ක්‍රිකට් ගිවිසුම් අවම මූලික වැටුපත් ලක්ෂ 45යි
ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක විසින් පසුගිය අයවැයේදී සියයට 5 සිට සියයට 10 දක්වා සියයට 100කින් වැඩි කරන ලද තැන්පතු පොලී මත රඳවා ගැනීමේ බද්ද අයකර ගැනීම, තමා බදු ගෙවීමට යටත් ආදායමක් නොලබන බවට ස්වයං ප්‍රකාශයක් බැංකුවකට හෝ මූල්‍ය ආයතනයකට ලබාදීමෙන් වළක්වා ගතහැකි බව ආණ්ඩුව නිවේදනය කළේය. එහිදී දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුවේ බදු ලියාපදිංචි කිරීමේ අංකයක් හෙවත් ‘ටින්’ අංකයක් අවශ්‍ය බවද කියනු ලැබීය. කෙසේ වෙතත්, අධික තදබදය හේතුවෙන් ඒ සඳහා ඉල්ලනු ලැබු ටින් අංකය අනිවාර්ය කිරීම ඉවත් කර තිබේ.
එම ස්වයං ප්‍රකාශ සඳහා ලබාදෙන කාලය අප්‍රේල් මාසයේදී අවසන් වන බවට වාර්තා පළවුවද දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව මේ වනවිට නිවේදනය කර ඇත්තේ එවැනි අවසන් දිනයක් නොමැති බවයි. එහෙත් එම දෙපාර්තමේන්තුවට රඳවා ගත් බදු එවීමට පෙර බැංකු හෝ මූල්‍ය ආයතන වෙත එම ප්‍රකාශ ලබාදීමෙන් එය වළක්වා ගත හැකි බවද ප්‍රකාශ කර තිබුණි.
මේ යටතේ බදු ගෙවීමට යටත් නොවන වාර්ෂික පොළී ආදායම ලෙස සලකනු ලැබුවේ රුපියල් ලක්ෂ 18කට අඩු ආදායමකි. මාසයක් සඳහා නම් එය රුපියල් ලක්ෂයකට අඩු පොළී ආදායමක් වශයෙන් සලකනු ලැබීය.
මේ අතර දැන් රඳවා ගැනීිමේ බද්දටම අදාළ කරුණක් මේ වනවිට යළි ඉස්මතු වී තිබේ. ඒ ශ්‍රී ලංකා එක්දින ක්‍රිකට් කණ්ඩායමේ නායක චරිත් අසලංක හා ශ්‍රී ලංකා ටෙස්ට් ක්‍රිකට් කණ්ඩායමේ නායක ධනංජය ද සිල්වා විසින් ගොනුකර ඇති රිට් පෙත්මක් සම්බන්ධයෙන් වන නඩුවයි.
එම පෙත්සම් මගින් ඔවුන් ඉල්ලා ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනය සමග ගිවිසුම් අත්සන් කර ඇති ජාතික මට්ටමේ ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින්ගෙන් රඳවා ගැනීමේ බදු අයකර ගැනීමට ගෙන ඇති තීරණය බල රහිත කිරීමේ නියෝගයක් ලබාදෙන ලෙසයි.
ඒ සම්බන්ධයෙන් වන පෙත්සම මැයි 22 වන දින අභියාචනාධිකරණයේදී කැඳවූ අවස්ථාවේදී පෙත්සම්කරුවන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නීතිඥවරයා අධිකරණය හමුවේ කරුණු දක්වමින් කියා ඇත්තේ පෙත්සම්කාර ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින් ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනයේ සේවකයින් නොවන බවයි. ඒ සම්බන්ධයෙන් වැඩිදුරටත් කියා ඇත්තේ 2022 අංක 45 දරන දේශීය ආදායම් සංශෝධන පනත යටතේ ජාතික තලයේ ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින් ශ්‍රීි ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනයේ සේවකයින් වශයෙන් දේශීය ආදායම් කොමසාරිස් ජනරාල්වරයා අර්ථකතනය කර ඇති බවත් හා එය වැරදි සහගත බවත්ය.
සිය සේවාදායකයින් සේවක අර්ථසාධක අරමුදල් ඇතුළු දීමනාවලට හිමිකම් නොකියන බැවින් එසේ ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් සේවකයින් ලෙස කාණ්ඩගත කිරීමට ගෙන ඇති තීරණය නීතියට පටහැනි බවත් එහිදී කියා ඇත.
එසේම ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනය වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නීතිඥයා ද අධිකරණයේ කරුණු දක්වමින් පෙත්සම්කරුවන් ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනයේ සේවකයින් නොවන ස්වාධීන සේවා සපයන්නන් බව ප්‍රකාශ කර ඇත.
ඔහු වැඩිදුරටත් කියා ඇත්තේ එකි දේශීය ආදායම් පනත යටතේ ජාතික තලයේ ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින් ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනයේ සේවකයින් ලෙස සලකා 2023 ජනවාරි 01 වැනිදා සිට රඳවා ගැනීමේ බදු අය කිරීමට දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව තීරණය කර ඇති බවයි. ඒ හේතුවෙන් 2024 නොවැම්බර් මාසයේ සිට ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනයට ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින්ට ගෙවීම් කිරීමට නොහැකි වී ඇති බවත් පෙන්වා දී ඇත. තවදුරටත් කියා ඇත්තේ පෙත්සම්කරුවන් ඉදිරිපත් කරන ඉල්ලීම්වලට සහාය පළකරන බවයි.
වගඋත්තරකරුවන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නියෝජ්‍ය සොලිසිටර් ජෙනරාල්වරයා අධිකරණයට කරුණු දක්වමින් කියා ඇත්තේ දේශීය ආදායම් සංශෝධන පනත අනුව ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනය සමග ගිවිසුම් ගතවූ ක්‍රීඩකයින් එහි සේවකයින් වශයෙන් අර්ථකතනය කෙරෙන බවයි. ඒ අනුව ඔවුන් බදු ගෙවීමට යටත් වන බවද වැඩිදුරටත් පෙන්වා දී ඇත.
දේශීය ආදායම් සංශෝධන පනතේ ඒ සම්බන්ධයෙන් දක්වා ඇත්තේ මේ ආකාරයටය. ‘ගෙවීම් කරන තැනැත්තාගේ සේවා නියුක්තයකු නොවන වාසික පුද්ගලයකුට,
(අ) ඉගැන්වීම, දේශන පැවැත්වීම, විභාග පැවැත්වීම, හෝ විභාගයක් සමීක්ෂණය හෝ අධික්ෂණය කිරීම වෙනුවෙන්,
(ආ) වාසික රක්ෂණ, අලෙවි හෝ ප්‍රචාරක, නියෝජිතයකුට යම් කොමිස් මුදලක් හෝ තැරැව් ගාස්තුවක් වශයෙන් හෝ
(ඇ) වෛද්‍යවරයකු, ඉංජිනේරුවරයකු, ගණකාධිකාරිවරයකු, නීතිඥවරයකු, මෘදුකාංග සංවර්ධකයකු, පර්යේෂකයකු, ශාස්ත්‍රඥයකු හෝ නියෝග මගින් නියම කරනු ලැබිය හැකි යම් ස්වාධීන සේවා සපයන පුද්ගලයකු වැනි ස්වාධීන සේවා සපයන්නකුගේ තත්වයෙන් ඒ පුද්ගලයා විසින් සපයනු ලබන සේවා වෙනුවෙන්,
ශ්‍රී ලංකාවේ මූලාශ්‍රයක් සහිත යම් සේවා ගාස්තුවක් ගෙවනු ලබන අවස්ථාවකදී, එම තැනැත්තා විසින් එම ගෙවීම් මුදලින් 5%ක අනුප්‍රමාණයක් මත බද්ද රඳවාගනු ලැබිය යුතුය.
එසේ වුවද මාසයකට රු. 100,000ක් නො ඉක්මවන සේවා ගෙවීමක් සඳහා මේ උප වගන්තිය අදාළ නොවිය යුතුය. ’
රඳවා ගැනීමේ බද්ද යනු දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුවට අනුව බද්දක් නොවේ. එය පුද්ගල ආදායම් බද්දේ කොටසක් පමණය. යම් පුදගලයකුගේ ආදායම බදු සීමාවේ පවතිනවාද නැද්ද යන්න නිශ්චය කර ගන්නා තෙක් එය රඳවා ගන්නා මුදලක් වේ. මුලින් සඳහන් කළ ආකාරයට බැංකු හෝ මූල්‍ය ආයතනවල ඇති ස්ථාවර තැන්පතු සම්බන්ධයෙන් ලැබෙන පොළී ආදායම ආදායම් බදු ගෙවිය යුතු සීමාවේ නොමැත්තේ නම් එම බදු අය කිරීම ස්වයං ප්‍රකාශයක් මගින් වළක්වා ගත හැකිය. අනෙක් ක්‍රමය වන්නේ රඳවා ගැනීමේ බදු අයකර ගැනීමෙන් පසු තමාගේ ආදායම, ආදායම් බදු ගෙවීමේ සීමාවේ නැති බව ඔප්පු කරමින් දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුවෙන් එම බදු ආපසු ලබා ගැනීමය. අවශ්‍ය නම් බදු ගෙවීමේ සීමාවට අයත් නැති පුද්ගලයෙකුට අතිරේක වශයෙන් තමාගෙන් එම බදු කපා නොගන්නා ලෙස එම දෙපාර්තමේන්තුවෙන් නියෝගයක් ලබා ගත හැකිය.
ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනය 2024 මැයි මාසයේදී නිකුත් කළ නිවේදනයක සඳහන් කළේ එම ආයතනය සමග ගිවිසුම්ගත ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින් 41 දෙනෙකු සම්බන්ධයෙන් වන කොන්ත්‍රාත්තු වලට අදාළ ගෙවීම් විශාල ලෙස වැඩිකළ බවයි.
ඒ අනුව ටෙස්ට් ක්‍රිකට් තරගයක ජයග්‍රහණය වෙනුවෙන් ගාස්තුව ඇමරිකාානු ඩොලර් 7500 සිට 15,000 දක්වා සියයට සියකින් වැඩි කරන බවයි. ජය පරාජයෙන් තොරව අවසන් කරන ටෙස්ට් තරගයක් වෙනුවෙන් ඩොලර් 12,500 දක්වා සියයට 66ක වැඩිවීමක්ද, පරාජයට පත්වන ටෙස්ට් තරගයක් වෙනුවෙන් ඩොලර් 10,000ක් දක්වා සියයට 33ක වැඩිවීමක් සිදුකර ඇති බවයි.
එමෙන්ම එක්දින හා විස්සයි විස්සයි තරග සඳහා වන ඩොලර් 3000ක ගාස්තුව ඩොලර් 4000 දක්වා සියයට 25කින් වැඩිකළ බවයි.
එමෙන්ම හොඳම පිතිකරු, හොඳම පන්දු යවන්නා හෝ හොඳම තුන් ඉරියව් ක්‍රීඩකයා බවට පත්වුවහොත් විශේෂ ගෙවීමක් කරන බවද, ඊට අමතරව අයිසීසී හෙවත් ජාත්‍යන්තර ක්‍රිකට් කවුන්සිලයේ ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලින් ස්ථාන ලබාගතහොත් විශේෂ ගෙවීම් සිදුකරන බවයි.
ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනය එම අවස්ථාවේ නිවේදනය කළ ඔවුන් සමග ගිවිසුම්ගත ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින් 41 දෙනා වූයේ දිමුත් කරුණාරත්න, දිනේෂ් චන්දිමාල්, වනිඳු හසරංග ඇන්ජලෝ මැතිව්ස්, කුසල් මෙන්ඩිස්, ධනංජය ද සිල්වා, චරිත් අසලංක, පැතුම් නිශ්ශංක, දසුන් ශානක, මහීෂ් තීක්ෂණ, කසුන් රාජිත, ප්‍රභාත් ජයසූරිය, දුෂ්මන්ත චමීර, ඩිල්ෂාන් මධුසංක, අසිත ප්‍රනාන්දු, සදීර සමරවික්‍රම, රමේෂ් මෙන්ඩිස්, කමිඳු මෙන්ඩිස්, චාමික කරුණාරත්න, දුනිත් වෙල්ලාලගේ, ලහිරු කුමාර, නිෂාන් මධුසංක, මතීෂ පතිරණ, කුෂල් ජනිත් පෙරේරා, විශ්ව ප්‍රනාන්දු, ජෙෆ්රි වැන්ඩසෙයි, ප්‍රමෝද් මධුෂාන්, ජනිත් ලියනගේ, අකිල ධනංජය, ප්‍රවීන් ජයවික්‍රම, නුවන් තුෂාර, සහන් ආරච්චිගේ, නුවනිඳු ප්‍රනාන්දු, දුෂාන් හේමන්ත, ලසිත් ඇඹුල්දෙනිය, බිනුර ප්‍රනාන්දු, ෂෙවොන් ඩැනියෙල්, නිරෝෂන් දික්වැල්ල, අසේන් බණ්ඩාර, ඕෂධ ප්‍රනාන්දු, හා අවිෂ්ක ප්‍රනාන්දුය.
ඊට පෙර ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනය 2022/2023 වර්ෂවලට අදාළව ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින්ගේ ගිවිසුම්වලට අදාළ ගෙවීම් කාණ්ඩ ප්‍රකාශයට පත්කළේය. ඒ අනුව ඒ 1 කාණ්ඩයේ මුලික වැටුප ඩොලර් 100,000ක් විය. ඒ 2 කාණ්ඩයේ මූලික වැටුප ඩොලර් 80,000ක්, බී 1 කාණ්ඩයේ මූලික වැටුප ඩොලර් 65,000ක්, බී 2 කාණ්ඩයේ මූලික වැටුප ඩොලර් 55,000ක්, සී 1 කාණ්ඩයේ මූලික වැටුප ඩොලර් 45,000ක් හා සී 2 කාණ්ඩයේ මූලික වැටුප ඩොලර් 35,000ක් විය.
ඊට අමතරව දේශීය ක්‍රීඩකයින්ට ඩොලර් 30,000 සිට ඩොලර් 15,000 දක්වා ගිවිසුම්ගතඅවම වැටුප් මිල නියම කර තිබුණි.
එහි අඩුම මූලික වැටුප වන ඩොලර් 15,000 ගත්කළ ආසන්න වශයෙන් රුපියල් ලක්ෂ 45ක් බව වේ. එම අගය යම් පුද්ගලයෙක් ආදායම් බදු ගෙවීම සඳහා වන රුපියල් ලක්ෂ 18ක වාර්ෂික ආදායම් මුදල මෙන් දෙගුණයකටත් වඩා වැඩි මුදලක් බව තවදුරටත් පෙනේ. එයද තරග සඳහා සහභාගි වීම, තරග ජයග්‍රහණ හා අනෙකුත් දක්ෂතා සඳහා ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනය ගෙවන මුදල්වලට අමතරවය. ඒ අනුව පහළම මූලික වැටුප් ලබන ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනය සමග ගිවිසුම්ගත ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින්ගේ ආදායම, ආදාායම් බදු ගෙවීමේ සීමාව අභිබවා තිබෙන බව අමුතුවෙන් විස්තර කළ යුතු නැත.
විදේශ රටවල ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් සම්බන්ධයෙන් අපට වාර්තාවන සත්‍යය වන්නේ ඔවුන් එම රටවල ආදායම් බදු ගෙවන පුරවැසියන් බවයි. එමෙන්ම සමහර ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් ආදායම් බදු ගෙවීම මගහැරීම හෝ අඩුවෙන් ආදායම් බදු ගෙවා තිබීම සම්බන්ධයෙන් දණ්ඩනයන්ටද ලක්වන බවයි. එහෙත් ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින්ගේ මෙම නඩුව අනුව පෙනෙන්නේ ඔවුන් මෙතෙක් ආදායම් බදු ගෙවා නැති පිරිසක් බවයි. තවදුරටත් ආදායම් බදු නොගෙවා සිටීම සඳහා අධිකරණය හමුවට ගොස් ඇති බවයි. එමෙන්ම රටේ නීතියට අනුව ක්‍රීඩා පනත යටතේ ස්ථාපිත කර ඇති ආයතනයක් වන ශ්‍රී ලංකා ක්‍රිකට් ආයතනයද ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයින් බදු නොගෙවිය යුතු ස්ථාවරයක සිටිමින් කටයුතු කරන බවයි.
