් රටවල අගවිනිසුරුවරුන් පවා තනි වුවමනාවට පත් කිරීමේ හැකියාව තිබුණාට අදහස් විමසීමේ සම්ප්‍රදායක් තියෙනවා. ලංකාවේ එහෙම ඒවා මුල් බැහැගෙන නෑ. එහෙම වුණාම ඇති වෙන්නේ අවිනිශ්චිතභාවයක්. තනි කැමැත්ත තමයි මුල් වෙන්නේ. ඒ නිසා තමයි සාමූහික තීන්දු ගැනීම වැදගත් වෙන්නේ. අපි බලාපොරොත්තු වූ විදියේ ශක්තිමත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවක් 19 වැනි සංශෝධනයෙන් ලැබුණේ නැහැ. අපි බලාපොරොත්තු වුණේ සක්‍රිය පුරවැසියන් බහුතරයක් ඉඳීවි කියන එක.
ඒ කියන්නේ සිවිල් පුරවැසියන්ද?
මම එම සිවිල් පුරවැසියන් කියන වචනය පාවිච්චි කරන්නේ නැහැ. මොකද ඒ වචනය අල්ලාගෙන තමයි ගොඩක් අය දඟලන්නේ. මම කියන්නේ සිවිල් සමාජය ගැන නෙවෙයි. ඉතාමත් ගෞරවයට පාත්‍ර වෙච්ච ලංකාවේ පුරවැසියන්. ඒ පුරවැසියන් සංඛ්‍යාව වැඩිවේවි කියලයි බලාපොරොත්තු වෙන්නේ. එහෙත් එතැන සාමූහික තීන්දු ගැනීමක් තියෙනවා. පුරවැසියන් තුන්දෙනෙක් සහභාගි වෙනවා. දේශපාලන නායකයන් බහුතරයක් ඉන්නවා. එයාලාගේ එකඟතාවෙන් පත්කිරීම් කරනවා.
ඔබ ජනතාවගේ දුක අහන්නට ආයතන තිබිය යුතු බව කීවා. ඒක හරි වැදගත් අදහසක් නේද?
අපේ ජනතාව බහුතරයකට අධිකරණයට යන්න වත්කමක් නැහැ. කාලවේලාවත් නැහැ. විශේෂයෙන් මූලික අයිතිවාසිකම් කඩවීමකදී රටේ ඉහළම අධිකරණයට යන්න ඕනෑ. ඉහළම නීතිඥවරුන්ගෙන් උපදෙස් ගන්න ඕනෑ. ඒකට සල්ලි නැහැ. ඒ නිසා ඔවුන් ලෙහෙසියෙන් යන ආයතනය කොමිෂන් සභා. මානව හිමිකම් කොමිසම, පොලිස් කොමිසම, තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය පිළිබඳ කොමිසම වගේ කොමිෂන් සභාවලට ඔවුන් ඉක්මනින් පැමිණිලි කරනවා. ඒකට වියදමක් හෝ නීතිඥවරුන් අවශ්‍ය නොවන නිසා. අහවල් තැනට පැමිණිල්ලක් කළාය කියන සැහැල්ලුව ඔවුන්ගේ හිතට එනවා.■
