හඬ සහ බස
ලංකාවේ සිටි විශිෂ්ටතම ගුවන් විදුලි නිවේදකයන් කිසි කෙනෙකුගේ කට හඬක් අදටත් අපේ මතකයෙන් ගිලිහී නැත. ඒ නිවේදකයන්ට උරුම වූයේ හුදු කටහඬ පමණක් නොවී ම ද කිව යුතුම ය. කාරණය නම් ඔවුන්ට හොඳ භාෂා ඥානයක් තිබීම ය. ඒ යුගය නියෝජනය කරන කෙනෙකුගෙන් පමණක් කටහඬින් ‘හඬු ගඳ’ වහනය වුව, ගුවන් විදුලියේ ජ්‍යෙෂඨතම නිවේදකයන් සතු වූයේ විද්වත් ගුණයකි. ‘බස බස’ ගා fදාඩමළුවීම – වාචාලයෙකු සේ නන් දෙඩවීම – සහ තක්කඩිකම් කිරීම වත්මනේ නිවේදන කලාවට අනන්‍ය ලක්ෂණ වී ඇත.
අද අපේ කථා නායකයා නිවේදන කලාවේ අසම සම නිපුණයෙකි. ඔහුගේ කටහඬ ගුවන් විදුලියෙන් නිල වශයෙන් ශ්‍රාවකයන්ගේ සවන් පත් වෙත විසරණය කරන විට ඔහු භද්‍ර යෞවනයේ තරුණයෙකු යයි සිතමි. අද ඔහු හැට හතර වියේ පසු වේ. එනමුත් අරුමය නම් එදා ඇසුණ කටහඬ අදටත් කිසි ලෙස පළුදු වී නොතිබීම ය. ඊට හේතුව නම් සිය කටහඬ නිසි විනයකින් පරිහරණය කිරීමත් – කිසිම අවකාශයක අවභාවිත නොකිරීමත් යයි විශ්වාස කරමි. අවුරුදු හතළිස් පහක් පමණ තිස්සේ ශ්‍රාවකයෙකුට අමිහිරි නොවුණ කටහඬක් – ‘ප්‍රසන්න වූ හා විනීත ආමන්ත්‍රණ විලාසයක්’ උරුම කරගෙන සිටින අප කථා නායකයා නමින් සමන් අතාවුදහෙට්ටි නම් වේ. තුරුණු වියේ ගුවනට මුසු කළ කටහඬ අවභාවිත නොකරමින් මහලු විය වෙත පිය නඟන විට ද එහි රුව – පැහැය – රිද්මය නොසිඳ රැක ගැනීමට සමත් වී සිටින එකම තැනැත්තා සමන් අතාවුදහෙට්ටි යයි මම අවංකව විශ්වාස කරමි. අවධාරණයෙන් කියනු කැමැත්තේ ඒ ගුණය, මේ පුද්ගලයාගේ ප්‍රතිභානය සේම ඔහුගේ චරිතයෙහි පවතින විනය හා අකම්පිත ගුණය හේතුවෙන් යයි සිතමි.
භාෂණය සහ ලේඛනය
රූපවාහිනිය සමාජයේ දෑස් නතු කර ගනන්ට මත්තෙන් මෙරට ජන සමාජය පෝෂණය කළේ රටේ තිබුණ එකම එක ගුවන් විදුලිය බවට වාදයක් නැත. ගුවන් විදුලියෙන් ලොකු කුඩා කවුරුත් ශ්‍රවණය කළ ‘ගුවන් විදුලි නාට්‍ය’ වනාහී ශ්‍රාවකයාගේ පරිකල්පනය විකසිත කළ නිර්මාණශීලී විශිෂ්ටයන්ගේ ප්‍රදානයෝ වෙති. ගුවන් විදුලි හඬ නළුව යනු ශ්‍රාවකයාගේ පාර්ශවයෙන් ගත් විට කටහඬ සතු කුසලතා පළ කරන්නකි. එනමුත් කටහඬ වෙනුවෙන් ලේඛනයක් අවැසි ය. සමන් අතාවුදහෙට්ටි නැසීගිය කරුණාතිලක හඳූවල සමඟ පෑහෙමින් රචිත ‘ලන්දේසි දූපත’ – ‘රූකඩ පැංචා’ වැනි ගුවන් විදුලි නාට්‍ය ජීවයෙන් ද රසයෙන් ද – අරුතින් ද පිරුණ ඒවා විය. සමන් සිය කටහඬ භාවිත හඬ නළු හැම එකක් ම පොහොසත් කරමින් මැවූ චරිත අමරණීය වේ. අදටත් ඔහුට ඒ සම්බන්ධයෙන් සමයෙක් නැතැයි සිතමි. මෙහිදී සඳහන් කළ යුතු ම කරුණක් වන්නේ සමන් ඉදිරිපත් කළ ක්‍රීඩා සංග්‍රහයයි. අද කිසිම මාධ්‍යයකින් ඊට ළංවිය හැකි වැඩසටහනක් ඉදිරිපත් වන්නේ නැත. එවැනි කුසලතාවකින් පොහොසත් සන්නිවේදකයෙකු දකින්නට ද නැත. අද ක්‍රීඩාව විෂයෙහි සන්නිවේදනය ශ්‍රාවකයාට වේවා නරඹන්නටා වේවා රසවත් ජීවන අත්දැකීමක් නොව, පුරසාරම් – වැල්වටාරම් – ඕපාදූපවලින් පිරුණ කුණු රසය වපුරන්නකි. අනේ අපොයි….ගුවන් විදුලියට…නැත නැත, මාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයට අත්ව තිබෙන ඉරණම!
තතු කෙසේ වුව වත්මනේ සමන් නිවේදන වෘත්තියෙන් නිල වශයෙන් දුරස්ථ වූවෙකු වුව නිවේදන කලාව ඔස්සේ සුසර වූ ස්වකීය භාෂණ රීතිය, ලේඛන කලාව විෂයෙහි සීරුවට පරිහරණය කරන අන්දම මනරම් අන්දමින් කැපී පෙනේ. ගුවන් විදුලි නිවේදකයා අසන්නාට දකින්නට හැකි අයුරින් කතා කරන්නෙකි. රූප – දසුන් මවන්නෙකි. ඒ කුසලතාව සංයමයකින් භාවිත කරමින් කියවන්නාට දකින්නට සිය ලේඛන රීතිය සුමට කරගෙන තිබීම සමන් අතාවුදහෙට්ටි ට අනන්‍ය ලක්ෂණයක් වී තිබේ.
සමන්ට ලේඛනය ද භාෂණය ද පිය උරුමයක් යයි කීමේ fදාසක් නැත. එහෙත් ඔහු අනුකාරකයෙක් වූයේ නැත. ඔහු තමන්ට ගැළපෙන ක්ෂේත්‍ර සීරුවට තෝරා බේරාගෙන ඒ හැම ක්ෂේත්‍රයකම ස්වාධීනයෙකු – නිපුණයෙකු වන්නට වගබලා ගෙන තිබේ.
ලේඛන කුසලතාව ඔප මට්ටම් කිරීමට සේම භාෂණ කුසලතාව ඔප මට්ටම් කර ගැනීමට ද ‘කියවීම’ අවශ්‍යම පුරුද්දකි. තමන් ‘බලපත්ලාභී’ සන්නිවේදකයෙකු ය යන මානයෙන් නොපිම්බුණ සමන් සාහිත්‍ය කලාවගැන සේම සමාජයීය විෂයන් පරිශීලනයගැන ද අදටත් දක්වන උනන්දුව කැපී පෙනේ. ඔහු භාෂණයේ දී නොදැවී ඉහළින්ම ලකුණු රැස් කරන්නෙකි. ලේඛනයේ ද ඔහු ඒ ගුණය රැක ගැනීමට සමත් ය. නිහඬව සමන් ලියා තිබෙන කෘති – විශේෂයෙන්ම සිංහලයට නඟා තිබෙන කෘති පරිශීලනය කරන විට ද්විභාෂික කුසලතාවට ඔහු භාෂණ රීතියෙන් දෙන ඉසියුම් අලංකාරය ප්‍රශස්ත ය.
සොඳූරු සැරිසරන්නා
ගුවන් විදුලි නිවේදකයන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙකුට පැවරෙන රාජකාරිමය වගකීමක් හෝ භාග්‍යයක් වන්නේ සැරි සරන්නට ලැබීම ය. ඇතමෙකුට සමුද්‍රයෙන් පිට සැරි සරන්නට ද අවස්ථාව ලැබේ. නිවේදන කලාව නිසාfදා් – පසු කාලීනව ඔහු වෙනත් වෘත්තිකයෙකු වීම නිසාfදා්, සමන්ට ලැබුණ වරමක් වන්නේ ‘සැරිසරන්නට’ අවැසි සම්පත් සේවනය යයි සිතමි. එහිදී සමන් ජපානය – ඉන්දියාව සහ චීනය යන රටවල් පුරා නිදහසේ සැරි සරන්නට අවැසි මානව සම්පත් මැනවින් සේවනය කරන්නට අවකාශ සලසාගෙන ඇති බවක් පෙනේ. ඔහුට මේ රටවල් ප්‍රාණසම මිතුරු මිතුරියෝ සිටිති.
සංචාරය උදෙසා විදෙස් ගතවීමට පුළුවන් වීම – මුදල් වැය කිරීමට පුළුවන්කම පමණක් නොසෑහේ. නිල වශයෙන් සංචාරක ආයතනයක් ඔස්සේ යාමෙන් ද සොඳූරු සැරිසරන්නෙකු විය නොහැකි ය. ඒ ඒ රටවල හිතේ හැටියට ‘රස්තියාදු ගහන්නට’ පුළුවන්කමක් තිබිය යුතු ය. ‘ගජේ ගගහා’ රස්තියාදු ගහන්නට පුළුවන් කමක් තිබිය යුතු වේ. සමන්ට මේ පුළුවන්කම ලැබෙන්නේ ඔහුගේ චරිතයෙහි කැපී පෙනෙන ගුණයක් නිසා යයි සිතමි. එය නම් ඔහුට ‘මනුෂ්‍යයන් සමඟ නොබිදෙන සම්බන්ධතා’ ගොඩ නඟා ගැනීමට තිබෙන සමත්කම ය. අවම පහසුකම් මැද සතුටින් කාලය ගත කරන්නට වුව සමන් සමතෙකි. මේ කාරණයගැන කතා කරන විට සමන්ගේ ගජයෙකු කී දෙයක් සිහි වේ.
“……සමන් අයියා ලස්සණ මිනිහෙකුත් නෙමේ. දැන් ඇවිදින්නෙත් නැමීගෙන. කොණ්ඩ ගුලියත් දියවෙලා ගිහින් වගේ. ඒ වුණාට ඒ පුංචි මුහුණෙ තියෙනවා කාගෙ වුණත් හදවතට වදින හිනාවක්. මං කිසි දවසක, කිසි තැනක සමන් අයියා ‘මූඩ්’ ගහලා ඉන්නවා දැකලා නෑ. කා එක්ක වුණත් කතා කරන කොට, කතා කරන තැනැත්තාට පොඩි ළෙන්ගතු ගෞරවයක් දැන හෝ නොදැන දක්වනවා. එක දවසක් හමුවුණ කෙනෙකුට වුවත් මුණ ගැහීම ‘සමරු සටහනක්’ වගෙයි…..”
මට කියවන්න ලැබී තිබෙන සමන්ගේ රසවත් සංචාරක කෘති කිහිපයක් නාමිකව සඳහන් කරනු කැමැත්තෙමි. ඒ හැම කෘතියක්ම ඔහු ප්‍රකාශයට පත් කර තිබෙන්නේ ‘නිසි හා සියුම්’ අරුත් පාඨයකිනි. ඉන් මා සිත් ගත් අරුත් පාඨයකි, ‘සොඳූරු සැරි සර’ යන්න. සැබවින්ම ඔහුගේ පොතක් කියවන්නට පටන් ගත් තැන් සිට ම ඔහු පාඨකයාව අතින් අල්ලාගෙන – කරට අතදාගෙන අපමණ සතුටකින් පාඨකයාට ඔහු හා සැරි සැරීමට ‘ලෝලයක් උපදන’ ලේඛන ශෛලියක් නිපදවා එය භාවිත කරයි. මා කියවූ හැම කෘතියකම ඒ ගුණය පවතියි. අනෙක නම් ඔහුගේ සෑම සංචාරක සටහන් කෘතියක්ම ‘පාරක ඇවිදීම’ ලෙසින් ඉදිරිපත් කිරීම සිත් ගන්නා බව කිව යුතු ය. සමන් පාඨකයා සමඟ චීනයේ සැරිසරන බවක් නොකියයි. ඔහු ‘සේද මාවත දිගේ’ සැරිසරන බව ය කියන්නේ – නැත්නම් ‘සක්වල පියස දිගේ’ සැරිසරන බව ය කියන්නේ. ඔහු පාඨකයා සමඟ ජපානයේ සැරිසරන බව නොකියයි. ‘හන මිචිය දිගේ’ සැරිසරන බව ය කියන්නේ – නැත්නම්, ‘රම්‍ය සාගරය දිගේ’ සැරිසරන බව ය කියන්නේ. ඔහු පාඨකයා සමඟ භාරතයේ සැරිසරන බව නොකියයි. ‘රතු බලකොටුව දිගේ’ සැරිසරන බව ය කියන්නේ. ඔහු පාඨකයා සමඟ මැලේසියාවේ සැරිසරන බව නොකියයි. ‘සරවක් නදිය දිගේ’ සැරිසරන බව ය කියන්නේ. හැම විටම භාෂණයේ දී මෙන් ම ලේඛනයේ දී ද යමක් ඉදිරිපත් කිරීමේ දී භාෂාවෙන් ‘මිහිරක්’ ජනිත කිරීමට ඔහු සමතෙකි, රිස්සෙකි. භාෂණයෙන් දියුණු කර ගත් ඒ පුරුද්ද ඔහු ලේඛනයට රසවත් අයුරින් යොදාගෙන තිබෙන බැවින් ඔහු මේ වන විට – කෙටි කලක් තුළ දී පළවෙනි පන්තියේ ලේඛකයෙකු වී සිටින්නේ යයි මට සිතේ.
ගත්කරු සිත්තම්
සමන් මෑතක සිට සාහිත්‍ය පරිවර්තනය වෙත යොමු වී සිටියි. එහිත් අපූරුව නම්, ඔහු පරිවර්තනය කිරීමට තෝරාගෙන තිබෙන්නේ, ‘ජීවනය හා බැඳූණු පරිකල්පිත’ සන්නිවේදන ශක්‍යතාවකින් යුත් කෘතීන් ය. ඒවා එක පැත්තකින් පරිවර්තකයන් පරිවර්තනයට තෝරා ගන්නා සම්භාව්‍ය ලේබලයේ කෘති ම නොවේ. ඔහු තෝරා ගන්නා කතුවරුන් ද නම් දරාපු කතුවරුන් නොවේ. ඇත්තටම සමන්ගේ ‘රසය’ සාම්ප්‍රදායික රාමුවකින් පිටස්තර බවක් පෙනේ. එයින් අදහස් කළේ මනුෂ්‍යත්වයගැන කතාබහ ඔහුට රිසි වන්නේ සම්මත සාහිත්‍ය ධර්මතා මත ම නොවේය යන්නයි. ඔහු පරිවර්තනය කළ ‘ආදර අංකුර’ නැමති නවකතාව පාඨකයන්ගේ ඇඟ ලොමු දැහැගන්වන ඛේදයක අභ්‍යන්තරය අනාවරණය කිරීමකි. ගර්භාෂයක් කුලියට දීම යනු දරිද්‍රතාව තුළ හිතන්නටවත් අපහසු අන්දමේ යථාර්ථයක් නොවේ ද? සමන්ට මේ නවකතාව වැදගත් වන්නේ එහි සම්භාව්‍ය ගුණයක් තිබේ ද යන කරුණ මත නොවේ. සමහර විට අපේ දිලිඳු කාන්තාවන්ට වුව යම් දවසක පොදු විය හැකි මේ අකාරුණිකත්වයෙන් හද රිදීම නිසා යයි සිතමි. එසේම ඒ තුළ ගැබිව තිබෙන – අරක්ගෙන තිබෙන පාදඩ දේශපාලනය, එහි ජුගුප්සාව සමන් අනුවේදනීය අයුරින් පාඨක අවධානයට ලක් කරයි.
හැම විටම සන්නිවේදකයාගේ ඇස යොමු විය යුත්තේ කවුරුත් නොදකින පුවතක් වෙතට ය යන්න ප්‍රවෘත්ති ලේඛකයන්ට ලැබෙන උපදෙසකි. ගුවන් විදුලි සන්නිවේදන කලාවේ කලක් තිස්සේ අනුදත් වැදගත්ම ගුණය නම් ‘ශ්‍රාවකයා දැනුම්වත්’ කිරීම ය. කාලයාගේ ඇවෑමෙන් දියුණු සන්නිවේදන කලාව පොහොසත් වන්නේ ‘අනුවේදනය හා සහකම්පනය’ වෙත අවධානය යොමු වීමෙන් ය. සමන් අතාවුදහෙට්ටි නම් සන්නිවේදකයා සාහිත්‍ය පරිවර්තනය වෙත පියමන් කරන්නේ කෘතියක, ‘අනුවේදනය හා සහකම්පනය’ වෙත අවධානය යොමු කරමින් යයි සිතමි. එය ඔහු උවමනාවෙන් සිදු කළ දෙයක් නොවන්නටත් පුළුවන.
මෑත කාලයේ විවිධ හේතු සාධක නිසා ලොකු කුඩා කාගේත් ජීවිතවල විපරීත තත්වයන් විiමාන ය. මේ විසංවාදී ජීවිතවලට මඟ පෙන්වීමට මතු වෙන්නේ ධනාත්මක චින්තනයයි. එහෙත් එහි සාධනීය ගුණ වනසමින් පල්වල ඉහගෙන කන තත්වයට පිරිහීමකි අද දක්නට තිබෙන්නේ. මෙබඳූ පසුබිමක සමන් අතිශයින් වැදගත් කෘති ත්‍රිත්වයක් අනුවේදනීය රිද්මයකින් රස කොට සිංහල පාඨකයා අතට පත් කර ඇත. මේ කෘති ත්‍රිත්වය රචනා කර තිබෙන්නේ ‘නික් වුයෙව්ච්’ නමැති ආබාධිත ලේඛකයෙකි. නික් වුයෙව්ච් උපතින්ම අසාමාන්‍ය අන්දමට ආබාධිත වූවෙකි. 1982 වසරේ ඕස්ටේ්‍රලියාවේ මෙල්බර්න් නුවර රෝහලක දී අත පය නැති දරුවෙකු ලෙස නික් උපන්නේ අම්මා තාත්තා පමණක් නොව මුළු මහත් වෛi කාර්ය මණ්ඩලයම අන්ද මන්ද කරමින් බව සඳහන් ය. විස්මය වන්නේ අත පය නැති මේ නික් අසාමාන්‍ය බුද්ධියකට හා අසාමාන්‍ය කුසලතාවන්ගෙන් පොහොසත් තරුණයෙකු ලෙසින් පිබිදීම ය.
සමන් නික්ගේ මේ කෘති ත්‍රිත්වය පරිවර්තනය කර තිබෙන්නේ, ‘සීමා නැති ජීවිතේ’ – ‘නැවතුම් නැති ජීවිතේ’ සහ ‘සීමා නැති ආදරේ’ යන නාමයන්ගෙන් ය. සමන්ගේ භාෂා විලාසය – භාෂණ රිද්මයෙන් සුසර කර තිබීම නිසා නික්ගේ ජීවිතය පාඨකයාගේ පපුවට තදින් දැනෙන බව මගේ පිළිගැනීමයි. මේ කෘති ත්‍රිත්වය කියවන ‘අත පය ඇති’ කවරෙකු වුව නව ජීවන ලාලසාවන්ගෙන් මඬනා ලද්දෙකු වනු ඇතියි මට සිතේ.
සමන් අද වන විට සිය සියලු කුසලතා ලේඛන කලාවට – පරිවර්තන කලාවට කැප කර සිටින්නෙකු සේ ය. මෑතක දී ඔහු සිංහලයට නඟන ලද ‘වසා වාසි’ වියට්නාම ජාතික ලේඛක වූ චොංග් ෆුග් ලියූ නවකතාවක රසවත් ප්‍රති රචනයකි. සමන්ගේ පරිවර්තන අතුරින් මගේ සිත ඇද බැඳ ගත් තවත් කෘතියක් වන්නේ ‘වසන්ත කුණාටුව’ නම් කෘතියයි. මෙය ජපන් ජාතික ‘හිරොමි කවකමි’ නමැති ලේඛිකාවගේ කෘතියක අපූර්වතම ප්‍රති රචනයකි.
සරච්චන්ද්‍රයන් සිය නවකථා ද්විත්වය ඔස්සේ ශ්‍රී ලාංකේය පාඨක සමාජය ජපානයට ගෙන ගිය අන්දම ගැන විස්තර කුමට ද? සමන් මේ කෘතිය පරිවර්තනය කර තිබෙන්නේ ද සරච්න්ද්‍රයන්ගේ නවකතාවල නිරූපිත චරිතවල පැහැය – හැඩය සමඟින් ‘ජපන් සුවඳක්’ විඳින්නට හැකි අන්දමට ය.
ඔහුගේ මේ කෘති පරිවර්තන නාමයට වඩා වඩාත් යෝග්‍ය වන්නේ ‘ප්‍රති රචනය’ යන යෙදුමට යයි සිතමි. සමන්ගේ පරිවර්තන නියමාකාර පරිවර්තන බවට වාදයක් නැත. එහෙත් ඔහු වචනයෙන් වචනය පරිවර්තනය කරන නීරස පරිවර්තකයෙකු නොවේ. ඔහු සිය කවිත්වය අවැසි පරිදි භාවිතයට ගනිමින් මුල් කෘතිය සිංහල භාෂාවෙන් ලියයි. එය සාමාන්‍ය අන්දමේ පරිවර්තනයකට වඩා වෙනස් ය යන්න මගේ හැඟීමයි.
සන්නිවේදකයෙකු ලෙස ජීවිතය පටන් ගෙන එහි කුසලතා ප්‍රකට කළ සමන් පසුව රාජ්‍ය නිලධාරියෙකු වෙයි. ඒ කෙසේ වුව ඔහු සිය ජීවිතයේ සැදෑ සමය ගත කරන්නට ගත්කරු කාර්යය තෝරා ගැනීම ඔහුගේ ‘මනසින් වියපත් නොවන චරිතයට’ අත්‍යන්තයෙන්ම උචිතයයි සිතමි. ඔහු සැබවින්ම සිය ද්විභාෂික කුසලතාවෙන් ‘ගත්කරු සිත්තම්’ අපේ දෑස් අබිමුව ප්‍රදර්ශනය කරන්නෙකු වී සිටින බව පවසන්නේ හෘදංයගම සතුටකිනි. මේ හේතුවෙන් ඔහුට කා සමඟ හෝ අරියස් නැතිව ස්වාධීනව මතු යම් දිනක සිය ජීවිතය නිම කිරීමට හැකි යයි ද මම සිතමි.
නිර්මාණශීලී කථිකයා
සමන් නිවේදකයෙකු සේ ම, ලේඛකයෙකු සේ ම, කවියෙකු සේ ම, කථිකයෙකු වශයෙන් ද අනන්‍යතාවක් පළ කරයි. ඔහුගේ කතා කීපයක මුද්‍රිත පිටපත් ඇතුළත් සංග්‍රහයක් ‘සමන් කියයි‘ නමින් පළ වී ඇත. මෙහි ඇතුළත් කතා කීපයම මට සජීවී අන්දමින් අසන්නට අවස්ථාව ලැබිණි. ඔහුගේ කථන ක්‍රියාව තුළින් මා නිරීක්ෂණය කළේ පෙර කල ගුවන් විදුලි නිවේදකයෙකු නිසි ලෙස තොරතුරු සම්පාදනය කොට – උචිතම සන්දර්භයකින් ශ්‍රාවකයා ග්‍රහණයට නතු කර ගැනීමට පුරුදු පුහුණු වූ ගුණයම වේ. කිසි තැනක ඔහු වල් පල් fදාඩවන්නෙකු නොවී ය. අදාළ කටයුත්තට – මාතෘකාවට අදාළව කරුණු ගලාගෙන යන අන්දමට රිද්මය සහ කරුණු සංයතව ඉදිරිපත් කරනන්ට වග බලා ගැනීම ඉතා වැදගත් ය. එහෙත් කතාව රසවත් කරන්නට උත්ප්‍රාසයක් මතුවෙන කරුණක් දෙකක් නිසි යෙදුම් ඔස්සේ ඉදිරිපත් කිරීමට ද ඔහු අමතක නොකරයි. අද පොත් fදාරට වැඩීම් උත්සව ඇතුළ සභාවල කථිකයන් බොහෝ දෙනෙකු සිතන්නේ තමන් ඉදිරියේ වාඩි වී සිටින්නේ කිසි වැඩක් නැති – තමන් කියන ඕනෑම වල් භූත අසන්නට ඇවිත් සිටින පිරිසක් කියා ය. ඒ fදා්ෂයෙන් මිදෙන්නට සමන් නම් වූ සන්නිවේදකයා සමත්ව සිටියි.
සමන්ගේ කථිකත්වය තුළ ඔහුගේ ගී පදමාලාවල තිබෙන වෙසෙස් ගුණය ද මම දකිමි. සමන්ගේ ගීතවල දිව උළුක් වෙන වදන් – යෙදුම් නැත. එහෙත් ඔහු රජ ජනනයට පද සංඝටනයෙහි සමත් ය. සමන් ගී පදමාලා ගොන්නක් ලියා නැත. ඔහුට මාධ්‍ය සමඟ නොව, ගායක ගායිකාවන් සමඟ – සංගීතඥයන් සමඟ තිබෙන සම්බන්ධතා අනුව ප්‍රේමකීර්ති වුව ප්‍රමාණයෙන් ඉක්මවා යන ගී කන්දරාවක් නිපදවන්නට පුළුවන් බව ඇත්තකි. එහෙත් සමන් හැම විටම – හැම එකකම ‘මාත්‍රාව’ ගැන සංවේදී බව ඔහුගේ ගුණයක් යයි සිතමි.
රසවතා සහ සුලවතා
සමන් කවර කෙනෙකු වුව ප්‍රතික්ෂේප කරන්නෙකු නොවන බව කියැවේ. ඇතැමෙකු අතේ දුරින් හෝ දනිහෙන් පහළට තබන්නේ ද වෙනසක පැහැයක් හෝ නොදැනෙන ලෙසට බව ද කියැවේ. සමන් මිත්‍ර සමාගමයට ආභරණයක් වැන්න. හේතුව කුණු ඕපා දූප වැමෑරීමෙන් වියුක්තව රස කතා බස්වල නියැලීම ය. දැන් මධුවිතට එහෙම පිටින්ම සමු දී සිටින පෙර කල මධු ලෝලියෙකු වූ රවීන්ද්‍ර ගුරුගේ නම් සහෘදයා දිනක් කිව්වේ ‘සමන් අයියා විදිහට මාත් බිව්වා නම් අදත් බොන බවත්, අපරාදෙ ඉක්මනට කෝටාව අවසන් කර ගත් බවත්’ ය. සමන් මධු පානයේ ද රිද්මය ගුවන් විදුලි යන්ත්‍රයක් සේම සුසර කරගෙන සිටින්නෙකු බව අසන්නට ලැබේ. මිතුරු හමුවකට එන විට ඉස්තරම් මධු ද ඊට අවශ්‍ය සියලු කළමණා ද පෙර දාම සූදානම් කර තබා රැගෙන එන බව මිත්‍ර ජනයෝ පවසති. වැදගත්ම කාරණාව මාත්‍රාවට අනුව මධු පානය සේ ම – අවස්ථාවට අනුව දීර්ඝ කාලයක් වාදනය කරන සංධ්වනියකට ද අවැසි නම් හැකියාව හා සූදානම ය. ඊට මිත්‍ර සමාගමය ද සරිලන එකක් විය යුතු බවය අසන්නට ලැබෙන්නේ.
සමන් මිත්‍රයන්ට උපකාරශීලී ය. ඒ වූ කලී සිවිල් බලයක් යොදවා නොව, තම හැකියාවන්ගෙන් කළ හැකි උපකාරයන් ය.බන්දුල වර්ණපුර යම් අවස්ථාවක පැවසුවේ සමන් තතිට ගනු දෙනුවල දී කටයුතු කරන්නෙකු බව ය. ඔහු වැඩිපුර ගන්නේ ද නැති අඩුවෙන් ගන්නේ ද නැති චරිතයකට උරුමකම් කියන්නෙක්ලු. කෙනෙකුට ගෙවන්නට ඇත්නම් එය රුපියල් ද ඩොලර් ද ඔහු ලෝස් නැතිලු. වෘත්තීය කටයුත්තක දී සිය මිල ද ඔහු බාල්දු කරන්නේ නැතිලු.
සමන්ගේ චරිතය වෙසෙස් ගුණය නම් කිසිම කිසි දවසක ඔහු මිතුරු සමාගමයන්හි දේශපාලනය කතා නොකරන්නට වග බලා ගැනීම බව කවුරුත් කියති. එනිසා සමන්ට සකල විධ දේශපාලන මතධාරීන් සමඟ වුව මධු විතක රස විඳින්නට – වැඩ කරන්නට වුව පුහුණු කළ විනයක් ඇත.
සමන් ඒ ඒ කටයුත්තට සුදුසු පරිදි පේ වන අන්දම ද අපූරු ය. ප්‍රියයන් හා මුසුවීමට උත්ප්‍රාසයෙන් යුත් බුහුටි භාෂණ කුසලතාවක් ඔහුට ඇත. ඔහුට හිතවන්තයෙකු යමක් අරභයා ඇණුම් පදයක් එල්ල කරන විට ඒ ඇණුම් පදය ඔහු දඟ පන්දුවක් බවට පත් කර විකට් පොලු තුනම ගලවා දමන්නට සමත් වෙමින් ඔහු නිහඬ කරණවා පමණක් නොව සිනා රසයට ඔහු ද දායක කර ගනියි.
සමන් සාහිත්‍ය කලා ලෝකය තුළ සිටින සකල විධ – විවිධ මට්ටම්වල – විවිධ තලවල චරිත සමඟ එකට වාඩි වී රස බස් තෙපලන්නට සමතෙකි. කලා ලෝකයේ මෙන්ම දේශපාලන ලෝකයේ ද ඔහුට සතුරන් නැතිලු.
හැමදේම තිතට කරන්නට සමත් ‘ගොන් වැඩ’ දෙකක් කළ බව මහාචාර්ය සුනිල් ආරියරත්න පවසයි. එක ගොන් වැඩක් නම් සමන්ගේ පොතක් fදාරට වඩින අවස්ථාවක නන්දා මාලීනීට දේශනයක් කරන්නට දී ඇය අමාරුවේ දැමීම ය. දෙවැනි ගොන් වැඩේ ද එවැන්නක් ම ය. එය නම් වික්ටර් රත්නායකට දේශනයක් කරන්නට දී ඔහු අමාරුවේ දැමීම ය. ඉන් වුණේ නන්දා මාලීනී ටිකක් ගොඩ යාම බව ද පවසන මහාචාර්ය ආරියරත්න, බීඑම්අයි සී එච් එකේ දී ම පැවසුවේ ‘උඹ ඊගාවට සනත් නන්දසිරිවත් නැති කරන්න හිතාගෙන ඉන්වා නං දැම්ම අදහස හිතෙන් අයින් කර ගන්න ඕනැ. ආයෙ මෙහෙම වැඩක් කළොත් මං උඹව මරණවා.’ සමන්ගේ නළලට හීන් දාඩිය දැම්ම අතර කෙස් හැලී තිබුණ කොණ්ඩ නැට්ටට ද රිදුණා සේ එහෙම මෙහෙට විසි විය.
නිලධාරියා සහ මනුෂ්‍යයා
සමන් රටේ ප්‍රධාන දේශපාලන චරිතයක් සමඟ සමීප ඇසුරක් පැවැත්වුව ද ඔහු පාර්ලිමේන්තුවට යාමට පාරක් කපා ගත්තේ නැත. දේශපාලනඥයන් මාධ්‍යවලට කැඳවා විනයකින් තොරව කැපී පෙනීම පිණිස මුග්ධ ප්‍රශ්න අසා ජනප්‍රිය වී ප්‍රතිරූප තනාගෙන ‘පොරවල්’ වී මැති සභයට යන්නට සමත් වූවෝ සැලකිය යුතු සංඛ්‍යාවක් වෙති. වළං කඩයකට පැන්න ගවයෙකු සේ චාරයක් නැතිව ප්‍රශ්න ඇසීම අද ‘පොරක්’ වෙන්නට හොඳම මග වී ඇති සේ ය. ඒ සඳහා මාධ්‍ය කලාව ගැන මෙලෝ සංසාරයක දැනුමක් අවශ්‍ය නැත. මළ පහ කරන තැනම ආහාර ගන්නට හැකිකම පමණි අවැසිව තිබෙන්නේ.
වත්මනේ සිටින ‘මං පොර නිවේදකයන්’ හෙවත් පැඟිරි නැට්ටන්ට ජනමාධ්‍ය වේදය හෝ කිසියම් සාහිත්‍ය කලාවක් හෝ ලේඛන කුසලතාවක හෝ භාෂා ඥානයක් හෝ නිර්මාණ කුසලතාවක් හෝ නැති බව, ‘මොණරුන් පිල් විදහා පාන්නා සේ’ ඔවුහුම විදහා පාති. රටේ නායකයාට පවා කුරුට්ටන් වීරයන් වී සිටීම කොතරම් භාග්‍යයක් ද?
ඒ තතු කෙසේ වුව, සමන්ගේ චරිතයේ සුදුර්ලභ ගුණය නම් කිසිම කරුණක් අරභයා හෝ මිත්‍ර සන්ථවයක දී දේශපාලනය අනුපාන වශයෙන් හෝ ඈඳා නොගැනීම ය. එනිසා දේශපාලනය ඉහින් කනින් පෙරාගෙන සිටින හා මහ රජාගේ සිට රජු මැතිලාගේ උපදේශ වන්දිභට්ටයන් සමඟ ද අදාළ කාර්යයක දී ආරෝවකින් තොරව කටයුතු කිරීමට සමන්ට ගැටලුවක් නැත. සමන්ට ඉහළම පෙළේ දේශපාලනඥයන් සමඟ තිබෙන සම්බන්ධතා අනුව වරදාන තනතුරු ලබා යස ඉසුරින් පිරි දිවියක් උරුම කර ගන්නට තිබුණ ඉඩ අප්‍රමාණ ය.
සමන් රාජකීයෙකු වුව රනිල්ගේ මාධ්‍ය ලේකම් වුව – රනිල්ගේ ගජ මිතුරු සමාගමේ කෙනෙකු නොවූ බව පැහැදිලි කර සිටියේ ඔස්ටින් ප්‍රනාන්දු නම් සිවිල් නිලධාරියා ය.
රටේ ප්‍රධාන පක්ෂ දෙකෙන් එකක නායකයා සමඟ හිතමිත්‍ර සම්බන්ධයක් සමන්ට තිබුණ ද, ඒ සම්බන්ධය ඉවහල් කරගෙන ජාතික ලැයිස්තුවෙන් මැති සභයට යන්නට – එසේ ගොස් මැති ඇමති පදවි ලබන්නට සමන් කල්පනා නොකිරීම රටේ හැටියට සැබවින්ම අසාමාන්‍ය වූ දුර්ලභ ගුණයකි. එය ඔහුට තනි වචනයකින් කර ගන්නට තිබුණ බව දන්නෝ දනිති.
සමන් තමන් සතු කුසලතාවලින් අයථා දෙයක් ලබාගෙන නැති බවත් අසන්නට ලැබේ. විපක්ෂ නායකගේ මාධ්‍ය ලේකම් ලෙස විනා අගමැතිගේ මාධ්‍ය ලේකම් ලෙස සමන්ට වැඩි මාස ගාණක් වැඩ කිරීමට නොලැබිණි. සමන් වැල යන අතට මැස්ස ගහන්නට මාන බලා නැත. ඔහු හිත මිත්‍ර රනිල්ට සේවය කොට රනිල් සමඟව වියපත්ව අද සියල්ල අත්හැර නිවසට වී සිටියි. ඔහු රාජ්‍ය සේවයෙන් විශ්‍රම යන්නේ වී එයිට් රථයක් – ප්‍රාඩෝවක් නොව, ත්‍රීවීලරයක් හෝ නැතිව බව අසන්නට ලැබුණි.
සමන් සමාන සමන්ට පමණි. එනමුත්…!
සමන් සිය ජීවිතයේ කළ අනුවණ කටයුතු දෙකක් ගැන ඔහුට ළැදි උදවිය කියති. ඒ කටයුතු දෙකම අදාළ වන්නේ සිය හාම්පුතාට බලය උරුම වූ අවසන් වතාවේ දී ය.
සමන් අග්‍රාමාත්‍ය අතිරේක ලේකම් පදවිය දරමින් – අයි ටී එන් ආයතනයේ සභාපති පදවිය දැරීම – රැඟුම් පාලක මණ්ඩලයේ සභාපති පදවිය දැරීම නොකළ යුතු ව තිබුණ බව හිතවන්තයෝ පවසති. සමන්ට ඒ සම්බන්ධ නිදහසට කරුණු ඇතත් ඒවා නම් වංච්චිල් ය. ඒ හැරෙන්නට සමන් වරදක් කරගෙන නැතැයි සිතමි.
සරලව – යහපත්ව – ගුණගරුකව ජීවත් වූ රාජකීය විiාලයේ උගත් සමන්, රනිල් වික්‍රමසිංහ ඇසුරේ කටයුත් කළ ද, ‘රාජකීය පොරක්’ ලෙස ජීවත්වීමට – වැජඹෙන්නට කල්පනා කර නැත. දන්නා කියන බලපුළුවන්කාර රාජකීය ගජ මිතුරන් බුරුතුගැන – අවස්ථාවාදීන් ගැන සමන්ට අවංක දැක්මක් හා විවේචනයක් තිබුණා දැයි නොදනිමි.■
