පසුගිය කාලයේ තරමක් ආපස්සට ගොස් තිබුණ ලංකාවේ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ සාකච්ඡාව යළිත් මතුවී තිබේ. එය මතුකරන ප්‍රධාන කණ්ඩායම් කිහිපයක් සිටිති. දෙමළ දේශපාලන පක්ෂ, ජාතික ජන බලවේගයට හිතවත් සහ සම්බන්ධයක් නැති සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම්ද, විරුද්ධ පක්ෂයේ සමහර දේශපාලන පක්ෂද ඒ අතර සිටිති. ඉන්දියාව ඇතුළු කොළඹ සිටින විදේශ තානාපතිවරුද එම තේමාව ගැන උනන්දු වෙති. මෙම ලිපියේ අරමුණ වර්තමාන දේශපාලන පසුබිම තුළ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ තේමාවේ විෂය පථය අලුත් වී ඇති බව පෙන්වා දීමයි. මෙම සාකච්ඡාවෙන් ගොඩ නැගෙන ප්‍රධාන තර්කය වන්නේ, ලංකාවේ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ සාකච්ඡාව 1990 ගණන්වල දශකයේ මතු වූ සාකච්ඡාමය රාමුව ඉක්මවා ගොස් තිබෙන බවයි. ඒ බව පිළිගැනීම රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති සාකච්ඡාව යාවත්කාලීන කිරීමේ ආරම්භක පියවර විය යුතු බවද මෙම රචනයෙන් යෝජනා වේ.
රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ පැරණි රාමු
නිදහසින් පසු ලංකාවේ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාව, අවධීන් හතරක් තුළ විකාශනය වී ඇත. පළමුවැන්න, සිංහල හා දෙමළ ජාතිකවාදී අවධියයි. නිදහසින් පසු මුල් අවුරුදු දහය තුළ සිදුවූ මෙම විකාශනයෙහිදී දෙමළ ජාතිකවාදී ධාරාව අවධාරණය කෙළේ ලංකාවේ නිදහසින් පසු රාජ්‍යය සන්ධිවාදී (ෆෙඩරල්වාදී) ප්‍රතිසංස්කරණයට සහ ප්‍රතිනිර්මාණයකට භාජනය විය යුතුය යන්නයි. සිංහල ජාතිකවාදී ධාරාව අවධාරණය කෙළේ නිදහසින් පසු රාජ්‍යයේ ඒකීයවාදී ස්වරූපය ශක්තිමත් කරමින් එය සමූහාණ්ඩුවක් (ඍැචමඉකසජ එකක්) බවට පත්කරමින් ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමේ අරමුණයි. දෙවැනි අවධිය 1970-77 කාලය තුළයි. ශ්‍රීලනිපය, සමසමාජ පක්ෂය සහ කොමියුනිස්ට් පක්ෂය සමන්විත වූ සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රය වූයේ, ලංකාව ‘ජනරජයක්’ (සමූහාණ්ඩුවක්) බවට පත්කරමින්, එහි ඒකීයවාදී ගති ලක්ෂණ ශක්තිමත් කරමින්, සමාජවාදී ලක්ෂණ අලුතින් හඳුන්වා දෙමින් ප්‍රතිනිර්මාණය කළ යුතුය යන්නයි. එහි මතවාදී සහ න්‍යායික දැක්ම වූයේ, ලංකාවේ රාජ්‍යය එහි ලිබරල්- ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය රාමුවෙන් ඉවතට ගොස්, අර්ධ-සමාජවාදී-පාර්ලිමේන්තුවාදී හා සිංහල ජාතිකවාදී රාමුවක් තුළ රාජ්‍යය අලුතෙන් නිර්මාණය කළ යුතුය යන්නයි.
තුන්වැනි අවධිය 1978 සිට මේ දක්වා පවතින්නකි. එය නම්, රාජ්‍යය ලිබරල්- ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවෙන් ඉවත්ව, අර්ධ පාර්ලිමේන්තුවාදී- අර්ධ ජනාධිපතිවාදී සහ අධිකාරවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය රාමුවක් තුළ නැවත නිර්මාණය කළ යුතුය යන්නයි. මේ සෑම පියවරක්ම රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ ඉක්මවූ රාජ්‍ය ප්‍රතිනිර්මාණ ව්‍යාපෘතීන් විය.
සිව්වැනි අවධිය, 1990 ගණන්වල මුලදී ආරම්භ වී තවමත් පවතියි. 1978 හඳුන්වා දුන් අධිකාරවාදී රාජ්‍ය ව්‍යුහය අහෝසි කොට, ලිබරල් -ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවක් ඇතුළත ලිබරල් රාජ්‍යය ගොඩනැගීම ඒ තුළ අවධාරණය කෙරිණ. ශ්‍රීලනිපය, සමසමාජ පක්ෂය සහ කොමියුනිස්ට් පක්ෂය ප්‍රධානව පිහිටුවා ගත් පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණ මෙම මතවාදී පරිවර්තනයේ මූලිකත්වය ගත්තේය. පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණ 1993 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයටත්, 1994 ජනාධිපතිවරණයටත් ඉදිරිපත් කරන ලද මැතිවරණ ප්‍රකාශනය එම රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රය සංකල්පගත කළ ලියවිල්ල විය. එම ලියවිල්ලේ කෙටුම්පත්කරුවෝ, පොදු ජන පෙරමුණේ නායකත්වය දැරූ සහ පසුව අගමැති සහ ජනාධිපතිධුර දැරූ චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග, ව්‍යවස්ථා කටයුතු පිළිබඳ ඇමති ජීඑල් පීරිස්, ද්‍රවිඩ එක්සත් විමුක්ති පෙරමුණේ මන්ත්‍රීවරයකු වූ ආචාර්ය නීලන් තිරුචෙල්වම් සහ තවත් විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් කිහිප දෙනකු යෝජනා කර තිබුණ පරිදි, පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ ලිබරල් -ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ ව්‍යාපෘතියට තවත් අංගයක් එකතු කළහ. එය නම් මේ වන විට පිහිටුවා තිබුණු පළාත් සභා ක්‍රමය ශක්තිමත් කරමින්, ද්‍රවිඩ ජනතාව සඳහා වඩාත් අර්ථවත් ලෙස බලය විමධ්‍යගත කිරීම පුළුල් කිරීම මගින්, රාජ්‍යයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යුහයන් වඩාත් යාවත්කාලීන සහ ශක්තිමත් කිරීමයි. අර්ධ-සන්ධීය ක්‍රමයකට ආසන්න ලෙස රාජ්‍ය බලය විමධ්‍යගත කරන රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවක්, 1990 ගණන්වල මුල් වසර මුලදී මතුවී, එම දශකයේ මැද සහ අගභාගවලදී එය තවදුරටත් පුළුල්ව විකාශනය විය. එය ප්‍රගතිශීලී සිවිල් සමාජ බලවේග වෙතින් ප්‍රබලව මතු වූ යෝජනාවක් වූ අතර, පොදු පෙරමුණු ආණ්ඩුව රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා මහජන ව්‍යාපාරයක් දියත් කළ විට, එහි සක්‍රිය පාර්ශ්වයක් වූයේද එම සිවිල් සමාජ ව්‍යාපාරයයි.
ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවක් තුළ, ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණද සහිතව ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණයත්, ජනවාර්ගික ගැටලුවට පරිණත දේශපාලන විසඳුමක් සැපයීමත් ඉලක්ක කරගත්, වඩාත් වර්ධනය වූ න්‍යාය පත්‍රය වූයේ මෙයයි. එයද සකස් වූයේ ලංකාවේ රාජ්‍යය ප්‍රතිර්මාණය කිරීමේ දැක්මක් තුළිනි. ඉන් පසුව, ලංකාවේ දේශපාලන පක්ෂවලත්, සිවිල් සමාජ බලවේගවලත්, රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා, මග පෙන්වනු ලැබූයේ මෙම 1992-2002 පොදු පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති රාමුව වෙතිනි. එය නූතන ලංකාවේ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවේ දියුණුම අවධියද විය.
එසේ වුවත්, දශක තුනකට පසු වර්තමානයේ, එම 1990 ගණන්වල සකස් වූ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවේ ප්‍රමාණවත් නොමැතිකම අනාවරණය වී තිබේ. එම කරුණ පහදා දෙමින්, ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුවේ වර්තමාන ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රය ආශ්‍රිත කරගෙන, රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාව, අප බොහෝ දෙනා නොදැනම එහි පස්වැනි අවධියට ළඟාවී ඇති බව පෙන්වාදීම, මෙම ලිපියේ ඉතිරි කොටසින් සිදු කෙරෙන කාර්යයයි.
රාජ්‍යයේ අභ්‍යන්තර ව්‍යුහයන් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම
අප රටේ දේශපාලන කතිකාවේ පසුගිය දශක කිහිපය තුළ සෙමින් වර්ධනය වී, 2022 පුරවැසි අරගලය තුළින් ප්‍රබල ලෙස ප්‍රකාශයට පත්වූ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ අදහසක් තිබේ. එම අදහස සූත්‍රගත කළ හැකි සංකල්පයක් නම්, ‘රාජ්‍යයේ අභ්‍යන්තර ව්‍යුහයන් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම’යි. එයින් අර්ථවත් වූයේ, ලංකාවේ රාජ්‍යයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය රාමුවට අමතරව, රාජ්‍යයේ ආයතන සහ පුද්ගල පිරිස්ද, ඒවායේ සහ ඔවුන්ගේ චර්යාවද පත්වී ඇති දැඩි පරිහාණිය පිළිබඳ ගැටලුවද ආමන්ත්‍රණය කළ යුතුය යන්නයි. 2022 ලංකාවේ අරගලය තුළින්ද, බංග්ලාදේශය, ඉන්දුනීසියාව, නේපාලය, මොරොක්කෝ සහ මැඩගස්කර් යන රටවල මේ දක්වාද සිදුවන තරුණ පුරවැසි නැගිටීම්වලින්ද අවධාරණය කරන ‘දූෂණය’ අවසන් කිරීමේ ඉල්ලීම මෙම රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නවලට මඟ පෙන්වන ප්‍රධානතම දේශපාලන අපේක්ෂාවයි.
මේ සෑම රටකම ‘දූෂණ විරෝධය’ යන්නෙන් අදහස් වන්නේ රාජ්‍යයේ ව්‍යුහයන්, ආයතනද, ඒවායේ පිරිස් සහ පුද්ගයන්ද, එම රාජ්‍යවල ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ව්‍යුහය කවරක්ද යන්න නොතකා, ඇතිවී තිබෙන පරිහාණියයි. එය පිළිකාවක් මෙන් රාජ්‍ය ව්‍යුහයන්ගේ අභ්‍යන්තරයට විනිවිද ගොස් තිබෙන රෝගයක් වන අතර, දේශපාලන නායකත්වය, පාලක පන්ති මෙන්ම සමාජයද වසාගෙන එය පැතිරී ඇත. තරුණ පරපුර මෙම සෑම දූෂණ විරෝධී අරගලයකටම නායකත්වය දෙන්නේත්, පවත්නා දේශපාලන පක්ෂ නායකත්වයන් නොතකා, ඒවායින් ප්‍රකාශ වන දේශපාලන ස්වාධීනත්වය යන්නෙන් අවධාරණය වන්නේත් දූෂණ සංස්කෘතියක් විසින් පැරණි පරම්පරාවන්ද ඇතුළුව පවත්නා අධිපති දේශපාලන ක්‍රමයේ සිදුවී ඇති සමස්ත පරිහාණියයි. මෙහි ප්‍රතිඵලය වී තිබෙන්නේ රාජ්‍යය එහි අභ්‍යන්තර පරිහාණිය නිසා සමාජය මත විශාල බරක් වීමයි. මන්ද යත්, පිරිහුණු රාජ්‍යය විසින් පෝෂණය කරනු ලබන්නේ පුරවැසියන් නොව, පරපෝෂිත ප්‍රභූතන්ත්‍රයන් සහ ඔවුන් මත යැපෙන හමුදා, පොලිසි, නිලධර තන්ත්‍ර, දේශපාලන පක්ෂ, සේවාදායක කණ්ඩායම්, හිතමිතුරු කව, ඥාති කණ්ඩායම්, ඒවායේ හිමිකරුවන් සහ දේශපාලන ප්‍රභූ තන්ත්‍රයි.
ලංකාවේ දේශපාලන ශබ්ද කෝෂයට අලුතෙන් එකතු වී තිබෙන ‘අපරාධ රාජ්‍යය’ සහ ‘චෞර රාජ්‍යය’ යන පදවලින් ප්‍රකාශයට පත්වන්නේ රාජ්‍යයේ අභ්‍යන්තර පරිහාණියේ තවත් භයානක ප්‍රවණතාවකි. චෞරවාදී පාලන තන්ත්‍ර ප්‍රභවය ලබන්නේ ඒ වෙතිනි. එය නම්, දේශපාලන පක්ෂ, දේශපාලනඥයන්, නිලධරතන්ත්‍ර කොටස් හා පොලිසිය ඇතුළු රාජ්‍ය යන්ත්‍රයේ පුද්ගලයන් සහ අපරාධ ලෝකය සහ දූෂණ ලෝකය අතර ඇතිවී තිබෙන සන්ධානයයි.
මේ අතර, ලංකාවේ සිවිල් සමාජ ව්‍යාපාර, “සුළු ජනතාව” යනුවෙන් හඳුන්වන ප්‍රජාවන්ගේ දේශපාලන පක්ෂ සහ මානව අයිතිවාසිකම් සංවිධාන රාජ්‍යයේ අභ්‍යන්තර ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා දිගින් දිගටම ඉදිරිපත් කරන ලද ඉල්ලීමක් තිබේ. එනම්, රාජ්‍යයත්, රාජ්‍ය යන්ත්‍රයත් නිර්-වාර්ගිකවාදී කිරීම සහ අභ්‍යන්තර යුද්ධයක් සඳහා දශක ගණනාවක් තිස්සේ පුහුණුවට සහ සූදානමට පාත්‍ර කරන ලද ත්‍රිවිධ හමුදාවේ සහ පොලිසියේ යුදවාදී සහ මර්දනවාදී මානසිකත්වය සහ ආයතනික සංස්කෘතියද වෙනස් කිරීමයි. පශ්චාත්-යුද්ධ සමාජයකට ගැළපෙන ලෙස ඒවායේ මානසිකත්වය, සංස්කෘතිය, ඇගයීම් සහ චර්යාව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජයකට ගැළපෙන ලෙස අලුත් කිරීමයි. රාජ්‍ය යන්ත්‍රය සහ පුරවැසියන් අතරත්, රාජ්‍ය යන්ත්‍රය සහ සුළු ජන ප්‍රජාවන් අතරත් ඇති සම්බන්ධය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවක් තුළ යළි ගොඩනැගීමත් එයින් අදහස් වෙයි. රාජ්‍යයේ බාහිර ව්‍යුහයට, එනම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය සහ නෛතික රාමු, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ගැළපෙන ලෙස අලුත් කිරීමේ ප්‍රයත්නවලට සාර්ථක ප්‍රතිඵල ඇතිවන්නේ, රාජ්‍යය අභ්‍යන්තරයේ සිදුවන ප්‍රජාතාන්ත්‍රීය ප්‍රතිසංස්කරණ තුළිනි. රාජ්‍යයේ බාහිර ප්‍රතිසංස්කරණ, අභ්‍යන්තර ප්‍රතිසංස්කරණ සමග සංයෝග කිරීමේ දැක්මක් ඒ සඳහා අවශ්‍ය වේ. රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ අවධීන් පහ සහ හය එකට සම්බන්ධ කිරීම වඩාත් සාර්ථකව පරිකල්පනය කළ හැක්කේ එවිටය.
එය පසුගිය වසරේ පැවැති ජනාධිපතිවරණයේදී සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදීත්, මෙම වසරේ පැවැති පළාත් පාලන මැතිවරණයේදීත් මතුවූ දේශපාලන සාකච්ඡාවේ ප්‍රධාන තේමාවක්ද විය. මේ වසරේ සිට ඇතිවී තිබෙන විශේෂත්වය නම්, ජාජබ ආණ්ඩුව එම මැතිවරණ සටන්පාඨය, ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රමුඛතාවක් ලෙස සලකා ක්‍රියාත්මක කිරීම පටන් ගැනීමයි. ආණ්ඩුවේ මෙම ක්‍රියාමාර්ය කොතෙක් දුරට සාර්ථක වේදැයි අනාවැකි දැන්ම පළකළ නොහැකිය. ඒ එය ඉතා සංකීර්ණ අභියෝගයක් වන හෙයිනි.
මෙම පසුබිම තුළ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ/ ප්‍රතිනිර්මාණ කතිකාව සම්බන්ධයෙන් වැදගත් කරුණක් මතු වේ. එය නම්, රාජ්‍යයේ ‘අභ්‍යන්තර ප්‍රතිසංස්කරණ’ පිළිබඳ අදහස රාජ්‍යයේ ‘බාහිර ප්‍රතිසංස්කරණ’ පිළිබඳ අදහස සමග සම්බන්ධ කරන්නේ කෙසේද යන්නයි. මෙහිදී අපට සටහන් කර ගත හැකි කරුණක් නම්, රාජ්‍යයේ අභ්‍යන්තර ප්‍රතිසංස්කරණ සටනේ එක් අලුත් සහ වැදගත් පියවරක් වර්තමාන ආණ්ඩුව විසින් ඉදිරියට ගෙන ඇත යන්නයි. එය නම් දූෂිත/ චෞර සහ අපරාධ රාජ්‍යය පවත්නා නීතියේ සිමා ඇතුළත පරාජය කිරීමේ සටනයි. රාජ්‍යයේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සීමාවන් ඇතුළත පටන්ගෙන ඇති එම සටන කොපමණ දුරට ඉදිරියට යාවිද සහ සාර්ථක වේවිද යන ප්‍රශ්නයට ඇති පිළිතුර තීරණය වන්නේ, ජයග්‍රහණය කරා ඉදිරියට යෑමට ආණ්ඩුව සතු දේශපාලන අධිෂ්ඨානය, මහජන සහයෝගය සහ පිරිසිදු කිරීමට ලක්වෙමින් තිබෙන රාජ්‍යයේ අභ්‍යන්තර ව්‍යුහයන් සතු ප්‍රතිප්‍රහාර දරාගැනීමේ ශක්තියයි. මෙහි පළමු පරීක්ෂාවව වී තිබෙන්නේ අල්ලස් හෝ දූෂණ විභාග කිරීමේ කොමිෂන් සභාවයි.
මේ අතර සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම්වලින් ආණ්ඩුවට බල කෙරෙමින් තිබෙන්නේ, ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ, එනම් රාජ්‍යයේ බාහිර ව්‍යුහයන් සඳහා ආණ්ඩුවේ ඇති කැපවීමත්, එය ඉදිරියට ගෙනයන කාලසටහනත්, න්‍යාය පත්‍රයත් ඉදිරිපත් කරන ලෙසය. එය දේශපාලන වශයෙන් හොඳ දෙයකි. සිවිල් සමාජ ව්‍යාපාරවලට දැන් කළ හැක්කේ, රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවේ පස්වැනි හා හය වැනි අවධි සංයෝග කිරීමේ වගකීම භාරගැනීමයි.
ආණ්ඩුවේ සෙමින් යාමේ අභියෝගය
අනුර කුමාර දිසානායක ජනාධිපතිවරයා ධුරයේ වැඩ බාරගැනීමේ පළමුවැනි සංවත්සරයේදී, පසුගිය වසර තුළ ආණ්ඩුවේ කාර්යසාධනය ගැන ඇගයීම් කළ ආණ්ඩුවට පක්ෂ මෙන්ම විපක්ෂ සමහර දෙනා මතු කළ විවේචනයක් විය. එය නම්, ජාජබය පොරොන්දු වූ ‘ක්‍රම වෙනසේ’ ගමන් වේගය දුබල වී ඇත යන්නයි. විපක්ෂ විවේචකයන්ට එම දුබල වීම ගැන සතුටු විය හැකි වුවද, ජාජබයට ඡන්දය දුන් ජනතාවට නොහැකිය. ඔවුන් අවංකව අපේක්ෂා කරන්නේ ආණ්ඩුවේ වේගවත් ගමනකි.
මේ අතර, ආණ්ඩුව ‘සෙමින් ගමන් කරනවා’ යන්නෙහි, තම ‘පරිවර්තනීය’ න්‍යාය පත්‍රය ක්‍රියාවට නැංවීමේදී ආණ්ඩුව මුහුණ දෙන එක්තරා යථාර්ථයක්ද තිබේ. එහි ප්‍රධාන අංග දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න, ආණ්ඩුවක් ලෙස තමන්ගේ දේශපාලන චර්යාව නිර්ණය කිරීමේ නෛතික රාමුව ලෙස ආණ්ඩුව තෝරාගෙන ඇති ලිබරල්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මාර්ගයේ ඇති නිසර්ගසිද්ධ සීමාවන්ය. ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යළි පිහිටුවීමේ පොරොන්දුව මත බලයට පත්වූ ආණ්ඩුවකට, තම ප්‍රතිපත්ති තීරණ හිතුවක්කාරව, අධිකාරවාදීව සහ පෙර පැවති ආණ්ඩුවල ආදර්ශය අනුව ක්‍රියාත්මක කිරීමට නොහැකි වීමේ දේශපාලන සහ චර්යාධාර්මික අභියෝගයක් තිබේ. මෙය වනාහි රැඩිකල් විප්ලවවාදී සහ වාමවාදී දේශපාලන පක්ෂයක්, සමාජයක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනයේ කර්තෘකයා වීමෙන් පසුව ඇතිවන සාංදෘෂ්ටිකවාදී, එනම් ජීවිතය සමග බැඳුණ ප්‍රහේලිකාවකි. එයට හේතුව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුවක් තුළ, බලපවත්නා ක්‍රමය පරිවර්තනීය වෙනසකට පත්කිරීමේ ක්‍රියාවලීන් මන්දගාමී කරන ව්‍යුහාත්මක බාධා තිබෙන නිසාය.
ජාජබ ආණ්ඩුව දැනට මුහුණ දෙන ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බාධා’ දෙක මෙසේ හඳුනාගත හැකිය. පළමුවැන්න, රාජ්‍ය බලය අනිසි හිතුවක්කාර සහ ප්‍රජාපීඩක ලෙස භාවිත කිරීමෙන් ව්‍යවස්ථාදායකය සහ විධායකය වළක්වන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය විධිවිධානයි. දෙවැන්න, 2022 පුරවැසි අරගලයෙන් පසුව ලංකාවේ ශක්තිමත් වී ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පුරවැසි සංස්කෘතියට ප්‍රබල ලෙස එකතු වී ඇති පුරවැසියන් පාලකයන්ගෙන් ඉල්ලා සිටින විවෘතභාවය, විනිවිදභාවය සහ වගවීමයි. ජාජබ ආණ්ඩුව දැනට මෙම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සීමා දෙකටම සංවේදීව ක්‍රියාකරන බව පැහැදිලිය.
ලංකාවේ පරිවර්තනීය ප්‍රතිසංස්කරණ ඇති කිරීමට එරෙහිව මතුවන, දේශපාලන සංස්කෘතියද සමග බැඳී ඇති තවත් බාධාවක් තිබේ. එය නම් ‘වෙනස්වීමට ඇති භීතිය’ මත ගොඩනැගී ඇති ප්‍රතිසංස්කරණ විරෝධයයි (ඍැදෙරප ඍැසිඒබජැ). පසුගිය වසර පුරා විපක්ෂ දේශපාලන පක්ෂවලින්ද, ආගමික නායකත්වවලින්ද, ජනමාධ්‍යයෙන්ද දිගින් දිගටම ප්‍රකාශ වූයේ සහ ඉදිරියටත් ප්‍රකාශ වනු ඇත්තේ මෙම වෙනසේ භීතිය සහ ප්‍රතිසංස්කරණ විරෝධයයි. එය මීට පෙර 1994 පොදු පෙරමුණු ආණ්ඩුවද මුහුණ දුන් අභියෝගයකි. ජාජබ ආණ්ඩුව පොදු පෙරමුණු ආණ්ඩුවට වඩා ‘රැඩිකල්’ ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රයක් සහිත එකකි.
ඉහත සාකච්ඡාවෙන් යෝජනා වන පරිදි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාව වඩාත් හරවත් සහ අර්ථවත් කළ හැක්කේ එය රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවක් ලෙස අලුතෙන් පරිකල්පනය කළ විටය.
