මාර්තු 31දා සැන්දෑවේ ආරම්භ වූ ඍජු පුරවැසි අරගලය, එහි තුන්වැනි සතියට ළඟාවී තිබියදී, රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව බැරෑරුම් දෙදරීමකට භාජනය වී තිබෙන බව පෙනේ. ජනාධිපති, අගමැති, ඇමතිවරුන් සහ රාජපක්ෂ පවුලටත්, ඔවුන්ට සේවය කරන මාධ්‍ය ආයතනවලටත් තිබුණු ස්වයං-විශ්වාසය බිඳ වැටීම එහි මතුපිට ප්‍රකාශනයක් පමණි. මේ අතර, ජනාධිපතිවරයා සහ අගමැතිවරයා අතර, ඉදිරියේදී ගත යුතු දේශපාලන ක්‍රියාමාර්ග ගැන තියුණු මතභේද මතුවී තිබෙන බවද පෙනේ.
මෙය එළියට ආවේ අඟහරුවාදා උදයේ අගමැතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවේ කළ ප්‍රකාශයකිනි. දැනට තිබෙන දේශපාලන අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමේ පියවරක් ලෙස සුදුසු සංශෝධන සහිතව 19 වැනි සංශෝධනය නැවත ගෙන ආ යුතු බව අගමැතිවරයා යෝජනා කෙළේ, එය ආණ්ඩුවේ අදහසක් ලෙස නොව, තමාගේ පුද්ගලික අදහසක් ලෙසය. එහි තේරුම නම් ජනාධිපති ක්‍රමය සංශෝධනය කර සහෝදර ජනාධිපතිවරයාගේ බලය කප්පාදු කර, එම බලතල තමා දරන අගමැති ධුරයට මාරු කිරීම, මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාගේ යෝජනාවේ හරය වන බවයි.
ආණ්ඩුව මුහුණ දී ඇති අර්බුදය සහ අභියෝග ඉදිරි සති සහ මාස කිහිපය තුළ උත්සන්න වීම වැළැක්විය නොහැකිය. එය දැනට තිබෙන අර්බුදයේ අභ්‍යන්තර තර්කණයද වේ. මෙම අර්බුදයේ ඇති විශේෂත්වය නම් ආර්ථික, දේශපාලන, ආණ්ඩුකරණ සහ සමාජීය යන ක්ෂේත්‍ර හතරකම ඇති අර්බුද එකට එකතුවීමෙන් නිර්මාණය වූ මහා අර්බුදයක් වීමයි. නිදහසින් පසු ලංකාවේ අර්බුද ගණනාවක්ම එකිනෙකට කළවම් වී, එකිනෙක වෙන් කර ගත නොහැකි තරමට පැටලී තිබීමක්, මීට පෙර සිදුවී නැත. එබැවින්, මෙම අර්බුද හතරම එකිනෙකා පෝෂණය කරන ඒව බවද පෙනේ.
දුර්වල ආණ්ඩුවක්
පුරවැසි අරගලය තුන්වැනි සතියට එළඹී තිබෙන්නේ, මෙවැනි ආකාරයක් ඉදිරි කාලයක් අභිමුඛව තිබෙද්දීය. බොහෝ විට දැනට පෙනෙන්නේ, තැන් තැන්වල ස්වයංක්‍රීයව ඇතිවන, විසිරුණු සහ තරමක් අසංවිධිත විරෝධතා සිදුවීම්, තැනින් තැන ඇතිවන පිපිරීම්වල ස්වභාවයෙන්, ඉදිරි සති කිහිපය තුළදී නිරීක්ෂණය කළ හැකි ප්‍රවණතාවක් වන්නට හොඳටම ඉඩ තිබෙන බවයි. භාණ්ඩ මිල ඉහළ යෑම, ජීවන බර දැරීමට නොහැකිවීම සහ තමන් දෛනික ජීවිතයේ අත් විඳින දුක සහ අපේක්ෂා භංගත්වය තියුණු වීමද වඩාත් උග්‍ර වද්දී, කෝපය ද තියුණු වන පුරවැසියන්ගේ චර්යාවද ප්‍රචණ්ඩ වීමට ඉඩ තිබේ. දැනටම පාරවල් හරස් කරමින් අවහිර කිරීම, මාර්ග ගමනාගමනයට බාධා කිරීම සිදුවන්නේ රටවැසියන්ගේ ඉවසීමේ හැකියාවද තුනී වී යද්දීය.
නැඟීමට සහ පැතිරීමට බොහෝ ඉඩ තිබෙන සමාජ කැළඹිලි පාලනය කිරීමට රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව සතු හැකියාවද දැන් සීමිත බව පෙනේ. මහා පරිමාණ මර්දනයේ විකල්පය තෝරා ගැනීමට ආණ්ඩුවට දැනට නොහැකිය. එයට ප්‍රධාන හේතුව නම්, ආර්ථික අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමට ඇමරිකාවත්, යුරෝපා සංගමයත් ඇතුළු බටහිර රාජ්‍ය කඳවුරේ සහාය අත්‍යවශ්‍ය වීමයි. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව ජාත්‍යන්තර වශයෙන් බේරාගෙන ආරක්ෂා කිරීමට රුසියාවට සහ චීනයට හැකි නොවීම නිසා 2020-2025 බෙලාරූස්වල ජනාධිපති ලුකෂෙන්කෝට එරෙහිව විපක්ෂ විරෝධතා ව්‍යාපාරය කුරිරු ලෙස මර්දනය කිරීමේ මාවත තෝරා ගැනීමේ අවකාශය රාජපක්ෂ සහෝදරවරුන්ට නැත. ඔවුන් ඉදිරියේ දැන් තිබෙන විකල්පය වන්නේ, ඇමෙරිකාවේ, යුරෝපා සංගමයේ, ඉන්දියාවේ සහ ජපානයේ පිහිටෙන් දුර්වල ආණ්ඩුවක් පවත්වා ගනිමින්, බලයෙන් නොවැටී සිටීමට ප්‍රයත්න දරමින් සිටීමයි. එය කිසිසේත්ම රටේ ආර්ථික, සමාජ, ආණ්ඩුකරණ සහ දේශපාලන අර්බුදය විසඳිය හැකි ආණ්ඩුවක් නම් නොවේ.
රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවේ දැනට තිබෙන අභ්‍යන්තර දුර්වල වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, පොදු ජන පෙරමුණට පාර්ලිමේන්තු බහුතරය අහිමි වුවහොත් කුමක් සිදුවිය හැකිද? මෙයද සාකච්ඡා කළ යුතු දෙයකි.
වීථියේ විකල්පය
දැනට සිදුවන දේශපාලන විවාදයෙන් ප්‍රකාශ වන්නේ, ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයා ජනාධිපති ධුරයෙන් ඉවත් වීම අර්බුදය විසඳීමට ගත යුතු පළමු පියවර වන්නේය යන්න විරුද්ධ පක්ෂවල දේශපාලන ස්ථාවරය වන බවයි. ජනාධිපතිවරයා ස්වේච්ඡාවෙන් ඉල්ලා අස්වන්නේ නැත්නම්, අස්වීමට ඔහුට බල කළ හැකි මාර්ග තිබෙන්නේ දෙකකි. පළමුවැන්න, පාර්ලිමේන්තු මාවතයි. එය නම් ජනාධිපතිවරයාට විරුද්ධ විශ්වාසභංග යෝජනාවක් හෝ දෝෂාභියෝගයක් සම්මත කිරීමයි. ඒ සඳහා පොදුජන පෙරමුණේ පාර්ලිමේන්තු බලයේ තීරණාත්මක අඩුවීමක් තිබිය යුතුයි. විරුද්ධ පක්ෂවලට තුනෙන් දෙකක පාර්ලිමේන්තු බහුතරයක් ඇතිවිය යුතුය. එය සිදුවීමට පහසු දෙයක් නොවේ.
එසේ නම් දෙවැනි විකල්පය වන්නේ, දිගටම පවතින සහ තියුණු වී උත්සන්න වන පුරවැසි විරෝධතා ව්‍යාපාරයක් විසින්, ඉල්ලා අස්වීමට ජනාධිපතිවරයාට බලකිරීමයි. එය ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපති ධුරයෙන් ඉවත් කිරීමට ඇති වීථියේ විකල්පයයි. රාජපක්ෂවරුන් ජනාධිපති ධුරය ඇතුළු සියලු බලයෙන් ඉවත් කිරීමට පුරවැසි ව්‍යාපාරය සතුව තිබෙන විකල්පය වන්නේද මෙම වීථියේ විකල්පයයි. පාර්ලිමේන්තුවේ විකල්පය පුරවැසි ව්‍යාපාරය සතු නොවීම එයට හේතුවයි.
වීථිවල සිදුවන පුරවැසි විරෝධතා ව්‍යාපාරය ශක්තිමත් කර, රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවට මෙන්ම විපක්ෂයේ සිටින දේශපාලන පක්ෂවලටද බලපෑම් කිරීමට එම ව්‍යාපාරයේ හැකියාව වඩ වඩාත් ශක්තිමත් කිරීම, වහාම සිදු කළ යුතු දෙයක් වන්නේ මෙම තරමක් සංකීර්ණ පසුබිම තුළය. මෙම පසුබිමෙහි ඇති ‘සංකීර්ණතාව’ ගැන යම්කිසි අවබෝධයක් ඇති කර ගැනීමද අපගේ මෙම සාකච්ඡාවට වැදගත්ය.
‘සිස්ටමික් චේන්ජ්’
එම සංකීර්ණතාව නිර්මාණය කරන ප්‍රධාන සාධකය නම්, පුරවැසියන් වෙතින් මතුවී තිබෙන දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රය යථාර්ථයක් බවට පත්වීමේ ක්‍රියාවලිය තරමක් දීර්ඝ එකක් විය හැකි වීමයි. ‘ගෝඨා ගෝ හෝම්’ යන සටන් පාඨයෙන් ඇත්තටම ප්‍රකාශ වන්නේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපති ධුරයෙන් ඉල්ලා අස්වී, කැලිපෝර්නියාවේ තම පුද්ගලික නිවෙසට ආපසු යාමම නොවේ. ඔහු නායකත්වය දෙන, ආණ්ඩුව එහි කැබිනට් මණ්ඩලය සහ මන්ත්‍රීවරුන් අස්වීමමද නොවේ. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ අවුරුදු දෙක තුනකට පෙර හඳුන්වා දුන් ‘සිස්ටමික් චේන්ජ්’ (ක්‍රමයම වෙනස් කිරීම) යන හිස් අදහස, දැන් පුරවැසි ව්‍යාපාරය විසින් අත්පත් කරගෙන, එයට හරයාත්මක දේශපාලන අර්ථයක් අලුතින් දෙනු ලැබ තිබේ. පවත්නා දේශපාලන ක්‍රමයේ ව්‍යුහාත්මක සහ ආයතනික පරිවර්තනයක්ද, නව භාවිතද ඇති කිරීම මෙම පරිවර්තනය පිළිබඳ ඉදිරි දර්ශනයෙන් අපේක්ෂා කෙරේ.
මෙම පරිවර්තනීය න්‍යාය පත්‍රයක් පිළිබඳ අදහස පැහැදිලි කිරීමට, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ සාකච්ඡාව නිදසුනක් ලෙස ගත හැකිය. ජනාධිපති ක්‍රමය සහ විසිවැනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීම, 19 වැනි සංශෝධනය යම් වෙනස්කිරීම් සහිතව නැවත ගෙන ඒම, පාර්ලිමේන්තු ආණ්ඩු ක්‍රමය යළි ගෙන ඒම සහ සමානුපාතික මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීම වැනි ප්‍රතිසංස්කරණ, විපක්ෂයේ ප්‍රතිසංස්කරණවාදී න්‍යාය පත්‍රවලට මූලික වශයෙන් අයත් වේ. එහෙත් පුරවැසි ව්‍යාපාරයෙන් මතුවන ඉල්ලීම් මෙම රාමුවෙන් ඈතට යන ඒවාය. ඒවා සාම්ප්‍රදායික ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදයෙන්ද ඈතට යන ඒවාය.
මෙම අදහස පැහැදිලි කර ගැනීමට, ජනාධිපතිවරයා අස්වීම සහ මන්ත්‍රීවරුන් 225ම අස්වීම යන ප්‍රධාන සටන් පාඨ දෙකේ ඇති රැඩිකල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ඇඟවීම් හඳුනා ගැනීම අපට ප්‍රයෝජනවත්ය. “ගෝ ගෝඨා ගෝ” යන සටන් පාඨය පිටුපසින් තිබෙන්නේ, මහජන ඡන්දයෙන් පත්වන ජනාධිපතිවරයෙකු, ජනතාව ඔහුට/ඇයට දුන් ජනවරම නොසලකා හැර, එය උල්ලංඝනය කර ඇති අවස්ථාවක, එම ජනවරම ආපසු කැඳවීමේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිය පරමාධිපත්‍යයේ මූලාශ්‍රය වන මහජනතාවට තිබිය යුතු නේද? එය ආපසු ලබාගත යුතු නේද? යන කරුණයි. ‘දෙසිය විසි පහම යන්න ඕනෑ’ යන සටන් පාඨයේ පිටුපසින් තිබෙන්නේද මෙම අර්ථයමය. මෙය ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තු/නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නොවිසඳී මෙන්ම කවුරුවත් විසින් පිළිගනු ලැබීමටද අසමත් වී තිබීමේ බරපතළ ප්‍රශ්නයක්, පුරවැසියන් තම අත්දැකීම් තුළින් ඉගෙන ගැනීම වෙතින් ප්‍රභවය ලබා ඇති සටන් පාඨයක් වීමකි. ලංකාවේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අර්බුදයේ කේන්ද්‍රයෙහිම ඇති ප්‍රශ්න දෙකකට එය අපගේ අවධානය යොමු කරයි. පළමුවැන්න, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලිය සහ ආයතන, දූෂිත දේශපාලන පන්තියක ග්‍රහණයට හසුවී, එහි ප්‍රජාතන්ත්‍රීය අර්ථ විනාශ වී, මහජන පරිහානියට පත්වී ඇත යන්නයි. “පාර්ලිමේන්තුව යනු හොර ගුහාවකි” යන සාමාන්‍ය ජනතාව අතර ඇති විනිශ්චයෙන් ප්‍රකාශ වන්නේද මෙම විවේචනයයි. දෙවැන්න නම්, ඡන්දදායකයින් දී ඇති ‘ජන වරමට’ පිටුපාමින් අන්ත දූෂිත දේශපාලනඥයින් බවට පත්වන මහජන නියෝජිතයින්, තමන් තෝරා පත් කළ පුරවැසියන්ට වගකීමට සැලැස්වීමේ කිසිදු යාන්ත්‍රණයක් දැනට නොමැතිවීමයි. එය වනාහී ලිබරල් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවාදී රාමුව තුළද, නැති දෙයකි. එයට යාන්ත්‍රණයක් තිබෙන්නේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නොව ඍජු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේය. ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නොව සමූහාණ්ඩුවාදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේය.
පුරවැසි ව්‍යාපාරය වෙතින් මතුවන තවත් අදහසක් වන්නේ දූෂණය අහෝසි කිරීමයි. 1993-94 කාලයේ පටන්ම, ලංකාවේ දේශපාලන පක්ෂ කර තිබෙන්නේ, දේශපාලන දූෂණයේ ප්‍රශ්නය මැතිවරණ ජය ගැනීමේ මාධ්‍යයක්ද, තම දේශපාලන සතුරන්ට පහරදීමේ ආයුධයක්ද ලෙස භාවිත කිරීම මිස, එම ප්‍රශ්නය විසඳීම නොවේ. වර්තමාන රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව මෙම සම්ප්‍රදායේ ඉහළටම ගමන් කර ඇති පාලන තන්ත්‍රයකි. රටේ පුරවැසියන් දේශපාලන දූෂණය පිළිබඳ කරුණ ගැන අතිශයින්ම කෝපයට පත්වී තිබෙන බව විරෝධතාකරුවන් ප්‍රදර්ශනය කරන උද්ඝෝෂණ පාඨවලද, සමාජ මාධ්‍ය අදහස්වලද ගැබ්වී තිබේ. මෙම ප්‍රශ්නය ව්‍යාජ මැතිවරණ පොරොන්දු සහ දේශපාලන අවියක් යන උපකරණයක් වීමෙන් ඉවත් කර, එය විසඳීමට අවශ්‍ය නෛතික සහ ආයතනික රාමුවක් යෝජනා නොකරන, ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ ව්‍යාපෘතියකට පුරවැසි සහාය සහ විශ්වාසය ලබා ගැනීමට හැකිවේද යන්න සැකසහිතය.
පරිපූර්ණ ප්‍රතිසංස්කරණ ව්‍යාපෘතියක්
ඉහත අප හඳුනා ගත් කරුණු, අපගේ සාකච්ඡාවෙන් මතුවූ මූලික කරුණට සම්බන්ධ කරන්නේ නම් මෙසේය: පුරවැසි ව්‍යාපාරය මතුකර ඇති විරෝධතා, අදහස්, විවේචන, සටන් පාඨ සහ යෝජනාවලින් ප්‍රකාශයට පත්වන්නේ, නිදහසින් පසු ලංකාවේ දේශපාලන ක්‍රමයේ පොදුවේත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයේ විශේෂයෙනුත් පවත්නා ගැඹුරටම මුල් බැසගොස් ඇති ප්‍රශ්නවලට ව්‍යාජ හා පැලැස්තර විසඳුම් ඉදිරිපත් කිරීමේ සම්ප්‍රදාය අවසානයකට පත් කළ යුතුය යන්නයි. එම සම්ප්‍රදායේ ගොදුරු බවට පත්වන්නට තවදුරටත් තරුණ පුරවැසි පිරිස සූදානම් නැති බවයි. අව්‍යාජ ලෙසම අලුත් දේශපාලන ආරම්භයක් ඔවුන් අපේක්ෂා කරන බවයි.
මේ වෙතින් ලංකාවේ සියලු ප්‍රතිෂ්ඨාපිත දේශපාලන පක්ෂවලට එල්ල වන අභියෝගයක් තිබේ. එය නම් මෙම පුරවැසි ව්‍යාපාරයෙන් ඍජුවද, වක්‍රවද යෝජනා කෙරෙන ගැඹුරු ප්‍රතිසංස්කරණ ඉදිරියට ගෙනයාමේ දැක්මක් සහිතව තමන්ද ප්‍රතිසංස්කරණයට පත්වන්නේ නැත්නම්, පුරවැසියන් ඉදිරියේ එම පක්ෂවල විශ්වසනීයත්වය සහ අදාළතාව දැඩි ලෙස ප්‍රතික්ෂේප වන බවයි. සමාජයෙන් දේශපාලන වශයෙන් හුදෙකලා වන බවයි. එවැනි පක්ෂවලට ඉදිරි කාලයේ දේශපාලන අනාගතයක් තිබෙන්නේ එක්කෝ අධිකාරිවාදී දේශපාලන විකල්ප වැළඳ ගැනීමෙනි; එසේ නැතහොත් අධිකාරිවාදී පාලක පන්තිය සමඟ සන්ධානගත වීමෙනි.
ප්‍රතිෂ්ඨාපිත දේශපාලන පක්ෂ සහ පුරවැසි දේශපාලන සමාජය අතර මෙවැනි එකිනෙකට වෙනස් කඳවුරු දෙකක් ගොඩ නැඟීම විසින් ඇති කරනු ලබන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන අවකාශය, ලංකාවේ දැනට ආරම්භ වී තිබෙන පුරවැසි ව්‍යාපාරයේ අවධානය යොමුවිය යුත්තකි. එහි වැදගත්ම ඇඟවීම නම්, මෙම පුරවැසි ව්‍යාපාරයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තන ප්‍රයත්නය, ලංකාවේ දේශපාලනය යළි ගොඩනැඟීමෙහිද ප්‍රයත්නයක් වන නිසා, එය කල් පවත්නා ව්‍යාපාරයක් ලෙස පැවතිය යුතුය යන්නයි. එයට ප්‍රධාන හේතුව, පුරවැසි ව්‍යාපාරය විසින් දැනටමත් ඉදිරියට දමනු ලැබ තිබෙන මූලික න්‍යාය පත්‍රය, ප්‍රතිෂ්ඨාපිත දේශපාලන පක්ෂවල හැකියාව, දැක්ම, සූදානම සහ දෘෂ්ටිය ඉක්මවා යන එකක් වීමයි. එය සමඟ සාධනීය ලෙස සම්බන්ධවීමේ විභවතාව තිබෙන්නේ, පාර්ලිමේන්තුවේ නියෝජනය ලබා ඇති පක්ෂ අතරින් ජවිපෙට පමණි. ලංකාවේ පුරවැසියන් විසින් ආරම්භ කරනු ලැබ ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයක් ඉදිරියට ගෙන යාමේ ක්‍රියාවලියක හවුල්කරුවෙකු සහ සාමූහික සම-කර්තෘකයෙකු වීමේ අවස්ථාව දැන් ජවිපෙ ඉදිරියෙහි විවෘත වී තිබේ. දැනට අප සමාජයේ පහළින්, පුරවැසි පදනම ආශ්‍රිතව සිදුවී දිග හැරෙමින් පවතින ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයේ ගතිකත්ව සමඟ සම්බන්ධ වීම ඉදිරියේ ඇති ඓතිහාසික කාර්යයද එයයි.
නායකයකු සිටිය යුතුද?
ලංකාවේ නව පුරවැසි ව්‍යාපාරයට නායකයෙකු සහ සංවිධානගත ව්‍යුහයක්ද තිබිය යුතුය යන අදහස, දැනට රටේ ඇතිවී තිබෙන සාකච්ඡාවේ තිබෙන එක් උප-තේමාවකි. නායකයෙකුද, හඳුනාගත හැකි සංවිධාන ව්‍යුහයක්ද, ඒකමිතික මතවාදයක්ද පෙනෙන්නට නැති නිසා මෙය ‘අරාජික’ නැතහොත් ‘අරාජිකවාදී’ ව්‍යාපාරයක් නොවන්නේද? යන විවේචනයද මෙම සාකච්ඡාවේ මතු කෙරේ. එබැවින් මෙය තරමක් විමසා බැලිය යුතු කරුණකි.
මෙම විවේචනය සාමාන්‍යයෙන් මතුවන්නේ, සමාජ-දේශපාලන ව්‍යාපාර පිළිබඳව, දේශපාලන පක්ෂ ක්‍රමය විසින් හඳුන්වා දී ඇති සාම්ප්‍රදායික මාදිලිය පිළිබඳ අච්චුවට, ලංකාවේ මතුවී ඇති නව පුරවැසි ව්‍යාපාරය ඇතුළු කිරීමට නොහැකිවීම වෙතින් මතුවන ප්‍රතිචාරයක් ලෙසය. පැහැදිලිවම පෙනෙන දෙයක් නම්, සාම්ප්‍රදායික සමාජ ව්‍යාපාර හා දේශපාලන පක්ෂ ත්‍රමයේ සංවිධානාත්මක රාමුවෙන් පරිබාහිරව, මෙම පුරවැසි ව්‍යාපාරය බිහිවී තිබෙන බවයි. එහි එක් නායකයෙක් නැත. මධ්‍යගත සංවිධාන ව්‍යුහයක් නැත; මතවාදී ගුරු කුලයකට එය වැටෙන්නේ නැත. එය නිශ්චිත සමාජ පන්තියක් නියෝජනය කරන්නේද නැත. එය විමධ්‍යගත සමාජ ව්‍යාපාරයකි. එහි ඇත්තේ මධ්‍යගත නොව, විසිරුණු, ඒ නිසාම නව ආකාරයක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සාමූහික නායකත්වයකි. එහි ඇත්තේ, සිංහල-බෞද්ධ අධිපති මතවාදය වූ වර්ගවාදී සහ ආගම්වාදී, ජාතිකත්වය, දේශපාලන අධිකාරවාදය යන මතවාදී ධාරා දෙක ප්‍රතික්ෂේප කරන බහුසංස්කෘතිකවාදී, බහුත්වවාදී සහ සමානාත්මතාවාදී ලක්ෂණ සහිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයකි. මේ අනුව බලන විට එය වනාහී, ලංකාවේ මීට පෙර බිහිවී නැති ආකාරයේ පුරවැසි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රයත්නයකි. ‘ව්‍යාපාරය’ යන වචනයද ඒ සඳහා භාවිත කළ යුතු වන්නේ, එහි සාම්ප්‍රදායික අර්ථයෙන් නොවේ. ‘පුරවැසි කණ්ඩායම් ගණනාවක සන්ධානයක පොදු දේශපාලන මැදිහත්වීමකි.’ යන අර්ථයෙනි.
නායකයෙකුද, මධ්‍යගත සංවිධානයක්ද, සාම්ප්‍රදායික ආකාරයේ මතවාදයන් සමඟ අනන්‍ය වී නැති මෙම පුරවැසි ප්‍රයත්නය, විසින් පසුගිය සති කිහිපය තුළ අත්කර ගනු ලැබ ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ ජනතා හිතකාමී දේශපාලන ජයග්‍රහණ, කිසිදු මධ්‍යගත හා සාම්ප්‍රදායික ගතිලක්ෂණ සහිත දේශපාලන පක්‍ෂ්‍යක් හෝ සමාජ ව්‍යාපාරයක් විසින් හෝ ලබා ගැනීමට නොහැකි වූ ඒවා වීම නිසි තක්සේරුවකට භාජනය කළ යුතු කාරණයකි. එම ජයග්‍රහණවල කීර්තිය සහ ගෞරවය හිමිවිය යුත්තේ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලිය තමන් අතට ගැනීමට ඉදිරිපත් වූ පුරවැසියන්ට සහ ඔවුන් සම්බන්ධ විවිධ කණ්ඩායම්වලටය. එක් නායකයෙකු නොමැති වීම, මධ්‍යගත සංවිධානයක් නොවීම, දෘෂ්ටිවාදී යකඩ සැට්ටයක් පැළඳ නොසිටීම සහ පුරවැසි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මතවාදයක්ද භාවිතයක්ද තිබීම, මෙම පුරවැසි ප්‍රයත්නය මේ වන විට දක්වා ඇති ශක්තීන්ය. මෙම ශක්තීන් ආරක්ෂා කරගෙන පවත්වාගෙන යාම විවේචන ඉදිරියේ කළ යුත්තකි. මන්ද යත්, දේශපාලන පක්ෂයක ස්වභාවය අත්පත් කර ගැනීම, මෙම පුරවැසි ව්‍යාපාරය බිඳ වැටීමේ පළමු පියවර විය හැකි නිසාය.
අවසාන වශයෙන් කළ හැකි නිරීක්ෂණය නම්, දැනට ආරම්භ වී ඇති පුරවැසි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවය ඉදිරියට ගෙන යාමට සහ ගැඹුරු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිසංස්කරණ සහ පරිවර්තන සාක්ෂා කරගැනීමට ලංකාවේ දැනට තිබෙන දේශපාලන පක්ෂ සහ ආයතනවලද ගැඹුරු ප්‍රතිසංස්කරණ අවශ්‍ය වන්නේය යන්නයි. එම ප්‍රතිසංස්කරණ වනාහී එම පක්ෂ අභ්‍යන්තරයෙන් මතුවිය හැකි ඒවා නොවේ. පක්ෂයක් බවට පත් වී නැති පුරවැසි ව්‍යාපාරයක පිටතින් එන බලපෑම සහ ආභාසය මත සිදුවිය හැකි ඒවාය. පක්ෂවලින් ස්වාධීන වූ, පුරවැසියන්ට වග කියන, පුරවැසි අභිලාෂ පමණක් නියෝජනය කරන පුරවැසි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යාපාරයක්, ලංකාවේ දේශපාලන පක්ෂවලට සමගාමීව දීර්ඝකාලීනව පැවතිය යුතු වන්නේ ඒ නිසාය. ■
