ලංකාවේ වර්තමානයේ දිග හැරෙමින් යන දේශපාලන ගැටුම, ප්‍රභූ තන්ත්‍ර නිර්ප්‍රභූ යන සමාජ බෙදීම් මත පදනම්ව සිදුවන බල තරගයක ප්‍රකාශනයක් යැයි අප තේරුම් ගන්නේ නම්, ප්‍රභූ දේශපාලනයේත් නිර්ප්‍රභූ දේශපාලනයේත් දිග හැරෙමින් පවත්නා විශේෂතා හඳුනාගැනීම අපට ප්‍රයෝජනවත්ය.
අපට මුලදීම පිළිගත යුතු කරුණක් නම්, ප්‍රභූ තන්ත්‍ර – නිර්ප්‍රභූ ගැටුමෙහි ලංකාවට පමණක් විශේෂ වන අන් දකුණු ආසියා රටවල නැති වර්ධනයක් ලංකාවේ වර්තමානයේ සිදු වී තිබෙන බවයි. එය නම් සාම්ප්‍රදායික අධිපති ප්‍රභූ පන්තිය සතුව තිබූ දේශපාලන බලය, එම පන්තිය අතින් ගිලිහී පුළුල් නිර්ප්‍රභූ පන්ති ස්තර ගණනාවකින් සමන්විත දේශපාලන සන්ධානයක්/ව්‍යාපාරයක් වෙතට, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලෙස මාරුවී ඇතිය යන්නයි. එය ලංකාවේ ඇතිවූ ආර්ථික, සමාජ සහ දේශපාලන අර්බුද ගණනාවක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2022 වසරේ ඇතිවූ ප්‍රභූතන්ත්‍ර විරෝධී පුරවැසි අරගලය විසින් පරිසරය සකස් කරන ලද සහ පහසුකම් සපයන ලද දේශපාලන පරිවර්තනයකි. එබැවින් අද ප්‍රකාශයට පත්වන්නේ සහ දිග හැරෙන්නේ, ලංකාවේ ප්‍රභූ-නිර්ප්‍රභූ දේශපාලන ගැටුමෙහි ගුණාත්මක වශයෙන් අලුත් අවධියෙකි. එහි හරයෙහිම තිබෙන්නේ, එම කඳවුරු දෙකට සුවිශේෂ වන පහත සඳහන් ප්‍රශ්න දෙකයි. නිර්ප්‍රභූ දේශපාලන බලවේගයට තමන්ට ලැබී තිබෙන දේශපාලන බලය ස්ථායි කරගෙන, තමන්ගේ පරිවර්තනීය දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රය ක්‍රියාත්මක කරමින්, ආර්ථික සමාජ සහ දේශපාලන පරිවර්තනීය ඉලක්ක සාක්ෂාත් කරගනිමින්, පුරවැසි ජනතාව අපේක්ෂා කරන ‘ක්‍රම වෙනස’ යන අරමුණට ළඟා විය හැකිද යන්න පළමුවැන්නයි. ඊට වෙනස්ව, දැනට දේශපාලන වශයෙන් එකතු වී සිටින ප්‍රභූතාන්ත්‍රික කඳවුර මුහුණ දෙමින් සිටින ප්‍රශ්නය වන්නේ, 2024 වසරේ අගදී තමන්ට අහිමි වූ දේශපාලන බලය යළි ලබාගන්නේ කෙසේද යන්නයි. ඒ සමගම තමන්ගේ පන්ති සතුරන්ගේ ව්‍යාපෘතිය ඉක්මනින් පරාජය කරන්නේ කෙසේද යන්නයි.
ප්‍රභූ තන්ත්‍ර දේශපාලනයේ ස්වභාවය හා අරමුණු
පළමුවෙන්ම අප සැලකිල්ලට ගත යුතු කරුණක් නම්, ලංකාවේ දේශපාලන ප්‍රභූ තන්ත්‍රය සමාජීය වශයෙන්ද දේශපාලන වශයෙන්ද ස්තරගතව සහ බෙදී තිබෙන, එහෙත් පොදු අරමුණු සහිත බලවේගයක්ය යන්නයි. ධනපති පන්තිය එහි ඉහළම ස්තරයයි. දේශපාලන වශයෙන් එය බල කඳවුරු කිහිපයකට බෙදී තිබී ඇත. නිදහසින් පසු ලංකාවේ දේශපාලන තරගයේ ප්‍රධාන ගමන් මග ලෙස සකස් වී තිබුණේ, සමස්ත සමාජය මත ධනපති පන්තියේ කණ්ඩායම්වල බලය සහ ආධිපත්‍යය තබා ගැනීමේ තරගයයි. එම කාර්යයේදී ධනපති නොවන සමාජ පන්තිවල, එනම් පාලිත සහ පීඩිත සමාජ පන්තිවල, සහභාගිත්වය සහ සහයෝගය ලබාගැනීමයි. ඒ සඳහා ප්‍රභූ තන්ත්‍රය භාවිත කළ ප්‍රධාන යාන්ත්‍රණ දෙකක් තිබිණ. ඒවා නම්, නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ සිංහල ජාතිකවාදී මතවාදයයි.
ලංකාවේ වර්තමානයේ සිදුවී තිබෙන දේශපාලන වෙනසෙහි පදනම වන්නේ නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලියත්, මතවාදී ක්ෂේත්‍රයෙහි නායකත්වයත්, ඒවා පදනම් කරගෙන ප්‍රභූ තන්ත්‍රය සතුව තිබූ එම ඒකාධිකාරි ආධිපත්‍යයත් බිඳවැටීමයි. එම නිසාම, ප්‍රභූතන්ත්‍ර දේශපාලනයේ වර්තමානයේ ඇති හදිසි සහ ප්‍රධාන අරමුණ වන්නේ තමන්ට අහිමිවූ, තමන්ගේ අතින් ගිලිහුණු එම දේශපාලන ආධිපත්‍යය යළි ලබාගැනීමයි. නිදහසින් පසු ලංකාවේ අධිපති ධනේශ්වර ප්‍රභූ පාලක පන්තිය ලැබූ ඉතාම තීරණාත්මක පසුබෑම වන්නේ මීට වසරකට පෙර පාලිත ජනතාව විසින් ප්‍රතික්ෂේප කරනු ලැබීමයි. පාර්ලිමේන්තුව ඇතුළේද පිටතද සිටින ප්‍රධාන ප්‍රවාහයේ, දේශපාලන පක්ෂ, කණ්ඩායම් සහ පුද්ගලයන්, තමන් අතරේ පෙර පැවැති ප්‍රතිවිරෝධතා ඉවත දමා, එක් කඳවුරකට දැන් එකතු වී තිබෙන්නේ එබැවිනි. වාමාංශික සහ උතුරු නැගෙනහිර නියෝජනය කරන දෙමළ දේශපාලන පක්ෂ එම දක්ෂිණාංශික සන්ධානයට එකතු වී නැත. ලංකාවේ දේශපාලනය අද දෙකට බෙදී තිබෙන්නේ පෙරදී මෙන් දක්ෂිණාංශික-වාමාංශික වශයෙන් නොවේ. දක්ෂිණාංශික- ප්‍රගතිශීලී යනුවෙන් හැඳින්විය හැකි පරිදිය. මෙම ප්‍රගතිශීලි කඳවුරේ ප්‍රධාන බලවේගය වන්නේ දැනට ආණ්ඩු බලය හිමි ජාජබයයි.
නිර්ප්‍රභූ-ප්‍රගතිශීලී දේශපාලනය
ලංකාවේ සියලු දක්ෂිණාංශික දේශපාලන බලවේග තමන්ට අහිමි වූ සාම්ප්‍රදායික ප්‍රභූ තන්ත්‍ර බලය නැවත ලබාගැනීම සඳහා එකතු වී සිටින වර්තමාන මොහොතෙහිදී, දේශපාලන වශයෙන් දුර්වලව සිටින වාමාංශික කණ්ඩායම්වලටත්, පසුගිය වසර ගණනාව තුළ ධනපති විරෝධී අරගලවල යෙදී සිටි වෘත්තීය සමිති ව්‍යාපාරවලටත්, අලුත් දේශපාලන අභියෝගයක් මතු වී තිබේ. එය නම් දක්ෂිණාංශික කඳවුර සහ ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුව අතර ප්‍රතිවිරෝධතාව සහ ගැටුම උත්සන්න වෙද්දී, තමන්ගේ දේශපාලන තෝරාගැනීම කුමක් විය යුතුද යන්නයි. මෙය වනාහි සිවිල් සමාජ ව්‍යාපාර ඉදිරියේද තිබෙන ගැටලුවකි. බොහෝ දෙනාට තම තෝරාගැනීම පහසු කාර්යයක් නොවනු ඇත. එයට ප්‍රධාන හේතුව නම්, අවුරුදු දශක ගණනාවක් තිස්සේ ඔවුන් සහ ජවිපෙහිද, ජාජබයෙහිද දේශපාලනය අතර තිබුණු නොමිතුරු සහ ඇතැම් විට සතුරු ප්‍රතිවිරෝධයයි. ප්‍රගතිශීලි ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේද ඇතැම් දෙනා දක්ෂිණාංශය තෝරාගෙන ඇති බවට හේතු වී තිබෙන්නේ මෙම අතීතයයි. මේ අතර තවත් දෙනා දක්ෂිණාංශයත්, ජාජබ ආණ්ඩුවත් අතර ඇති ප්‍රතිවිරෝධතා උත්සන්න වෙද්දී, ජාජබ ආණ්ඩුවට ‘විවේචනාත්මක සහාය’ පළකරන බව පෙනේ.
මෙය ලංකාවේ වාමාංශික සහ ප්‍රගතිශීලී ව්‍යාපාර මුහුණ දී ඇති අලුත් ගැටලුවක් වන අතර, දක්ෂිණාංශය සහ ජාජබ ආණ්ඩුව අතරත්, ප්‍රභූතන්ත්‍රය සහ නිර්ප්‍රභූ සමාජ බලවේග අතරත් ගැටුම් තියුණු වෙද්දී දේශපාලන වශයෙන් අපක්ෂපාතීව සිටීමට ඔවුන්ටද නොහැකි වනු ඇත.
මේ අතර වාමාංශික පක්ෂ දේශපාලනයෙන් ඈත්ව සිටින ප්‍රගතිශීලී ‘සිවිල් සමාජ’ සහ ‘ස්වාධීන’ කණ්ඩායම්වලට තම දේශපාලන තෝරාගැනීම සම්බන්ධව ඇත්තේ වෙනත් ආකාරයේ ගැටලුවකි. ලංකාවේ ජන වාර්ගික ගැටලුව, ජනවාර්ගික යුද්ධය සහ 1978න් පසුව ඇතිවූ දේශපාලන අධිකාරවාදය මුල් බැස ගැනීම යන ක්‍රියාවලීන්හිදී වාමාංශික සහ ප්‍රගතිශීලී ලිබරල්වාදී යන ප්‍රවේශ දෙක මිශ්‍ර කරගත් දේශපාලන ස්ථාවර ගොඩනගා ගත් ප්‍රගතිශීලී සිවිල් සමාජ හා ස්වාධීන කණ්ඩායම් සිදු කෙළේ ‘ලිබරල්’ දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණවලට සහාය දීමයි. විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම කේන්ද්‍රකරගත් ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ, යුද්ධය වෙනුවට සාමය ගොඩනැගීම, සුළු ජන ප්‍රජාවගේ ජනවාර්ගික අයිතිවාසිකම් රැකීම, මානව අයිතිවාසිකම් සුරක්ෂිත කිරීම සහ සමාජ සාධාරණත්වය යන තේමා ඔවුන්ගේ ‘ලිබරල්-ප්‍රගතිශීලී’ දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයේ මූලික තේමා විය. එහෙත් එවැනි සිවිල් සමාජ දේශපාලනයක් සඳහා අවශ්‍ය වන ‘ප්‍රතිසංස්කරණවාදී ලිබරල්’ කණ්ඩායම්වල දේශපාලනය, රනිල් වික්‍රමසිංහ සිද්ධියෙන් පසුව ‘විපක්ෂ එකතුව’ යනුවෙන් හඳුන්වන විපක්ෂ සන්ධානය ගොඩනැගීමත් සමග අවසන් වී ඇත. වර්තමාන ලංකාවේ දේශපාලන බලවේග අතර සම්බන්ධතා සහ බලතුලනය අලුත් වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, ලිබරල් සහ ‘ස්වාධීන’ සිවිල් සමාජ දේශපාලනයට තිබි අවකාශයද, තීරණාත්මක ලෙස සීමා වී තිබේ. දිගටම දේශපාලනයේ යෙදෙන්නේ නම් මෙම ‘ස්වාධීන ප්‍රගතිශීලී’ කණ්ඩායම් ඉදිරියේ තිබෙන තෝරාගැනීම වන්නේ ජාතික ජන බලවේගයේ ආණ්ඩුවද, නැත්නම් දක්ෂිණාංශික එකමුතුවද යන්නයි. සමාජ සහ දේශපාලන බලවේග අතර අත්‍යන්ත ධ්‍රැවීකරණය සහ බලය සඳහා වූ විවෘත අරගලය ඉදිරියට යාම ඒ සඳහා සන්දර්භය සපයන සාධකයයි.
දූෂණ විරෝධී සටනේ අලුත් අවධිය
ඉහත කී ප්‍රතිවිරෝධයේ සහ විවෘත අරගලයේ අලුත්ම ප්‍රකාශනය වන්නේ, ජාජබ ආණ්ඩුවේ දූෂණ විරෝධී සටනට ප්‍රතිප්‍රහාර වශයෙන් විපක්ෂයේ මූලිකත්වයෙන් අලුතෙන්ම දියත් කර ඇති බලවත් ප්‍රචාරක සහ මැදිහත් වීම් මාලාවයි. මේ වන විට එම ප්‍රතිප්‍රහාරයේ ප්‍රධාන ඉලක්කය වී තිබෙන්නේ අල්ලස් හෝ දූෂණ කොමිෂන් සභාව සහ එහි අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරයායි. මෙම ප්‍රතිප්‍රහාරයේදී විපක්ෂය විසින් විශාල ධනයක්ද, ශ්‍රමයක්ද, කාලයක්ද වැය කර තිබෙන බව පෙනේ. දූෂණ විරෝධී පොලිස් පරීක්ෂණ සහ නඩු පැවරීම් ක්‍රියාවලියේ දැනට ප්‍රධාන ඉලක්ක වන්නේ එජාපය සහ ශ්‍රී ලංකා පොදු ජන පෙරමුණයි. තමන්ගේ අවස්ථාවද ළඟදී උදාවිය හැකි බව සජබයට හා ශ්‍රීලනිපයේ කණ්ඩායම්වලට සම්බන්ධ දේශපාලනඥයෝද දනිති. පෙර නොවූ විරූ ලෙස නිර්භයවත්, කාර්යක්ෂමවත් ක්‍රියාකරන අල්ලස් කොමිසම ගැන තිබෙන මහජන විශ්වාසය බිඳදැමීම, එහි ඉහළ නිලධාරීන් සහ කාර්ය මණ්ඩලය බියට පත්කිරීම සහ හැකි නම් නෛතික ක්‍රියාමාර්ග තුළින් කොමිසමේ වැඩ කටයුතු ප්‍රමාද හෝ අඩාල කිරීම විපක්ෂයේ අලුත් න්‍යාය පත්‍රයේ ප්‍රධාන අංග වෙයි. යහපාලන ආණ්ඩු සමයේ නිර්භයව සහ කාර්යක්ෂමව ක්‍රියාකළ අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරියට එරෙහිව කුමන්ත්‍රණවාදී ප්‍රචාරක ප්‍රහාරයක් මගින් ඇය ආරම්භ කළ පරීක්ෂණ අඩාල කරමින් ඇයගේ සේවය අත්හිටුවීමටද රාජපක්ෂ කඳවුර සහ එජාපයේ සමහර කොටස් හවුලේ සාර්ථක මෙහෙයුමක් දියත් කළහ. අදද එකතු වී සිටින්නේ එම බලවේගයමය.
ප්‍රභූ මතවාදී ආධිපත්‍යයේ බලය සහ මහිමය
අනුර කුමාර දිසානායක මහතා ජනාධිපතිධුරයට පත්වීමේ පළමුවැනි සංවත්සරයත්, ජාජබ මන්ත්‍රීවරුන්ගේ වත්කම් ප්‍රසිද්ධියේ එළිදරව් කිරීමත් යන සිද්ධි දෙක සම්බන්ධයෙන් සිංහල භාෂාවෙන් පළවන දක්ෂිණාංශික, ස්වාධීන සහ ප්‍රගතිශීලි ජන මාධ්‍යයේත්, බොහෝ සමාජ මාධ්‍ය පිටුවලත් ගිය විවේචන, විචාර සහ මත ප්‍රකාශවලින් ප්‍රදර්රශනය වූ ලංකාවේ දේශපාලන සාකච්ඡාවෙන් ප්‍රකාශ වන, සමාජයේ ඇති එක් අන්ධකාර පැත්තක්, විචාරාත්මක පුරවැසියන් පහසුවෙන් නිරීක්ෂණය කරන්නට ඇත. එය නම්, ලංකාවේ අධිපති ධනපති දේශපාලන ප්‍රභූ පන්තියේ මතවාදී ග්‍රහණයට, අප රටේ උගත් මධ්‍යම පන්තික බුද්ධි ස්තර කෙතරම් දුරට හසුවී සිටින්නේද යන්නයි. සිංහල ප්‍රභූ පන්ති කොටස්වල දේශපාලන පරාජයත්, නිර්ප්‍රභූ සහ ඉංග්‍රීසි කතා නොකරන, ප්‍රභූ පාසලක හෝ විශ්වවිද්‍යාලයක අධ්‍යාපනය නොලැබූ, ටයි කෝට් ඇඳීමට නුපුරුදු පොදු ජනතාවගෙන් පැමිණි පුරවැසියකු රටේ ජනාධිපතිවරයා වීමත් යන කරුණු දෙක සත්‍යයක් සහ යථාර්ථයක් ලෙස පිළිගැනීමට මෙම බුද්ධි ස්තරවලට තවමත් නොහැකි වී ඇත. තමන්ගේ ඇස් වසා තිබෙන ප්‍රභූත්වවාදී සමාජ සහ දේශපාලන මතවාදවලින් නිදහස් වීමට එම පිරිස්වලට ඇති නොහැකියාව අප රටේ පොදු ජනතාවගේ දේශපාලන අවාසනාවකි. එම පාලක පන්ති මතවාදය විපක්ෂ මන්ත්‍රීවරුන්ගෙන් ප්‍රකාශ වීම ගැන නම් පුදුම විය යුතු නැත. මන්ද ඔවුන් එම ප්‍රභූ තන්ත්‍රයේම සාමාජිකයන් වන නිසාය.
සිංහල පාලක පන්තියේ අධිපති මතවාදයේ ග්‍රහණයෙන් මිදෙන්නට මධ්‍යම පන්තික බුද්ධි ස්තරවලට නොහැකි වීම වඩාත් බහුලව ප්‍රකාශ වූයේ, ජාජබ මන්ත්‍රීන්ගේ වත්කම් හෙළිකිරීමෙන් පසුව ජනමාධ්‍යයේ ඇතිවූ සාකච්ඡාවලින් ප්‍රකාශ වූ අගතිගාමී සහ වැරදි අර්ථකථන සහ ප්‍රතිචාරවලය. සමහර පුවත්පත්, ජාජබ මන්ත්‍රීන් කිහිපදෙනකුගේ ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රකාශ වූ වත්කම් පිළිබඳව, එම මන්ත්‍රීවරුන්ගේ ඡායාරූපද සමග පිටු පුරා සිදුකරන ලද වාර්තාකරණය සමාන වූයේ නැතහොත් පාඨකයන්ට සිහි ගැන්වූයේ, පසුගිය සති කිහිපය තුළ පොලිසිය විසින් අත්අඩංගුවට ගන්නා ලද ප්‍රධාන පෙළේ මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම්කරුවන් පිළිබඳ මාධ්‍ය වාර්තාකරණයට සමානවය.
මේ අතර මෙම අගතිගාමී වාර්තාකරණයෙහි ජාතික ජන බලවේගය පිළිබඳව ධනපති/ ප්‍රභූ /පාලක පන්ති මතවාදය විසින් සමාජයට දී ඇති අගතිගාමී විනිශ්චයන් දෙකක් පුනරුච්චාරණය කෙරිණි. පළමුවැන්න, ජාතික ජන බලවේගයේ ඇතැම් නායකයන් ආණ්ඩු බලය ලබා එක් වසරක කෙටි කාලයක් තුළදී ලක්ෂපතියන් සහ විශාල ධනවතුන් වී ඇත යන්නයි. එම මාධ්‍ය වාර්තාවල උපුටා දක්වා තිබුණු වත්කම් සහ ධනය පිළිබඳ තොරතුරු දෙස අගති විරහිතව බලන විට පෙනෙන්නේ, එම ජාජබ මන්ත්‍රීවරුන් ලක්ෂපතියන් හෝ ධනපතියන් නොව මධ්‍යම පන්තිකයන් බවයි. තමන්ද අයිති වන්නේ මෙම මධ්‍යම පන්තියට හෝ එහි ඉහළ හෝ පහළ ස්තරයට යන්න ගැන මෙම මාධ්‍යවේදීන් කල්පනා කළා නම්, එම අගතිගාමී වාර්තාකරණයේ වරදෙන් මිදෙන්නට තිබිණි.
ග්‍රාමීය සම්භවයක් ඇති, පොදු ජන එනම් නිර්ප්‍රභූ සමාජ සම්භවයක් ඇති, වයසට නොගිය පුරවැසියකු රටේ ජනාධිපති වීමේ යථාර්ථය පිළිගැනීමට මෙම මධ්‍යම පන්තික බුද්ධි ස්තර දක්වන නොහැකියාව තවත් එවැනිම නොහැකියා කිහිපයක ප්‍රතිඵලයක් බව පෙනේ. පළමුවැන්න, තමන් අයත් වන සමාජ පන්තිය කවුරුන්ද, එහි සැබෑ අභිලාෂ මොනවාද යන්න පිළිබඳ නිවැරදි අවබෝධයක් නැතිකම නිසා ධනපති- ප්‍රභූ පන්තිය සපයන නායකත්වයේ ග්‍රහණයෙන් මිදීමට නොහැකිවීමයි. දෙවැන්න, නිර්ප්‍රභූ පොදුජන සමාජ හා දේශපාලන විඥානයක් ගොඩනගා ගැනීමට තවමත් නොහැකිවීමයි. තුන්වැන්න, ජනමාධ්‍යවේදීන්ටද සහභාගි විය හැකි දේශපාලන පක්ෂවලින් නිදහස් හා ප්‍රගතිශීලී මෙන්ම නිකායවාදී නොවූ හරවත් සමාජ දේශපාලන සාකච්ඡා අප රටේ බහුල නොවීම සහ තිබුණද ඒවාට මාධ්‍යවේදීන්ගේ සහභාගිත්වය විරල වීමයි.
ලංකාවේ ජනමාධ්‍යවේදීන් තමන් අයත් වන්නේ කවර සමාජ කඳවුරකටද යන ස්වයං-අවබෝධය අලුත් සහ තියුණු කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාව, ලංකාව මෙම ඓතිහාසික මොහොතෙහි සිදුවන ගැඹුරු පරිවර්තනීය ක්‍රියාවලීන් තියුණු ලෙස නිරීක්ෂණය කරමින් සහ ඒවාට දායක වීමේ ශක්‍යතා වර්ධනයේ උවමනාව සමග ළඟින් බැඳී තිබේ.
