පසුගිය 21 වැනිදා විපක්ෂ එකතුව විසින් නුගේගොඩදී පවත්වන ලද පළමුවැනි ප්රචාරක රැළියේ ප්රධාන තේමාව වූයේ, ‘ජාජබ ආණ්ඩුවෙන් ප්රජාතන්ත්රවාදය බේරාගැනීම’ යන්නයි. ප්රජාතන්ත්රවාදය කාගෙන් හෝ බේරා ගැනීමට තරම් හැකියාවක් උනන්දුවක් හෝ සූදානමක් විපක්ෂ කණ්ඩායම් කාටවත් නොතිබෙන බව එම රැළියෙන් ප්රකාශයට පත්වූයේය යන්න අප රටේ දේශපාලන වශයෙන් විමසිලිමත් සහ පරිණත පුරවැසියන්ට නම් අලුත් ප්රවෘත්තියක් නොවේ. එක් ප්රධාන කතිකයකු අවංකව කියා සිටි පරිදි, විපක්ෂ සන්ධානයේ එකම අරමුණ, ලැබුණු පළමු අවස්ථාවේදීම ජාජබ ආණ්ඩුව පෙරලා දමා තමන් බලයට පත්වීමයි. දේශපාලන කණ්ඩායමක් හෝ හවුලක් බලයට පත්වීම සහ ප්රජාතන්ත්රවාදය රැකගැනීම අතර කිසිදු සම්බන්ධයක් නැත යන්න ලංකාවේ ජනතාවගේ අලුත් අත්දැකීමක් නොවේ. එය ලංකාවේ ජනතාව නිදහසින් පසු දශක ගණනාව තුළ නැවත නැවතත් අත්දැංක තිබෙන අමිහිරි දේශපාලන යථාර්ථයයි.
මෙම පසුබිම තුළ දැනට ආණ්ඩු බලයේ සිටින ජවිපෙ/ජාජබ නායකත්වයන් මුහුණ දෙන ඉතාම වැදගත් දේශපාලන වගකීමක් වන්නේ, ලංකාවේ ජනතාවගේ ඉහත දැක්වූ නිරන්තර නිෂේධනීය අත්දැකීම 2024-25න් පසුවවත් නැවත ඇති නොවන බව සහතික කිරීමයි. මෙම ලිපියේ අරමුණ එම ඉටුකිරීමට තිබෙන වගකීමේ බැරෑරුම්කම සහ මගහැරිය නොහැකි බව මතුකොට දැක්වීමයි.
ජාජබය ඉතිහාසයට ඇති ණයගැතිකම
ලංකාවේ දශක ගණනාවක් තිස්සේ අධිපති ප්රභූ පන්තීන්ගේ පාලනය යටතේ දිගින් දිගටම සිදුවූ ප්රජාතන්ත්රීයහරණ ක්රියාවලිය සහ ප්රජාතන්ත්රවාදය ජාතිකවාදයටත්, ආගම්වාදයටත් යටපත් කර තැබීමේ ක්රියාවලිය නවතා, ප්රජාතන්ත්රවාදය යළි පිහිටුවීමේ ඓතිහාසික වගකීමක් ජවිපෙ/ජාජබ සන්ධානයට සහ එහි ආණ්ඩුවට තිබේ. එයට ප්රධාන හේතු දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න, ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදය, ජාතිවාදයෙන් සහ අධිකාරවාදයෙන් බේරාගෙන ප්රජාතන්ත්රවාදය යළි පිහිටුවන්නට හැකි වෙනත් දේශපාලන බලවේගයක් දැනට නැති වීමයි. එම වගකීම් භාරගැනීමට දැනට සිටින එකම දේශපාලන බලවේගය ජවිපෙ/ජාජබ ආණ්ඩුව වීමයි. දෙවැනි කාරණය, පළමුවැන්නට වඩා වැදගත් එකකි. එය නම්, වර්තමාන ආණ්ඩුව, ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදී පරිවර්තනයේ ඉතාම තීරණාත්මක පිබිදීමේ සහ සන්ධිස්ථාන මොහොත වූ 2022 පුරවැසි අරගලයේ දේශපාලන දරුවා වීමයි. තම දේශපාලන මවට කෘතගුණ සැලකීමට නම්, ජාජබ ආණ්ඩුව ඉටු කළ යුතු ප්රධානතම වගකීමක් වන්නේ, අප රටේ ප්රජාතන්ත්රවාදය නැවත ප්රතිෂ්ඨාපනය කිරීමයි. පිරිහුණු සහ අධිකාරවාදී දූෂිත සහ ඛාදනය කරන ලද ප්රජාතන්ත්රවාදයක් ආපසු ගෙන ඒමට තැත් කරන බලවේග පොදු මහජනතාව සමග එකතු වී පරාජය කිරීමයි.
කවරාකාරයේ ප්රජාතන්ත්රවාදයක්ද?
ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදය සහ ප්රජාතන්ත්රීයකරණය පිළිබඳ සාකච්ඡාවල තිබෙන ප්රධාන අඩුපාඩුවක් නම්, රටේ වර්තමාන දේශපාලන පසුබිම තුළ රටට සහ ජනතාවට අවශ්ය වන්නේ කවරාකාරයේ ප්රජාතන්ත්රවාදයක්ද යන කරුණ ගැන අවධානයක් යොමු නොවීමයි. විපක්ෂයට අයත් දේශපාලන පක්ෂ හා කණ්ඩායම්වලින් යෝජනා වන්නේ පැරණි සහ අධිකාරවාදයට යටත් කරන ලද දුර්වල පාර්ලිමේන්තු ප්රජාතන්ත්රවාදය ආපසු ගෙනඒමටයි. එය පුරවැසියන්ට අවශ්ය ප්රජාතන්ත්රවාදය නොවේ. බලයෙන් පහකරන ලද දේශපාලන ප්රභූ පන්තියට අවශ්ය ඔවුන්ට සේවය කරන ප්රජාතන්ත්රවාදයයි. මේ අතර, සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම්වල බලාපොරොත්තුව වන්නේ ලිබරල් පාර්මේන්තු ප්රජාතන්ත්රවාදය නැවත ගෙනඒමටයි. 2024 මැතිවරණ ප්රකාශනයෙන් ජාතික ජන බලයද අපේක්ෂා කළේ ලිබරල් පාර්ලිමේන්කු ප්රජාතන්ත්රවාදය යළි පිහිටුවීමටයි. 2022 පුරවැසි අරගලය තුළින් අවධාරණය කෙරුණ ප්රජාතන්ත්රවාදය අලුතෙන් පරිකල්පනය කිරීම සහ ලිබරල් පාර්ලිමේන්තු ප්රජාතන්ත්රවාදයේ සීමාවන් ජයගැනීම ගැන අවධානයක් ජාජබයේ මැතිවරණ ප්රකාශනයෙන් ප්රකාශ වූයේ නැත. අරගලයේ පසුබිම තුළ ප්රජාතන්ත්රවාදය, සමාජවාදී ප්රවේශයක් තුළින් අලුතින් සිතීමට ඉදිරිපත් වී සිටින්නේ පෙරටුගාමී සමාජවාදී පක්ෂයයි. ‘රැඩිකල් ප්රජාතන්ත්රවාදී’ විකල්පයක් ගැන පෙරටුගාමී සමාජවාදී පක්ෂය ඉදිරි දැක්මක් ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ ඒ නිසාය. එය ප්රජාතන්ත්රවාදය පිළිබඳ අලුත් සාකච්ඡාවල අවධානය යොමුවිය යුතු විකල්පයකි.
‘ප්රජාතන්ත්රවාදය රැඩිකල් කිරීම’ යන සංකල්පය අපට තරමක් වෙනස් සහ දේශීය මූලයන් සහිත අර්ථයෙන් යොදාගන්නේ නම්, 2022 පුරවැසි අරගලයෙන් අවධාරණය වූ නව අදහස් කිහිපයක් මෙසේ සාරාංශ කළ හැකිය.
- ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදය ප්රතිෂ්ඨාපනය කිරීමේ ප්රයත්නයක ප්රධාන අරමුණ විය යුත්තේ ප්රජාතන්ත්රවාදයේ පවත්නා අර්බුදය විසඳීමට පියවර ගැනීමයි.
- ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදයේ අර්බුදය සමන්විත වී තිබෙන පැති කිහිපයක් තිබේ. ලිබරල් ප්රජාතන්ත්රවාදයේ සීමාවන්, පාර්ලිමේන්තු ප්රජාතන්ත්රවාදය විධායක ජනාධිපති අධිකාරවාදයට යටත් කිරීම, පවත්නා පාර්ලිමේන්තු සහ නියෝජන ප්රජාතන්ත්රවාදය පිළිබඳ මහජන විශ්වාසය බිඳවැටීම, ලිබරල් සහ පාර්ලිමේන්තු ප්රජාතන්ත්රවාදය දූෂිත ප්රභූ දේශපාලන පන්තියක ග්රහණයට හසුවී පැවතීම, පුරවැසි අරගලය තුළින් අවධාරණය කෙරුණ ප්රජාතන්ත්රවාදී අර්බුදයේ පැතිකඩවල්ය.
- ධනේශ්වර පන්තිය ප්රජාතන්ත්රවාදයේ හෝ ප්රජාතන්ත්රවාදී පරිවර්තනයේ කර්තෘක සමාජ බලවේගයක් නොවේ.
කම්කරු පන්තියද දේශපාලන ප්රජාතන්ත්රවාදයේ කර්තෘක සමාජ බලවේගයක් නොවේ. - ලංකාව තුළ මෙන්ම ගෝලීය දකුණේ සමාජවල ප්රජාතන්ත්රවාදයේ කර්තෘක බලවේගය ලෙසින් මතුවී තිබෙන්නේ “පාලිත ජනතාව” යන පදවලින් හැඳින්විය හැකි බහුජනතාවකි.
පුරවැසි අරගලයට අමතරව, ලංකාවේ දේශපාලනයේ 1950 ගණන්වල සිට අවධාරණය වූ ප්රජාතන්ත්රවාදයේ අර්බුදයේ දීර්ඝකාලීනව පවතින තවත් පැතිකඩ තුනක් තිබේ. ඒවා මෙසේය; පළමුවැන්න, ලංකාවේ සමාජය සහ පුරවැසි ප්රජාවන් සමන්විත වන ජනවාර්ගික විවිධත්වය නිරූපණය කෙරෙන ආකාරයට රාජ්යයත්, ප්රජාතන්ත්රවාදයත් බහුත්වවාදී නොවීමයි. ඒ අනුව ලංකාවේ ගොඩනැගුණේ සහ තවමත් පවතින්නේ ජනවාර්ගික බහුතරවාදී ලිබරල් පාර්ලිමේන්තු ප්රජාතන්ත්රවාදයකි. අන්තර්වාර්ගික සහයෝගිතාව, සහජීවනය සහ සාමය පවත්වාගැනීමට සමත් ප්රජාතන්ත්රවාදයක් ලංකාවේ බිහි නොවීම එහි ප්රතිඵලයයි.
දෙවැන්න, සිංහල, දෙමළ සහ මුස්ලිම් සමාජවල තරුණ පරම්පරාවන් දේශපාලන ක්රියාවලියට ඇතුළත් කරගැනීමට ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදයට නොහැකි වීමයි. සිංහල සහ දෙමළ සමාජවල, එනම් දකුණේ සහ උතුරේ, දේශපාලන බලය හා රාජ්ය බලය අත්පත් කර ගැනීම සඳහා සන්නද්ධ කැරලි දීර්ඝ කාලයක් පැවතීම එහි ප්රතිඵලය විය. එම සන්නද්ධ කැරලි පැවති දශක හතරක කාලය අවසන් වූ පසුවවත්, ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදය ප්රතිසංස්කරණය කිරීමට සහ සංශෝධනය කරමින් යාවත්කාලීන කිරීමට කිසිදු පියවරක් තවමත් ගෙන නොතිබීම පුදුමය උපදවන කරුණකි.
තුන්වැන්නද බරපතළ දේශපලාන උත්ප්රාසයක් මතුකරන්නකි. එය නම්, සිංහල මෙන්ම දෙමළ සමාජයේද ප්රභූ පන්ති සහ පාලක පන්ති ආධිපත්යයට විරුද්ධව කැරලි ගැසූ කිසිදු ව්යාපාරයකින් ලංකාවට අවශ්ය ප්රජාතන්ත්රවාදී විකල්ප හෝ චින්තන ධාරා බිහි නොවීමයි. එම සමාජ දෙකෙහිම කැරලිකාර දේශපාලනය අවසන් වුවද, එම සමාජවල දේශපාලනය පවතින්නේ නව ප්රජාතන්ත්රවාදී පරිකල්පන බිහිකිරීමට අවශ්ය දේශපාලන අවකාශය විවෘතව තිබෙන තත්වයකය. එසේ වුවත්, එම තත්වය වෙනස් කරමින්, ප්රජාතන්ත්රවාදය යළිත් ගොඩනැගීමට සුදුසු පසුබිමක් දකුණේ සමාජය කේන්ද්රකරගෙන සෑදී තිබීම ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රීයකරණ පරිවර්තනයේ ඇති සාධනීය ලක්ෂණයකි. එම සාධනීය පසුබිමෙහිද ප්රධාන ලක්ෂණ දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න, ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රීයකරණ ක්රියාවලියේ නව අවධියක් සහ අලුත් ප්රජාතන්ත්රවාදී පරිකල්පනයක ආරම්භයක්, 2022 පුරවැසි අරගලය විසින් විවෘත කරනු ලැබීමයි. දෙවැන්න, ප්රජාතන්ත්රීයකරණ ක්රියාවලියක් අලුතෙන් ආරම්භ කිරීමට අවශ්ය අත්යවශ්ය සාධකයක් වන දේශපාලන කර්තෘක බලවේගයක් මතුවී තිබීමයි. එම බලවේගය වන්නේ, නැතහොත් එම බලවේගය වීමේ විභවතාව හිමිව සිටින්නේ ජාතික ජන බල ආණ්ඩුවයි.
මේ අතර, සිංහල සහ දෙමළ සමාජවල සන්නද්ධ අරගලවලයට සහභාගි වූ තරුණ ව්යාපාරවල ප්රජාතන්ත්රීය පරිවර්තන ක්රියාවලියෙහි එකිනෙකට වෙනස් ප්රවණතා දෙකක් තිබේ. දෙමළ සමාජයේ එය ආරම්භ වුයේ 1987 ඉන්දු-ලංකා ගිවිසුම අත්සන් කිරීමෙන් පසුවය. සිංහල සමාජයේ එය ආරම්භ වූයේ ජවිපෙහි දෙවැනි සන්නද්ධ නැගිටීම පරාජයට පත්වීමෙන් පසුවය. එල්ටීටීඊය හැර අනෙක් දෙමළ සටන්කාමී කණ්ඩායම් සියල්ලම පාහේ සහභාගි වූ මෙම දේශපාලන පරිවර්තනය ඔවුන් විසින් හඳුන්වන ලද්දේ ‘දේශපාලනයේ ප්රධාන ප්රවාහයට’ එකතු වීම යනුවෙනි. ‘පාර්ලිමේන්තු -මැතිවරණ දේශපාලනය වැළඳගැනීම’ යන්න එහි අර්ථය විය. ඒ සියලු දෙනාම ඇත්ත වශයෙන් වැළඳගත්තේ, ලංකාවේ ප්රභූ පන්තිය විසින් පරිහාණියට ඇදදමනු ලැබූ පාර්ලිමේන්තු දේශපාලනයට සහ සභාග දේශපාලනයටයි. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ මෙම ඉරණමට ඇද නොවැටීම නිසා ලංකාවේ නිර්ප්රභූ සමාජ සහ දේශපාලන බලවේග අතරින් බිහිවූ, ප්රජාතන්ත්රීයකරණ ව්යාපෘතිය ඉදිරියට ගෙනයෑමේ වගකීම භාරගත හැකි එකම කර්තෘක බලවේගය ලෙස හිස ඔසවා සිටීමට ජාජබයට හැකිවී තිබේ. මෙය ජවිපෙ/ජාජබ නායකත්වය විසින් විශේෂයෙන් සැලකිල්ලට ගත යුතු වගකීමක්ද වේ. එබැවින්, ජාජබය මෙම වගකීමෙහිද අසාර්ථක වීම යනු ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රීයකරණය සඳහා විවෘත වී ඇති දුර්ලභ අවකාශයක් මගහැරීමද වනු ඇත.
ජාජබ ආණ්ඩුව සහ ප්රජාතන්ත්රීයකරණ න්යාය පත්රය
ජාතික ජන බලවේගය පිළිබඳව දැනට නිරීක්ෂණය කළ හැකි එක් කරුණක් නම්, එක්කෝ ආණ්ඩුවට ශක්තිමත් ප්රජාතන්ත්රීයකරණ වැඩ පිළිවෙළක් නැත. නැතිනම් ප්රජාතන්ත්රීයකරණය ජාජබ ආණ්ඩුවේ සමස්ත න්යාය පත්රයේ ප්රමුඛත්වයක් දරන්නේ නැත යන්නයි. ප්රජාතන්ත්රවාදය යළි ගොඩනැගීම ලංකාවේ දේශපාලනයේ ඓතිහාසික අවශ්යතාවක්ව තිබියදී, ප්රජාතාන්ත්රීයකරණය සඳහා ආණ්ඩුව දක්වන්නේ මඳ උනන්දුවක් නම්, එය ජාජබ ආණ්ඩු බලය ලබාගැනීමට ඉඩ ලබාදුන් ඓතිහාසික අවකාශයට පිටුපස හැරවීමක් වැනි දෙයකි. එයට හේතුව නම්, ජාජබයට එම අවකාශය ලබාදුන් 2022 පුරවැසි අරගලය පුරවැසියන් ප්රජාතන්ත්රවාදය සඳහා දැක්වූ අපේක්ෂාවේ මොහොතක්ද වීමයි.
අරගලයෙහි දේශපාලන පණිවුඩ ගණනාවක්ම තිබිණ. එයින් බොහොමයක් සම්බන්ධ වී තිබුණේ පුරවැසියන්ගේ ප්රජාතන්ත්රීයකරණ අපේක්ෂා සමගය. සාමාන්යයෙන් ප්රජාතන්ත්රවාදය විනාශ කරන්නේ බලයේ සිටින ආණ්ඩුය. ඒ නිසාම ප්රජාතන්ත්රවාදය යළි ගොඩනැගිය හැක්කේ, ප්රජාතන්ත්රවාදය විනාශ කළ ආණ්ඩු හා දේශපාලන නායකයන් වෙනුවට ජනතාවව විසින් අලුතෙන් තෝරාගන්නා ලද ආණ්ඩුවටයි. මෙය 2024 වෙද්දී ලංකාවේ ජනතාව අවබෝධ කරගෙන සිටි දේශපාලන යථාර්ථයකි. දේශපාලන පක්ෂයක්/ ව්යාපාරයක් හැටියට පමණක් නොව, දැනට ජනතාව දේශපාලන බලය ලබාදෙමින් පත්කරන ලද ආණ්ඩුව ලෙසින්ද, ප්රජාතන්ත්රවාදය ප්රතිෂ්ඨාපනය කිරීමේ ඉහළම වගකීම තිබෙන්නේ ජාජබ ආණ්ඩුවටය. එහෙත් ආණ්ඩුවේ පළමුවැනි වසර තුළදී ප්රජාතන්ත්රවාදී ප්රතිසංස්කරණ සඳහා අලුත් සාකච්ඡාවක් හෝ කතිකාවක් සඳහා ජාජබ ආණ්ඩුව විසින් පියවර නොගැනීම ආණ්ඩුව මේ වන විට ප්රදර්ශනය කර ඇති ප්රධාන දුර්වලකමකි. ‘අපේ ළඟ හැම දේකටම සැලසුම් හදලා තිබෙනවා. අපි වැඩ කරන්නේ වෙන අය වගේ නෙවෙයි, සැලැස්මකට අනුව යැයි’ නිතර ප්රකාශ කරන ජාජබ ආණ්ඩුව පිළිබඳව දේශපාලන වශයෙන් පරිණත පුරවැසියන්ගේ විශ්වාසය දිගටම තබාගැනීමට නම් තමන් සතු ප්රජාතන්ත්රීයකරණ සැලැස්ම විවෘත කිරීම ආණ්ඩුව තවදුරටත් ප්රමාද නොකළ යුතුය. මන්ද යත්, පසුගිය ලිපියකින් අවධාරණය කළ පරිදි පශ්චාත්- අරගල ලාංකික සමාජයේ සිටින්නේ නිෂ්ක්රිය, නිකම් බලාසිටින පුරවැසියන් නොව සක්රිය, විරෝධය පෑමට මහ පාරට බැසීමට බය නැති පුරවැසියන් වන නිසාය.
ලිබරල් ප්රජාතන්ත්රවාදය ඉක්මවා යෑම
ආණ්ඩුවේ පුරෝගාමීත්වය යටතේ, ප්රජාතන්ත්රවාදී ප්රතිසංස්කරණ සඳහා මහජන සාකච්ඡාවක්/ කතිකාවක් පමා නොවී ඇරඹීමට තවත් හේතුවක් තිබේ. එය නම්, පශ්චාත් අරගල ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රීය ප්රතිසංස්කරණ, ප්රජාතන්ත්රීයකරණයම නොව ලංකාවේ ජනතාව හා සමාජය අපේක්ෂා කරන ප්රජාතන්ත්රවාදය ලිබරල් පාර්ලිමේන්තු ප්රජාතන්ත්රවාදයේ සීමාවන් ඉක්මවා යෑමක් වීමයි. එය වනාහී ප්රජාතන්ත්රවාදය රැඩිකල් කිරීමේ අපේක්ෂාවකි. මෙතැන් සිට අපගේ මෙම සාකච්ඡාවට මග පෙන්වන ප්රධාන න්යායික උපකල්පනයක් තිබේ. එය නම්, වර්තමාන ලෝකයේත්, පශ්චාත් අරගල ශ්රී ලංකාවේත්, ලිබරල් ප්රජාතන්ත්රවාදය යනු ප්රජාතන්ත්රවාදය පිළිබඳ පරිකල්පනයේ එක් ධාරාවක් පමණක්ය යන්නයි. යම් යම් ඓතිහාසික හේතු උඩ එය අධිපති ධාරාව වී තිබේ. එය නැතිවම බැරි, එහෙත් ප්රමාණවත් නොවන ප්රජාතන්ත්රවාදී ධාරාවකි. ලිබරල් ප්රජාතන්ත්රවාදය අනෙකුත් ප්රජාතන්ත්රවාදී ධාරා සමග සංයෝග කළ යුතුව තිබේ. එය ලංකාවේ පුරවැසි අරගලයෙන් ඉදිරිපත්වූ නව්ය දේශපාලන අදහසකි. ලිබරල් ප්රජාතන්ත්රවාදය අනෙකුත් ප්රජාතන්ත්රවාදී ධාරාවන් සමග සංයෝග කිරීමේදී, එක් එක් ධාරාව වෙතින් උකහාගත හැකි ප්රධාන අදහස් සහ තේමා මෙසේ දැක්විය හැක.
- ලිබරල් ප්රජාතන්ත්රවාදය; නියෝජන ප්රජාතන්ත්රවාදය, සමාජ ගිවිසුම, බහු පක්ෂ ක්රමය, නිදහස් මැතිවරණ, ව්යවස්ථාදායකයේ පරමාධිපත්යය, නීතියේ ආධිපත්යය ඇතුළු ක්රියාටිපාටිමය ප්රජාතන්ත්රවාදය, දේශපාලන බලයට සීමා, සංවරණ සහ තුලන පැනවීම, බලය භාවිත කිරීමේ වගවීම, පුද්ගල නිදහස හා අයිතිවාසිකම්, ද්වි මණ්ඩල පාර්ලිමේන්තු ක්රමය, ස්ත්රී අයිතිවාසිකම්.
- සමූහාණ්ඩු ප්රජාතන්ත්රවාදය; ජනතා පරමාධිපත්යය, ඍජු ප්රජාතන්ත්රවාදය, මහජන නියෝජිතයන් ආපසු කැඳවීම, පුරවැසි ප්රජාතන්ත්රවාදය, සක්රිය පුරවැසිභාවය.
- ප්රජාමූල ප්රජාතන්ත්රවාදය; පුද්ගලික අයිතිවාසිකම්වලට අමතරව කණ්ඩායම්/සාමූහික අයිතිවාසිකම්, ප්රජා කණ්ඩායම්වල සංස්කෘතික අයිතිවාසිකම්, වරප්රසාද රහිත ප්රජා කණ්ඩායම්වල විශේෂ අයිතිවාසිකම් සහතික කරන විභේදිත අයිතිවාසිකම්, පුද්ගල අයිතිවාසිකම් සහ කණ්ඩායම් අයිතිවාසිකම් අතර සමතුලිතතාව.
- ජනවාර්ගික ප්රජාතන්ත්රවාදය; ජනවාර්ගික සමානත්වය, කණ්ඩායම් අයිතිවාසිකම්, දේශපාලන බලය බෙදා ගැනීමට ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් සතු අයිතිය, කුඩා සහ විසිරී ගිය වාර්ගික කණ්ඩායම්වල නියෝජන අයිතිය, සුළුතර වාර්ගික ප්රජාවන්ගේ සාමාජිකයන්ට ඔවුන්ට විශේෂ වූ අයිතිවාසිකම් සහතික කරන විභේදිත අයිතිවාසිකම්.
- සමාජ ප්රජාතන්ත්රවාදය; ධනවාදී ආර්ථික ක්රමය යටතේ ඇති ආර්ථික සමාජ අසමානතා, ආදායම් විෂමතා, පැතිරෙන දරිද්රතාව නිසා පීඩා විඳින ජනතාව වෙනුවෙන් කැපවූ රාජ්ය සුභසාධනය හා ආදායම් ප්රතිව්යාප්තිය, සමාජ සාධාරණත්වය.
ස්ත්රීවාදී ප්රජාතන්ත්රවාදය; ස්ත්රීන්ට සහ අනෙක් ලිංගික ප්රජාවන්ට සමානත්වය සහ වෙනස්කම් සිදු නොකිරීම සහතික කිරීම, ඒ සඳහා විභේදිත අයිතිවාසිකම් මූලධර්මය අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ කතිකාවට කණ්ඩායම්/සාමූහික අයිතිවාසිකම් ප්රවේශය එකතු කිරීම, ස්ත්රීන්ට සහ අනෙක් ලිංගික ප්රජාවන්ට සමාජ, දේශපාලන, ආර්ථික සහ සංස්කෘතික සමානත්වය සහතික කරන විභේදිත පුරවැසි අයිතිවාසිකම් සහතික කිරීම
ඉහත දැක්වූ ලැයිස්තුවෙන් පැහැදිලි වන්නේ, ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදය අලුත් සහ රැඩිකල් කිරීම පිළිබඳ පරිකල්පනයකදීත්, වැඩි පිළිවෙළකදීත්, ප්රජාතන්ත්රවාදී ධාරාවන් හයක සංයෝගයක් සඳහාද සූදානම් විය යුතුය යන කරුණය. එය ලංකාව පමණක් නොව, ලෝකයේ වෙනත් ඕනෑම රටකට හා සමාජයකටද අදාළ වන්නකි. මෙවැනි නව සිතීමක් සඳහා ඉතා හොඳ ආරම්භයක් ජාජබයේ ‘පොහොසත් රටක්- ලස්සන ජීවිතයක්’ නම් 2024 මැතිවරණ ප්රකාශනයෙහි තිබේ. ජාජබ නායකත්වයට කරන්නට තිබෙන්නේ එම අදහස් රාමුව, ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදය අලුත් හා රැඩිකල් කිරීමේ අරමුණ සඳහා නැවත සකස් කර ගැනීමයි; එය අප්රමාදව ක්රියාත්මක කර, ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදී පරිවර්තනය අලුත් කිරීමයි.
