1971 සන්නද්ධ නැගිටීම යනු ලංකාව නිදහසින් පසු යුගයේ අත්විඳි අතිශයින්ම සංකීර්ණ දේශපාලන සංසිද්ධියක් ලෙස නම් කිරීමට පුළුවන. එම සන්නද්ධ නැගිටීමට මේ වනවිට අඩ සියවසකටත් වඩා කාලයක් ගත වී ඇති නමුදු ඒ පිළිබඳව පවත්නා සංවාදය තවමත් නැවුම් එකකි. ඊට සම්බන්ධ වූ දස දහස් ගණනක් දෙනාට ඒ සිදුවීම සම්බන්ධව කීමට තමන්ගේම කතාවක් තිබේ. ඒ අය අතරින් බොහෝ දෙනෙක් සෑම වසරකම අප්‍රේල් පස්වනදා කොළඹ මහජන පුස්තකාලයට රැස් වී ඒ සංසිද්ධිය අනුස්මරණය කරති. එහි දී තවමත් සිදුවූයේ කුමක්ද යන්න පිළිබඳව එකිනෙකාගේ ආඛ්‍යාන හුවමාරු කරගනිති.
කෙසේ වෙතත් මේ අපූර්ව සංසිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් ලංකාවේ දේශපාලන කතිකාව තුළ ඇත්තේ බෙහෙවින් විවිධ වූ තේරුම් ගැනීම්ය. එම විවිධත්වය කෙරේ බලපා ඇති විවිධ සාධක ඇත. එක් අතකින් තමන් ස්ථානගතව සිටින දේශපාලන ස්ථාවරයේ දෘෂ්ටිකෝණය විසින් ඉල්ලා සිටින ආකල්පයකින් මේ සිදුවීම දෙස බැලීමේ නැඹුරුවක් තිබේ. පළමුවෙනුව ‘මෙය සන්නද්ධ ත්‍රස්තවාදී කල්ලියකගේ ක්‍රියාවකට වැඩි දෙයක් නොවන්නේය’ යන ආකල්පයේ සිට සෑම වසරකම මේ සිදුවීම වීරාභිවාදනයෙන් යුතුව සමරනු ලැබීමට පෙළඹවීමක් ඇති කරනු ලබන ආකල්පයක් දක්වා ඒ නැඹුරුව විවිධ වේ. දෙවනුව මේ සිදුවීම අත්විඳි පොදු ජනයා තුළ ද ඒ සම්බන්ධයෙන් ඇති මතක සහ ආකල්ප අතිශයින් විවිධ වන්නේය. ඒ විවිධත්වය විවිධ ප්‍රදේශවල මේ සන්නද්ධ නැගිටීම දියත් වූ සහ එය සමාජය කෙරේ සිදුකළ බලපෑම අතින් විවිධ වීම මත ඇති වූ විවිධත්වයකි. තුන්වෙනුව මේ සම්බන්ධව පවත්නා ශාස්ත්‍රීය කතිකාව ද අතිශයින්ම විවිධත්වයට පත් වූ එකකි.
71 නැගිටීම සම්බන්ධව පවත්නා මෙම කතිකාමය විවිධත්වය ග්‍රහණය කරගැනීමට උත්සාහ කරන කෙනෙකුට, එම නැගිටීමේ කේන්ද්‍රීය හා පුරාවෘත්තමය චරිතයක් වන ලයනල් බෝපගේ ගේ දේශපාලන ජීවිතය තේරුම් ගැනීම අතිශයින් වැදගත් වනු ඇත. ඇත්ත වශයෙන්ම ලයනල් බෝපගේ අතිශයින්ම සංකීර්ණ දේශපාලන චරිතයකි. මෙම සංකීර්ණත්වය වෙත යොමු වීමෙන් අපට ලැබිය හැකි විශාලම ප්‍රයෝජනය වන්නේ මේ සන්නද්ධ නැගිටීමේ දිග පළල හා ගැඹුර වෙත යොමු වීමට අතිශයින් විචිත්‍ර කවුළුවක් විවර වීමයි.
71 සන්නද්ධ නැගිටීමේ සංයුතිය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල වැදගත් කරුණක් වන්නේ එහි පහළ සමාජිකත්වය ගැමි දුප්පතුන් යැයි හැඳින්විය හැකි පවුල්වලට අයත් සාමාන්‍ය මට්ටමේ උගත්කමක් සහිත සහ සමහර විට අඩු උගත්කමක් සහිත පිරිස්වලින් සමන්විත වූ අතර එහි නායකත්වය ග්‍රාමීය මධ්‍යම පංතිය හා පහළ මධ්‍යම පංතිය ලෙසින් හැඳින්විය හැකි සමාජ පංතීන්ට අයත් තරමක ඉහළ මට්ටමේ උගත්කමක් සහිත තරුණයින්ගෙන් සමන්විත වීමයි. මෙවැනි විභේදනයක් බොහෝ නූතන විප්ලවීය දේශපාලන ව්‍යාපාරවල දක්නට ලැබේ. ලංකාවේ පැරණි වාමාංශික ව්‍යාපාරය දෙස බැලුවත් එහි නායකත්වය හා පහළ සාමාජිකත්වය අතර එම කොටස්වල පංතිමය සම්බන්ධය පැත්තෙන් ගත් කල මීටත් වඩා පරතරයක් දක්නට ලැබේ.
ලයනල් බෝපගේ අයත් වූයේ ග්‍රාමීය පහළ මැද පංතිය ලෙස හැඳින්විය හැකි කොටසටයි. ඔහුගේ පියා මාතර වැලිගම ප්‍රදේශයේ ග්‍රාමීය සිල්ලර බඩු කඩයක් පවත්වාගෙන ගිය අයෙකි. අපගේ සාකච්ඡාවට වඩා වැදගත් වන්නේ මෙවැනි සමාජ ස්තරයකට අයත්වන පවුල්වල දරුවන්ගේ පංතිමය සමාජ බලාපොරොත්තු ලෝකය සකස්වන්නේ කෙසේද යන්නයි. සාමාන්‍ය වශයෙන් මේ පංතියට තමන්ගේ දරුවන්ට, විශේෂයෙන්ම නිදහස් අධ්‍යාපනය ද නිසා, ඉහළ අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමේ යම් ආර්ථික හැකියාවක් තිබේ. ලයනල් බෝපගේ විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය ලබන්නේ ඉංජිනේරු උපාධිය ලබා ගැනීම සඳහාය යන්න මෙහි දී අපගේ සාකච්ඡාවට වඩාත් වැදගත් වේ.
ඉංජිනේරු උපාධියක් ලබා ගැනීමට අවස්ථාව ලැබෙන මෙකල මෙම සමාජ පංතියේ තරුණයෙකුට ලැබෙන ඉහළ අවස්ථාවකි. මෙම අවස්ථාව මඟහැර විප්ලවීය දේශපාලන මාවතකට යොමු වීම යනු අතිශයින් බැරෑරුම් තීරණයකි. විශ්වවිද්‍යාලයේ කලා උපාධිය සඳහා සූදානම්වන අතර, උපාධිය ලැබීමේ බලාපොරොත්තු අතහැර ‘විප්ලවයේ මාවත’ තෝරාගත් තරුණයෝ බොහෝ දෙනෙක් සිටියහ. මෙම තෝරා ගැනීම කලා උපාධියක් ලැබීමෙන් සිය සමාජ හා ආර්ථික අපේක්ෂා සාක්ෂාත් කරගැනීමට තිබූ අඩු හැකියාව නිසා ඇතිවන අසහනය ඇසුරෙන් පහසුවෙන් විස්තර කළ හැකි වුවත් ඉංජිනේරු උපාධිය සඳහා සූදානම්වන තරුණයෙකු එය අතහැර ‘විප්ලවීය දේශපාලන මාවත’ වෙත යොමු වීම ‘සමාජ අසහනය’ පිළිබඳ පටු නිර්වචන රාමුවක් තුළින් තේරුම් ගැනීමට නුපුළුවන.
එබැවින් මා මේ තෝරාගැනීම පැහැදිලි කරන්නේ දේශපාලන තෝරාගැනීමක් ලෙසටයි. මෙවැනි තෝරාගැනීම් කළ බොහෝ දෙනෙකු අපට 71 සන්නද්ධ නැගිටීම තුළ හඳුනාගැනීමට පුළුවන. මේ වර්ගයට අයත්වන බොහෝ දෙනා විවිධ ආකාරයෙන් වාමාංශික දේශපාලන කතිකාවේ ආභාසයට ලක් වූවෝ වූහ. මගේ යෝජනාව වන්නේ මේ වර්ගය 71 නැගිටීම තුළ විශේෂයෙන් හඳුනාගත යුතු වර්ගයක් බවයි.
ඒ අතරින් බොහෝ දෙනෙකුට සිට පවුල් පසුබිම තුළින් ම, එසේත් නැතහොත් පිය උරුමයෙන්, වාමාංශික දේශපාලනයේ ආභාසය ලැබී තිබුණි. රෝහණ විජේවීරට මෙන්ම ලයනල් බෝපගේට ද මේ “වාමාංශික පිය උරුමය” තිබුණි. ලයනල් බෝපගේ ගේ පියා කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ සාමාජික කාඩ්පත හිමි සාමාජිකයෙක් විය. එසේම මේ අය පුළුල් වාමාංශික දේශපාලන කතිකාවත් තුළට නිරාවරණය වී තිබූ අතර ඔවුන්ගේ දේශපාලන සාක්ෂරතාව සාපේක්ෂ වශයෙන් ඉහළ මට්ටක තිබුණි.
මේ වර්ගයට අයත් මේ ආකාරයේ “දේශපාලන තෝරාගැනීමක්” ලෙස 71 සන්නද්ධ නැගිටීමට සම්බන්ධ වූ බොහෝ දෙනෙක් 71 නැගිටීමෙන් පසු ක්‍රමාණුකූලව ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ දේශපාලනයෙන් විතැන් වූහ. එයින් බොහෝ දෙනෙක් 1971-1977 අතර කාලයේ සිරගතව සිටියදී ම ජවිපෙ දේශපාලනයෙන් ඉවත් වූහ. ඒ ඉවත් වීමේ පසුබිමේ තිබුණේ නැගිටීම පරාජය වීමෙන් පසුව ඒ පිළිබඳව කෙරුණු අතිශයින් තියුණු පසු විපරමයි. සමහර විට 1977 දී 1971 සටන්කරුවන් පොදු සමාවක් යටතේ නිදහස් වූ පසු නැවතත් ජවිපෙ ගොඩ නැංවීමේ ප්‍රයත්නයට ක්‍රියාකාරී ලෙස සම්බන්ධ වූ, රෝහණ විජේවීර හැරුණු කොට, ඉහත කී වර්ගයේ එකම 71 සටන්කරුවා ලයනල් බෝපගේ විය හැක. 71 අරගලයෙන් පසු මේ කී වර්ගයට අයත් පිරිස අතරින් රෝහණ විජේවීර සමඟ එක්ව “කැරැල්ලේ මහ නඩුවට” මුහුණ දුන්නේ උයන්ගොඩ සහ බෝපගේ පමණි. 1977 සිර ගෙදරින් එළියට පැමිණෙන විට උයන්ගොඩ ද විජේවීරගෙන් දුරස්ථ වී තිබූ අතර විජේවීර සමඟ තව දුරටත් රැඳී සිටියේ බෝපගේ පමණි.
1984 දී පමණ බෝපගේ ජවිපෙ ක්‍රියාකාරිත්වයෙන් ඉවත් වන අවස්ථාවේ දී රචනා කරන ලද ඉල්ලා අස්වීමේ ලිපිය දේශපාලන වශයෙන් මෙන්ම ඓතිහාසික වශයෙන් ද අතිශයින් වැදගත් ලේඛනයකි. එම ලේඛනය තුළ 1977න් පසු ජවිපෙ පුනර්ජීවනය සම්බන්ධයෙන් මෙන්ම පොදුවේ ජවිපෙ දේශපාලන කතිකාව සම්බන්ධයෙන් ද තියුණු මෙන්ම විවේචනාත්මකව විමසා බැලීමක් අඩංගු වේ. සමහර විට ඔහු 1977න් පසු පුනර්ජීවය ලැබූ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණට නව අනන්‍යතාවක් ලබා දීමට උත්සාහ දැරුවා විය හැක. “විමුක්ති ගී” වැනි නව පන්නයේ සංස්කෘතික ක්‍රියාකාරකම් මෙන්ම මානව හිමිකම් වැනි ක්ෂේත්‍ර කෙරේ අවධානය යොමු කිරීම මෙහි දී විශේෂයෙන් කැපී පෙනේ. රෙජී සිරිවර්ධන හා සුනිලා අබේසේකර වැන්නන්ගේ මැදිහත්වීම යටතේ ඇති කරන ලද “මානව හිමිකම් සංවිධානය” අපට සැලකිය හැක්කේ ජවිපෙ දේශපාලන සංස්කෘතියට ආවේණික කටයුතු වලින් වෙනස් ආකාරයේ ක්‍රියා ලෙසයි.
මෙම නව ප්‍රවේශයේ කූටප්‍රාප්තිය මෙන්ම එහි අවසානය සලකුණු කළේ ද දෙමළ ජනයාගේ දේශපාලන ඉල්ලීම් පිළිබඳව බෝපගේ ගේ මැදිහත්වීමෙන් ජවිපෙ තුළට ගෙන එනු ලැබූ දේශපාලන ස්ථාවරය මගිනි. ඒ මගින් දෙමළ ජනයාගේ දේශපාලන ඉල්ලීම් සම්බන්ධව සාධනීය ප්‍රවේශයක් අනුගමනය කිරීමට යෝජනා කෙරිණි. කෙසේ වෙතත් ඉක්මනින් ම පෙනී ගියේ මෙම ප්‍රවේශය භාර ගැනීමට තරම් ජවිපෙ තවමත් පරිණත වී නොමැති බවයි. විශේෂයෙන්ම මෙම ස්ථාවරය සහ ජවිපෙහි පුළුල් සාමාජිකත්වයේ ජාතිකවාදීමය දෘෂ්ටිවාදී නැමියාවන් මේ ස්ථාවරය සමඟ පරස්පර විය.
1984 දී පමණ ලයනල් බෝපගේ ජවිපෙන් ඉවත් වීමත්, ඉන් පසුව ජවිපෙ 1987-1989 කාලයේ දියත් වූ දිග්ගැසුණු සන්නද්ධ අරගලය වෙත තල්ලු වී යාමත් එකිනෙකට සම්බන්ධ නිමේෂයන් දෙකක් ලෙස සැලකිය හැකිය. පැහැදිලි ලෙසම ලයනල් බෝපගේ ගේ ප්‍රවේශය දිශානත වී තිබුණේ “87-89”ක් වෙතට නොවේ. 1977න් පසු එක්සත් ජාතික පක්ෂ ආණ්ඩුව විසින් නායකත්වය දෙනු ලැබූ අධිකාරිවාදී දේශපාලන මාවතට විරුද්ධව ලයනල් බෝපගේට “87-89”ට වඩා වෙනත් ප්‍රතිචාරයක් තිබුණ බව පෙනේ. ඔහුට එය ජවිපෙ නායකත්වයට මෙන්ම ජවිපෙ වෙත ආකර්ෂණය වෙමින් සිටි තරුණ පිරිස්වලට ද නිසි පරිදි ඇසෙන්නට සන්නිවේදනය කිරීමට නොහැකි වූවා වෙන්නට පුළුවන. එසේම ඔහුගේ ප්‍රවේශය ජවිපෙ දේශපානලනයට අදාළ “කාලයේ සාරයට” (zeitgeist) අනුකූල නොවූවා වන්නට ද පුළුවන.
