මෑත අතීතයේ ප්‍රස්තූතයක උත්ප්‍රාසය වර්තමාන සමාජ දේශපාලන කථිකාව තුළදී අත්කරගනු ලබන කියවීම සෑම විටම එම ප්‍රස්තූත විෂයේ අන්තර්ගතයෙන් වියුක්තව කරනු ලබන්නකි. රෝලන්ඞ් බාත්ගේ සීමිත බහුත්ව රූපණය (Limited Plurality) වැනි සංකල්පයක් තුළින් කිසියම් හෝ කෘතියක් අපි කියවීමට නැඹුරු වන්නේ නම්, ඉහත කී කාරණාව කෙතරම් දුරට සාධාරණීකරණයට එම කෘතිය ඉවහල් වන්නේ ද යන්න පිළිබඳවත් සැලකිය යුත්තෙමු. සීමිත බහුත්ව රූපණය තුළදී කරනුයේ කිසියම් කෘතියක් කියවීමට එම කෘතිය අභ්‍යන්තරය තුළින්ම මිනුම්දඬු උපයෝගී කරගැනීමයි. එනම් කෘතියේ එක් තැනක රූපකයක් වශයෙන් භාවිත වන යමක් එම කෘතියේම තවත් තැනක එම රූපකයේ හැඟවුම වශයෙන් අපට සොයාගත හැකි වනු ඇත.
සීමිත බහුත්ව රූපණය වැනි සංකල්පයක් බෙහෙවින්ම පශ්චාත් නූතනවාදී ය. එය සාහිත්‍ය නිර්මාණයේ කියවීම් සම්බන්ධයෙන් වඩා නැවුම් ආකාරයකින් අර්ථ නිෂ්පාදනය සඳහා ඉවහල් වන්නකි. එහෙත් අතීත කතාවස්තුවක්, එසේත් නැතිනම් අප ඓතිහාසික නවකතා යනුවෙන් හඳුන්වන ෂානරීය නිෂ්පාදනයන් සඳහා මෙවැනි සීමිත බහුත්ව රූපණය වැනි න්‍යායක් යොදාග ැනීමට හැකිවන්නේ, එනම් එම ප්‍රස්තූතය හරහා වර්තමාන සමාජ දේශපාලනික උත්ප්‍රාසය කියවාගැනීමට හැකිවන්නේ, එම කෘතිය ඒ සඳහා ‘ඔත්තු’ සපයන්නේ නම් පමණි. නැතිනම් කිසියම් ප්‍රබන්ධයක් වර්තමාන දේශපාලන හා සමාජ කථිකාවට මෙසේ අනුරූප වන්නේ යැයි කියා අධිපති මතධාරී අයුරින් ප්‍රකාශ කිරීම සාහිත්‍යමය අපරාධයකි.
මෙරට ප්‍රධාන පෙළේ සාහිත්‍ය විචාරකයන් කීපදෙනෙකුම හැඳින්වූ පරිදි මොහාන් රාජ් මඩවල යනු ජනප්‍රිය හා සම්භාව්‍ය සාහිත්‍යයේ බෙදුම් රේඛාව මකාදැමූ ලේඛකයෙකි. ඔහුගේ නවතම නවකතාව වන කලම්බොද ඔහුගේ පෙර නිර්මාණයන් මෙන්ම අතීතය පසුබිම් කරගත් නිර්මාණයකි. එහෙත් මෙම නිර්මාණය අනෙකුත් ඔහුගේ නිර්මාණවලින් මඳක් වෙනස්වනුයේ, මෙය කෘතිය සම්බන්ධයෙන් අර්ථ නිෂ්පාදනය නොකරන මැජිකල් යථාර්ථයන් පෙර නිර්මාණවලට වඩා අඩුවෙන් භාවිතකොට තිබීම හේතුවෙනි. එනම් අර්ථ ලබාදිය නොහැකි මැජිකල් සින්තෝමයන් (අරුත් නිපදවිය නොහැකි සහ යථාර්ථමය කියවීමක් ලබාදිය නොහැකි) සිය පෙර නිර්මාණයන්වලදී මෙන් අතිශයෝක්තිමය ගතියකින් මඩවල භාවිතකොට නොතිබීම නිසාවෙනි.
දෙවන ලෝක යුද්ධය සම්බන්ධ සිදුවීම් මාලාවක් මෙම නිර්මාණය හරහා කතුවරයා පාඨකයාට සම්මුඛකොට තිබෙන අතර එය කෘතියේ චරිතාවලිය හරහා, එනම් එම චරිතවල ජීවිතයන් සමඟ ප්‍රධාන වශයෙන් බද්ධවුණ සහ ඔවුන්ගේ ජීවිතවල හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයන් එම යුද්ධයේ බලපෑම් හරහා ක්‍රමයෙන් සිදුවන ආකාරය මෙහිදී කතුවරයා දක්වා තිබේ. එය කෘතියේ ධන ත්වරණාත්මක බලය බවට පත්වන අතර කෘතියේ කතා වස්තුව ගලායනුයේ එය සිදුවීමක් වශයෙන් එල්ලා තිබෙන පිංතූරයක් ලෙසින් වන අතර කෘතියේ ප්‍රධාන චරිතාවලිය මෙම පිංතූරය තුළට පොළාපැනීම නිසා සිදුවන ඔවුන්ගේ ඉරණම් ගමන කලම්බො නවකතාව තුළින් අපට දැකිය හැක.
කෘතියේ චරිතාවලිය හරහා දිගහැරෙන තේමාත්මක කතා පුවත වනුයේ දියුණුව සහ දේශපාලනික වශයෙන් නිදහස (නාමික නිදහසක් පමණක් බව විශේෂයෙන් සලකන්න) ලබන රටක අගනගරය තුළ මිනිසුන්ගේ ඉරණම දිගහැරෙන අයුරුය. ඉහත අප විසින් සඳහන් කරන ලද පරිද්දෙන්ම ජනප්‍රිය සහ සම්භාව්‍ය සාහිත්‍යයේ බෙදුම් රේඛාව දියකොට දැමූ මොහාන් දෙවන ලෝක යුද්ධය සහ මෙරට පුරවැසියන් බි්‍රතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයාගෙන් ලබාගත් නිදහස යන ප්‍රස්තූත විෂයන් යොදාගනුයේ ඔහුටම ආවේණික වන අයුරින් සම්භාව්‍ය සාහිත්‍යය භාවිතාවක් ජනප්‍රිය තලයකට රැගෙන ඒමට, එම යුගයේ මිනිසුන් දිවි ගෙවූ අයුරු සහ ඔවුන්ගේ ඉරණම සමඟ මුසුකිරීමටය. එම නිසා මෙම කෘතිය වඩාත්ම ආසන්න වනුයේ ඔහුගේ ප්‍රථම නවකතා නිර්මාණය වන ‘මාගම් සෝලිය’ නවකතාවේ රටාවටය.
ඉරණම යනු මෙම නකතාව පුරාම භාවිතවන වචනයක් සේම සෑම චරිතයකටම අදාළ ඉරණම් ගමන එක කතා පුවතකට ගෙනඒමක් වශයෙන් මොහාන්ගේ මෙම නවකතාව හඳුනා ගත හැක.
භෞතිකවාදයේ ආභාසය සහ භෞතිකවාදී චින්තන රටාවකට ඉල්ලු‍මක් තිබෙන යුගයක මෙවැනි ඉරණම පිළිබඳ නවකතා රචනා වීම යල් පැනගිය සංකල්පයක් යැයි කෙනෙකු වරදවා තේරුම්ගත හැක. එහෙත්, අපි අමතක නොකළ යුත්තෙමු.
එනම්, අද ජීවත්වන භයානකම දාර්ශනිකයා යන අන්වර්ථ නාමයෙන් හඳුන්වනු ලබන ස්ලෝවැජ් සිසැක්ගේ මාක්ස්වාදය ඇතුළු භෞතිකවාදී චින්තන රටාවන් සම්බන්ධයෙන් ඔහු කරන බුද්ධිමය මැදිහත්වීමයි. සැබැවින්ම සිසැක් තම දේශන බොහොමයක් හරහා පැවසීමට උත්සාහ ගනුයේ අද කාලයට අවශ්‍ය වනුයේ භෞතිකවාදයවත්, විඤ්ඤාණවාදයවත් යන දෙකෙන් එකක් චින්තන රටාව වශයෙන් ගැනීම නොවේ. ඔහු පවසන්නේ භෞතිකවාදයේ විඤ්ඤාණවාදී ස්වරූපයකින් එනම් භෞතිකවාදයේ හා විඤ්ඤාණවාදයේ සංයුක්තයක් ලෙස ඥානවිභාගය පෙරටුකොට ගැනීමයි.
මොහාන් දැන හෝ නොදැන කර තිබෙන්නේත් සිසැක් පවසන පරිද්දෙන්ම භෞතිකවාදයේ විඤ්ඤාණවාදී ස්වරූපය මෙම නවකතාව හරහා කථිකාවට ගෙනඒමයි. ඉරණම සංකල්පයක් වශයෙන් මුඛ්‍ය ආස්ථානයක් මෙම කෘතිය තුළදී අත්කරගනුයේ එබැවිනි.
“තම සොහොයුරන්ගේ ඉරණම මෙසේ වුවද සැම්සන්ගේ ඉරණම එසේ වූයේ නැත. ඔහුගේ සොහොයුරන් විසින් ඔවුන්ගේ ඉරණම ලියා ගත් නමුත්, සැම්සන්ගේ ඉරණම ලියන ලද්දේ ඔහුගේ පියා විසින්ය. එනම්, ඒබරං තමාගෙන් පසු තම කර්මාන්තය ඉදිරියට ගෙන යන සිහිනය සපුරා ගත්තේ සැම්සන්ගෙන්ය.” (පිටුව 15)
සැම්සන්ගේ දෙවන වැඩිමල් සොහොයුරා වන ඔස්ටින් ට්‍රෑම් කාර් සේවයේ නියුක්ත වීමට ආසාවෙන් සිටි අයෙකි. ඔහුට ට්‍රෑම් කාර් සේවයේ රැකියාව ලබා ගැනීමට පෙරාතුව රැකියාව කිරීමට ලැබෙන්නේ, ආණ්ඩුවේ ඉස්ටෝරුවට ආහාර රැගෙන ගිය දුම්රියේ අත්උදව්කරුවෙකු ලෙස සේවය කිරීමටයි. ට්‍රෑම් කාර් සේවාව එකල පැවති ගමනාගමන විධි ක්‍රමවලට අනුව වඩාත් නවීන පන්නයේ එකක් විය. මෙම නවීන භෞතික දියුණුව සමඟ මුසුවීමට ඕනෑ වූ ඔස්ටින් එය සපුරාගන්නේ විඤ්ඤාණවාදී ක්‍රියාවලියක් හරහාය.
ඔස්ටින් තමාට ට්‍රෑම් කාර් සේවයේ රැකියාව ලබා ගැනීමට ඔහු උපයන මුළු මුදලම මෝදර දේවාලයේ කාලි මෑණියන්ටත්, කොච්චිකඬේ ගල් කෝවිලේ පත්තිනි මෑණියන්ටත්, පඬුරු වශයෙන් පූජාකරයි. එපමණක් නොව වුල්ෆන්ඩාල් පල්ලියේ දේව යාතිකා හරහා දේව මෑණියන්ටත් ඔහු තම භාරය ඉදිරිපත් කරයි. මෙය අප විසින් ඉහත සඳහන් කරන ලද භෞතිකවාදයේ විඤ්ඤාණවාදී ස්වරූපයේ භාවිතමය මාදිලියකි.
ඔස්ටින් පමණක් නොව මෙම කතා පුවතේ එන චරිතාවලියේ ප්‍රධාන භූමිකාවක් දරන එලිසබෙත් පවා මෙම භෞතිකවාදයේ විඤ්ඤාණවාදී භාවිතාවට හසුවන්නියකි. ඇය අංගොඩ මානසික රෝහලේ සේවය කරන කාල වකවානුවේදී සමහර රෝගී න් වෙනුවෙන් මන්තර ජපකර ඔවුන් සුවපත් කිරීමට තැත් කරන හෙදියට තම අනුග්‍රහය ලබාදීම වැනි සිදුවීම් එයට සාධකයකි.
ෆෙඞ්රික් ජෙම්සන් ජර්මනියේ සිදුවූ මහා සංහාරය පශ්චාත් නූතනවාදයේ අඩිතාලම වශයෙන් හැඳින්වූවේය. අප අද පසුකරමින් සිටින යුගයේ දෘෂ්ටිවාදය වන පශ්චාත් නූතනවාදය මෙරට පැතිරීමට පටන්ගන්නා ළදරු අවස්ථාව වශයෙන්, ජපනුන් මෙරටට බෝම්බ දැමීම ජෙම්සනියානු දෘෂ්ටිකෝණයෙන් ගෙන බැලු‍වහොත්, එළිසබෙත් එම දෘෂ්ටිවාදයේ පළමු මුහුණුවර වශයෙන් අපට හඳුනාගත හැක. එළිසබෙත්ගේ පියා වන සැම්සන් වඩු කර්මාන්තයේ නිරත වෙමින් තම පියා වන ඒබරංගේ උරුමය ඉදිරියට ගෙනයන්නේ එව්ලින් නම් වූ සීබල් නමැති පාරුකරුගේ තෙවන බිරිය සහේට ගැනීමෙනි.
සීබල්ගේ මරණය මහා උභතෝකෝටිකයක්, එසේත් නැතිනම් අබිරහසක් පරිද්දෙන් කෘතියේ අභ්‍යන්තරය පෝෂණය කරනුයේ සැබැවින්ම මිනිසුන්ගේ ජීවිත ගමන වෙනස් වීමට (ඉරණම් ගමන) මහා රහස් වරෙක උත්ප්‍රේරක වශයෙන් ක්‍රියාකරන බව සනාථ කරමිනි. සීබල්ගේ මරණය සිදුවන්නේ පාරුව මතදී මය. හඳුනාගැනීමට නොහැකි වන පරිද්දෙන්ම සීබල්ගේ සිරුර කපා කොටා කෑලිවලට වෙන්කොට තිබේ. මෙම අබිරහස් මරණයට හේතුව සැම්සන් යැයි කියා කිසියම් පාඨකයෙකුට යම් ආකාරයක සංගිද්ධතාවක් නිර්මාණය කරගැනීමට කතුවරයා ඉඩහැර තිබෙන්නේ, සැම්සන් තමන්ගෙන් සීබල්ට විය යුතු යුතුකමක් පරිද්දෙන් බඩදරු එව්ලින් තම මහගෙදරට රැගෙන යෑම තුළිනි.
බඩදරු එව්ලින් තම බාල පුතු කරකාර බැඳීම සැම්සන්ගේ මව වන අව්රේලියාගේ සිතට ගෙනදෙන්නේ බලාපොරොත්තු කඩවීමකි. තම වැඩිමල් දරු දෙදෙනාගෙ න් වෙන් වූ පරිද්දෙන් සැම්සන්ගෙන් වෙන් වීමට අවැසි නොවන නිසා අවසානයේ ඇය සැම්සන්ගේ මතයට සිය කැමැත්ත පළකොට පසෙකට වේ. එහෙත් එව්ලින් අව්රේලියාගේ නිවසට ගෙනඑන්නේ මහා අබග්ගයක් බව මුලදී අව්රේලියා සිතුවද එම අබග්ගයන්ට හේතුව විද්‍යාත්මකව සනාථවීමෙන් පසු එව්ලින් සම්බන්ධ ඇගේ විරෝධය ඈ තුළම යටපත් වේ. එහෙත් මෙම විරෝධය ඈ අභ්‍යන්තරයේම යටපත්වීම අව්රේලියාට නම් කිසිසේත්ම සුවදායක තත්වයක් උදා නොකරයි.
අව්රේලියා තම ස්වාමිපුරුෂයා වන ඒබරංගේ මරණයෙන් පසුව කිසිවෙකු සමග කතාබහ නොකරයි. ඈ බලාගත් අත බලාගෙන සිහි කල්පනාවෙන් තොර වූ තැනැත්තියක මෙන් ඉදිරි ජීවිත කාලයම ගෙවා දමන්නේ කුරුඳු සහ මීපැණි පමණක් ආහාරයට ගැනීමෙනි. අව්රේලියා සුරතලයට ඇතිදැඩි කරන එඩින්ග්බරෝ සහ ඇලැක්සැන්ඩ්‍රා නම් බළලා සහ බැල්ලිය අවසානයේ ආහාරයට ගන්නේද කුරුඳු සහ මීපැණිය. ඒබරංගේ මරණයට පෙරාතුව මෙම සුරතලු‍න් දෙදෙනාගේ ආහාරය සඳහා අව්රේලියා මීයන් ගෙදර කූඩුකොට ඇතිකිරීමට පෙළඹෙන අතර එය කෙළවර වන්නේ ඒබරංට මහාමාරිය වැළදීමෙනි. අව්රේලියාගේ කුරුඳු සහ මීපැණි පමණක් ගැනීමේ ආහාර රටාවට ඇයගේ සුරතලු‍න් දෙදෙනා ද ඇතුළුවීමේ උත්ප්‍රාසය වර්තමාන කොළඹ සුපිරි පැළැන්තියේ නෝනලා මහත්තයලා තම දරුවන්ට මෙන් ගෙදර මෙහෙකරුවන්ටත් වඩා සුරතලු‍න්ට දක්වන අනුග්‍රහයේ උත්ප්‍රාසය නොවන්නේද කියා වරෙක අපට සිතේ.
අනිත් අතට කොළඹ ප්‍රදේශයේ පැවති කුරුඳු වගාව කෙමෙන් කෙමෙන් යටපත්ව ගිය අතර අවසානයේ එය සංකේතයක් වශයෙන් භාවිතකිරීමට කොළඹ ධනවතුන් පෙළඹුණ බවට සාධකයක් වශයෙන් මෙම කුරුඳු පමණක් ආහාරයට ගැනීමේ අසාමාන්‍ය ආහාර රටාවේ පුවත හා එළිසබත්ගේ ඉංග්‍රීසි ගුරුවරිය හා එළිසබෙත් කොළඹ සුපිරි ජේත්තුකාර පැළැන්තියට හඳුන්වාදෙනු ලබන තිලෝකසුන්දරී නම් තැනැත්තිය එළිසබෙත්ට කොරනෙල් නිවසේ ඉදිරිපස කුරුඳු වැවීමට කරන යෝජනාව ද හැඳින්විය හැක. මක් නිසාද එම වගාව නිසා කොර්නෙල් ගෙදර කුරුඳු ගෙදර නොවී ‘සිනමන් හවුස්’ යන නාමයෙන් හැඳින්වීමට එතැන් සිට මිනිසුන් පෙළඹෙන බැවිනි. අතීතයේ කුරුඳු වගාවක් බවට අගනගරය තුළ පත්ව තිබූ අතර වර්තමානයේ එය ධනවත් බවේ සංකේතයක් බවට පත් වේ. තිලෝකසුන්දරී එළිසබෙත්ට කරන යෝජනාවේ උත්ප්‍රාසය වන්නේ එයයි. එනම් අතීතයේ නෂ්ටාවශේෂ සංකේත ලෙස වර්තමානයේදී යොදා ගැනීමයි.
චාර්ල්ස් හෙන්රි ද සොයිසා යන සුප්‍රකට ධන කුවේරයා විසින් තනවන ලද කොල්ලු‍පිටියේ ‘ඇල්ෆ්‍රඞ් හවුස්’ යන මන්දිරය එකල වංශවතුන්ගේ වංශවත් බව ප්‍රකට කරවන මන්දිරයක් විය. මෙම මන්දිරයට එම නම ලබාදුන්නේ එඩින්ග්බරෝ ආදිපාදවරයා වන ඇල්ෆ්‍රඞ් කුමරු 1870 දී මෙරට සංචාරය කළ අවස්ථාවේ මෙම මන්දිරයේදී භෝජන සංග්‍රහයකට සහභාගි වූ නිසා බව සඳහන් වේ. නවකතාවේ එන එළිසබෙත් තම කොර්නෙල් නිවෙසට ‘සිනමන් හවුස්’ යන නම යොදා ගැනීම චාර්ල්ස් සොයිසා තම මන්දිරය ‘ඇල්ෆ්‍රඞ් හවුස්’ යන නාමයෙන් හැඳින්වීම සමග සමපාත වන බව අපේ හැඟීමයි. බලන්න පහත උපුටනය දෙස. මෙම උපුටනය කෘතියේ පසු සටහන වේ.
“කොල්ලු‍පිටිය ‘සිනමන් හවුස්’ බංගලාවේ ආධිපත්‍යය එළිසබෙත් අතට පත්වීමෙන් පසුව, මේ මුළු රටේම ආධිපත්‍යය තවත් එළිසබෙත් කෙනෙකු අතට පත්වන්නේ අතිශය අහඹු ලෙසය. ඇය, එළිසබෙත්ට ඒ නම තබන්නට නිමිත්ත වූ, ඇය උපන් දවසේම උපත ලැබූ එළිසබෙත් ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රා මේරිය. හයවන ජෝර්ජ් රජුගේ අභාවයත් සමග නවසිය පනස් දෙක වසරේ පෙබරවාරියේදී ඇය දෙවන එළිසබෙත් ලෙස එංගලන්තයේ රැජින බවට පත් වූවාය. නවසිය පනස් හතර වර්ෂයේ ඇය මෙරට සංචාරය කළ අවස්ථාවේදී ඇය මුණ ගැසෙන්නට මෙරට සම්භාවනීයයන් කීප දෙනෙකුට අවස්ථාව උදා වූ අතර, එහිදී එළිසබෙත්ට, එළිසබෙත් මුණග ැසීමේ අවස්ථාව ලැබිණි.” (පිටුව 296)
එළිසබෙත්ගේ මව වන එව්ලින් ජීවත් වූයේ ද කුරුඳු වගාවෙනි. එළිසබෙත් ඒ අතීතයේ තම මවගේ ජීවිකාව වූ කුරුඳු වගාව මෙහිදී භාවිතකරනුයේ තම ධනවත් බවේ සංකේතයක් ලෙසිනි. එළිසබෙත්ගේ මෙම රූපාන්තරණය මනාව ඉස්මතු වන රූපිකයක් වශයෙන් ඇගේ නිවසට පැමිණෙන කුරුල්ලා පෙන්විය හැක. සංස්කෘත භාෂාවෙන් කුරුල්ලා ‘ද්විජ’ යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබයි. එහි අර්ථය නම් දෙවරක් උපන් බවයි.
එළිසබෙත් ද සැබැවින්ම දෙවරක් උපදී. එනම් ඇය යම් ආකාරයක දෙබිඩිබවකින් යුතුව කටයුතු කිරීමට පෙළඹේ. අංගොඩ මානසික රෝහලේ හෙදියක වශයෙන් සේවය කරන කාල වකවානුවේදී ඇය තම ස්වාමිපුරුෂයා වූ ඩොනල්ඞ් කොර්නෙල්ගේ සහෝදරිය වන හෙලේනා ඉතා ආදරයෙන් බලා ගන්නා අතර ඇය කොර්නෙල් නිවසේ එළිසබෙත් හාමු බවට පත්වූ පසුව හෙලේනාගේ දේපළ ලබා ගැනීමට වංචනිකව කටයුතු කරන ආකාරයත්, නිවසේ සේවකයන්ට හිනාවෙන් සංග්‍රහකොට ඔවුන් මුලාකොට වෙනස්ම ප්‍රතිරූපයක් නඩත්තු කිරීමටත් ඈ පටන් ගනී. කුඩාකලදී සමේ සුදු පැහැයට ඈ ඉතා අකමැති වූවා පමණක් නොව සම කළු කරගැනීමට අඟුරු පවා තම ඇඟේ ආලේප කරගත්තාය. එසේම තම පියාට කියා රටේ සිටින සෑම වෙදෙකුගෙන්ම සම කළු කරගැනීමට හැකි ආකාරයක් සොයා බැලු‍වාය. එසේ කළ හැම ක්‍රියාවකින්ම ඇය තව තවත් සුදු වූවාය.
තිලෝකසුන්දරී විසින් එළිසබෙත් රදළ වංශවතුන්ට හඳුන්වාදෙන ලද අතර එම හඳුන්වාදීමෙන් පසුව එළිසබෙත්ට අවශ්‍යය වන්නේ තව තවත් සිය ඡවිකල්‍යාණිය සුදට හරවා ගැනීමටයි. මෙය ඇගේ දෙබිඩි පිළිවෙත මනා ලෙස ඉස්මතු කරන්නකි.
“මං අහල තියෙනවා ආමන්ඞ් තෙල්වලට හම තවත් සුදු වෙනවා කියලා.” (පිටුව 294)
එළිසබෙත් මේ අයුරින් අධිරාජ්‍යවාදී කොළඹ ධන කුවේරයන්ගේ කවයට ඇතුළු වෙන විට ඇගේ අඩසොහොයුරා වන ලෙනින් කොළඹ වරාය ආශ්‍රිත කාපිරි මුඩුක්කුවේ පිම්පියෙකු වශයෙනුත් දේශීය හා විදේශීය ධනවතුන්ගේ ගුප්ත අවශ්‍යතාවලට අවශ්‍ය අඩුමකුඩුම සපයාදෙන්නෙකු වශයෙනුත් තම ජීවිකාව ගෙනයයි. අගනගරයේ පිටින් පෙනෙන සුන්දරත්වය සහ ගම්භීරත්වය එළිසබෙත් විසින් නිරූපණය කරන ලද අතර ලෙනින් එහි ප්‍රතිපක්ෂය වන එහි ජඩකම්, ජල්තර සමාජ ජීවිකාව වැනි දේ නිරූපණය කරයි. අගනගරය ඩෙරීඩාගේ විසංයෝජනයට මොහාන් නතු කරගෙන තිබෙනුයේ මෙම ලෙනින් හා එළිසබෙත් යන අඩසොහොයුරන්ගේ ඉරණම් ගමන් හරහාය.
ඩොනල්ඞ් කොර්නෙල් හාමු එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ පියා වන ඩී.එස්. සේනානායකට හිතවත් අයෙකු වන අතර තම දේපළ පවා විකුණා දමා ඩී.එස්.ගේ ඡන්ද වැඩකටයුතුවලට සහාය දෙන්නෙකි. ඩොනල්ඞ් ශවකාමය හෙවත් මළමිනී කාමයෙන් පෙළෙන තැනැත්තෙකි. මෙම මළමිනී කාමය සැබැවින්ම ඔහුගේ නපුංසකභාවයම මිස වෙන යමක් නොවේ. එළිසබෙත් අනාචාරයේ හැසිරීමට යොමුවන්නේ ඇයට අවැසි ලිංගික පහස ලබාදීමට තියා ඇගේ කන්‍යාපටලය බිඳදැමීමට පවා ඩොනල්ඞ්ට නොහැකි වන නිසාවෙනි. ඩොනල්ඞ් පෙන්වන මෙම නපුංසකභාවය එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ ලිංග ික විඤ්ඤාණය ගෙන හැර දක්වන සාහිත්‍යමය උත්ප්‍රාසයක් වැනිය.
මෑත කාලයේ බිහි වූ නවකතා සමඟ සසඳා බලන විට මොහාන්ගේ මෙම නවකතාව චරිත නිරූපණය අතින් ඉතාම ඉහළ මට්ටමක තැබිය හැකි කෘතියකි. කතාවේ තානය සහ ගලායෑම මැනවින් චරිත නිරූපණය තුළින් ගෙනහැර දැක්වීමට මොහාන් සමත් වී ඇත. එහෙත් ඓතිහාසික නවකතා තලයෙන් ඔබ්බට ගිය නිර්මාණයක් මොහාන්ගෙන් ඉදිරියේදී පාඨකයන් නිසැකවම බලාපොරොත්තු වනු ඇත.■
■ බාසුරු ජයවර්ධන
