• ‘පහුගිය ආණ්ඩුවේ හිටපු සංස්කෘතික ඇමතිවරයා තමයි සජිත් ප්‍රේමදාස. ඔහුගේ ලේකම්වරයෙක් එක්ක සුදර්ශියේ ඉඩම අපට ලබාගැනීම සඳහා කැබිනට් පත්‍රිකාවක් හැදුවා. සජිත් ප්‍රේමදාස මහත්තයාට සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශයේ කටයුතුවලට මැදිහත් වෙන්න බැරි තරම් පක්ෂය ඇතුළේ වැඩ තිබුණා. අපේක්ෂකත්වය ගැනීම, ඡන්ද සටන ආදිය. ඔහුගේ අමාත්‍යාංශයේ වෙනත් වැඩ පවා තිබුණා. එහෙම තිබියදීත් ඒ කාලයේ කැබිනට් පත්‍රිකාවක් පවා හැදුවා.

සුදර්ශිය හෙවත් සිංහල සංස්කෘති ආයතනය අයත්වන ඉඩම රැකගැනීමට කලාකරුවන් පෙත්සමක් අත්සන් කිරීමට පටන්ගෙන ඇත. පෙර ආණ්ඩුවේ සංස්කෘතික ඇමතිවරයාව සිටි සජිත් ප්‍රේමදාස යටතේ මෙම ඉඩමේ අයිතිය නිරවුල් කර සුදර්ශියටම පැවරීමට කැබිනට් පත්‍රිකාවක් පවා සකස් කර තිබුණි.

‘සුදර්ශියේ ඉඩම දැන් බේරගන්න බෑ. කොහොමත් ආණ්ඩුවෙන් ගන්න තීන්දු කරලා ඉවරයි. කරන්නේ මොනවද කියලත් තීන්දු කරලා ඉවරයි. දැන් ඉතින්, මොනවාහරි ඉතිරි දෙයක් ගන්නයි තියෙන්නේ.’ මෙය කලා ක්ෂේත්‍රයේම සිටින සුළුතර පිරිසක් අතර හුවමාරු වන අදහසකි.
‘ඔය සුදර්ශියෙන් කට්ටිය හොරා කෑවා. ඉස්සර සිද්ධවුණ දේවල් ගැන අතීත කතාන්දර විතරයි දැන් තියෙන්නේ. ඒ අතීත කතාන්දර කිය කියා ඔතැන රැකගන්නේ මොකටද. ඔන්න ඔහේ ආණ්ඩුවට අරගෙන වැඩක් කරගන්න දුන්නානම් හරි. ඔතැනට අරක්ගත්ත කිහිපදෙනෙක්ට හැර කලාවට ඕක ගත්තා කියලා පාඩුවක් වෙන්නේ නෑ.’ ඒ තවත් අදහසකි.
‘ඔය ඉඩම ආණ්ඩුවට අයිති එකක්නෙ. සුදර්ශියට අයිති නෑනේ. ඕකේ බදු හරියට ගෙවලත් නෑ. ඒ නිසා ඕක කලාකාරයන්ට අයිති නෑ. එයාලා කුලීකාරයෝ. කුලිය හරියට ගෙව්වේ නැති නම් එළියට බහින්න වෙනවානේ.’ ඔය තුන්වැනි පිරිසගේ අදහසය.
ඒ සියලු කතාන්දර මැද සුදර්ශියේ ප්‍රශ්නය ගැන කතා කරන්නට අපි සුදර්ශියටම ගියෙමු. කලෙක දයානන්ද ගුණවර්ධන සිටි, තවත් ප්‍රකට කලාකරුවන් රැසක් සිටි සුදර්ශියේ කාර්යාල කාමරයේදී ලක්ෂ්මන් මෙන්ඩිස් මුණගැසුණෙමු.
කලාකරුවන් සුළුතරයක් අතර මෙවැනි අදහස් පැතිරෙද්දී, සුදර්ශිය රැකගත යුතු බව කියමින් විශාල පිරිසක් පෙරමුණට පැමිණ සිටී. එය සමාජ මාධ්‍යවල කතාබහට හේතුවක් වී තිබේ. වත්මන් ආණ්ඩුවට හිතවත් අයත්, විරුද්ධ අයත්, දේශපාලනයට සම්බන්ධයක් නැති අයත් සුදර්ශිය රැකගැනීම සඳහා පෙත්සමට අත්සන් කර ඇත.
අපට පෙනුණු ආකාරයට සුදර්ශිය රැකගත යුත්තේ අතීතකාමය නිසා නොවේ. ශ්‍රියන්ත මෙන්ඩිස්ලා, ජයන්ත චන්ද්‍රසිරිලා, කමල් අද්දඅරාච්චිලා නෝබට් ජේ. මයර්ගෙන් රංගනය ඉගෙනගත්තේ සුදර්ශියේදී වූ නිසා නොවේ. බන්දුල විජේවීර සහ රෝහණ බැද්දගේ හමු වුණේ මෙතැනදී වූ නිසා නොවේ. ඒ අතීත වටිනාකම් සියල්ල මෙම ආයතනය හා බැඳී පවතින බව සැබෑවකි. එහෙත්, සුදර්ශිය රැකගත යුත්තේ අනාගතයේ කලාවෙහි යෙදීමේ ආසාවෙන් සිටි සුවහසක් අංකුර කලාකරුවන් වෙනුවෙනි. දැනටත් මෙම ස්ථානයේ මහාචාර්ය මුදියන්සේ දිසානායක, ගීත් ප්‍රේමචන්ද්‍ර ආදී නොයෙකුත් අයගෙන් කලා අධ්‍යාපනය ලබන, නාට්‍ය පුහුණුවීම් කරන සිසුන් හා කලාකරුවන් වෙනුවෙනි.

සුදර්ශිය මොකක්ද?
සුදර්ශිය කීවේ සිංහල සංස්කෘති මධ්‍යස්ථානය තිබෙන, බොරැල්ලේ බීඑම්අයිසීඑච් හෙවත් බණ්ඩාරණායක ජාත්‍යන්තර අනුස්මරණ සම්මන්ත්‍රණ ශාලාව ඉදිරිපිට තිබෙන ආයතනයය. එහි නාට්‍ය ශාලාවට සුදර්ශිය කී නිසා, සිංහල සංස්කෘති මධ්‍යස්ථානයටත් කෙටියෙන් කීවේ සුදර්ශිය කියාය. එය පාර්ලිමේන්තු පනතකින් සංස්ථාපිත, කලාකරුවන්ගේ ඡන්දයෙන් තේරී පත් වූ විධායක සභාවකින් ක්‍රියාත්මක වන ආයතනයකි. අනුමණ්ඩල නවයකින් සමන්විත එහි සභාපතිවරයෙක්, ලේකම්වරුන් දෙදෙනෙක්, උප සභාපතිවරුන් දෙදෙනෙක් ඇතුළු නිලධාරී මඬුල්ලක් සිටී.
අප සමඟ කතාබහට එක් වූ, සුදර්ශිය බේරාගැනීමේ සටනේ පෙරමුණේ සිටින ලක්ෂ්මන් මෙන්ඩිස් එහි ලේකම්වරයාය. ලක්ෂ්මන් මෙන්ඩිස් හා ඩබ්ලිව්. ජයසිරි ඇතුළු අය එහි මුල්පුටුවලට පත් වුණේ 2019 දීය.
පොත් ප්‍රදර්ශනයට හෝ වෙනයම් අවස්ථාවක බීඑම්අයිසීඑච් එකට ආ කෙනෙකුට එයට පාරෙන් එහාපැත්තේ පිහිට විශාල බුදුපිළිමය සහ පන්සල මතකයේ ඇතිවාට සැක නැත. සුදර්ශිය කියන්නේ එම පන්සලට අල්ලපු ඉඩමය.

ඉතිහාස කතාව
සුදර්ශියේ ඉතිහාසය ලක්ෂ්මන් මෙන්ඩිස් අප සමඟ දීර්ඝ ලෙස විස්තර කළේය. සම්පූර්ණ කතාව මෙහි අකුරු කරන්නට ඉඩ කඩ මදි වුණත් කෙටියෙන් කතාව මෙසේය.
‘සිංහල සංස්කෘති ආයතනයේ ප්‍රථම භාණ්ඩාගාරිකවරිය සිරිමා බණ්ඩාරණායක මැතිණිය. ඇය ඇතුළු කොළඹ හතේ සිටි සිංහල කතාබහ කරන, සිංහල විදියට අඳින පළඳින ප්‍රභූ පිරිසක් තමයි මේ ආයතනය හදාගත්තේ. ඒ යම් උත්සවයකට යනකොට සිංහල ඇඳුම් ඇඳගෙන හිටපු නිසා ඔවුන්ව ප්‍රතික්ෂේප වූ පසුබිමක. සිංහල සංස්කෘති ආයතනය මෙතැනට ආවේ 1963 අවුරුද්දේ. ඊට කලින් බේරේ වැව ගාව ගාමිණී මාතා වැඩිහිටි නිවාසයේ තිබිලා තියෙන්නේ.
කල් යනකොට කොළඹ හතේ කලාකරුවන්ගෙන් මේක ගමෙන් කොළඹට ආ කලාකරුවන්ගේ තැනක් බවට පත් වුණා. සුගතපාලද සිල්වා, දයානන්ද ගුණවර්ධන, හෙන්රි ජයසේන, ධර්මසිරි බණ්ඩාරණායක ආදී කලාකරුවන් බොහෝ දෙනෙකු මෙතැනට ආවා.
මම ජාතිභේවාදියෙක් නෙවෙයි. ඒත්, ඒ කාලයේ දේශීය කලාවට කීවේ සිංහල කලාව කියලයි. ඒ පසුබිමින් තමයි සිංහල සංස්කෘති ආයතනය හැදුණේ. ඒත්, මෙතැන සිංහල අයට පමණක් කියලා දැන් නැහැ. ඕනෑම දේශීය කලාකරුවන්ට විවෘත තැනක්.’

බදු මුදල
‘අපි රජයේ බදුකරුවන් හැටියට තමයි අවුරුදු ගණනාවක් තිස්සේ සුදර්ශිය මේ ඉඩමේ ඉන්නේ. ඒත්, අපට ඔප්පුවකින් මේක ලැබිලා නෑ. ඒ නිසා නිසි අයිතියක් නෑ.’ ලක්ෂ්මන් ඉඩමේ දැන් ප්‍රශ්නය විස්තර කරන්නට පටන්ගත්තේ එලෙසය. රජය සමඟ සාකච්ඡා කොට ඉඩමේ අයිතිය නිරවුල් කරගැනීමට මෙහි මුල් පුටුවල පෙර සිටි අය සමත් වී නැත. එහෙත් ඩබ්ලිව්. ජයසිරි සහ ලක්ෂ්මන් මෙන්ඩිස් ඇතුළු නිලධාරී මඬුල්ල සුදර්ශියේ මුල් පුටුවලට පත් වූ පසු ඉඩමේ අයිතිය නිරවුල් කරගැනීම සඳහා කණ්ඩායම් හැඟීමෙන් පියවර අරඹා තිබුණි.
‘අපි වැඩ පටන්ගත්ත ගමන් කොවිඩ් ප්‍රශ්නය ආවා. ඒත්, අපි මේ අවුල් නිරවුල් කරන්නයි හිටියේ. මේ ආයතනයට ලොකු ආදායමක් නෑ. ඉතාම පුංචි මුදලකට මේ ආයතනයේ ගොඩනැගිලි කුලියට දීලයි ආදාය් ඉපයුවේ.’
සුදර්ශියෙන් එම ඉඩම සඳහා ගෙවිය යුතු බදු මුදල්වල මිලියන 83.41ක හිඟයක් ඇත. එය ගෙවීමට වත්කමක් සුදර්ශියට නැත. එසේ නම් නීතියේ හැටියට ඉඩම පවරාගැනීමට ආණ්ඩුවට පදනමක් ඇතැයි කෙනෙකුට කිව හැක. එහෙත් මේ ඉඩමේ බදු අවුල් නිරවුල් කර, කලාකරුවන්ට ලබාගැනීම සඳහා සාකච්ඡා වට ගණනාවක් පවත්වා තිබේ.
‘අපි 2008 දක්වා රුපියල් එක්දාස් ගණන් වගේ බදු ගෙවමින් හිටියා. ඒත් 2008 දී බදු සංශෝධන පනතක් ආවා. ඒ අවුරුද්දෙන් පස්සේ ඉඩමේ වටිනාකම තක්සේරු කරලා ඒ වටිනාකමෙන් සීයට හතරක් බදු ගෙවිය යුතු වුණා. මේ ඉඩම ලංකාවේ වටිනාම ඉඩමක්නේ. මේක තක්සේරු කළාම අවුරුද්දට ලක්ෂ අසූපහක් ගෙවන්න ඕනෑ. මේ ස්ථානය, මේ ඉඩම කලාකරුවන්ට වැදගත්. ඒත්, එච්චර මුදලක් වාර්ෂිකව ගෙවන්න අපට බෑ. ඒ නිසා තමයි අපි සහනයක් ඉල්ලුවේ. අපි දිගටම නගර සභාවට වරිපනම් ගෙව්වා.
අපේ ඉල්ලීම්වලට ප්‍රතිචාර විදියට තමයි අපට සහනයක් ලැබුණේ. ඒ අනුව 2008 ඉඳලා මේ දක්වා හැම අවුරුද්දටම බදු මුදල රුපියල් ලක්ෂය බැගින් නාමික අගයකට ගණනය කරලා ගෙවන්න එකඟ වුණා. අපට ඒකටත් සල්ලි නෑ. ඒත්, අපේ දුප්පත් ස්ථාවර තැන්පතුවක් තියෙනවා. ලක්ෂ විස්සක විතර. 2008 ඉඳලා ලක්ෂ 12ක් විතර ඒකෙන් අරන් ගෙවන්න පුළුවන් නිසා අපි එකඟ වුණා.’ ඔහු කීය.

සජිත් කැමති වෙලා
‘පහුගිය ආණ්ඩුවේ හිටපු සංස්කෘතික ඇමතිවරයා තමයි සජිත් ප්‍රේමදාස. ඔහුගේ ලේකම්වරයෙක් එක්ක සුදර්ශියේ ඉඩම අපට ලබාගැනීම සඳහා කැබිනට් පත්‍රිකාවක් හැදුවා. සජිත් ප්‍රේමදාස මහත්තයාට සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශයේ කටයුතුවලට මැදිහත් වෙන්න බැරි තරම් පක්ෂය ඇතුළේ වැඩ තිබුණා. අපේක්ෂකත්වය ගැනීම, ඡන්ද සටන ආදිය. ඔහුගේ අමාත්‍යාංශයේ වෙනත් වැඩ පවා තිබුණා. එහෙම තිබියදීත් ඒ කාලයේ කැබිනට් පත්‍රිකාවක් පවා හැදුවා. ජනාධිපතිවරණය සජිත් ප්‍රේමදාස දිනුවානම් සංස්කෘතික ඇමතිවරයාට අත්සන දාලා කැබිනට් එකට ඉදිරිපත් කරන්න විතරයි තිබුණේ.’ ලක්ෂ්මන් විස්තර කළේය.
කෙසේ වෙතත් ආණ්ඩුව මාරු විය. කලින් ආණ්ඩුව කාලයේ කැබිනට් පත්‍රිකාව අනුව කටයුතු කිරීමට වත්මන් ආණ්ඩුව කැමැත්තක් දක්වා තිබුණේ නැත.

අලුත් ආණ්ඩුව
‘පොහොට්ටුව දින්නාම මුලින්ම සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශයට ලේකම් විදියට පත් වුණේ බන්දුල හරිස්චන්ද්‍ර කියලා මහත්මයෙක්. එතුමා අපි එක්ක අයිතිය නිරවුල් කරන්නට කතාබහ කරමින් හිටියා.’
පෙර ආණ්ඩුවේ තීන්දු ක්‍රියාත්මක කරන්නට අලුත් ආණ්ඩු අදිමදි කරයි. ඒ නිසා අමුතුවෙන් කැබිනට් පත්‍රිකාවක් හදන්නට එම ලේකම්වරයා කටයුතු අරඹා තිබුණි.
2020 ජුලි 17 වැනිදා බුද්ධ ශාසන, සංස්කෘතික සහ ආගමික කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් (බන්දුල හරිස්චන්ද්‍ර) වෙනුවට එහි සහකාර ලේකම් ඩබ්.එම්.ටී.යු. විජේරත්න ඉඩම කොමසාරිස් ජෙනරාල්වරයා වෙත ලිපියක් යවා තිබුණි.
‘කොළඹ 07 බෞද්ධාලෝක මාවත අංක 375 දරණ ස්ථානයේ පිහිටි සිංහල සංස්කෘතික ආයතන භූමිය සම්බන්ධවයි’ යනුවෙන් එහි සිරස්තලය යෙදී තිබුණි. ලිපියේ මෙසේ තිබුණි.
‘සිංහල සංස්කෘති ආයතන භූමිය නාමික අගයක් මත සහනදායී බදු පදනමක් යටතේ එම ආයතනය වෙත බදු ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය අමාත්‍ය මණ්ඩල පත්‍රිකාවක් සකස් කිරීමට එම ආයතනය සමඟ සාකච්ඡා කරමින් පවතින බව කාරුණිකව දන්වමි.
තවද එම ආයතනය පිහිටි ඉඩමට අදාලව ගෙවිය යුතු හිඟ මුදල වන රුපියල් මිලියන 83.41ක මුදල සම්බන්ධයෙන් අධ්‍යනය කොට එම මුදල ගෙවීමට සහනදායී ක්‍රමයවේදයක් හඳුනාගැනීම සඳහා පහත සඳහන් ආයතනවලින් සැදුම්ලත් කමිටුවක් මෙම අමාත්‍ය මණ්ඩල සන්දේශය සඳහා ඇතුළත් කරන බවද දන්වමි.’
එම ලිපියේ සඳහන් ආයතන 07 වන්නේ පළාත් පාලන හා පළාත් සභා අමාත්‍යාංශය, බුද්ධශාසන සංස්කෘතික හා ආගමික කටයුතු අමාත්‍යාංශය, පළාත් ඉඩම් කොමසාරිස් දෙපාර්තමේන්තුව, නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව, බස්නාහිර පළාත් ප්‍රධාන ලේකම් කාර්යාලය, තිඹිරිගස්යාය ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලය, සිංහල සංස්කෘති ආයතනය යන ඒවාය. බදු ගෙවිමේ ප්‍රශ්නය විසඳාගන්නට එම ආයතන හත යෝජනා කර තිබුණි.
ඒ අනුව වත්මන් ආණ්ඩුව පෙර කැබිනට් පත්‍රිකාව අමතක කළත්, සුදර්ශියේ අයිතිය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය නිරවුල් කිරීමට කටයුතු කරමින් සිටි බව පෙනේ.

වියත් ලේකම්
එහෙත් මහමැතිවරණයෙන් පසු බුද්ධශාසන, ආගමික හා සංස්කෘතික කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා ලෙස පත් වූ, වියත්මග සංවිධානයේ සාමාජිකයෙක්ද වන මහාචාර්ය කපිල ගුණවර්ධන සිය ස්වරය වෙනස් කර තිබේ. සුදර්ශිය රැකගැනීමට පෙත්සම් අත්සන් කිරීමට සිදුව ඇත්තේ ඒ හදිසි වෙනස්කම නිසාය.
‘මහාචාර්ය කපිල ගුණවර්ධන මහතා එක්ක සාකච්ඡා වට දෙකයි තිබුණේ. පළවැනි සාකච්ඡාවේදීම එතුමා කීවා කොළඹ තැනක් කිව්වොත් දෙන්න පුළුවන් කියලා මීට කලින් තීන්දු කරලා තිබුණා. ඒ නිසා, සුදර්ශියේ අය අනවසර පදිංචිකරුවන් බව. මම ඒකට තදබල ලෙස විරුද්ධ වෙමින් කීවා එහෙම වෙන්න දෙන්න බෑ කියලා. මේක කලාකරුවන්ට කරන ද්‍රෝහීකමක් බව කීවා. අපට බය ඇති වුණේ ලේකම්වරයාගේ මේ වෙනස නිසා. මට හිතෙන විදියට ඉඩමේ අයිතිය නිරවුල් කරන්න එපා කියලා අදිසි බලපෑමක් තියෙනවා.
අභාවප්‍රාප්ත මියුරි සමරසිංහ මහත්මිය වෙනුවෙන් සුදර්ශියේ බණක් තිබුණා. ඒ බණ ඉවරවෙලා එතැන හිටපු ඩයනා ගමගේ මන්ත්‍රීවරිය මයික් එක අතට අරගෙන කතා කළා. ඇය ඒ වෙලාවේ කීවා සුදර්ශිය පවරාගන්න බව අගමැතිතුමා ඇයට කිව්ව බව. මම නැගිටලා මයික් එක අරගෙන කීවා මේක කරන්න දෙන්නේ නෑ කියලා. ඒකෙන් තමයි අපි ඉක්මනින් විදුර වික්‍රමනායක රාජ්‍ය ඇමතිවරයාටත් ලියුමක් දුන්නේ. මේ ගැන අගමැතිවරයා එක්කත් සාකච්ඡාවක් ඉල්ලුවේ. විදුර ඇමතිවරයා කීවේ බයවෙන්න එපා, ඉඩමේ අයිතිය අපට දෙනවා කියලා.’

දූෂණ චෝදනා
සුදර්ශියේ නිලධාරීන් දූෂිත බවට එල්ලෙවන චෝදනා ගැනත් අපිද ලක්ෂ්මන් මෙන්ඩිස් මහතාගෙන් විමසුවෙමු.
‘කලින් හිටපු නිලධාරී මණ්ඩලවලට එහෙම චෝදනා තියෙනවා. අපි නිලවරණයට ඉදිරිපත්වෙලා අලුතින් බලයට පත්වෙලා ඉන්නවා. මම මේ නිලධාරී මණ්ඩලයට තරග කරලා නෑ. මට පිටකොටුවේ ව්‍යාපාරයක් තියෙනවා. පොල්හේන්ගොඩ ගෙදර. හැමදාම යන ගමන් මෙතැනට ඇවිත් තේ එකක් බොමින් කතා කරගෙන හිටියා. එතකොට මේ ආයතනය මීට වඩා දියුණු කරලා ගන්න පුළුවන් කියලා කට්ටිය අතරේ කතා වුණ හින්දයි අපි ඉදිරිපත් වුණේ.
ගොඩනැගිල්ලේ ඉඳන් තිඹිරිගස්යායේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලයට රුපියල් දෙදාස් ගාණක ත්‍රීවීල් ගාස්තු ගත්ත නිලධාරීන් ඉඳලා තියෙනවා. ඒත්, අපි පත්වෙලා මෙතෙක් කාලෙකට ගමන් ගාස්තු අරන් නෑ. ඔය හැම සාකච්ඡාවකටම ගියේ අපේ වියදමෙන්.‘

අලුත් අනාගතයක්
එලෙස පත් වූ නිලධාරී මණ්ඩලය සැලසුම් කරමින් සිටියේ මෙම ආයතනය තරුණ කලාකරුවන්ගේ පරිහරණයට සුදුසු ආකාරයට දියුණු කිරීමටය.
‘අපි සුදර්ශි කලා ශිල්ප ශාලිකාව කියලා අධ්‍යාපන වැඩසටහන් ඇතුළත් ව්‍යාපෘතියක් සඳහා සැලසුම් සකස් කරමින් ඉන්නවා. කාලයක් තිස්සේ ඒ සැලසුම සකස් කළා. ඒක ඉදිරියේදී එළිදැක්වීමටත් අපි බලාපොරොත්තු වෙනවා. චිත්‍රපටි බලන්න පසුබිම හදන්න සූදානම් වෙනවා.’
සුදර්ශිය කලාකරුවන්ට දෙනු ඇතිද? වෙනත් ව්‍යාපාරිකයෙකුට දෙනු ඇතිද? චීනයට දෙනු ඇතිද? ඉඩමේ අයිතිය නිරවුල් නොකර ඉදිරියටත් පවතීවිද? යන කාරණා ඇත්තේ සංස්කෘතික ඇමතිවරයාද වන අග්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂ, ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සහ කැබිනට් මණ්ඩලය අතේය. මෙය අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන්ගේ මට්ටමෙන් එහා ගිය, ආණ්ඩුවේ ඉහළම නායකයන්ගේ කැමැත්ත මත තීන්දු ගත යුතු ගැටලුවක් බව කලාකරුවන්ද දනී.
මීට පෙර සතියක අනිද්දා පුවත්පතෙන් හෙළිදරව් කළ ආකාරයට නාගරික සංවර්ධන අධිකාරියට සංවර්ධනය සඳහා ඉඩකඩම් රැසක් පවරාගැනීමට කැබිනට් පත්‍රිකාවක්ද ඉදිරිපත් කර ඇත. එහෙත් එම කැබිනට් පත්‍රිකාවේ සුදර්ශියේ ඉඩම ගැන නැත. ඒ අනුව ‘දැනටමත් සුදර්ශිය දීලා ඉවරයි’ වැනි කතා ළිඳ ළඟ සංගමයේ කතා පමණි. එක්ව ඉල්ලීම් කළොත් කලාකරුවන්ට සුදර්ශිය බේරාගත හැක.■

වත්මන් ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ අසාර්ථකභාවය නිසා අතිබහුතර සිංහල ජාතිකයන් පමණක් නැවත ජනාධිපතිවරණයක් දිනන්නට අවශ්‍ය තරම් බහුතර ඡන්දයක් ඔහුට දෙන්නේ නැත. එවැනි පසුබිමක ඔහුගේ අනාගත බල අවශ්‍යතාවලට ගැළපෙන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා යෝජනාවලියක් පිවිතුරු හෙළ උරුමය ඉදිරිපත් කර ඇත.

පසුගිය සතියේ අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිළ නායකත්වය දරන පිවිතුරු හෙළ උරුමයේ ව්‍යවස්ථා යෝජනා ප්‍රසිද්ධ කර තිබුණි. බොහෝ අය එයින් උපුටාගෙන තිබුණේ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජවාදී ජනරජය යන නම වෙනස් කිරීමට ඔහු කර තිබුණු යෝජනාව ගැනය. අනෙක් කතාව වුණේ මෙය ‘ජනාධිපතිගේ බලතල සීමා කරන’ යෝජනාවලියක් බවය.
පවතින පළාත් සභා ක්‍රමය අහෝසි කර, ප්‍රාදේශීය සභාවලින් නියෝජිතයන් පත් කරන ක්‍රමයක් ඇති කිරීම, පළාත් සභාවලින් පොලිස් බලතල හා ඉඩම් බලතල ඉවත් කිරීම ආදි යෝජනා ඉදිරිපත් කර ඇත. ඊට අමතරව ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණ සමඟ සන්ධානගත වී සිටින බොහෝ පක්ෂවල සාමාජිකයන් බොහෝ උනන්දුවෙන් ඉදිරිපත් කරන යෝජනාව වන ද්විත්ව පුරවැසියන්ට රජයේ ඉහළ තනතුරු දැරීමට ඉඩ නොදීමේ යෝජනාවද එහි ඇත.
මේවා පිවිතුරු හෙළ උරුමයේ යෝජනාවලින් බලාපොරොත්තු විය හැකි තත්වයන්ය. එහෙත් උනන්දුව අවුස්සන කාරණය වුණේ, ඔහු ඉදිරිපත් කළ යෝජනාවලියේ ජනාධිපති ක්‍රමය පිළිබඳ ඉදිරිපත් කර තිබුණු යෝජනාය. ඒ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය ශක්තිමත්ව පවත්වාගෙන යෑමට යෝජනා කරන උදය ගම්මන්පිළ වැනි නායකයෙකුගෙන් ආ ඇතැම් යෝජනා නිසාය.
එහෙත්, ඔහුගේ යෝජනාවල ආණ්ඩුවට අනාගතයේත් බලය රඳවාගැනීමට උදව් වන අපූරු යෝජනාවලියක් බව විමසිල්ලෙන් බලන විට පෙනේ. විශේෂයෙන්ම එම යෝජනාවලියෙන් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාට නැවත ජනාධිපති වීමට ඉඩකඩ විවර වේ.
අවශ්‍ය පදමට ජනතාව සතුටු කරන්නටත්, තමන්ගේ බල අවශ්‍යතා සපුරාගන්නටත් එම යෝජනාවලිය හොඳන් ගැළපේ. ඒ නිසා ඔහු ඉදිරිපත් කළ තීරණාත්මක යෝජනා වත්මන් ආණ්ඩුවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතකට ඇතුළත් වුණොත් පුදුම නොවිය යුතුය.

ජනපතිට සීමා
අප පෙර කී පරිදි මෙම යෝජනාවලිය විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය පිළිබඳ දැනට ඇති රටේ ප්‍රකට අදහස්වලට පිළිතුරු සපයමින් ආරම්භ කර ඇත. බැලූ බැල්මට විධායක ජනාධිපතිගේ බලය සීමා කරන බව පෙන්වන යෝජනා ඇත්තේ ඒ නිසාය. එහි මෙසේ සඳහන්ය.
‘ශ්‍රී ලංකාව වැනි..’ ‘..රටකට වඩාත් ගැළපෙන්නේ දේශපාලන ස්ථාවරත්වය ගෙන එන විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයයි. එසේ වුවද ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුතු අතර ජනාධිතිවරයාගේ තීරණ අධිකරණය ඉදිරියේ අභියෝගයට ලක් කිරීමට හැකි විය යුතුය.’
‘ජනාධිපතිවරයාට නීතිය හමුවේ පූර්ණ මුක්තියක් හිමි නොවිය යුතු අතර පුරවැසියන්ට ජනාධිපතිවරයාගේ තීරණ අභියෝගයට ලක් කළ හැකි ක්‍රමයක් ව්‍යවස්ථාවට අන්තර්ගත විය යුතුය. ’
ජනාධිපතිවරයාගේ ක්‍රියා කලාපයන් අධිකරණයේදී අභියෝගයට ලක් කිරීමට හැකි වීම විධායක ජනාධිපතිගේ බලය සීමා කරන වැදගත් යෝජනාවකි.
එහෙත්, අධිකරණයේ පත්කිරීම් කරන්නේ ජනාධිපතිවරයාම නම්, ස්වාධීන කොමිෂන් සභා වැනි ක්‍රමවලින් එය සීමා වී නොමැති නම් අධිකරණයේදී ජනාධිපතිවරයාගේ ක්‍රියා අභියෝගයට ලක් කිරීමෙන් සැබෑ යහපතක් නැත. සියලු ප්‍රධාන තනතුරු පත් කිරීම සහ තීන්දු ගැනීම සඳහා දැනට තිබෙන අධික බලතල ජනාධිපතිවරයාට හිමි නම්, ප්‍රායෝගිකව ජනාධිපතිවරයා අභියෝගය ලක් කරන අවස්ථා සීමා විය හැක.

පාර්ලිමේන්තුවට වගකීම
ජනාධිපති ධුරය පාර්ලිමේන්තුවට වගකියන තනතුරක් කිරීම සඳහා 17 වන සංශෝධනයෙන් හා 19 වන සංශෝධනයෙන් හඳුන්වාදුන් යෝජනා අතරින් ප්‍රමුඛ වන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවය. පාර්ලිමේන්තුවේ සාමාජිකයන් නියෝජනය කරන එම ආයතනය ජනාධිපතිවරයාගේ පත් කිරීම් ආදිය නැවත පරීක්ෂා කර අනුමැතිය ලබාදෙයි. එවැනි ක්‍රම අහෝසි කිරීමට උදය ගම්මන්පිළ ඇමතිවරයාත් ක්‍රියාකාරීව සහයෝගය දුන්නේය. එහෙත් පිවිතුරු හෙළ උරුමයේ යෝජනාවලියේ පාර්ලිමේන්තුවට වගකියන ජනාධිපතිවරයෙක් යෝජනා කරයි.
‘ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තු කමිටු ඉදිරියට කැඳවා ඔහුගේ තීරණ සහ ක්‍රියාකලාපය පිළිබඳ ප්‍රශ්න කිරීමට හැකි විය යුතුය. එමෙන්ම මාස හයකට වරක් ජනාධිපතිවරයාගේ තීරණ සහ ක්‍රියා කලාපය පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තු විවාදයක් පැවැත්විය යුතු අතර එහි පිළිතුරු කතාව කරමින් ජනාධිපතිවරයාද එකී විවාදයට සහභාගි විය යුතුය. ජනාධිපති කටයුතු පිළිබඳ නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරයෙකු සිටිය යුතු අතර ඔහු ජනාධිපති සහ පාර්ලිමේන්තුව අතර සම්බන්ධය මෙන්ම ජනාධිපතිගේ කටයුතු පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තුවේදී මන්ත්‍රීවරුන් නගන ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු සැපයීමද කළ යුතුය.’
මෙම යෝජනාවේත් වරදක් නැත. ජනාධිපති පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණීම, විවාදවලදී පිළිතුරු සැපයීම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක තිබිය යුතු යහපත් අංගයකි.
පෙර කී යෝජනා දෙකම නරක යෝජනා යැයි අපි නොකියමු. ව්‍යවස්ථාවක නොතිබිය යුතු යෝජනායැයි අපි නොකියමු. වඩාත් නිවැරදිව කීවොත් ඔය යෝජනා දෙකම ව්‍යවස්ථාවක තිබීම ඉතා යහපත්ය. එහෙත්, ඉහත යෝජනාවල ප්‍රායෝගිකව වැදගත්කමක් ඇත්තේ ඒ ව්‍යවස්ථාවේ අනෙකුත් දේවල් සමඟ එක් වූ විටය. ඔය වගන්තිවලින් පමණක් ජනාධිපති පාර්ලිමේන්තුවට සහ නීතියට වගකියන්නේ නැත.
අප අනුමාන කරන්නේ ඕවා නව ව්‍යවස්ථා යෝජනා ගැන ‘සිරස්තල’ පමණක් බවය. ජනාධිපති තනතුර අධිකරණයටත් පාර්ලිමේන්තුවටත් වගකියන තනතුරක් බවට පත් කළේයැයි ‘කයිවාරු’ ගසන්නට ඔය යෝජනා සුදුසුය.

මැතිවරණ ක්‍රමය
ඔහුගේ යෝජනාවලින් ස්ථාවර ආණ්ඩු පත් නොවීමේ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් යෝජනා කර ඇත.
‘පවතින මැතිවරණ ක්‍රමය තුළ ස්ථාවර ආණ්ඩුවක් බිහි කරගැනීම සඳහා දිස්ත්‍රික්කයෙන් ජයග්‍රහණය කරන පක්ෂයට එක් ප්‍රසාද මන්ත්‍රී ධුරයක් ලබාදී ඇතත් විවිධ දිස්ත්‍රික්ක ජයග්‍රහණය කරන්නේ විවිධ දේශපාලන පක්ෂ බැවින් එකී ක්‍රමය ස්ථාවර ආණ්ඩුවක් බිහි කිරීමට අසමත් වී ඇත.
1989, 2010 සහ 2020 යන සුවිශේෂ අවස්ථාවන්හි හැර සෑම මැතිවරණයකදීම ජයග්‍රහණය කරන පක්ෂ ලබාගෙන ඇත්තේ මන්ත්‍රීධුර 105ත් 109ත් අතර ගණනකි. පාර්ලිමේන්තුවේ සාමාන්‍ය බහුතරය වන්නේ මන්ත්‍රීධුර 113කි. එබැවින් අස්ථාවර පාර්ලිමේන්තු බිහිවීමට විසඳුමක් ලෙස පිවිතුරු හෙළ උරුමය යෝජනා කරන්නේ දිස්ත්‍රික් ප්‍රසාද මන්ත්‍රීධුර අහෝසි කර යම් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක ජයග්‍රහණය ලබන පක්ෂයට ජාතික මට්ටමෙන් ප්‍රසාද මන්ත්‍රීධුර 10ක් ලබාදෙන ලෙසයි.’
ආණ්ඩුවකට සරල බහුතරයකින් බලය ලබාගැනීමේ හැකියාව ලැබෙන ආකාරයට මැතිවරණ ක්‍රමය වෙනස් කළ යුතු බව ලංකාවේ ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ එකඟ වූ කාරණයකි. ඒ නිසා ජාතික මට්ටමෙන් ප්‍රසාද මන්ත්‍රීධුර ලබාදීමේ යෝජනාව ගැන මහා විවේචනයක් නැත. විශේෂයෙන්ම දිස්ත්‍රික් මට්ටමෙන් ප්‍රසාද මන්ත්‍රීධුර ලබාදුන්නේත් බහුතරය හිමි පක්ෂයට බලය තහවුරු කරගැනීමේ පහසුවටය.

සැඟවූ රහස
අප කලින් සඳහන් කළ යෝජනාවෙන් එක් පක්ෂයකට පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයකදී එක් පක්ෂයකට සරල බහුතරය ලබාදෙන්නට යෝජනා කළේය. මේ ව්‍යවස්ථා යෝජනාවලියේ වටිනාම කොටස් දෙක එන්නේ ඊළඟටය.
‘ජනාධිපතිවරයා ඍජුවම තෝරා ගැනීම වෙනුවට පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ ප්‍රතිඵල මත ජනාධිපති තෝරාගැනීම කළ යුතුය. එවිට ජනාධිපතිවරණයට වැය වන දැවැන්ත මහජන මුදල්ද ඉතිරි වනු ඇත.
පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වන සෑම පක්ෂයක්ම ජනාධිපති අපේක්ෂකයෙකු නම් කළ යුතු අතර පාර්ලිමේන්තුව විසින් ජනාධිපති ලෙස තෝරාගන්නා මන්ත්‍රීවරයා සිය මන්ත්‍රීධුරයෙන් ඉල්ලා අස් විය යුතුය.’
ලොව පුරා විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයට පක්ෂ උදවිය වැඩිපුරම ආරක්ෂා කරගන්නට උත්සාහ කරන්නේ ජනාධිපතිගේ පත්වීමේ ක්‍රමවේදයයි. වෙනම මැතිවරණයකින් බලයට පත් වීම ප්‍රායෝගිකව ජනාධිපතිවරයෙකු ශක්තිමත් කරයි. ජනාධිපතිගේ යම් බලතල අඩු කළත්, ජනාධිපතිවරණ ක්‍රමය පවත්වාගැනීමට ඔවුහු කැමැත්තක් දක්වති. විධායක ජනාධිපතිගේ බලය දුර්වල කරමින් පාර්ලිමේන්තු බලය ශක්තිමත් කිරීමට යෝජනා කරන අය ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතර කැමැත්තෙන් හෝ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී පත් කරගැනීමට යෝජනා කරති.
පසුගිය පාර්ලිමේන්තුව කාලයේ ක්‍රියාත්මක කළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මෙහෙයුම් කමිටුව වෙත විවිධ පක්ෂ තම ව්‍යවස්ථා යෝජනා ඉදිරිපත් කර තිබුණි. එහිදී දෙමළ ජාතික සන්ධානය විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට එකඟ විය. එහෙත්, ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොංග්‍රසය, දෙමළ ප්‍රගතිශීලී සන්ධානය ඇතුළු කණ්ඩායම් කීවේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය බලතල අඩු කර පවත්වාගත යුතු බවය. ඒ ජනාධිපතිවරණයකදී ජනාධිපතිවරයාට සිංහල ඡන්දවලින් පමණක් සීයට 50කට වැඩි ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබාගැනීමට නොහැකි නිසාය. එම නිසා විධායක ජනාධිපති තනතුර සුළුතර ජනවර්ග ආරක්ෂා කරන බව ඔවුන්ගේ අනුමානය විය. එහෙත්, එම යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසු පැවති පළමු ජනාධිතිවරණයෙන්ම ඒ මතය බොරුවක් විය. සිංහලයන් අවශ්‍ය පදමට බියට පත් කිරීමෙන් පසු, බහුතරය ගත හැකි බව පෙන්වීය.
එහෙත්, රහස මේකය. පෙර කී පක්ෂවල අදහස අර්ධ වශයෙන් සැබෑවක් වීමය. සිංහලයන් බයට පත් කොට පසුගිය ජනාධිපතිවරණය ජය ගත්තත්, ඊළඟ ජනාධිපතිවරණය ජයගත නොහැකි බව ආණ්ඩුව දනී. වත්මන් ජනාධිපතිවරයාගේ අසමත්කම් නිසා ඔහුට සිංහල ජනතාව අතරින් බහුතරය ලබාගැනීමට හැකිවේද කියාවත් විශ්වාස නැත. වෙන අපේක්ෂකයෙකු ඉදිරිපත් කළත්, සිංහල ඡන්දවලින් පමණක් ජනාධිපතිවරණයක සීයට 50ක් ගත නොහැක. මේ කරුණ නිසාම මීට පෙර කළක් දෙමළ ජාතික සන්ධානය වැනි පක්ෂ ද විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයට කැමැත්තක් දැක්වීය.
සිංහල බහුතරයකින් පමණක් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක සරල බහුතරයක් ගැනීමට අවස්ථාවක් තිබේ. පෙර කී යෝජනාවලියේ හැටියට එක් එක් දිස්ත්‍රික්කවල වැඩිපුර ඡන්ද ලබාගන්නා පක්ෂවලට ප්‍රසාද ආසන නොලැබෙයි. ඒ වෙනුවට ප්‍රසාද ආසන ලැබෙන්නේ ජාතික මට්ටමෙන් ජයග්‍රාහී පක්ෂයටය. ඒ කියන්නේ උතුරු පළාතේ මෙන්ම නැගෙනහිර පළාතේ ප්‍රසාද ආසන ඒ ප්‍රදේශවල අතිබහුතරයක් ඡන්දය (දැන් දේශපාලන යථාර්ථය අනුව) ලබාගන්නා දෙමළ ජාතික සන්ධානයට අහිමි වෙයි. උතුරු-නැගෙනහිර බහුතර මතය කුමක් වුව, සිංහල බහුතරයක කැමැත්ත ලබන පක්ෂයට ජාතික මට්ටමෙන් ප්‍රසාද ආසන ලැබෙයි.
ප්‍රායෝගිකව විධායක ජනාධිපතිගෙන් සුළුතර ජනවර්ගවලට ආරක්ෂාවක් නොලැබුණු බව තේරුම් ගත් පසු දෙමළ ජාතික සන්ධානය එම ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට එකඟ විය. කෙසේ වෙතත් කිසිදු සුළුතර ජනවර්ගයක් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයකදී කොහේ හෝ (ප්‍රායෝගිකව කල්පනා කළොත් සිංහල බහුතරයක් සිටින) දිස්ත්‍රික්කයකින් තරග කරන අපේක්ෂකයෙකුට විධායක ජනාධිපති බලය ලබාදීමට එකඟ නොවනු ඇත.
යම් දේශපාලන පක්ෂයක් සුළුතර ඡන්ද සම්පූර්ණයෙන්ම අමතක කර, සිංහල ජනතාව අතරින් බහුතරයක ඡන්දය ගැනීමේ අරමුණෙන් දේශපාලනය කළත්, පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය ලබාගැනීමට අවස්ථාව ලබයි. එක් ආසනයකට තරග කරන එම පක්ෂයේ නායකයාට, අධිබලැති විධායක ජනාධිපති වීමට හැකියාව ලැබෙයි.

වාර ගණන
ඒ මදිවාට ජනාධිපතිවරයාගේ වාර ගණනට තිබුණු සීමා ඉවත් කර ඇත. හිනා යන කරුණක් වන්නේ ජනාධිපතිවරයෙකුගේ වාර ගණන මුලින්ම සීමා කළ ඇමෙරිකාව, එය කරන්නට එක් ප්‍රධාන හේතුවක් එම යෝජනාවලියේම සඳහන්ව තිබීමය.
‘ඇමෙරිකානු විධායක ජනාධිපති පත් වීම පදනම් කරගෙන ශ්‍රී ලංකාවේ ද ජනාධිපතිවරයාගේ වාර ගණන දෙකකට සීමා කර ඇත. එවැනි සීමාවක් ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් ඇති කළේ පළමු ජනාධිපති වාර 4ක් ජනාධිපති ධුරය දැරූ හෙයින් අනෙකුත් ජ්‍යෙෂ්ඨයන්ට අවස්ථාව අහිමි වූ බැවිනි. ජනාධිපතිවරයා තවදුරටත් තනතුරේ සිටිය යුතුදැයි තීරණය කළ යුත්තේ ජනතාව මිස ව්‍යවස්ථාව නොවේ. සිංගප්පූරුවේ අගමැති ලී ක්වාන් යූ සහ මැලේසියාවේ අගමැති මහතීර් මොහොමඩ් යන මහත්වරුන්ට දිගු කාලයක් තනතුරේ සිටිමින් රට තුළ දැවැන්ත විප්ලවයක් කළ හැකි වූයේ එම රටවල ආණ්ඩු ප්‍රධානී වන අගමැතිට තනතුර දැරීමේ වාර සීමාවක් නොමැති බැවිනි. ජනපති ධුරයට පැවති වාර සීමාව 18 වන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ඉවත් කළ විට ඊට එරෙහිව නැගුණු චෝදනාව වූයේ විධායක ජනාධිපති ධුරයේ සිටින අයෙකු මැතිවරණයකදී පරාජය කළ නොහැකි බැවින් ඒකාධිපතියෙකු බිහි වන බවයි. නමුත් 18 වන සංශෝධනයෙන් පසු පැවැත්වූ පළමු ජනාධිපතිවරණයෙන්ම තනතුරේ සිටි ජනාධිපති පරාජය වූ බැවින් එකී යෝජනාව පදනම් විරහිත බව පෙනිණි.’
මේ යෝජනාව ගැන අමුතුවෙන් විස්තර කරන්නේ කුමකටද? 18 වැනි සංශෝධනය එලෙසම තිබුණා නම් 2019 ජනාධිපතිවරණ අපේක්ෂකයා මහින්ද රාජපක්ෂ බව ටක්කෙට කිව හැක. ලී ක්වාන් යූ සහ මහතීර් මොහොමඩ් විධායක ජනාධිපතිවරුන් නොව අගමැතිවරුන්ය. ඔවුන් පවා අධික බලය මත රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සීමා කළ බව වෙනම කතා කළ යුතු චෝදනාය. ඇමෙරිකාවේ වාර දෙකක සීමාව ආවේ ජීවිතාන්තය දක්වා නැවත නැවතත් අධිබලැති ජනාධිපති තනතුරට ඉදිරිපත් වීමට හැකියාව ලැබුණොත් අධික බලයටම ආවේණික දූෂිත බව ඒ ධුරයට අරක් ගැනීමේ ඉඩකඩ නිසාය.
මේ යෝජනා කර ඇත්තේ අපේ රටේ ජාතිකවාදී දේශපාලනඥයන්ගේ අර්ථයෙන් ‘සිංහල බෞද්ධ’ නායකයෙකු සඳහා අපූරු ව්‍යවස්ථාවකි. ආණ්ඩුවේ නායකයන් මේ යෝජනාවලිය තෝරාගැනීමටත් ඉඩ ඇත.■

• මෙම කන්ටේනර් විවෘත කිරීම පිළිබඳ මෙහෙයුම සමහර මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත්තේ එය රේගු අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල් විශ්‍රාමික මේජර් ජෙනරාල් විජිත රවිප්‍රියගේ උපදෙස් මත රේගු නිවාරණ අධ්‍යක්ෂවරයාගේ මෙහෙයවීමෙන් සිදුකළ බවටය. නමුත් ඇත්ත එය නොවේ.

රේගු අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරයාගේ උපදෙස් මත සිදුකළ කන්ටේනර් විවෘත කිරීමකදී නීති විරෝධී වාහන අත්අඩංගුවට ගැනීමක් ගැන මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත. එහි ඇත්ත එයමද?

වාහන අමතර කොටස් කියා ආනයනය කරන ලද කන්ටේනර් හතරක තිබූ වාහන කිහිපයක් එම කන්ටේනර් විවෘත කිරීමේදී රේගු නිවාරණ අංශය සොයාගෙන තිබෙන බවට මාධය වාර්තා පලවී තිබේ. මෙම මාධ්‍ය වාර්තාවල ඇති විශේෂත්වය වන්නේ එම කන්ටේනර් ආනයනය කරන ලද සමාගමේ හෝ එහි හිමිකරුගේ නම සඳහන් නොකරන්නට වගබලා ගැනීමය. ඊට ස්ථීර හේතුව පැහැදිලි නැතත් අනුමාන කළ හැකි හේතුවක් තිබේ. ඒ මෙම හිමිකරු මේ ආකාරයට ආනයනය කරන ලියාපදිංචි නොකරන ලද වාහන මාධ්‍යවේදීන් හෝ ඒවාහි කර්තෘවරුන් භාවිතා කරන නිසා විය හැකිය. මන්ද මේ ආකාරයට හොරෙන් ගෙන්වා ලියාපදිංචි නොකරන ලද වාහන දේශපාලනඥයින් ඇතුළු විනිසුරුවන් දක්වා සමාජයේ ඉහළ පුද්ගලයින් භාවිතා කරමින් සිටීම ඊට හේතුවය.
ලියුම්කරුගේ දැනුමේ හැටියට මේ ආකාරයට හොර පාරෙන් ආනයනය කර එකලස් කරන ලදැයි කියා විකුණා ඇති, තවම ලියාපදිංචිය කර ගැනීමට නොහැකව ඇති වාහන සංඛ්‍යාව 100කට අධිකය. මීට පෙර විකුණු එවැනි වාහන වරින්වර ලියාපදිංචි කර ඇතත් එම ලියාපදිංචි කිරීම් සිදුවූයේ දේශපාලනඥයින් හා රජයේ ඉහළ නිළධාරින් එම ආනයනකරු සමඟ නීත්‍යානුකූල නොවන ආකාරයට අධිකරණයේ එකඟතාවලට ඒමේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්ය. එම එකඟතාවලට අධිකරණයද සමහර අවස්ථාවල අනුමැතිය දීම පුදුම සහගතය.
ඉහත සඳහන් සිද්ධියට සම්බන්ධ වාහන ආනයනකරු මිනුවන්ගොඩ වෙහිකල්ස් ලංකා සමාගමය. එහි හිමිකරු හර්ෂ ප්‍රභාත්ද සිල්වාය. අප පසුගිය පෙබරවාරි 07 දින ලියූ ‘බොරු අල්ලස බොරු කළ කනකසබේ නඩු තීන්දුව’ නම් ලිපියට අදාල අල්ලස් නඩුවේ රේගු නිවාරණ අංශයේ හිටපු අධ්‍යක්ෂ කනකසබේ රන්ජන්ට එරෙහිව අල්ලස් චෝදනාවක් නිර්මාණය කළ පුද්ගලයාය.(එම අල්ලස් චෝදනාවෙන් කනකසබේ රන්ජන්ව මහාධිකරණය නිදහස් කළේය)
වාහන එකලස් කිරීම සඳහා යැයි කියමින් භාවිතා කරන ලද වාහන කොටස් ආනයනය කිරීම නීති විරෝධි බවට හා ඒ ආකාරයෙන් වාහන එකලස් කිරීමට ඔහුට නීත්‍යානුකූල අවසරයක් නැති බවට අධිකරණය මීට පෙර තීරණය කර ඇත. එහෙත් ඒ ආකාරයේ ආනයනයන් නම් නැවතී නැත.
මෙම ලිපියට නිමිත්ත වන SEAU 8660180 “MSKU 1506112″ PONU 7584540” HASU 4411270 කන්ටේනර් 04 රඳවා ගන්නේ 2019 වර්ෂයේ පෙබරවාරියේදීය. එම රඳවා ගැනීමට පෙර එම ආනයනකරුට අයත් කන්ටේනර් 08ක් 2013 දී රඳවා ගන්නා අතර ඉන් 05ක් පරික්ෂා කිරීමකින් තොරව තවමත් රේගු භාරයේ ඇත. එම අවස්ථාවේ රඳවාගත් කන්ටේනර්වලින් 03ක් පමණක් පරික්ෂා කිරීමේදී එවක සිටි රේගු අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරයා එම පරීක්ෂණ නතර කරන ලෙස නියෝග කර ඇත. අදටත් එම පරික්ෂණ සිදුවී නැත.
මෙම කන්ටේනර් 04 රඳවා ගැනීමේ සිදුවීමට පෙර මෙම ආනයනකරු සම්බන්ධ ආසන්නතම සිදුවීම වශයෙන් වාර්තා වී තිබුනේ රේගුව හා පොලීසියේ වළාන දූෂණ මර්ධන ඒකකය 2017 දෙසැම්බර් 31 දින එම ආනයනකරුගේ වාහන අංගනය වටලා ලියාපදිංචි නොකරන ලද වාහන 54ක් අත්අඩංගුවට ගැනීමය. එම වාහනවලින් 26ක් පරීක්ෂණ සඳහා වැටලීම් කණ්ඩායම රේගු පරිශ්‍රයන් වෙත ගෙනැවිත් තිබූ අතර ඉතිරි වාහන 28 වෙහිකල්ස් ලංකා අංගනයේම සීල් තබා තිබේ. එහෙත් එම පරික්ෂණ අතර කරන ලද සොයා බැලීමේදී අනාවරණය වී තිබුනේ එම වාහනවලින් 18ක් සීල් කඩා අස්ථාන ගතකර ඇති බවය. මේ සම්බන්ධයෙන් මිනුවන්ගොඩ මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණයට රේගුව හා පොලීසිය කරුණු වාර්තා කර තිබූ අතර මාස හයකට පසු ඒ සම්බන්ධයෙන් තීන්දුවක් ලබාදීමට මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණය නීතිපතිවරයාට යොමුකර ඇතත් මෙතෙක් ඒ සම්බන්ධයෙන් කිසිඳු දැනුම්දීමක් ලැබී නැත. එම නඩුව ඇත්තේ බහා තබාය. ලියාපදිංචි නොකරන ලද එම වාහනවල වටිනාකම රුපියල් මිලියන 270ක් පමණ වේ යැයි කියනු ලැබේ.
මෙම කන්ටේනර් හතර පරික්ෂා කිරීම සඳහා රඳවා ගැනීමෙන් පසු එම පරික්ෂා කිරීම් අවස්ථාවලට සහභාගි වන ලෙස දිගින් දිගටම කරන ලද දැනුම් දීම් ආනයනකරු මඟහැර තිබුණී. මෙම කන්ටේනර් රඳවා ගෙන පරික්ෂා කිරීමට හේතුවී තිබුනේ ඒවා සම්බන්ධයෙන් රේගුවට ලබාදුන් ආනයන ලියවිලිවල වාහන අමතර කොටස් වශයෙන් සඳහන් වීමත්, නැව්භාර පත්‍රවල වාහන ඇති බවට සඳහන් වීමත් යන හේතුය. ඉන්පසු ආනයනකරුගේ ඉල්ලීම වී තිබුනේ එම කන්ටේනර් ඔහුගේ අංගනයට ගෙන ගොස් විවෘත කිරීමට ඉඩ දෙන ලෙසය. එම ඉල්ලීමම නීති විරෝධි එකකි. මන්ද පරීක්ෂණ සඳහා රඳවා ගත් කන්ටේනර් රේගු පරිශ්‍ර වලින් පිටත පරික්ෂාවට ලක් නොකිරීම ඊට හේතුවය.
එහෙත් වත්මන් ආණ්ඩුව බලයට පත්වීමෙන් පසු රේගුවේ ප්‍රධානියා වශයෙන් පත්කරන ලද විශ්‍රාමික මේජර් ජෙනරාල් විජිත රවිප්‍රිය ඒවා ආනයනකරුගේ අංගනයට රැගෙන යෑමට අවසර ලබාදෙන අතර එම නීති විරෝධි නියෝගය වළක්වා ගැනීමට හැකිවන්නේ පරික්ෂා කිරීම සඳහා එම කන්ටේනර් රඳවා ගන්නා සහකාර රේගු අධිකාරි ඩබ්ලිව්එම්ආර්පී විජේකෝන් ඊට විරුද්ධව අංක 260/2020 යටතේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සමක් ගොනු කිරීම මඟින්ය. එම පෙත්සමෙන් පෙන්වාදී තිබුනේ මෙම කන්ටේනර් මුදා හැරීම මඟින් රුපියල් මිලියන ගණනාවක ආදායමක් රජයට අහිමි වන බවය. මුලින්ම එම පෙත්සම 2020 සැප්තැම්බර් 24 කැඳවා ඇති අතර නැවත 2021 ජනවාරි 20 දින කැඳවා ඇත. එම කැඳවුම් දිනවලදී පෙත්සම්කාර පාර්ශවය අධිකරණයට කරුණු ඉදිරිපත් කරමින් සඳහන් කර ඇත්තේ රඳවා ගත් මෙම කන්ටේනර් විවෘත කර ඒ තුළ ඇත්තේ කුමක්දැයි පරික්ෂා කර බැලිය යුතු බවත් එය ප්‍රමාද කරමින් පවතින බවත්ය.
නමුත් හාස්‍යයට කාරණය වන්නේ මෙම කන්ටේනර් විවෘත කිරීම පිළිබඳ මෙහෙයුම සමහර මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත්තේ එය රේගු අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල් විශ්‍රාමික මේජර් ජෙනරාල් විජිත රවිප්‍රියගේ උපදෙස් මත රේගු නිවාරණ අධ්‍යක්ෂවරයාගේ මෙහෙයවීමෙන් සිදුකළ බවටය. නමුත් ඇත්ත එය නොවේ.
මෙම මුලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම නැවත පෙබරවාරි 11 වැනිදා කැඳවීමට නියමිතව තිබුන අතර ඊට පෙර පෙරවාරි 09 වැනිදා රේගු අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරයා මෙම කන්ටේනර් විවෘත කරන්නේ අධිකරණයෙන් බේරීම සඳහාය. එහෙත් තවමත් එම කන්ටේනර් තුළ ඇත්තේ හරියටම කුමක්දැයි පරික්ෂා කර බලා ඉන්වෙන්ටි්‍ර ගතකර නැත. මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත්තේ එම කන්ටේනර් විවෘත කළ විට බාහිරට පෙනෙන වාහන 09ක් ගැන තොරතුරු පමණය. එම වාහන 09 වටිනාකම රුපියල් මිලියන 200ක් පමණ වේයැයි කියනු ලැබේ. අඩි 40ක දිගකින් යුත් කන්ටේනර් තුළ පිටතට නොපෙනෙන වාහන මෙන්ම තවත් දේ ඇති බවට රේගු නිලධාරින් අනුමාන කරයි. එම අනුමාන තහවුරු කිරීම සඳහා රේගු අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල් වරයා එම කන්ටේනර් සම්පූර්ණයෙන් පරික්ෂා කරන්නේ කවදාදැයි අපි අවදියෙන් සිටිමු.■