• නෙට්ෆ්ලික්ස් යනු එහි ගබඩා කර ඇති චිත්‍රපට ඇතුළු රූපවාහිනී කතා මාලා මාර්ගගත ආකාරයට මූල්‍යමය පදනම යටතේ ලබා ගත හැකි ගෝලීය මට්ටමින් ක්‍රියාත්මක වන ප්‍රමුඛතම ඇමෙරිකානු ආයතනයකි. 1997 දී ඇමෙරිකාවේ කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තයේ, ස්කොට්ස් විලේහිදී නෙට්ෆ්ලික්ස් ආරම්භ කෙරුණේ රීඩ් හස්ටින්ස් සහ මාක් රැන්ඩොල්ෆ්ගේ මූලිකත්වයෙනි. එය 2021 ජනවාරියේදී ග්‍රාහකයන් මිලියන 208ක් ගොනු කරගෙන ඇත්තේ ඇමෙරිකානුවන් මිලියන 78ක්ද ඇතුළත්වය. නෙට්ෆ්ලික්ස් සහ ලාංකික සිනමාවේ අනාගතය
• පිළිබඳ සිනමාවේදී වින්දන ආරියවංශ සමඟ කතා කළේ, හොලිවුඩ් සිනමාව පිළිබඳ ඔහු ලබා ඇති වසර ගණනාවක අත්දැකීම් සමඟ ලාංකීය සිනමාවේ ඇති අනුභූතීන්ද එකට කැටි කොට ගත හැකි හෙයිනි.

■ පවිත්‍රා රූපසිංහ

නෙට්ෆ්ලික්ස් ලෝකයේ ඒකාධිකාරයක් තනා ඇති බව කියැවෙනවා. එහි සත්‍ය අසත්‍යතාව කුමක්ද?
නෙට්ෆ්ලික්ස් අද වන විට පන්සිය ගුණයකින් දියුණු වුණු ව්‍යාපාරයක්. කොවිඩ් වසංගතය සමයේ නෙට්ෆ්ලික්ස් භාවිතය හේතුවෙන් ලෝකයේ ඉන්ටනෙට් ධාරිතාව කඩාවැටෙතැයි සමහරුන් සිතුවා. අධික ලාභ ලබන ආයතනයක් වශයෙන් නෙට්ෆ්ලික්ස් ගෝලීය ඒකාධිකාරයක් පවත්වා ගන්නවා. එම ආයතනය කළේ පොදුවේ මිනිසුන්ගේ රසඥතාව කුමක්දැයි තක්සේරු කිරීමයි. ඔවුන් තීන්දු ගන්නේ විශ්ලේෂකයන්ගේ දත්ත තොරතුරුවලට අනුවයි. ඒ අනුව වැරදීමේ සම්භාවිතාවක් නැහැ. සම්භාවිතාව තිබෙන්නේ සාර්ථක වීමට පමණයි. මුල් යුගයේදී නෙට්ෆ්ලික්ස් කළේ නිෂ්පාදනය කර ඇති නිර්මාණ ලබා ගැනීමයි. පසුකාලීනව ඔවුන් නෙට්ෆ්ලික්ස් ඔරිජිනල් නිර්මාණ කිරීම අරඹා තිබෙනවා. ලෝකයේ ඉහළ තලයේ සිනමාපට අධ්‍යක්ෂවරුන්ට, තිරපිටපත් රචකයන්ට, නළු නිළියන්ට අද නෙට්ෆ්ලික්ස් වෙත යන්නට සිදුව තිබෙනවා. කෑන්ස් සිනමා උත්සව නියෝජිතයන් වරක් පවසා තිබෙනවා, සිනමාශාලාවල නොපෙන්වා මුලින්ම නෙට්ෆ්ලික්ස්වල පෙන්වන නිර්මාණ තම උත්සව සඳහා භාර නොගන්නා බව. එහිදී නෙට්ෆ්ලික්ස් කීවේ කෑන්ස් නොමැතිව තමන්ට පවතින්නට හැකි බවයි. මේ වන විට කෑන්ස්, නෙට්ෆ්ලික්ස් හා සම්බන්ධ වී තිබෙනවා.

නෙට්ෆ්ලික්ස් වෙත සිනමාලෝලීන්ගේ සහ සිනමාකරුවන්ගේ අධිආකර්ෂණය ඇතිවීමේ පදනම කුමක්ද?
නෙට්ෆ්ලික්ස් කියන්නේ සිනමා ශාලාවන්ට ආදේශකයක් හෝ විකල්පයක් නොවෙයි. කතාව රසවිඳින්නන්ට ඒ සඳහා සිනමා ශාලාවටම යා යුතු නැහැ. ඒ සඳහා ගතවන කාලය ධනය ඔවුන් නෙට්ෆ්ලික්ස් නිසා කළමනාකරණය කරනවා. කොවිඩ් 19 වසංගතය නෙට්ෆ්ලික්ස් වර්ධනයට ඍජුවම බලපෑවා.

නෙට්ෆ්ලික්ස් වෙත නිර්මාණ යොමු කිරීමේදී නිර්මාණය තුළ ඇති තාක්ෂණික නොදියුණුකම් අවාසිසහගත ලෙස බලපානවාද?
සිනමාපටයේ කාලය, නළු නිළියන්ගේ හුදු ජනප්‍රියතාව, කතා තේමාව පමණක් නෙට්ෆ්ලික්ස් වැදගත් කොට සලකන්නේ නැහැ. ලෝකයේ නන් දෙසින් ලබා ගන්නා නිර්මාණවල ජනප්‍රියතාව, ඒවාගේ අධ්‍යක්ෂවරුන්ගේ ප්‍රොෆයිල් ඊට බලපානවා. තාක්ෂණ අඩුලුහුඬුකම් පිළිබඳ අභියෝග හමුවේ පවා ලෝකයේ නොදියුණු රටවලින් නෙට්ෆ්ලික්ස් නිර්මාණ තෝරා ගන්නවා.
ඇමෙරිකාව වගේ රටක නිර්මාණයක් අවසන් කර ජනගත කිරීම පහසු නැහැ. ඉන්දියාවේ සිනමා පටයක් නිෂ්පාදනය අවසන් කර ප්‍රදර්ශනය කිරීම දක්වා යන ගමන ඉතාමත් අභියෝගාත්මකයි. මං හිතන්නේ ලංකාවේ එය ඉතාමත් දුෂ්කර කාර්යයක් නෙමෙයි. ලෝකයේ දියුණු රටවල නවකයෙක් සහ තරුණයෙක් වීම නිර්මාණකරණයට සුදුසුකමක් නෙමෙයි. ලංකාවේ සමහරුන් සිතනවා තමන්ගේ පුද්ගලික ආශාවට කරන නිර්මාණයක් ජනගත කිරීම තමන්ට ඇති අයිතියක් විය යුතුයි කියලා. ඊට වටිනාකමක් සහ වෙළඳපොළක් තිබිය යුතුයැයි ඔවුන් සිතනවා. ඒත් එහෙම සිතුවිලිවලට ලෝකයේ ඉඩ ලැබෙන්නේ නැහැ.

තුන්වන ලෝකයේ රටවල නිර්මාණවලට නෙට්ෆ්ලික්ස් ප්‍රමාණාත්මක ඉඩ ප්‍රස්ථාවක් ලබාදී තිබෙනවාද?
නෙට්ෆ්ලික්ස් ලෝකයේ සෑම රටකටම ඉතාමත් හොඳ වේදිකාවක් තනා තිබෙනවා. ඔවුන් අපේක්ෂා කරන්නේ උපරිම ලාභය සහ අතිබහුතරයකගේ කැමැත්ත කුමක්ද යන්නයි. ඉන්දියානුවන් සහ චීන ජාතිකයන් ලෝකය පුරා සංක්‍රමණය වී සිටිනවා. මේ අනුව බිලියන ගණනක වෙළඳපළක් මොවුන්ට තිබෙනවා. එය නෙට්ෆ්ලික්ස් ඉතාමත් හොඳින් ඔවුන්ගේ ඔන්ලයින් පුස්තකාලය බවට පත් කරගෙන තිබෙනවා. එපමණක් නොවෙයි, දකුණු අප්‍රිකාව, ඉරානය, කැරිබියන් දූපත් වැනි රටවල කරන සිනමා නිර්මාණ නෙට්ෆ්ලික්ස් ලබාගෙන ඇති අවස්ථා එමටයි. තුන්වන ලෝකය කියා ඔවුනට වෙනසක් නැහැ.
ඉතාම කනගාටුදායක තත්ත්වයන් තුළදී පවා වින්දනය ලබාදෙන, රසිකයන්ගේ ආත්මය ඔසවා තබන නිර්මාණ සිනමාවේදීන් කරනවා. මනුෂ්‍යයන්ගේ රසඥතාව තිබෙන්නේ එතැනයි. ලෝකයේ සම්භාව්‍ය සිනමාව 1915දී ‘බර්ත් ඔෆ් නේෂන්’ හරහා ආරම්භ වෙනවා. මනුෂ්‍යයන් සිනමාව හා බැඳී සිටින්නේ ඇයි? සිනමාව නැත්නම් කතා කීමේ කලාව මනුෂ්‍යයාගේ වින්දනයට අමතරව ආත්මීය වෙනසක් කිරීමට දායක වී තිබෙන නිසායි. ඉන්දියාවේ මහා ධනපතියෙක් වන අම්බානි මුම්බායිවල තම නිවසින් එළියට පැමිණි විට දකින්නට ලැබෙන්නේ දරිද්‍රතාවයි. ඒත් ඉන්දියාවේ සිනමාව ඛේදාන්ත පමණක් වන්නේ නැහැ.

ලංකාවේ නිර්මාණකරුවන්ට නෙට්ෆ්ලික්ස් දක්වා නිර්මාණ ඉදිරිපත් කරන ඉලක්කයක් වෙත යාමට ඔබ දකින බාධා තිබෙනවාද?
අපමණක් තිබෙනවා. නෙට්ෆ්ලික්ස් ස්වනිර්මාණ කිරීමේදී ඒ ඒ රටවල සිනමා අධ්‍යක්ෂවරුන්ගේ ලේඛනයක් හදනවා. ඊට අනුව අධ්‍යක්ෂවරුන්ට තම ආයතනය වෙනුවෙන් නිර්මාණ කිරීමට ආරාධනා කරනවා. ඊට ලංකාවේ අධ්‍යක්ෂවරුන් ඇතුළත් නැති බවයි දැනගන්නට ඇත්තේ.
ලෝකයේ මිනිස්සු කවුරුත් තරු බලන්න ආසයි. ඉන්දියාවේ මධුරි ඩික්සිත්, සල්මන් ඛාන්, ශාරුක් ඛාන්, අයිශ්වර්යා රායි වැනි අයට ලෝකයේ සිනමාලෝලීන් අතිශය ආසා කරනවා. ඒ චරිත සමඟ බැඳෙනවා. ඒත් ලංකාවේ තිරයේ බැබළෙන තරු නැහැ. මෙවැනි තත්ත්වයක් තුළ ලංකාවේ සිනමා කෘතිවලට නෙට්ෆ්ලික්ස් දක්වා යාම අතිශය දුෂ්කරයි කියා මාගේ අත්දැකීම් අනුව මා සිතනවා. සිනමා පටයක විශ්වීය බව නෙවෙයි එහි ඇති සිනමාත්මකභාවය තමයි නෙට්ෆ්ලික්ස්වලට තෝරා ගැනීමේදී ඇති පදනම් සාධකය වන්නේ. බටහිර සමාජය නියෝජනය කරන සිනමා අධ්‍යක්ෂවරුන් වගේ වෙන්න හදන අධ්‍යක්ෂවරුන් හෝ කතා ඔවුන්ට අවැසි නැහැ. නෙට්ෆ්ලික්ස් දේශීය අනන්‍යතාව සුරැකි නිර්මාණවලට අවස්ථාව ලබාදී තිබෙනවා.
නෙට්ෆ්ලික්ස් සඳහා සිනමා පටයක් ලබාදීමේදී කතා සාරය කුමක්දැයි යන්න බාධාවක් නොවෙයි කියා නැවත මා කියනවා.

ලංකාවේ නිර්මාණකරුවන්ට නෙට්ෆ්ලික්ස් දක්වා ගමන් කිරීමට අනාගත බලාපොරොත්තු තැබිය හැකිද?
මම දන්නා පරිදි සිනමාවේදී අශෝක හඳගමගේ ‘ඇගේ ඇස අග’ චිත්‍රපටය නෙට්ෆ්ලික්ස් අරගෙන තිබෙනවා. ලංකාවේ සිනමාව පමණක් නොවෙයි, නවකතා, කෙටිකතා, චිත්‍ර හෝ කවි, ගීත පවා ජාත්‍යන්තරය අතික්‍රමණය කර තිබෙන්නේ අවම වශයෙනුයි. සමහර විට ජාත්‍යන්තරයට නොගිහින් තිබෙනවාය යන්න වුවත් කිව හැකි ක්ෂේත්‍ර තිබෙනවා. ඊට තුන්වන ලෝකයේ රටක් වීම හෝ දරිද්‍රතාව හේතුවක් නොවෙයි. මන්ද යත් ආර්ථික වශයෙන් ඉතාමත් පහළ මට්ටමේ සිටින රටවල නිර්මාණ පවා ජාත්‍යන්තරය තරණය කර තිබෙනවා. එසේනම් ලංකාවට එය මෙතරම් දුෂ්කර විය යුතු නැහැ. මීට බලපාන ප්‍රධාන කාරණයක් තිබෙනවා, ඒ නිර්මාණකරුවාගේ කුසලතාවයි. කුසලතාවෙන් අනූන නිර්මාණකරුවන්ගේ නිර්මාණය ජාත්‍යන්තරයේ ඇස ගැටෙනවා. එය වැළැක්විය නොහැකියි.
රට තුළ සම්මාන උළෙලවලදී උසස් නිර්මාණ ඇගයෙනවා. ඒත් ඒවා රට අභ්‍යන්තරයේ පමණයි. ගෝලීය ප්‍රමිතිය ඒවා තුළ නැහැ. ලෝකය ඉදිරියේ අපට පැවැත්මක් නැහැ. ව්‍යාජය තුළින් රට ඇතුළේ බැබලුණත් ජාත්‍යන්තර වේදිකාව හමුවේ පරාජය වෙනවා. නෙට්ෆ්ලික්ස් කරා නිර්මාණ යොමු කිරීමට අව්‍යාජ බව අත්‍යවශ්‍යයි. නෙට්ෆ්ලික්ස් කියන්නේ වෙනම උප සංස්කෘතියක්.■

■ අමිල රත්නායක

‘පෘථිවි ග්‍රහලෝකයට සාදරයෙන් නැවත පිළිගන්නවා. ස්පේස් එක්ස් එක්ක පියෑඹුවාට ස්තූතියි.’ මැයි 03 වැනිදා රාත්‍රියේ ඇමෙරිකාවට ගොඩබසින ලද ‘ස්පේස් එක්ස්’ ආයතනයේ ‘ඩ්‍රැගන්’ කැප්සියුලයේ රේඩියෝවෙන් එහි සිටි මගීන්ට අසන්නට ලැබුණු නිවේදනය ඒ.
මෙක්සිකෝවට ආසන්නයේ පැනමා සිටි නගරයේ වෙරළ තීරයට මේ යානය පතිතවී තිබුණා. කැප්සියුලය පැරෂුට් මගින් ආරක්ෂිතව මුහුදට ගොඩබසිද්දී, එය නැරඹූ මෙහෙයුම් කාර්යාලයේ උදවිය අත්පොළොසන් දෙමින් සැමරුවා.
මේ ගමනෙහි මගීන් වුණේ මාස හයක පමණ කාලයක් තිස්සේ ජාත්‍යන්තර අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානයේ සේවය කළ ගගනගාමීන් සිව්දෙනෙක්. ඇමෙරිකානු ජාතිකයන් තුන්දෙනෙක් සහ ජපාන ජාතිකයෙක් එහි සිටියා. මයික් හොප්කින්ස්, වික්ටර් ග්ලවර්, වෝකර් සහ සොයිචි නොගුචි. ඔවුන් පසුගිය වසරේ නොවැම්බර් මාසයේදී මේ කැප්සියුලයෙන්ම ජාත්‍යන්තර අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානයට ගමන් කළා.
‘ඔබ මෙම යාත්‍රාවේ සැතපුම් 68ක් සම්පූර්ණ කළා.’ යනුවෙන් රේඩියෝවෙන් නිවේදනය ඇහෙද්දී මයික් හොප්කින්ස් විමසුවේ ‘අපට ඒ හැතැප්ම ගාණ ආයෙත් ගන්න බැරිද?’ කියායි. ‘ඒවා හුවමාරු කරන්න පුළුවන්ද?’ කියායි.
ඊට ටික වෙලාවකට පසු තමන් වෙත පැමිණෙන ගලවාගැනීමේ යාත්‍රාවල ආලෝකය පෙනෙන බව හොප්කින්ස් කීවා. එම ගලවාගැනීමේ යාත්‍රාවකට කැප්සියුලය ගොඩ ගත්තා. යානය ඇතුළේදී තමයි ගගනගාමීන් කැප්සියුලයෙන් එළියට ආවේ.
ගමනේ කොමාන්ඩර්වරයා වූ මයික් හොප්කින්ස් මුලින්ම එළියට බැස්සා. පෘථිවි ගුරුත්වයට නුහුරු අයුරින් අසීරුවෙන් පාද තැබූ ඔහු අමුතු ආකාරයට අත් සොලවමින් පෘථිවියට නැවත පැමිණීමේ සතුට සැමරුවා.
මෙම ගොඩබැසීම දිවා කාලයේදී කිරීමට සැලසුම් කර තිබුණත්, වෙරළබඩ හුළං නිසා එයට අසමත් වුණා. කෑලි කපන අඳුරේ මුහුද මැදට ගොඩ බැසීමට සිදු වුණේ ඒ නිසායි. අන්තිමේ ඒ ගොඩබැසීම 1968 ඇපලෝ 8 මෙහෙයුමෙන් පසු රාත්‍රියේ ඇමෙරිකාවට ගොඩබසින ලද පළමු අවස්ථාව බවට පත් වුණා. අවශ්‍යතාවක් වුවහොත් රාත්‍රියේ ගොඩබැසීමටත් මීට පෙර ස්පේස් එක්ස් සමාගම පුහුණු වී තිබුණා.

ස්ටාර්ෂිප්
ස්පේස් එක්ස් ආයතනයට 2021 කාර්යබහුල වසරක් වේවි. නාසා ආයතනය සමඟ හඳට ගමන් කරන මෙහෙයුම් මඳක් ප්‍රමාද වෙන බව කීවත්, ඔවුන්ගේ වෙනත් මෙහෙයුම් කිහිපයක්ම දැන් ක්‍රියාත්මක වෙනවා.
ස්ටාර්ෂිප් ව්‍යාපෘතිය ඒ අතරින් එකක්. ස්ටාර්ෂිප් කියන්නේ අඟහරු දක්වා යන ගමන්වලට සුදුසු ලෙස ඊලෝන් මස්ක් තැනූ රොකට්ටුව. ඒ රොකට්ටුව පොළොවේ සිට දැවැන්ත යානයක් අභ්‍යවකාශගත කිරීමෙන් පසු, නැවතත් පොළොවට පැමිණීමට සමත් එකක්.
ඊලෝන් මස්ක් මාර මනුස්සයෙක් බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැහැ. මීට ටික කාලෙකට කලින් ජෝ රෝගන්ගේ පොඩ්කාස්ට් (හඬ මාධ්‍යයෙන් විකාශය කරන ඔන්ලයින්) වැඩසටහනට එකතු වෙමින් ඊලෝන් කියා තිබුණේ තමන් ස්ටාර්ෂිප් උල් හැඩයකින් යුත් මුදුනක් සහිතව සකසන්නැයි උපදෙස් දුන් බව.
ඔහු ස්ටාර්ෂිප් උල් හැඩයට හදන්න කියා තිබුණේ ‘ද ඩික්ටේටර්’ නම් අතිශය ජනප්‍රිය හොලිවුඩ් චිත්‍රපටියේ එක් දර්ශනයක ‘වාඩියා’ නම් ප්‍රබන්ධමය රටේ ඒකාධිපති පාලකයා නිසයි. ඒ චිත්‍රපටියේ එක් දර්ශනයක එරට විද්‍යාඥයන් පිරිසක් හැදූ මිසයිලයක් බලන්නට ඒකාධිපතියා යනවා. ඒ මිසයිලයේ ඉහළ කොටස රවුම් හැඩයකින් යුක්තයි. එය වඩා උල් හැඩයෙන් හදන්නැයි ඒකාධිපතියා විද්‍යාඥයන්ට උපදෙස් දෙනවා. ඒ මිසයිලය සතුරු රටක පොළොවේ වැදී, නැවත බවුන්ස් වී තමන්ගේ රටට එනු ඇතැයි සිතමින්. එම හාස්‍යජනක දර්ශනයට ප්‍රතිචාර ලෙස තමයි ස්ටාර්ෂිප් උල් කරන්නැයි මස්ක් ඉල්ලා තිබෙන්නේ.

ඉන්ස්පිරේෂන් 4
සාමාන්‍ය මිනිසුන් රැගෙන එදිනෙදා අභ්‍යවකාශයට ගමන් කරන යානා සේවයක් ආරම්භ කරන්නට කොපමණ කාලයක් ගත වේවිදැයි පෙර කී පොඩ්කාස්ට් සාකච්ඡාවේදී ජෝ රෝගන් විමසුවා. එයට පිළිතුරු ලෙස මස්ක් කීවේ වසර දෙකකින් පමණ එවැනි සේවයක් ආරම්භ කළ හැකි බව. එනම් 2023 දී. එතරම් කෙටි කාලයක් තුළ ටිකට්පත් මිලදී ගෙන, අභ්‍යවකාශයට ගොස් නැවත පැමිණීම එදිනෙදා දෙයක් බවට පත් වේවි. ස්පේක්ස් එක්ස් ආයතනයේ අනෙක් ප්‍රධාන ව්‍යාපෘතිය තමයි එය.
ටිකට් මිලදී ගෙන අභ්‍යවකාශයට යෑම එදිනෙදා දෙයක් වෙන්නට එතරම් කාලයක් බලා සිටියත්, අභ්‍යවකාශයට යන පළමුවැනි සිවිල් වැසියන් රැගත් යානය දැක ගන්නට 2023 දක්වා ඉන්න ඕනෑ නැහැ. දැනටමත් අභ්‍යවකාශයට යන්නට ටිකට් මිලට ගත් බිලියනපතියෙක් ඉන්නවා. ඒ ‘ඉන්ස්පිරේෂන් 4’ මෙහෙයුම නිසා.
පෙර කී ඩ්‍රැගන් කැප්සියුලය සැප්තැම්බරයේදී නැවත අභ්‍යවකාශගත වීමට නියමිතව තිබෙන්නේ ‘ඉන්ස්පිරේෂන් 4’ මෙහෙයුම වෙනුවෙන්. ඉන්ස්පිරේෂන් 4 කියන්නේ ඊලෝන් මස්ක් ඒ විස්තර කළ සාමාන්‍ය ජනතාව අභ්‍යවකාශයට රැගෙන යෑමේ මෙහෙයුම්වල ආරම්භක අදියර.
මෙම මෙහෙයුම ගගනගාමීන් නොවන සිවිල් වැසියන් අභ්‍යවකාශයට රැගෙන යන පළමු ඓතිහාසික මෙහෙයුම වේවි. ඇමෙරිකානුවන් සිව්දෙනෙක් එම ගුවන් ගමනට එකතු වීමට නියමිතයි.
සීබීඑස් ආයතනයේ වැඩසටහනක මේ පළමු ඇමෙරිකානුවන් සිව් දෙනා ෆ්ලොරීඩාහි කෙනඩි අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානයේ 39ඒ ලෝන්ච් ටවර් එකට (අභ්‍යවකාශ යානා මුදාහැරීම සඳහා සැකසූ කුලුනක් බඳු වේදිකා අතරින් එකකට.) ගමන් කරන අන්දම පෙන්වුවා. එහිදී ඔවුන් තම අත්දැකීම බෙදා ගත්තා.
මෙම මෙහෙයුමේ කමාන්ඩර්වරයා වන්නේ ජෙරාඩ් අයිසක්මාන්. ඔහු බිලියනපතියෙක්. මේ ගමනේ යන සිව්දෙනාම වෙනුවෙන් ටිකට්පත් මිලට ගත්තේ අයිසක්මාන්. ගමන් සැලසුම ඔහුගේ. ගමනට සහභාගි වන අනෙක් තිදෙනාම තෝරාගත්තේත් ඔහු.
අයිසක්මාන් අවුරුදු 16දී පාසල් අධ්‍යාපනය අත්හැරියා. ඉන්පසු ෂිෆ්ට්4 නමින් ගෙවීම් කටයුතු සඳහා පහසුකම් සලසන ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කළා. දැන් ඔහුගේ වයස අවුරුදු 38ක්. ඔහුගේ විනෝදාංශ වන්නේ ජෙට් යානා මිලදී ගැනීම සහ ඒවා පැදීම. ඒ අනුව ඔහු පුහුණුව අවසන් කළ ජෙට් නියමුවෙක්.
පෙර කී ලෙස අයිසක්මාන් ඩ්‍රැගන් කැප්සියුලයේ ටිකට්පත් හතරම මිලදී ගත්තා. සුදුස්සන් තෝරාගෙන ඉතිරි ටිකට්පත් තෑගි දුන්නා. අභ්‍යවකාශයට යන මේ කැප්සියුලය දවස් තුනක් පෘථිවිය වටේ ගමන් කිරීමට නියමිතයි. අභ්‍යවකාශයේ දසුන් නැරඹීමට මේ ගමනේදී හැකි වේවි.
‘ඉතිහාසයේ පළවැනි වතාවට සිවිල් වැසියන්ගෙන් පමණක් සමන්විත අභ්‍යවකාශ ගමනක් සැලසුම් කර ඇති බව දැනගත්තාම මම හිතුවා කිසිසේත්ම, මේ ගමන යාළුවෝ සෙට් එකක් විනෝදෙට යන ගමනක් වෙන්න හොඳ නැති බව. මේ තරම් ඓතිහාසික මොහොතක් විශේෂ වෙන්න ඕනෑ බව මම හිතුවා.’
බිලියනපති අයිසක්මාන් ටිකට්පත් සියල්ල මිලදී ගත්තේ ඒ අනුව. ඉන්පසු මනුෂ්‍ය වර්ගයාගේ ගති ලක්ෂණ තුනක් නියෝජනය කරමින් ටිකට්පත් සඳහා සුදුස්සන් ඔහු තේරුවා. පළමු ටිකට්පතේ හිමිකරුවා වන අයිසක්මාන් නියෝජනය කරන්නේ ‘නායකත්වය’ යන ලක්ෂණය.
ටෙනසි ප්‍රාන්තයේ මෙම්පිස්හි ළමා පිළිකා රෝගවලට ප්‍රතිකාර කරන ශාන්ත ජූඩ් රෝහලේ සේවිකාවක වන හේලි ආසනෝස් නම් 29 හැවිරිදි තරුණිය දෙවැනි ටිකට්පතේ හිමිකාරිය.
‘මගෙන් ඇහුවා අභ්‍යවකාශයට යන්න කැමතිද කියලා. අහපු ගමන් මම හා කීවා. ඊට පස්සේ අම්මාට ටිකක් කතා කරලා ඇහුවා. එයා හා කිව්වා.’ ඇය කියා තිබුණා.
හේලි අවුරුදු 10 දී එම රෝහලේම පිළිකා රෝගී දැරියක ලෙස ප්‍රතිකාර ලැබුවා. පිළිකාව පරාජය කිරීමෙන් පසු එම රෝහලේම රැකියාව ඇරඹුවා. ඇය නියෝජනය කරන්නේ ‘බලාපොරොත්තුව’ යන මනුෂ්‍ය ගුණාංගය. රෝහලක පිළිකාවට ප්‍රතිකාර ලබන දරුවෙකුට හෝ දැරියකට ඒ සටනටම මුහුණ දී අභ්‍යවකාශයට ගිය කාන්තාවගේ කතාව බලාපොරොත්තු දනවන ආදර්ශයක් වේවි. අභ්‍යවකාශයේ සිට ශාන්ත ජූඩ් රෝහලට ඇමතුමක් ගැනීමත් මේ මෙහෙයුමේ එක් සැලසුමක්.
තෙවැන්නිය වන සයන් ප්‍රොක්ටර් විද්‍යා ගුරුවරියක්. මීට පෙර වතාවක් ඇය ගගනගාමියකු වෙන්නට පුහුණුව ලබා සුදුසුකම් ලබන්නත් සමත් වුණාලු. එහෙත්, ඇයට කිසිදා අභ්‍යවකාශයට යන්නට අවස්ථාව ලැබී නැහැ. ඒ අනුව අභ්‍යවකාශ හීනය අත්හරින ලද ඇගේ දැන් වයස අවුරුදු 51ක්. ව්‍යවසායකයන් වෙනුවෙන් පැවති තරගයක් ජය ගැනීමෙන් ඇයට මේ අසුන හිමි වී තිබුණා. ඇය නියෝජනය කරන්නේ ‘සමෘද්ධිය’.
ඇගේ අහිමි වූ අභ්‍යවකාශ හීනය මේ නිසා දලු දැම්මාලු. ඇයට අභ්‍යවකාශයට යන්නට අවස්ථාව ලැබුණු මොහොත විලී වොන්කාට චොකලට් ෆැක්ටරිය බලන්නට ලැබුණු අවස්ථාවටත්, හැරී පෝටර් තමන් මායාකාරයෙකු බව දැනගත් අවස්ථාවටත් සමාන කළා. ‘මට අභ්‍යවකාශයට මකරෙක් පදින්න අවස්ථාව ලැබෙනවා.’ ඇය එසේ කියා තිබුණේ ඩ්‍රැගන් කැප්සියුල් නම් යානයේ නම නිසයි.
සිව්වැන්නා ක්‍රිස් සෙම්බ්‍රවුස්කි. ඔහුට ලැබුණු ටිකට්පත විශේෂයි. මේ ටිකට්පත අයිසක්මාන් නිල වශයෙන් දුන්නේ සෙන් ජූඩ් රෝහලට. ඉන්පසු සෙන් ජූඩ් රෝහලට අයත් ටිකට්පත ඔන්ලයින් ලොතරැයියක් මගින් දිනුම් ඇද අලෙවි කළා. ලොතරැයියෙන් ලද මුදල රෝහලට පරිත්‍යාග කළා. සෙන්බ්‍රවුස්කි ලොතරැයිය දින්නේ නැහැ.
එහෙත්, ඔහුගේ මිතුරෙක් ලොතරැයිය දිනා සෙන්බ්‍රවුස්කිට එය ලබාදී තිබුණා. මිතුරාගෙන් පරිත්‍යාගයක් ලෙස ටිකට්පත ලැබීමත්, ඒ ටිකට්පතෙන් ලැබුණ මුදල් රෝහලට පරිත්‍යාග කිරීමත් නිසා සිව්වැනි ටිකට්පත ‘පරිත්‍යාගශීලීත්වය’ නියෝජනය කරනවා.
‘මම වයිෆ්ට කතා කරලා කිව්වා, මට රොකට් එකක් පදින්න ලැබෙනවා කියලා. එයාගේ උත්තරය වුණේ මොකක්? කියන එක. මගේ දුව කිව්වා ඒක මරුනේ තාත්තේ කියලා.’
මෙම අභ්‍යවකාශ ගමනේදී ශාන්ත ජූඩ් රෝහලට ආධාර සඳහා මුදල් එකතු කිරීමටත් බලාපොරොත්තු වෙනවා. එහි ආරම්භයක් ලෙස අයිසක්මාන් තමන්ගේ අතින් ඩොලර් මිලියන 100ක් පරිත්‍යාග කළා.
ඉන්ස්පිරේෂන් 4 මනුෂ්‍ය වර්ගයාගේ සංචාරක පුරුදු අලුත් කරන මෙහෙයුමක්. අවුරුදු දහස් ගණනකට කලින් දෙපාවලින් අලුත් බිම් සොයා ඇවිදගිය මනුෂ්‍යයන්, ඉන් පසු සතුන් පිට ගමන් කළා. රෝදය හමු වූ පසු කරත්ත බිහිවුණා. ඒ අතරේම ජලය මතින් හබල් ගාමින් ගමන් කරන්නත්, පසුව රුවල් යොදා හුළං මාර්ගයෙන් දේශසීමා තරණය කරන්නත් මනුෂ්‍ය වර්ගයා හුරු වුණා. රයිට් සහෝදරයන් නිසා අවුරුදු දෙසීයකට වාගේ කලින් පියාඹන්නට පටන් ගත්තාට පසු මිනිසුන් ගුවනින් සංචාරය කළා. ඉන්ස්පිරේෂන් 4 ‘අභ්‍යවකාශ සංචාරවල’ ඇරඹුම. ‘පෘථිවි ග්‍රහලෝකයට සාදරයෙන් පිළිගන්නවා’ යැයි කී රේඩියෝ නිවේදනය වගේම, අභ්‍යවකාශ සංචාරකයන්ගේ තවත් ගමනාන්ත රැසකට සාදරයෙන් පිළිගන්නා බව අනාගතයේ ඇසේවි.■

■ සමරසිංහ ගුණසේකර

ඇගේ සම්පූර්ණ නම කැරොලයින් ලූසී ඈන් ජූරිය. ඇය 2020 වර්ෂයේ ලෝක විවාහක රූ රැජිනයි. එහෙත් ඇය දැන් නිකම්ම නිකම් කැරොලයින් ජූරිය. එහෙත් ලෝක විවාහක රූ රැජින කියනවාට වඩා නිකම්ම නිකම් ජූරි එඩිතරය. නිරහංකාරය. ඇත්ත ඇති සැටියෙන් කියන්නීය. ඒ සියලුම ගති සොබාවන්ට වඩා ඇය විශ්වාස කරන්නේ කුමක්ද? ඇය පෙනී සිටින්නේ කුමක් සඳහාද? ඒ වෙනුවෙන් ලෝක විවාහක රූ රැජින කිරුළ නොව ඊටත් වැඩි යමක් ඇත්නම් එය කැප කරන්නට තරම් ආත්ම ශක්තියක් ඇත්තීය.
මීට පෙර රජවරුන්, රාජ කුමාරයන් කිරුළ අත්හළ අවස්ථා කිහිපයක් තිබේ. එහෙත් ඔවුන් එය කළේ පුද්ගලික හේතු මතය. ප්‍රේමය වෙනුවෙනි. එහෙත් කැරොලයින් ජූරි 2020 ලෝක විවාහක රූ රැජින කිරුළ අත්හළේ පොදු පරමාර්ථයක් සඳහාය. තමා පෙනී සිටින ස්ථාවරය වෙනුවෙනි. ලෝකයේ කීර්තිමත්ම සති සඟරාව වූ ‘ටයිම්’ සඟරාවේ ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා රටක් ගැන පුවතක් පළවන්නේ බොහෝම කලාතුරකිනි. එහෙත් පසුගිය සතියේ ටයිම් සඟරාවේ මුල් පිටුවකම කැරොලයින් ජූරිගේ නික්මයාම අගයමින් සටහනක් තබා ඇත්තේ මෙසේය.
“මා පෙනී සිටින අගයන් වෙනුවෙන් කිරුළ මට අහිමි වෙන්න පුළුවන් වුවත්, ලෝක විවාහක රූ රැජින තරගයේ පරමාර්ථය කුමක්ද, මා ඒ වෙනුවෙන් පෙනී සිටිනවා යැයි මම විශ්වාස කරමි.”
කැරොලයින් ජූරි, ලෝක විවාහක රූ රැජින, ශ්‍රී ලංකාවේ විවාහක රූ රැජින තරගයේදී ජයග්‍රාහිකාවගේ කිරුළ උදුරාගැනීමෙන් පසුව අප්‍රේල් 10 වැනිදා කළ ප්‍රකාශය.
මේ ලිපිය ශ්‍රී ලංකාවේ විවාහක රූ රැජින කිරුළ සම්බන්ධ ගාලගෝට්ටිය ගැන නොවේ. කිරුළ අත්හළ කැරොලයින් ජූරි නම් සුවිශේෂ කාන්තාව ගැනය. විවාහක රූ රැජින තරගය ජයග්‍රහණය කිරීමෙන් පසු ලංකාවට පැමිණි කැලුම් විජේසූරිය සමග ඇය කළ සම්පූර්ණ සාකච්ඡාව, ඇගේ ස්වාමිපුරුෂයා සමග කළ සම්මුඛ සාකච්ඡාවේදී ඔහු කළ ප්‍රකාශ, ලංකා රූ රැජින තරගයට ඉදිරිපත් වූ එක් තරගකාරියක හැර අනිත් සියලුම තරගකාරියන් එකහෙළා කැරොලයින් ජූරි ගැන කළ ප්‍රශස්ති අනුව මා හඳුනාගත් සුවිශේෂ කාන්තාව ගැනය.
ඇය රූමත්ය. ඒ ගැන කතාවක් නැත. ලෝකයේ දස දෙසින් ආ රූ රැජිනියන් පනස් හතර දෙනෙකු පරදවා ඇය ලෝක විවාහක රූ රැජින වූයේ රූමත් නිසාය. තිස් පස් අවුරුද්දකට පෙර රෝසි සේනානායක මහත්මිය දිනාගත් එම කිරුළ නැවත ශ්‍රී ලංකාවට ගෙන ඒමට වාසනාවන්ත වූයේ ඇය රූමත් නිසාය. බොහෝ රූමත් ගැහැනු බුදුන් දවස දඹදිව හුන් රූමත් මාගන්ධියා වගේ අහංකාරය. එහෙත් ජූරි කැරොලයින් බොහෝ නිරහංකාරය. මෙසේ කියන්නේ ඇය සමග සම්මුඛ සාකච්ඡාවට සම්බන්ධ වූ කැලුම් විජේසූරිය හා පසුව පුවත්පත් සාකච්ඡාවකට සහභාගි වූ ලංකා විවාහක රූ රැජින තරගයේ තරගකාරියෝය.
“ලෝක විවාහක රූ රැජින කිරුළ දිනාගෙන ආවාට පස්සේ 2021 ලංකාවේ විවාහක රූ රැජින ඉස්සරහට පෙනී සිටින තරගකාරියන් සඳහා පැවැත්වූ වැඩමුළුවකදී කැරොලයින් ජූරි තරගකාරියන් ඇමතූ විදිහ මම කනින් ඇහුවා. ඇහින් දැක්කා. දවසේ ඕනෑම වෙලාවක, රෑ දොළහට වුණත් මට කතා කරන්න කියා ඇගේ දූරකථන අංකය තරගකාරියන්ට දුන්නා. ඔවුන් දිරිමත් කළා. උපදෙස් දුන්නා” කැලුම් කියයි.
“ජූරි කැරොලයින් කියන නම විශ්වකෝෂයකවත් නැහැ. ඇය ඒ තරම් අපූරු ගැහැනියක්. නිහතමානීයි. නිරහංකාරයි. හැමවිටම අප ධෛර්යවත් කළා” එක් තරගකාරියක් පුවත්පත් සාකච්ඡාවේදී පැවසුවාය.
“ඇය සමහර දවස්වලට අපට කන්න ගෙදරින් කෑම පවා හදාගෙන ආවා. ඇවිදින හැටි පෙන්නුවා. ඉංග්‍රීසි ටිකක් දැනගත්තොත් ජාත්‍යන්තර තරගයකදී ලකුණු ගන්න පුළුවන් වේවි කියලා අපට උපදෙස් දුන්නා” තවත් තරගකාරියක් කීවාය.
කවුද මේ කැරොලයින් ජූරි?
ඇගේ ගම කඳානය. ඇය කියන හැටියටම ඇය සාමාන්‍ය පවුලක සාමාජිකාවකි. පියා හා මවට අමතරව සහෝදර සහෝදරියෝ පස් දෙනෙක් සිටියෝය. ඇය ඉගෙන ගත්තේ රජයේ පාසලකය. ළමාවිය බෙහෙවින් කටුකය. ඇය කියන විදිහට අඳුරුසහගතය. මාසය පහක් පමණ පියාට හරිහමන් රස්සාවක් නොතිබුණ නිසා අනේක දුක්ගැහැටෙන් පීඩා විඳි ඔවුන්ගේ පවුලට එකල උදව් වුණේ මවගේ මිතුරියකි. පසුව පියාට රැකියාවක් ලැබුණු අතර සහෝදර සහෝදරියන්ද රැකියාවක් කරන්නට පටන්ගත් නිසා පවුලේ ආර්ථික ගැටලු යම් තරමකට විසඳුණත් ජූරි කැරොලයින්ගේ පාසල් ජීවිතය බෙහෙවින් දුක්මුසු විය. ඇය උසය (ඇගේ දැන් උස අඩි 5 යි අඟල් 10 කි). උස නිසා පාසල් ළමෝ ඇයට පොල්ගහ යැයි විහිළු කළෝය. එකල ඇගේ දත් ඉස්සරහට නෙරා තිබුණු නිසා සෙසු ළමෝ පොල් බෑයක් ගාගන්න පුළුවන්දැයි අසමින් ඇයට කොලොප්පම් කළෝය. ඇය නෙට්බෝල් ක්‍රීඩාවට කැමැති වුණත් නිතරම අසනීප වීම නිසා පාසල් ගියේ දෙකට දෙවාරමටය. ඇගේ මව විනයගරුකය. ජූරි තරමක දඟකාරියක නිසා මව ඇයට දඬුවම් කළාය. “සමහර වෙලවට අම්මා කකුල් නිල්පාට වෙනකම් ගැහුවා. මේ කළේ මගේ හොඳට කියලා මට තේරුණේ පස්සේ”’ ඇය කියන්නීය.
ජීවිතය දුක්මුසු නිසා, හැම දෙයක්ම නරකට හිටින නිසා, ඇය සියදිවි නසාගන්නට තීරණය කළාය.
“එක සැරයක් වස බොන්න හිතාගෙන ගෙදර කාමරයකට ගියා. ඒත් තාත්තා හදිසියෙන් ආ නිසා ඒක වැළකුණා” ඇය කියන්නීය.
“මට ජීවිතය හොඳටම එපා වුණා. ඉස්කෝලෙ ගියාම විහිළු කරනවා. කවුරුත් දකින්නෙ නරක පැත්ත විතරයි. කෝච්චියට පැනලා දිවිනසා ගන්න හිතාගෙන මම කඳාන ස්ටේෂම ළඟට ගියා. හයේ කන්තෝරු කෝච්චිය දුර එනවා. මම හඬ හඬා එකයි, දෙකයි.. කියලා තුන ගනින්න හදනකොට මගේ යාළුවෙක් මගේ උරහිසින් අල්වා “ජූරි ඔයා මෙතන මොකද කරන්නෙ? යං ගෙදර” කියා මා එක්කරගෙන ගියා. එදා යාළුවා නොහිටියා නම් මම කෝච්චියට පනිනවා” ඇය කීවාය.
කැරොලයින්ද කැරොලයින්ගේ පවුලේ අයද ක්‍රිස්තු භක්තිකයෝය.
“දෙසැරයක් දිවි නසා ගන්න ගිහින් වැරදුණේ දෙවියන් වහන්සේට මා ගැන වෙන සැලසුමක් ඇති හින්දයි කියල මා සිතුවා” ඇය කීවාය.
කෙටි කලක් ලංකාවේ රැකියාවක් කිරීමෙන් පසු ඇය රැකියාවක් සොයා කටාර් දේශයට ගියාය. ඇයට ලැබුණේ සුපිරි වෙළඳසැලක කවුන්ටරයේ රස්සාවකි.
“දවසේ පැය 9ක් එක දිගට හිටගෙන වැඩ කරන්න ඕනෑ. හවස් වෙනකොට කකුල් ඉදිමෙනවා. එක දවාලක් වැඩ කළාම අනිත් දවසේ රෑ වරුව. මේ විදිහට මාරුවෙන් මාරුවට වැඩ කළා. ඊට පස්සේ ඩුබායි ගියා. ඩුබායි එයාර්පෝට් එකෙන් බැහැලා බස් නැවතුමට ගියාම කොහේ යනවාද කියලා නිනව්වක් තිබුණෙ නැහැ. පස්සෙ මම යාළුවෙකුට කතා කළා. එයා මාව කැඳවාගෙන ගිහින් මට කන්න බොන්න දුන්නා. රස්සාවක් හොයලා දුන්නා” ජූරි කීවාය.
කැරොලයින් ජූරිට ඇගේ අනාගත සැමියා හමුවුණේ ඩුබායි නුවරදී අහම්බෙනි.
“මම වැඩ කළ සාප්පුවට යාබද සාප්පුවක එයා වැඩ කළා. එයා කළමනාකාරවරයා. මම දවසක් කවුදෝ එක්ක සිංහලෙන් කතා කරනවා ඇහිලා නිෂාන් මා එක්ක කතා කළා. පස්සෙ අපි යාළු වුණා. එයා ඉගෙන ගෙන තිබුණේ මා ඉගෙනගත් ඉස්කෝලෙම පිරිමි ඉස්කෝලේ. පස්සෙ අපි ලංකාවට ඇවිත් විවාහ වුණා.
එක් දරු මවක වූ පසුව ඇය දරුවා සිය මවට හා නැන්දම්මාට භාරදී ඩුබායි නුවර සුපුරුදු රැකියාව කළාය. රැකියාව කිරීමේදීද, අතදරුවා ගෙදර දමා ආ මවක ලෙසද ඈ මුහුණ පෑ අභියෝග බොහෝය.
මේවා එකින් එක විස්තර කරනවා වෙනුවට අපි දැන් ඈ ලෝක විවාහක රූ රැජින වූයේ කෙසේදැයි ඇගෙන් අසමු.
“මේ වගේ තරගයකට මුහුණ දෙන්න බොහෝ කාලයක සිට මගේ ආශාවක් තිබුණා. මගේ ස්වාමිපුරුෂයාගේ හා ඔහුගේ මව, මගේ නැන්දම්මාගේ උනන්දුව නිසා මා ලෝක විවාහක රූ රැජින තරගයට අයැදුම් කළා” ඇය කීවාය.
තරගයට පෙනී සිටීමට ඇමරිකාවේ ලාස් වේගාස් නුවරට යායුතුව තිබුණු අතර මෙවැනි තරගවලට සහභාගි වන වැඩිදෙනාට අනුග්‍රාහකයෝ සිටිති. රූපලාවණ්‍ය ශිල්පීහු, අධ්‍යක්‍ෂවරු ආදි පිරිවර සිටිති. රූමත් වුවත්, දිරිමත් වුවත් කැරොලයින් ජූරි ප්‍රභූ පන්තියට අයත් නොවූ නිසාදෝ ඇයට අනුග්‍රාහකයෙක් නොවීය. සියල්ල තම වියදමෙන් කරගන්නට සිදුවිය.
“එක්සත් ජනපදයේ ලාස් වේගාස් නුවරට යන්න වීසා ගන්න ඕනෑ වුණා. ඇමරිකන් එම්බසිය කිසිම හේතුවක් නොදක්වා දෙසැරයක්ම වීසා ප්‍රතික්‍ෂේප කළා. අන්තිමට වීසා ලැබෙන කොට ලාස් වේගාස් නුවර රූ රැජින තරගය පටන් අරගෙන. ලංකාවේදී ගුවන් යානයට නගින්න හදනකොටත් බර වැඩියි කියලා අඳින්න හිටිය සමහර ඇඳුම් ලංකාවේ තියලා යන්න වුණා” ඇය කියන්නීය.
ගුවන් යානයකින් මුලින් කටාර් නුවරට ගොස්, පසුව ඇමරිකාවේ ලොස් ඇන්ජලිස් නුවරට ගුවනින් ගොස් ලාස් වේගාස් නුවර ගොඩබසින විට ඇගේ අතේ තිබුණේ කුලී රියට ගෙවන මුදලත් රූපලාවණ්‍ය ශිල්පියාට ගෙවන්නට ගෙනගිය ඩොලර් 2000ත් පමණකි.
“මම ලාස් වේගාස්වලට යනකොට උත්සවය පටන් අරගෙන දවස් දෙකක් වෙනවා. මම කෙලින්ම හෝටලයට ගිහින් ලැහැස්ති වෙලා රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයට සහභාගි වුණා. පසුදා තරගයට සහභාගි වෙනකොට වෙන රටවලින් තරගයට ආ තරගකාරියන්ට වගේ පිරිවරක් මට හිටියෙ නැහැ. හොඳ ඇඳුමක් හෝ හොඳ සපත්තු තිබුණේ නැහැ.”
වට තුනකින් පැවැත්වූ තරගයේදී මුල් වටයේ හා දෙවන වටයේ කිසිදු දිනුමක් නොලැබූ ඇය අවසාන වටයේදී 2020 ලෝක විවාහක රූ රැජින වන්නීය.
“දිනුවාම මම ඇඬුවා. මගේ සතුටු කඳුළු. මා වෙනුවෙන් වෙහෙස වුණු අය ගැන හිතලා ඇඬුවා. දිනුවේ කැරොලයින් ජූරි නෙවෙයි. ශ්‍රී ලංකාවේ විවාහක රූ රැජින නිසා මට අභිමානයක් ඇතිවුණා. ඊළඟ වර්ෂයේ ලෝක විවාහක රූ රැජින තරගය පවත්වන්නේ මේ සැරේ රූ රැජින තරගය දිනූ තැනැත්තියගේ කැමැත්ත අනුවයි. ඉල්ලන ඕනෑම දෙයක් දෙන්නම්. රුසියාවට මේ අවස්ථාව දෙන්න කියලා රුසියන් නියෝජිතයා කිව්වා. ඒත් මම මගේ මව්බිමේ තරගය පවත්වන්න ඕනෑ කියලා මගේ කැමැත්ත දුන්නා” ඇය කීවාය.
2020 ලෝක විවාහක රූ රැජින තරගය දිනා ශ්‍රී ලංකාවට කීර්තියක් අත්කර දුන් කැරොලයින් ජූරිට ශ්‍රී ලංකාව සැලකුවේ කෙසේද? එය වෙනම කතාවකි.
මා වැනි බිළින්දා
වර වර ළඟට කැන්දා
දුක් සැප කුමන්දා
අසන නිරිඳෝ
කැරොලයින් ජූරි පයිසයකටවත් ගණන් ගත්තේ නැත. ඇය පිළිගැනීමට ගුවන් තොටුපළට මඟ පෙරහැර ගියේ නැත. තුට්ටු දෙකේ වැල් ටෙලිනාට්‍යයක පෙනී සිටි ඉන්දියාවේ අප්‍රකට නිළියන් පෙරහැරෙන් දක්කාගෙන ආ වෙලාවේ දෙපස සිට ජයඝෝෂා නැගුවා වගේ සෙනඟක් කැරොලයින් ජූරිට ජයඝෝෂා නැගුවේ නැත. ඒ ඇයි? ඇය ජනප්‍රිය පාසලක ඉගෙනගත් ප්‍රභූ සමාජ පන්තියට අයත් නොවූ නිසාය.
“මම දිනුවේ ලෝක විවාහක රූ රැජින තරගය. දිනුවේ මම නෙවෙයි. ශ්‍රී ලංකාව. මගෙන් ප්‍රයෝජන ගන්න” ඇය ආයාචනය කරන්නීය.
“සියදිවි නසාගන්න තැත් කරන තරුණ ළමයින්, ස්ත්‍රී දූෂණ වෙනත් හේතු නිසා දුක් විඳින ග්‍රාමීය කාන්තාවන් වෙනුවෙන් ඉදිරියේදී මා කැප වෙනවා” යැයි ප්‍රකාශ කරන්නීය.■

■ ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර

ඕනෑම් රටක, ඕනෑම සංස්කෘතියක දෙදෙනෙකු අතිනත ගැනීම සලකන්නේ මංගල කාරණයක් ලෙසය. එක් එක් රටවල පවතින සංස්කෘතීන් තුළ සිදුවන එවැනි විවාහ මංගල අවස්ථා විවිධ වූ සංස්කෘතිකාංගවලින් තව තවත් විචිත්‍ර වී තිබේ. ඒ විචිත්‍ර බව සිහිවටනයක් සේ සදා මතකයේ රඳවා ගන්නට මිනිසා ගත් උත්සාහය ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මංගල ඡායාරූපකරණය බිහි වී තිබේ. අද වන විට විවාහ මංගල උත්සවවලට තව තවත් විචිත්‍රවත් අංග එක් කරන්නට එසේ එක් වූ මංගල ඡායාරූපකරණය හේතු වී ඇත. තාක්ෂණයේ දියුණුවත්, වෙළඳපොළ තරගකාරීත්වයත්, චින්තන විප්ලවයත් සමග මංගල ඡායාරූපකරණය විප්ලවීය ඉසව්වකට ගෙන ගොස් තිබේ.

මනාල යුවල නිරූපණ ශිල්පියෙක් ශිල්පිනියක් බවට පත්වෙලා

ඡායාරූප ශිල්පී ලලිත අබේසුන්දර
අපිට කලින් අවධියේ මංගල උත්සවයක මිමී 120 ප්‍රමාණයේ සේයා පට භාවිතයෙන් ඡායාරූප හැටක් ගත්තා කියලා අපි අහලා තියනවා. සැලසුම් කරලා අත්‍යවශ්‍යම ඡායාරූප ටික විතරයි අරන් තියෙන්නේ. අපේ කාලෙට එනකොට මිමී 35 ප්‍රමාණයේ සේයා පටවලින් අවශ්‍යම ඡායාරූප 250ක් විතර ගත්තා. අද ඩිජිටල් කැමරාව භාවිතයට ඇවිත් තියනවා. ඒ දියුණුවත් එක්ක මංගල උත්සවයක ඡායාරූප 3000ක් විතර ගන්නවා.
දැනට වසර අටකට පමණ කලින් සෙල්ෆි ඡායාරූප ගැනීමේ පහසුව ස්මාට් දූරකථනවලට එක් වුණා. කැමරාවක් ඉදිරියේ ලස්සනට පෙනී හිටින්න, රඟ පාලා බලන්න, අලුත් පරම්පරාව තුළ නැඹුරුවක් ඇති වෙන්න ඒ පහසුකම සෑහෙන දුරට බලපෑවා. අද මංගල උත්සවයක මනාල යුවල පවා සෙල්ෆි ඡායාරූප ගන්නවා. ඉස්සර හොඳයි, දැන් නරකයි කියන ආකල්පයෙන් අපට මේ දිහා බලන්න පුළුවන්. ඒත් ලෝකය වෙනස් වෙමින් යන බව අපි තේරුම් ගන්න ඕනෑ.
එදාට වඩා අද පුද්ගලයෙක් ගන්නා ඡායාරූප ප්‍රමාණය වැඩි වෙලා තියනවා. ප්‍රමාණාත්මකව වැඩි වෙනකොට ගුණාත්මකභාවය අඩු වෙන්න පුළුවන්. මරදානේ ඩොනල්ඩ් ස්ටූඩියෝවෙන් අවුරුදු 50කට පමණ කලින් ගත්ත ඡායාරූපයක් දිහා බැලුවාම ඒ බව හොඳින් පේනවා. පරණ දේවලට සාම්ප්‍රදායික වටිනාකමක් තිබුණා. එසේ වුවත් කාලානුරූපීව සියල්ල වෙනස් වෙලා තියනවා.
දක්ෂ මංගල ඡායාරූප ශිල්පීන් පිරිසක් අද තරුණ පරපුර අතරේ ඉන්නවා. ඔවුන්ගෙන් ගැළපෙන දේවල් වගේම, නොගැළපෙන දේවලුත් මේ ක්ෂේත්‍රයට එක් වෙලා තියනවා. තරගකාරීත්වය නිසා පවතින දේට වැඩි දෙයක් කරන්න ඕනෑ කියලා හිතලා ඔවුන් මොනවා හරි අලුත් දෙයක් තමන්ගේ පැකේජයට එකතු කරනවා. ඒ වගේම ඒ කාලේ හිටිය මනාල යුවල නෙමේ අද ඉන්නේ. ඒ කාලේ මනාලියක් සම්ප්‍රදායික හා චාම් ලෙස හැසිරෙන කෙනෙක් වුණත් අද කාලේ මනාලියක් අඟපසඟ පෙනෙන ලෙස හැසිරෙන්න කැමති වෙනවා. මනමාලි එහෙම කැමති නම්, මනාලයාටත්, ඔහුගේ හෝ ඇයගේ දෙමාපියන්ටත් ඉන් ප්‍රශ්නයක් නැත්නම්, අපිට ඒකට කියන්න දෙයක් නෑ. මනාල යුවල නිරූපණ ශිල්පියෙක් හා ශිල්පිනියක් බවට පත් වෙලා. වෘත්තීයමය නිරූපණ ශිල්පීන්ට හා ශිල්පිනියන්ට වඩා හොඳට යම් භූමිකා නිරූපණය කළ යුවල අපි ප්‍රි-ෂූට්වල දැකලා තියනවා. කැමරාවට මුහුණ දෙන්න. රඟපාන්න ඔවුන් දක්ෂයි. මුල් කාලේ ගෙවල් ඇතුළේ කුලෑටි විදිහට හැදුණු පරපුරට වඩා අද පරපුර අන්තර්ජාලය ඇසුරු කරලා වෙනස් වෙලා තියනවා. සංස්කෘතික සීමා අතික්‍රමණය කරමින් ඡායාරූප ගන්න තරුණ පරපුරේ නිර්මාණාත්මකව හිතන ඡායාරූප ශිල්පීන්ට පුළුවන් වෙලා තියනවා.

ගීතයකට රූප රචනයක් කරනවා වාගේ බැරෑරුම් වැඩක්

ඡායාරූප ශිල්පී මහේෂ් මාන්නප්පෙරුම
ඩිජිටල් තාක්ෂණයේ ආගමනයත් එක්ක මේ ක්ෂේත්‍රය විශාල වෙනසකට ලක් වුණා. මුල් කාලේ වෙඩින් ප්ලෑනර් කියලා කෙනෙක් හිටියේ නෑනේ. ඡායාරූප ශිල්පියාගෙන් තමයි මනාල යුවලක් ගොඩාක් දේවල් අහලා දැනගන්නේ. ඒ නිසා අලුත් අලුත් දේවල් එක් කරන්න ඡායාරූප ශිල්පියාට තියන ඉඩකඩ වැඩියි.
ප්‍රි-ෂූට් මුලින් ආවේ අනෙක් ඡායාරූප ශිල්පීන්ට වඩා වැඩි දෙයක් කරනවා කියලා පෙන්වන්න. අපිත් ඒ රැල්ලට ගිහින් තියෙනවා. ඒකෙන් හොඳක් වෙනවා. ඒක තමයි ඡායාරූප ශිල්පියා හා යුවල අතර මංගල උත්සවයට කලින් හොඳ අවබෝධයක් ඇති වීම. ඒ අවබෝධය මංගල උත්සවය වෙලාවේ සාර්ථක ඡායාරූපයක් ගන්න හේතු වෙනවා. මුලදී ප්‍රි-ෂූට් කළේ මුදල් අය කිරීමකින් තොරව. දැන් බොහෝ අය ඒ සඳහා අය කරනවා. මොකද ප්‍රි-ෂූට් එකක් කියන්නේ ගීතයකට රූප රචනයක් කරනවා වාගේ බැරෑරුම් වැඩක් වෙලා. මගේ සේවාදායකයෝ බොහොමයක් සාම්ප්‍රදායිකත්වය රැකෙන ආකාරයේ ඡායාරූප බලාපොරොත්තු වෙන අය. සමහර විට ඔවුන් ප්‍රි-ෂූට් වගේ දේවල් බලාපොරොත්තු නොවෙන අවස්ථා තියනවා.
ඉස්සර ඉල්ලුවේ අම්මලා, තාත්තලා කාලේ ඉඳන් ආපු ස්ටෑන්ඩඩ් ඇල්බම් එක. ඊට පස්සේ වඩාත් දියුණු ස්ටෝරි බුක් කියන ඇල්බම් එක ආවා. ඇත්තටම ඒක හරිම ලස්සනයි. අන්දන වෙලාවේ ඉඳලා මනාලියගේ ආභරණ ටික, මනාලයාගේ අත් ඔරලෝසුව, ටයි පින් එක, මුද්ද සපත්තු දෙක වගේ දේවල්වල වෙනම ඡායාරූප අරන් ඇල්බම් එකට ඇතුල් කරනවා. එක පිටුවේ ඡායාරූප කිහිපයක් ඇතුල් වෙනවා. අලුත්ම ප්‍රවණතාව ස්ටෝරි මැගසින්. ඇත්තටම ඒක සඟරාවක් වගේ. කළු කොලේක ඡායාරූප අලවලා ඒ හැම පිටුවකටම උඩින් තෙල් කඩදාසියක් දාලා තමයි මුල්ම කාලේ ඇල්බම් හදලා තිබුණේ. අදටත් ඒ ඡායාරූප වර්ණ වෙනස් නොවී ඒ ලෙසම තියනවා. අද වෙනකොට ප්‍රමාණයෙන් පොඩි දෙපැත්ත මුද්‍රණය කළ පිටුවලින් සමන්විත සඟරාවක් බවට ඇල්බම් එක පත් වෙලා තියනවා.
සමාජ මාධ්‍ය ප්‍රචලිත වෙන්න කලින් ප්‍රසිද්ධ මාධ්‍යයෙන් පළ කළේ ජනප්‍රිය පුද්ගලයෙකුගේ මංගල ඡායාරූපයක් විතරයි. අද ඕනෑම කෙනෙකුට තමන්ගේ මංගල ඡායාරූප සමාජ මාධ්‍යට දාලා ලෝකයටම බලන්න සලස්සන්න පුළුවන්.

උත්සවයෙන් උත්සවයටඅලුත් දෙයක් කරන්න උත්සාහ කරනවා
ඡායාරූප ශිල්පී ගීෂාන් බණ්ඩාර
මම විදේශිකයන්ගේ මංගල උත්සව කිහිපයක් ආවරණය කරලා තියනවා. ඉතාලිය, ජර්මනිය, එංගලන්තය, ඩුබායි, තායිලන්තය, මැලේසියාව වගේ රටවලත් ගිහිල්ලා මංගල උත්සව ඡායාරූපගත කරලා තියනවා.
මගේ ක්‍රමය ටිකක් සිම්පල්. මම බාහිර දේවලට වඩා වැදගත් කියලා සලකන්නේ, මංගල උත්සවය පැවැත්වුණු මොහොත තුළ සිදු වන සිදුවීම්දාමය හරියට ග්‍රහණය කරගෙන රූපමය කතාවක් ගොඩනැගීමයි. මම ඡායාරූපකරණය පටන් ගත්තේ ඡායාරූප මාධ්‍යවේදියක් විදිහට. ඒ පුහුණුව නිසා කතාවක් වාර්තා කිරීම කියන අර්ථයෙන් තමයි මම මංගල ඡායාරූපකරණය දකින්න පුරුදු වුණේ. ඒ ප්‍රවේශය මේකට හොඳින් ගැළපුණා. මූලික සිද්ධිවලට අමතරව මංගල උත්සවයක සිදුවෙන දේවල් තියනවා. කාර්ය බහුල නිසා ඒවා මනාල යුවලගේ ඇස ගැටෙන්නේ නෑ. මම ඒ සිදුවීම් රූගත කරලා අර මූලික කතාවට එකතු කරනවා. සමහර වෙලාවට පේජ් බෝයි කෙනෙක්, ෆ්ලවර් ගර්ල් කෙනෙක්ගේ දඟ වැඩක්. අම්මාගේ හෝ තාත්තාගේ ඇහෙන් වැටෙන කඳුළක් වගේ දෙයක් ඡායාරූපයට නගාගන්න මම උත්සාහ කරනවා. ඒවා සංවේදී දේවල්. ඒවා ඇල්බම් එකට එක් වුණාම ඇල්බමයට ජීවී බවක් එක් වෙනවා.
මම නෙගටිව් කාලේ ඉඳන් ඡායාරූපකරණයේ යෙදෙන කෙනෙක්. මේ වෙනකොට අපි ඡායාරූප ගන්නේ ඩිජිටල් ෆෝමැට් එකේ. ඩිජිටල් කැමරාවකින් ගන්න ඡායාරූප කොම්පියුටර් තිරයක් මතට ලේසියෙන් ගන්න පුළුවන් වෙලා තියනවා. සමාජ මාධ්‍ය තුළ ශෙයා කරලා අනෙක් අයට බලන්න සලස්සන්න පුළුවන් වෙලා තියනවා. ඒ කොහොම වුණත් මිනිස්සුට තාමත් ඇල්බම් එකක්, රමුගත කළ පින්තූරයක් වගේ අල්ලලා බලන්න පුළුවන් දෙයක් අවශ්‍යයි. ඒ නිසා මුද්‍රණයේ වටිනාකම තව කාලයක් තියෙයි. ප්‍රි-ෂූට් පටන් ගන්න එක හේතුවක් වුණේ මංගල උත්සවයට කලින් කැමරාව ඉස්සරහ පෙනී හිටින්න මනාල යුවලට අවස්ථාවක් ලබා දීම. ඒක ඇත්තටම පෙරහුරුවක් වගේ දෙයක්. කැමරාව නුහුරු, ඒ ඉදිරියේ අකමැත්තක් දක්වන, ලැජ්ජාවක් දක්වන යුවලකුට ඒක හොඳ අවස්ථාවක්. කොච්චර ඡායාරූප අරන් තිබුණත්, කැමරාව ඉස්සරහ හිටගන්නේ කොහොමද කියලා විශාල පිරිසකට කියලා දීලා ඔවුන්ව ඡායාරූපයට නගලා තිබුණත් අදටත් මම කැමරාවක් ඉස්සරහ හිටගන්න අකමැතියි.
මම මංගල උත්සව 400කට වඩා කරලා තියනවා. ඒ හැම උත්සවයක්ම මට අලුත්. හැම උත්සවයකින්ම මම අලුත් අත්දැකීමක් එකතු කරගන්නවා. උත්සවයෙන් උත්සවයට අලුත් දෙයක් කරන්න උත්සාහ කරනවා. මංගල උත්සවයක් කියන්නේ මනාලයාටත් මනාලියටත් සතුටු දවසක්. ඒ නිසා ඒ සතුට ඡායාරූප ඇල්බම් එකෙන් පේන්න ඕනෑ. මනාලයා හා මනාලිය හිනාවෙලා ඉන්නවා නම්, ඒ හැඟීම ඇල්බම් එකට ගේන්න පුළුවන් නම් වටිනවා. අත්දැකීම් තියන ඡායාරූප ශීල්පියෙකුට ඒ වැඩේ කරන්න පුළුවන්.■