වර්තමාන ජනාධිපතිවරයා ධුරයට පත්වීමේත්, ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුව පිහිටුවීමේත් පළමුවැනි වසර සම්පූර්ණ වූයේ මෙම සතියේ මුලදීය. එම ආණ්ඩුව පිළිබඳව ප්‍රකාශ වූ විවේචනාත්මක අදහස් බහුලය. ප්‍රභූ-නිර්ප්‍රභූ විභේදනය පිළිබඳ මෙම ලිපියේ ප්‍රධාන තේමාවට ආරම්භයක් ගැනීමට, එම විවේචනවලින් ප්‍රකාශ වූ එක් කරුණක් ගැන කෙටි විවරණයක් කරන්නේ නම් මැනැවැයි මට සිතිණ.
සැප්තැම්බර් 21 දා වන විට විපක්ෂයේ දේශපාලන සාකච්ඡාවේත්, ජනමාධ්‍ය වාර්තාකරණයේත් විචාරවලත් ප්‍රධාන මාතෘකාවක් වී තිබුණේ සමහර ජාජබ මන්ත්‍රීවරුන්ගේ /ඇමතිවරුන්ගේ දේපළ පිළිබඳවය. ඒ තොරතුරු එම මන්ත්‍රී/ඇමතිවරුන්, අල්ලස් කොමිෂන් සභා නීතියට අනුව අල්ලස් කොමිසමට සපයා තිබුණු තොරතුරුය. එම තොරතුරු වනාහි ජාජබ මන්ත්‍රී/ඇමතිවරුන් හොරෙන් සඟවාගෙන තිබී, මෑත කාලයේ විපක්ෂයේ රහස් පරීක්ෂක කණ්ඩායමක් හෝ ස්වාධීන ජනමාධ්‍යයේ සිටින ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිසම් සඳහා දක්ෂ මාධ්‍යවේදී කණ්ඩායමක් විසින් හෝ අනාවරණය කරගෙන තිබි රහස් තොරතුරු නොවේ. එසේ වුවත්, පුවත්පත් හා විද්‍යුත් මෙන්ම සමාජ මාධ්‍යයේද පළමු පිටුවේ විශාල අකුරෙන් සැදුණු තරමක් විරෝධ හැඟීම් අවුස්සන ශීර්ෂ පාඨවලටත්, විචාරාත්මක ලිපිවලටත්, ෆේස්බුක් සටහන්වලටත් ජනප්‍රිය මාතෘකාවක් වීමට එම තොරතුරුවලට හැකිවිය.
මෙම සංසිද්ධි ආශ්‍රිතව, ලංකාවේ දේශපාලනය පිළිබඳව නිරීක්ෂණ දෙකක් කිරීමට මම කැමැත්තෙමි. පළමුවැන්න, ලංකාවේ දේශපාලනයේ වර්තමානයේ සිදුවී තිබෙන ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණය පිළිබඳ හොඳ නිදසුනක් ඒ වෙතින් සැපයෙන්නේය යන්නයි. එනම් ආණ්ඩුවේ මැති ඇමතිවරුන්ගෙන්, තමන්ගේ පවුලේ වත්කම් සහ දේපළ පිළිබඳව දූෂණ පාලක රාජ්‍ය ආයතනවලටත්, මහජනතාවටත් වගකිව යුතුය සහ උත්තර බැඳිය යුතුය යන මූලධර්මය, වර්තමාන ආණ්ඩු පාලන කාලයේ ප්‍රමාණවත් ලෙස ක්‍රියාවට නැගෙන්නේය යන්නයි. විපක්ෂයත්, ජනමාධ්‍යත්, මහජනතාවත් මැති ඇමතිවරුන්ගෙන්ද, නිලධාරීන්ගෙන්ද ‘වගවීම’ (්ජජදමබඒඉසකසඑහ) ඉල්ලා සිටිති. විපක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරුන් කී දෙනෙක් තම වත්කම් ප්‍රකාශ කර ඇත්ද නැද්ද යන්න වෙනම ඇසිය යුතු ප්‍රශ්නයකි. ඒ වෙනුවට අප උනන්දු විය යුත්තේ, දේශපාලන බලය හිමි ආණ්ඩු පාලකයන් මහජනතාවට වගවීම, ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැඹුරු කිරීම සඳහා අවුරුදු ගණනාවක් තිස්සේ මහජනතාව, සිවිල් සමාජ ව්‍යාපාර සහ ජනමාධ්‍ය විසින් කරන ලද අරගලය මල් පල ගැන්වීමක් වීම ගැනය. එය ආණ්ඩුවද සතුටු විය යුතු කරුණකි.
දෙවැන්න, අප සමාජයේ සිටින සමහර දේශපාලන කණ්ඩායම්, ජනමාධ්‍යවේදීන් සහ බුද්ධිමතුන් අතර තවමත් පවත්නා සමාජ-දේශපාලන පරිණතභාවයේ ඌන සංවර්ධනය සහ අන්ධකාර පැත්තත් අනාවරණය කරන්නකි. එක් නිදසුනකින් මෙම කරුණ පැහැදිලි කිරීමට මම කැමැත්තෙමි. පළමුවැනි නිදසුන ‘හිඟන්නන්’ යන වචනය කිසිදු චකිතයකින් තොරව ආණ්ඩු පක්ෂයේ සමහර නියෝජිතයන්ද විරුද්ධ පක්ෂයට අයත් ආණ්ඩු විරෝධී පුද්ගලයන්ද යොදාගත් ආකාරයයි. ජාජබ ආණ්ඩුවේ සමහර මැති ඇමතිවරුන්ට දැන් ‘විශාල ධනයක්’ යයි හඳුන්වන දේපළ ප්‍රමාණ හිමිවී තිබෙන්නේ නීති විරෝධී මාර්ගවලින්, හොරෙන් ධනය උපයාගත් නිසාය යන චෝදනාව විරුද්ධ පක්ෂය පැත්තෙන් ඍජුවත්, වක්‍රවත් එල්ල විය. එවිට ආණ්ඩු පක්ෂයේ ප්‍රධාන පෙළේ මන්ත්‍රීවරයකු පිළිතුරු දුන්නේ ‘අපි හිඟන්නෝ නොවෙයි. යමක් කමක් තිබෙන අයත් ජාජබයේ ඉන්නවා’ යන අර්ථය දෙන වාක්‍යයෙනි. මේ අතර විපක්ෂයට සම්බන්ධ සමහර බුද්ධිමත් අය ‘ජාජබ ආණ්ඩුව යටතේ හිඟන්නන් ලක්ෂපතියන්’ වීම ගැන තමන් සතුටු වන බව උපහාසයෙන් කියා සිටියෝය.
මේ දෙපාර්ශ්වයම ගැන මගේ ආරාවුල තිබෙන්නේ ‘හිඟන්නන්’ යන වචනය කිසිදු සමාජ සංවේදිතාවකින් තොරව, එක්කෝ තවත් පිරිසක් හෙළාදැකීමට නැත්නම් තමන්ගේ ගෞරවය ආරක්ෂා කරගැනීමට පාවිච්චි කර ඇති අසංවේදී, දේශපාලන වශයෙන් වැරදි අශික්ෂිත, එනම් මබජමකඑමරුා ආකාරයයි. මනුෂ්‍යයන්ගේ දුගීබව, ශාරීරික ආබාධ, සමේ වර්ණය, ස්ත්‍රීපුරුෂභාවය, ලිංගික යොමුවීම, උස-මහත බව, විවාහක අවිවාහක බව, ජාතිය, කුලය, සමාජ පංතිය, වෘත්තිය, ධනය යනාදිය පදනම් කොටගෙන පුද්ගලයන් වර්ගීකරණයට, වෙනස්කම්වලට අපහාසයට නින්දාවට හා ලජ්ජාවට පත්කිරීම සමාන්‍ය දෙයක් යයි අප සමාජයේ උගත් අය අතර තවමත් පවතී. ‘හිඟන්නා’ යන වචනය, ඕනෑම සමාජයක සිටින අන්ත දුගී මනුෂ්‍ය පිරිසක් නිර්-මනුෂ්‍ය කිරීමේ, නින්දාවට සහ අවමානයට ලක්කිරීමේ සහ මනුෂ්‍යභාවය අහිමි කිරීමේ බලය ඇති අමානුෂික පදයකි. ඕනෑම සමාජයක මෙන්ම පුද්ගලයකුගේද ශිෂ්ටාචාරත්වයේ දුගීබව ප්‍රකාශ වන්නේ, සමාජයේ දුගී, වරප්‍රසාද රහිත සහ කොන්කරනු ලැබූ ජනයා බැහැර කිරීම සඳහා බලය සහිත පිරිස් නිර්මාණය කර ඇති ‘වෙනස්කම් කිරීමේ භාෂාව’ අවිචාරයෙන් භාවිත කරන විටය.
දුගී, පීඩිත ජනතාව සහ නිර්ප්‍රභූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වර්තමාන දකුණු ආසියාවේ හැම රටකම පාහේ දේශපාලන පරිවර්තනය ඉලක්ක කරගත් ඉතාම සක්‍රිය සමාජ ප්‍රශ්නය වී තිබෙන්නේ, එම සමාජවල දූෂිත අධිකාරවාදී සහ අත්තනෝමතිකවාදී ප්‍රභූතන්ත්‍ර පාලනයෙන් නිදහස් වීමයි. ධනපති-කම්කරු පන්ති සහ පාලක-පාලිත පන්ති යන ද්විත්ව විභේදනයට අමතරව මෙම සෑම සමාජයක්ම ප්‍රභූ-නිර්ප්‍රභූ යන ධ්‍රැවීකරණයට ලක්වී ඇති බව අපි පසුගිය ලිපිවලද දුටුවෙමු. බංග්ලා දේශයේ සහ නේපාලයේ ඇතිවූ තරුණ විරෝධතා ව්‍යාපාර ජාත්‍යන්තර මෙන්ම දේශීය ඉංග්‍රීසි මාධ්‍ය විසින්ද හඳුන්වන ලද්දේ ප්‍රභූ පන්තියට විරුද්ධව තරුණ පරම්පරාව සහ ශිෂ්‍ය ප්‍රජාව දියත් කළ ‘කැරලි’ ලෙසය. එම වාර්තාවල ප්‍රභූ යන පදය භාවිත කර තිබෙන්නේ, දේශපාලන බලය තමන්ට පමණක් හිමි ඒකාධිකාරී අයිතියක් ලෙස සලකන (දේශපාලන පන්තිය) යන වචනයෙන්ද ඉංග්‍රීසි මාධ්‍යවේදීන් හඳුන්වන, ඉහළ පන්තිවලට අයත් ‘පාලක පන්තිය’ හැඳින්වීමටය. බංග්ලා දේශයද ලංකාවද සම්බන්ධව ‘අරගල’ ගැන වාර්තාවලදී ජාත්‍යන්තර ඉංග්‍රීසි මාධ්‍ය, ‘ප්‍රභූ පන්තිය’ සහ ‘දේශපාලන පන්තිය’ යන පද දෙක යොදාගත්හ.
ලංකාවේ, නේපාලයේ සහ බංග්ලා දේශයේ ‘ප්‍රභූ පන්තිය’ යන පදය භාවිත කිරීමේ සමානතා සහ විශේෂතාද තිබේ. නේපාලයේ ප්‍රභූ පන්තිය, ඉහළ කුල ස්තර දෙකකින් සමන්විත වේ. එනම් බ්‍රාහ්මණ සහ ක්ෂත්‍රිය යනුවෙන් හැඳින්වෙන ඉහළ කුල ස්තර දෙකයි. දේශපාලන බලය මූලික වශයෙන් කේන්ද්‍රගත වී තිබෙන්නේ එම කුල දෙකට අයත්, ඉඩම් හිමි, ධනවත් සහ උගත් ස්තර අතෙහිය. කුල භේදය ප්‍රකටව ප්‍රකාශ නොවන, ඉස්ලාමීය සමාජයක් වන බංග්ලා දේශයේ ප්‍රභූ පන්තිය ප්‍රධාන වශයෙන් සමන්විත වන්නේ ආර්ථික හා දේශපාලන බලය හිමි පන්ති ස්තර දෙකත්, හමුදා හා පරිපාලන නිලධර තන්ත්‍ර දෙකත් යන ඒවායින්ය. සියලු පන්ති ස්තර අබිබවා ‘දේශපාලන පන්තිය’, එනම් වෘත්තීය දේශපාලනඥයන්ගෙන් සමන්විත සමාජ පන්ති ස්තරය, නායකත්වයට පැමිණියේය. අද අභියෝගයට ලක්වී තිබෙන්නේ එම පැරණි දේශපාලන පන්තියේ, ප්‍රභූ පන්තියේ ආධිපත්‍යයයි. අද එහි ගැටුම තිබෙන්නේ අලුත් දේශපාලන පන්තිය කුමක් විය යුතුද යන්න ගැනය. එය ප්‍රභූද නිර්ප්‍රභූද යන්න ගැනය.
මෙහිදී දකුණු ආසියාවේ පශ්චාත් යටත්විජිත සමාජවල එක සමානව මතුවන පොදු ප්‍රශ්නයක් තිබේ. එය හැඳින්විය යුතු සංකල්පීය පදය නම් ‘සංක්‍රමණීයත්වයේ ගැටලුව’ යනුවෙනි. පරිවර්තනය වීමේ ගැටලුව යනුවෙන්ද එය හැඳින්විය හැකිය.
එයින් අදහස් වන්නේ ධනවාදයෙන් සමාජවාදයට පරිවර්තනය වීම තරම් ගැඹුරු පරිවර්තනයක් නොවේ. නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සිට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කරා සිදුවන දේශපාලන පරිවර්තනයයි. මාක්ස්වාදී භාෂාවෙන් කියන දේශපාලන උප ව්‍යුහයේ සිදුවන පරිවර්තනයයි. ලංකාව, බංග්ලා දේශය, නේපාලය, ඉන්දියාව සහ පකිස්ථානය යන සමාජවල පොදු ජනතාව අභිමුඛයේ තිබෙන පොදු සංක්‍රමණීයත්ව ගැටලුව එයයි. එම පරිවර්තනයෙහි ප්‍රධාන කර්තව්‍යයන් දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න දේශපාලන බලය සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ප්‍රභූ පන්තිවල ග්‍රහණයෙන් නිදහස් කරගැනීමයි. දෙවැන්න, එක් එක් රටට විශේෂ වන සහ දකුණු ආසියාවට පොදු වන පරිදි නූතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නිර්මාණාත්මක ලෙස නැවත සකස් කර ගැනීමයි. මෙම කර්තව්‍ය දෙක වෙතින් යෝජනා වන්නේ, දකුණු ආසියාවට සුවිශේෂ වූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයකට, එම සමාජ අවතීර්ණ වී ඇති බවයි. ලංකාව, බංග්ලා දේශය, සහ නේපාලය තුළ මේ වන විට සිදුවන්නේ, මෙම ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයේ’ ආරම්භක පියවර තැබීමයි. මගේ තේරුම් ගැනීමට අනුව, දැන් දකුණු ආසියාවේ මෙම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයේ නව යුගය සහ අවධිය නිර්මාණය වීමට අවශ්‍ය තත්වයන් පරිණත වී තිබේ. ඒ සඳහා අවශ්‍ය නව කර්තෘක බලවේගයන්ද නිර්මාණය වෙමින් තිබේ. දකුණු ආසියාව තිබෙන්නේ පශ්චාත් යටත් විජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයට සම්ප්‍රාප්ත වෙමිනි.
නිර්ප්‍රභූ සන්ධානවල සහ පක්ෂවල කර්තෘක කාර්යය
‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවය’ යන සංකල්පයෙහි ‘විප්ලවය’ යන පදය අප භාවිත කළ යුත්තේ ප්‍රචණ්ඩ විප්ලව සන්නද්ධ අරගල, ලේ වැගිරීම් සහිතව සිදුවන පරිවර්තනයක්ය යන අර්ථයෙන් නොවේ. සාමකාමී, පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ රාමුව ඇතුළත, පුළුල් මහජනතාවගේ සහභාගිත්වය සහ සහයෝගය ඇතිව ආණ්ඩු බලය ලබාගෙන සිදු කළ යුතු පරිවර්තනයකි. විරෝධතා උද්ඝෝෂණ තුළින් ආරම්භ වී මැතිවරණ ක්‍රියාවලියක් තුළින් බහුතර මහජනතාවගේ දේශපාලන අධිෂ්ඨානයේ සහ කැමැත්තේ ප්‍රකාශනයක් ලෙසින් සිදුවන දේශපාලන බලය මාරුවීමේ මාධ්‍යයෙන් සිදුවන ‘සිස්ටම් චේන්ජ්’ එකකි. මේ සඳහා අවශ්‍ය මාදිලිය, නැතහොත් මොඩලය දැනට සපයනු ලැබ ඇත්තේ ලංකාවේ ජනතාව විසිනි. එබැවින් එය කුමක්දැයි දැන් අපි කෙටියෙන් විමසා බලමු.
දකුණු ආසියානු රටවල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයේ ක්‍රියාවලියේ පළමු පියවර ලෙස දැනට ලංකාව මෙන්ම බංග්ලා දේශයද නේපාලයද පැරණි ප්‍රභූ පාලක පන්තිය ඉවත් කර තිබේ. එම ක්‍රියාවට පෙරමුණ ගෙන ඇත්තේ එම සමාජවල පුළුල් සමාජ සමුච්චයක් වන නිර්ප්‍රභූ පන්ති ස්තරවලට අයත් තරුණ පරපුරයි. එහෙත් එම ආරම්භක පියවර, නිර්ප්‍රභූ සමාජ සන්ධානයකින් නායකත්වය දී ඇති දේශපාලන ‘වෙනසක්’ තුළින් මහමැතිවරණ යන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මාධ්‍යය තුළින් බලයෙන් පහ කර ඇත්තේ තවමත් ලංකාවේ පමණි. එබැවින් බංග්ලා දේශයේ සහ නේපාලයේ මේ වන විටත් පවතින්නේ ‘අලුත් ලෝකය’ ඉපදීමේ පළමු පියවර තැබූ අවස්ථාවේය. ඉදිරියට කුමක් සිදුවනු ඇත්ද යන්න තවමත් පැහැදිලි නැත. අප පසුගිය ලිපියක හඳුනාගත්, ග්‍රාම්ෂි අනතුරු ඇඟවූ යක්ෂාවතාර සහ හොල්මන් සෙවණැලි මතුවන කාලය ඒ දෙරටෙහිම දිග්ගැස්සෙන බව පෙනේ. එය සුබ ලකුණක් නොවේ.
මෙම රටවල් තුනේ අත්දැකීමෙන්, තුලනාත්මකව ලබාගත හැකි වැදගත් පාඩමක් ලංකාවෙන් යෝජනා වේ. එය නම්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයේ පළමු පියවරේ සිට දෙවැනි පියවරට පරිවර්තනය වීමට, ස්වයංක්‍රියව මතුවන මහජන නැගිටීම්වලට පමණක් නොහැකි බවයි. එය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය එහෙත් ප්‍රමාණවත් නැති කොන්දේසියක් ඉටුවීමකි. ඒ සඳහා සංවිධානය වූ දේශපාලන බලවේගයක් එනම් නිර්ප්‍රභූ දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයක්ද, සමාජ පදනමක්ද, දේශපාලන ඉදිරි දර්ශනයක්ද, දේශපාලන අධිෂ්ඨානයක්ද හිමි දේශපාලන බලවේගයක්, ප්‍රජාතන්ත්‍රීය මාර්ගයෙන් බලය ලබාගැනීම සඳහා සූදානම්ව සිටිය යුතු වේ. අවුරුදු දහයකට පමණ පෙර ටියුනීසියාවේ ආරම්භ වී, නේපාලය දක්වා ගමන් කර ඇති ප්‍රභූතන්ත්‍ර විරෝධී සාමකාමී පොදු ජන අරගලවලින්, ලංකාව හැර අන් සෑම එකකින්ම ඉගෙන ගත හැකි තීරණාත්මක දේශපාලන පාඩමක් වන්නේ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවය ඉදිරියට ගෙනයෑමට කැපවූ දේශපාලන බලවේගයක් සිටීමේ අනිවාර්ය අවශ්‍යතාව සහ වැදගත්කමයි. මෙය වනාහි මෙම ලිපියේ අප හඳුනාගත් ‘පරිවර්තනීය වෙනස පිළිබඳ ගැටලුවේ’ තෙවැනි සංරචකයයි. මේ වෙතින් අවධාරණය කරන තවත් වැදගත් කරුණක් තිබේ. එය නම් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවය ආරම්භ කරන, ස්වේච්ඡා සහ ස්වකීය නිර්ප්‍රභූ නැගිටීම්වලට සිදුකළ හැක්කේ එම විප්ලවයේ කර්තෘක කාර්යභාරයේ ආරම්භක වැඩ කොටස ඉටුකිරීම පමණක්ය යන්නයි. එයට ඉදිරියට යන්නට නම් එම කාර්යභාරයේ ඉතිරි වගකීම් බාරගන්නා සංවිධානගත දේශපාලන පක්ෂයක් හෝ ව්‍යාපාරයක් තිබිය යුතුමය. දකුණු ආසියාවේ අනෙක් රටවලට ලංකාවෙන් ඉගෙන ගැනීමට තිබෙන වැදගත් පාඩම වන්නේ මෙයයි.
නිර්ප්‍රභූ සමාජ/දේශපාලන සන්ධානවල සමාජ සංයුතිය
දකුණු ආසියාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවය ආරම්භ කිරීමේ පළමු පියවර ගෙන ඇති, ස්වයංක්‍රිය සහ අසංවිධිත නිර්ප්‍රභූ සන්ධානවල සමාජ සංයුතිය කුමක්ද? එම සමාජ බලවේගවල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනයක තිබෙන බැරෑරුම් වගකීම් බාර ගැනීමට, ඉටුකිරීමට සහ ඉදිරියට ගෙනයාමට අවශ්‍ය ශක්තිය තිබෙන්නේද? මෙය විශේෂයෙන්ම මාක්ස්වාදී දේශපාලන පුහුණුවක්ද, විනයක්ද ඇති ක්‍රියාකාරී සහ බුද්ධි කණ්ඩායම් අනිවාර්යයෙන්ම මතුකරන ප්‍රශ්නයකි. එවැනි ප්‍රශ්න ලංකාවේ අරගලය සමයේද මතුවිය.
මෙම ප්‍රශ්නයට දිය හැකි පිළිතුරු කිහිපයක් තිබේ. ඒවායින් ස්වල්පයක් පහතින් හඳුනාගනිමු.
වර්තමානයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලව ප්‍රයත්න ගණනාවක ආරම්භක පියවර තබන සමාජ කණ්ඩායම් අතර කම්කරු පන්තිය පෙරමුණෙහි නොසිටීම බොහෝ විට සිදුවී ඇති දෙයකි. ලංකාවේද, මුලදී කම්කරු පන්තිය සහ වෘත්තීය සමිති පුරවැසි අරගලයට සහභාගි වූයේ අඩුවෙනි. ලංකාවේ අරගලය ‘කම්කරු පන්ති අරගලයක්’ නොව ‘පුරවැසි අරගලයක්’ විය. එම
‘පුරවැසි’ යන්න සර්ව පන්ති නාම පදයකි. රටක පුරවැසියන් වීමේ අයිතිය ලැබූ ඕනෑම කෙනකු, සමාජ පන්තිය නොතකා එම ප්‍රභේදය තුළට වැටෙති. 20-22 අරගලය ‘කම්කරු පන්ති’ අරගලයක් හෝ ‘පීඩිත පන්ති’ අරගලයක් නොව ‘පුරවැසි අරගලයක්’ය යන හැඳින්වීමෙහි අර්ථය තිබෙන්නේ මෙතැනය. අරගලයට සහභාගී සමාජ ස්තර, කොළඹ ධනවත් ව්‍යාපාරිකයන්ගේ පටන් කොළඹ දුගී, රැකියා විරහිත, සමාජ කාටස් දක්වාවූ පුළුල් සමාජ තීරු ගණනාවකි. එහි ඉහළ සමාජ ස්තරයට අයත් පිරිස් ‘නිර්ප්‍රභූ’ යන පදයේ අර්ථකථනය තුළට වැටෙන අය නොවේ. එහෙත් එම පිරිස්ද පාලක පන්තියේ සංයුතියේ ප්‍රතිසංස්කරණ සහ වෙනසක් අපේක්ෂා කළ අයයි. එවකට සිටි පාලක පන්ති ප්‍රභූ ස්තරයේ අධිකාරවාදී පාලනයේ අවසානයක් දැකීමට කැපවූ අයයි. මෙයින් පෙනෙන්නේ ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ යන සමාජ අපේක්ෂාවට පන්ති විශේෂත්වයක් නැත යන්නයි. එය ඓතිහාසික සත්‍යයක්ද වෙයි. 17 වැනි සහ 18 වැනි සියවස්වල යුරෝපයේත්, 18 වැනි සියවසේ ඇමෙරිකාවේත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවවලට ධනේශ්වර පන්තියත්, දුගී ගොවි ජනතාවත්, නාගරික දුගී කම්කරුවනුත්, තම තමන්ගේ සුවිශේෂ ධජය සහ ඉල්ලීම් ඉදිරියට දමමින් සහභාගි වූහ.
මේ වෙතින් නිරීක්ෂණය කළ හැකි ඊළඟ කරුණ නම් නිර්ප්‍රභූ සමාජ සන්ධානයක් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ පළමු සහ දෙවැනි කර්තව්‍යයන් දෙක — ප්‍රභූ පන්තිය දේශපාලන බලයෙන් ඉවත් කිරීම සහ නිර්ප්‍රභූ සමාජ-දේශපාලන සන්ධානයක් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලෙස ආණ්ඩු බලය ලබාගැනීම–සාක්ෂාත් කර ගැනීමෙන් පසු ක්‍රියාවට නගන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී න්‍යාය පත්‍රය, විවිධ සමාජ ස්තරවලින් අපේක්ෂා කරන ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණ ඉල්ලීම්වලට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට සූදානම් විය යුතුය යන්නයි. ලංකාවේ සමකාලීන අත්දැකීමෙන් මේ සඳහා වටිනා පාඩම් ඉගෙන ගත හැකිය. නිදසුන් කිහිපයක් මගින් මෙම කරුණ පැහැදිලි කරන්නේ නම් මෙසේය. ධනපති සහ ව්‍යාපාරික පන්තියේ කොටස්ද සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම්ද ප්‍රමුඛත්වය දෙනු ඇත්තේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණවලටය. කම්කරු පන්තිය ප්‍රමුඛත්වය දෙනු ඇත්තේ ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ඉල්ලීම්වලටය.
මධ්‍යම පන්තියේ සමාජ සහ බුද්ධි ස්තරද ප්‍රමුඛත්වය දෙනු ඇත්තේ ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ ඉල්ලීම්වලටය. ආර්ථික වශයෙන් දුගී පුළුල් සමාජ පන්ති කම්කරු පන්තියද සමග එක්ව අපේක්ෂා කරන්නේ ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ හා සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මෙන්ම සමාජ ලිබරල්වාදී ඉල්ලීම්වලටය. මේ අතර, ස්ත්‍රී අයිතිවාසිකම් ව්‍යාපාර, ස්ත්‍රී සහ අනෙක් ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවි ඉල්ලීම් තම පරිකල්පනයට ඇතුළු කරනු ඇත. මේ අතර, දේශපාලන වශයෙන් පරිණත පුරවැසි කොටස් නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදයට පිළියම් ලෙස, ඍජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, සහභාගිත්ව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ සමග ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මිශ්‍ර කරන ලෙස ඉල්ලති. අවසාන වශයෙන් ‘සුළුජන’ වශයෙන් හඳුන්වන පුරවැසි කණ්ඩායම් ජනවාර්ගික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ඉල්ලා සිටිනු ඇත. මෙවැනි සියලු ඉල්ලීම් සමාජයක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැඹුරු කිරීමටත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු සෑම පුරවැසි කොටසකම පොදු අයිතියක් වන, මහජන දේපළක් බවටත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය එහි නියම හිමිකරුවන් වන ‘මහජනතාවට’ නැවත හිමි කර දීමටත් හේතු වනු ඇත. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මෙන්ම ප්‍රජාතන්ත්‍රීයකරණයද අලුතෙන් පරිකල්පනය කිරීමට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා නිර්ප්‍රභූ සමාජ පන්ති අතර ඇති මෙම ඓන්ද්‍රීය සම්බන්ධය අවබෝධ කර ගැනීම ප්‍රජාතන්ත්‍රීය පරිවර්තනය ඉදිරියට ගෙන යාමට කැපවන කණ්ඩායම්වලට බෙහෙවින් ප්‍රයෝජනවත් වෙයි.
මෙම ලිපිය අවසන් කිරීමට දැන් අපට මෙසේ කිව හැකිය; අලුත් ආකාරයේ පොදුජන නිර්ප්‍රභූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයේ කුණාටුවක් ලංකාවෙන් ආරම්භ වී දකුණු ආසියාව සිසාරා පැතිරී යයි. පොදු ජනතාව නම් යෝධයා නින්දෙන් අවදි වී සිටියි. පැරණි ක්‍රමයේ සහ දූෂිත සහ පිරිහුණු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ස්වාමිවරුද, එයින් ප්‍රතිලාභ ලැබුවෝද බියට හා තැතිගැන්මට පත්ව සිටිති. මන්ද එය නැවැත්වීමට දුෂ්කර පරිවර්තනීය කුණාටුවක් වන හෙයිනි.
