2026 වසරේ පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම පැවැත්වීම සඳහා රුපියල් බිලියන 10ක් විසර්ජන පනත් කෙටුම්පතෙන් වෙන් කර ඇති බව ජනාධිපතිවරයා ඇයවැය කථාවේ දී කීවේ ය. ඔහු ඊළඟට කිව්වේ, පළාත් සභා ඡන්ද පැවැත්වීම සඳහා අවශ්‍ය නීති සකස් කර දීම පාර්ලිමේන්තුවේ වැඩක් බවයි. එහි යටිපෙළ අර්ථය වුණේ, පාර්ලිමේන්තුව නීති හදා නොදෙන නිසා පළාත් සභා ඡන්ද ද පවත්වන්නට නොහැකි බවයි.
අයවැය විවාදයට සහභාගි වෙමින් සමගි ජන බලවේගයේ මන්ත්‍රී චිත්‍රාල් ප්‍රනාන්දු පෙන්වා දුන්නේ, රුපියල් බිලියන 10ක් පළාත් සභා ඡන්ද වෙනුවෙන් වෙන් කර ඇති බව ජනාධිපතිවරයා කිව්වත්, ඇත්ත වශයෙන් ම එවැනි මුදලක්, වියදම් උපලේඛනවල වෙන් කර නොමැති බවයි.
මුදල් ඇත්තට ම වෙන් කර ඇද්ද නැද්ද යන්න වෙන ම ප්‍රශ්නයක් වුණත්, පළාත් සභා ඡන්දයට අදාළ නීති හදා දෙන්න යැයි ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට කළ දෝෂාරෝපණයක් වැනි ‘ආරාධනය’, ඇති තතු වසන් කිරීමට ගත් උත්සාහයකි.
පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම පවත්වන්නේ කුමන මැතිවරණ ක්‍රමයකට ද යන්න දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ පවතින ප්‍රශ්නයකි. යහපාලන ආණ්ඩු කාලයේ මේ සම්බන්ධ නීති ප්‍රශ්නය මතු වී, සමානුපාතික හා කේවල කොට්ඨාස ඡන්ද ක්‍රම දෙකේ මිශ්‍රණයක් අනුව පැවැත්විය යුතු යැයි යෝජනා වී, ඒ සඳහා සීමා නිර්ණයක් කළ යුතු යැයි කියන මට්ටමට ගොස් වැඩේ නතර විය. ඒ වන විට මහජන අනුමැතියේ ප්‍රපාතයට යමින් සිටි මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ආණ්ඩුව පළාත් සභාවලින් ද පරාජය වීමට ලජ්ජා වීම නිසා, වැඩේ ඉදිරියට ගියේ නැත. පළාත් සභාවල ධුර කාලය ඉකුත් වූ අතර, ඒවා නිරායාසයෙන් ම ආණ්ඩුකාරවරුන්ගේ ඒකාධිකාරි පාලනයට යටත් විය.
පසු කාලයක දී පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී එම් ඒ සුමන්තිරන්, පරණ සමානුපාතික ක්‍රමයට ම පළාත් සභා ඡන්දය පැවැත්වීමට වහා ම කටයුතු කළ යුතු යැයි පෞද්ගලික මන්ත්‍රී යෝජනාවක් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළ අතර, එය ද ඉදිරියට ගියේ නැත.
දැන් පළාත් සභා තිබෙන්නේ එම මරණීය අගුලේ වැටී ය. ඉන් ගැලවීමට නම් කළ යුත්තේ එක්කෝ පරණ ක්‍රමයට ම ධන්දය පැවැත්විය යුතු යැයි කියන යෝජනාව ඉදිරියට ගෙන සම්මත කර ඒ අනුව ඡන්දය පැවැත්වීම ය. නැතිනම්, මිශ්‍ර ක්‍රමයක් පිළිගෙන ඒ අනුව ඉදිරියට යාම ය. මිශ්‍ර ක්‍රමය සම්බන්ධඩෙයන් පසුගිය කාලයේ ලත් අත්දැකීම් නිසා, බොහෝ දේශපාලන පක්ෂ ඒ ක්‍රමයට වැඩි කැමැත්තක් නැත.
කොහොම වුණත්, පළාත් සභා ඡන්ද පැවැත්වීමට අවශ්‍ය නීතියක් පාර්ලිමේන්තුවට ගෙනඒම විපක්ෂයේ වැඩක් නොවේ. ආණ්ඩුවේ කටයුතු සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තුවට නීති කෙටුම්පත් ගෙනෙන්නේ පවතින ආණ්ඩුව මිස විපක්ෂය නොවේ. ඒ නිසා, මට නීති හදලා දෙන්න යැයි ජනාධිපතිවරයා කියා ගත යුත්තේ තමාට ම ය. එය නොකර, නීති හදා දෙන්නට යැයි පාර්ලිමේන්තුවට කීමෙන් ජනාධිපතිවරයා කරන්නේ ජනතාව නොමග යැවීමකි.
ඇත්ත නම්, ආණ්ඩුවට පළාත් සභා ඡන්දය පැවැත්වීමට වුවමනාවක් නැති බව ය. මහ මැතිවරණයෙන් ලත් ජය, පළාත් පාලන ඡන්දවල දී දියවී යාමත්, දැන් පැවැත්වෙන සමුපකාර ඡන්දවල දී ආණ්ඩු පක්ෂය පරදවා විපක්ෂයේ පක්ෂ ඉදිරියට පැමිණ තිබීමත් විසින් ආණ්ඩුව තුළ ජනමතය පිළිබඳ සැකයක් ඇති වී තිබේ. පළාත් සභා ඡන්ද පැවැත්වීම ඒ සැකය තහවුරු වීමට හේතු වන බව ද ආණ්ඩුව දනියි.
ඒ නිසා, රුපියල් බිලියන දහයක් වෙන්කිරීම ගැන කතාව (ඇත්තටම වෙන් කර ඇත්නම්) පළාත් සභා ඡන්ද පිළිබඳ බිය සඟවා ගෙන බෝලය අනිත් පැත්තට පාස් කරන්නට ජනාධිපතිවරයා කළ විහිළු උත්සාහයක් මිස අන් කිසිවක් නොවේ.
වැදගත් කාරණය දශකයකට ආසන්න කාලයක් තිස්සේ පළාත් සභා පාලනය වන්නේ ජනාධිපතිවරයාගේ අභිමතය අනුව පත්කළ ආණ්ඩුකාරවරුන්ගෙන් වන බවයි. ආණ්ඩුවේ අන්තේවාසිකයන් වන ඔවුන් අතින් පාලනය වන පළාත් සභා, ආණ්ඩුවේ ම ආයතන බවට පත්වීම නොවැළැක්විය හැකි ය. ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී වීම නොවැළැක්විය හැකි ය. ඊටත් වඩා සුළුතර ජාතීන්ගේ අයිතිවාසිකම් කඩවීම ද නොවැළැක්විය හැකි ය.
ජාජබ ආණ්ඩුව බලයට පත්වුණේ රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යළි පිහිටුවනවා යැයි කියමිනි. මේ ආණ්ඩුව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී යැයි කවුරුන් හෝ කියනවා නම්, එය ඔප්පු කිරීමට ආණ්ඩුවට ඇති එක් වැදගත් අවස්ථාවක් වන්නේ පළාත් සභා ඡන්ද හැකි ඉක්මනින් පැවැත්වීම ය.
