පාර්ලිමේන්තු කමිටු රැස්වීමක් අතරතුර චන්දිම වීරක්කොඩි මන්ත්‍රීවරයාට තර්ජනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඔහුගෙන් සමාව ඉල්ලන්නැයි පාර්ලිම්න්තු වරප්‍රසාද කමිටුව ආරක්‍ෂක ලේකම් විශ්‍රාමික ජෙනරාල් කමල් ගුණරත්න මහතාටත් යුද හමුදාපති විකුම් ලියනගේ මහතාටත් නියෝග කර තිබේ. මෙම නිලධාරීන් දෙදෙනා මන්ත්‍රීවරයාගෙන් සමාව ඉල්ලූ බවද වාර්තා වේ. පාර්ලිමේන්තුව තුළදිම මන්ත්‍රීවරයකුට තර්ජනය කරන ආරක්‍ෂක ලේකම්වරයකු හා හමුදාපතිවරයකු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටකට අනුචිතය. එවැනි ක්‍රියාවක් ජාතික ආරක්‍ෂාවටද තර්ජනයකි. මහජන ඡන්දයෙන් තේරී පත්වුණු නියෝජිතයන්ට අණ දීමේ බලයක්, ඔවුන්ගේ මත ප්‍රකාශයට එරෙහි වීමේ බලයක්, රටේ ජාතික ප්‍රතිපත්ති තීරණය කිරීමේ බලයක් තමන්ට ඇතැයි විශ්‍රාමික හා/හෝ දැනට සේවයේ නියුතු හමුදා නායකයන් සිතීම යනු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලිකතම හරයක් වූ සිවිල් අධිකාරිත්වයට එල්ල වන අභියෝගයකි. හමුදා කුමන්ත්‍රණවලට ඇවැසි මානසිකත්වය නිර්මාණය විය හැක්කේ මෙවැනි ආකල්පමය බීජයන්ගෙනි.
තමන් කළ වරදට මෙම නිලධාරීන් දෙදෙනා විරක්කොඩි මන්ත්‍රීවරයාගෙන් සමාව ඉල්ලා සිටීම සතුටුදායක ලකුණකි. ලංකාව දියුණු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යයක් වූවා නම් ජනාධිපතිවරයා හා කැබිනට් මණ්ඩලය වහාම මේ නිලධාරීන් දෙදෙනා සේවයෙන් ඉවත් කරනු ඇත. සිවිල් බලයට තර්ජනය කිරීමේ අයිතියක් තමන්ට ඇතැයි සිතන අනෙකුත් හමුදා නිලධාරීන්ටත් එවැනි ප්‍රතිපත්තිමය තීන්දුවක් නිසි අනතුරු හැඟවීමක් වනු ඇත. අත්අඩංගුවට ගත් සැකකරුවකුට වධහිංසා කිරීම පිළිබඳව රටේ ඉහළම උසාවිය විසින් වරදකරුවකු කළ පොලිස් නිලධාරියකු පොලිස්පති තනතුරට පත්වූ රටක නායකයන්ගෙන් එවන් ප්‍රතිපත්තිමය ක්‍රියාමාර්ගයක් අපේක්‍ෂා කළ නොහැක.
අනෙක් අතට රාජපක්‍ෂලා බලයේ සිටියා නම් සමාව ගන්නට සිදුවනුයේ ආරක්‍ෂක ලේකම්වරයාට හා හමුදාපතිවරයාට නොව වීරක්කොඩි මන්ත්‍රීවරයාටය. ඇතැම් විට තමන් අත්විඳි තර්ජනය පිළිබඳ ප්‍රසිද්ධ ප්‍රකාශයක් කිරීමට පවා රාජපක්‍ෂලාගෙන් ඔහුට ඉඩ නොලැබෙනු ඇත. මන්ද මේ රටේ කිසි කලක නොවූ විරූ ලෙස හමුදාව දේශපාලනයටත් සිවිල් පරිපාලනයටත් ආර්ථිකයටත් කැන්දා ගන්නේ රාජපක්‍ෂවරුන් බැවිනි.
දේශපාලන බලය වෙනුවෙන්, තම අගමැති සිහිනය වෙනුවෙන් භික්‍ෂූන් දේශපාලන පොරපිටියට කැන්දාගෙන ආවේ එස්ඩබ්ලිව්ආර්ඩී බණ්ඩාරනායක මහතාය. අවසානයට භික්‍ෂුවකගේ කුමන්ත්‍රණයක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සාමණේර හිමි නමකගෙන් වෙඩි කන්නට ඔහුට සිදුවිය. මෙහිදී විශේෂත්වය වනුයේ සෝමාරාම සාමණේරයන් ආයුර්වේද වෛද්‍යවරයකු මෙන්ම ආයුර්වේද වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ ගුරුවරයකු ද වීමය. බලය උදෙසා බණ්ඩාරනායක මහතා පංච මහා බලවේගයක් අටවා ගත්තේය. අවසානයට එහි මුල් සංඝටකයන් වූ සඟ, වෙද හා ගුරු යන තුනටම අයත්වූවකුගෙන් මැරුම් කෑමට ඔහුට සිදුවිය. ඔහු තම දේශපාලන ගාමක බලවේගයක් ලෙස ගොවි-කම්කරු යන සාම්ප්‍රදායික කුලකයන් දෙක මත රඳා පැවතුණා නම් ඔහුට අකාලයේ මිය යන්නටත්, ලංකාවට දේශපාලන භික්‍ෂූන් නම් වූ ව්‍යසනයට ගොදුරු වන්නටත් සිදුවන්නේ නැත.
බණ්ඩාරනායක ඝාතනයෙන් අපකීර්තියට පත්ව තරමක් මුලු ගැන්වුණු දේශපාලන භික්‍ෂුව සංවිධිත බලවේගයක් ලෙස යළිත් දේශපාලන පොරපිටියට කැන්දාගෙන ආවේ චම්පික රණවක, උදය ගම්මන්පිල සංයෝගයයි. නමුත් ජාතික හෙළ උරුමයේ කහ-චීවර දේශපාලනයෙන් සැබෑ පල නෙලාගත්තේ රාජපලක්‍ෂවරුන්ය. මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා පංච මහා බලවේගය, ෂඩ් මහා බලවේගයක් ලෙස ප්‍රතිනිර්මාණය කළේය. එහි ප්‍රධානතම සංඝටකයක් වූයේ භික්‍ෂුව හා ‘රණවිරුවා’ය. මේ වන විට භික්‍ෂු දේශපාලනය හා රණවිරු දේශපාලනය ලංකාවේ සාමාන්‍යයක් බවට පත්ව ඇත.
ගෝඨාභය ජනාධිපතිවරයාගේ කෙටි පාලන සමය තුළ දේශපාලනයෙන් ඔබ්බට ගොස් රාජ්‍යය ආගමීකරණය හා හමුදාකරණය කිරීමේ ක්‍රියාවලිය දියත් විය. අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන්ගේ සිට රාජ්‍ය පරිපාලනයේ සෑම මට්ටමකටම විශ්‍රාමික හමුදා නිලධාරීන් පත්කිරීමට ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිවරයා ක්‍රියා කළේය. ඔහු පත්කළ විවිධාකාර ජනාධිපති කාර්ය සාධක බලකායන්ගේ සාමාජිකයන් විශාල පිරිසක් හමුදා නිලධාරීහු හා භික්‍ෂූහු වූහ. රනිල් වික්‍රමසිංහ පාලනය තුළ මෙම තත්වය යම් තරමකට සමනය වී ඇතත් රටේ දේශපාලනික හා පරිපාලනමය ප්‍රතිපත්ති සම්බන්ධයෙන් තීරණාත්මක බලපෑමක් කිරීමේ අයිතිය තමන් සතුය යන මානසිකත්වය භික්‍ෂූන්ගෙන් හෝ ‘රණවිරුවන්ගෙන්’ ගිලිහී නොමැත. මිහින්තලේ විහාරාධිපති හිමියන් ලක්‍ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවක් සමග කොළඹ වටලන්නට සැලසුම් කිරීමත් ආරක්‍ෂක ලේකම්වරයා හා හමුදාපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුව තුළම මන්ත්‍රීවරයකුට තර්ජනය කිරීමත් මෙම මානසිකත්වයේ ප්‍රතිඵලයන්ය. මෙම මානසිකත්වයේ මුල් සිඳ දැමීම ලංකාවේ අනාගත යහපත වෙනුවෙන් අත්‍යවශ්‍යය. නමුත් ඒ කාර්යයට උර දෙන්නට තරම් නායකයෙකු පක්‍ෂ-විපක්‍ෂ දෙපිළේම සිටිනවාද යන්න සැකසහිතය. ආගමත් හමුදාවත් දේශපාලනයත් පටලවා ගත් විට රටකට අත්වන විනාශය පිළිබඳ හොඳම නිදසුන අපේම අසල්වැසිවූ පකිස්ථානයයි.
පකිස්ථානු ආදර්ශය
පකිස්ථානයේ නිර්මාතෘ වූ මොහොමඩ් අලි ජින්නාගේ අරමුණ වූයේ නව රාජ්‍යය අනාගමික හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටක් ලෙස පවත්වාගැනීමයි. නමුත් උපතින් වසර 11ක් ගිය පසු හමුදා පාලනයකට ගොදුරුවීමට පකිස්ථානයට සිදුවිය. හමුදා පාලකයෝ තමන්ගේ බලයට සුජාතභාවයක් ලබාගැනීමට ආගම භාවිත කළහ. ජෙනරාල් සියා උල් හක්ගේ පාලන සමයේදී මෙම සබඳතාව උච්චස්ථානයට පැමිණුනි. ජෙනරාල් සියා ෂරියා නීතිය පකිස්ථානයේ එකම නීතිය බවට පත්කිරීම මෙම දුර්-සංයෝගයේ ප්‍රධාන ප්‍රතිමූර්තියක් විය. හමුදා පාලනය නිමාවී සිවිල් පාලනය ස්ථාපිත වූ කාලයන්හි වුවද හමුදාව දේශපාලනයට ඇඟිලි ගැසීම නතරවූයේ නැත. මැතිවරණ පැවැත්වුණද හැමවිටම ජයගන්නේ හමුදාවේ අනුග්‍රහය ලත් පක්‍ෂය/නායකයාය. ආගමික නායකයෝද දිගින් දිගටම ජාතික ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයේ තීරක සාධකයක් ලෙස කටයුතු කළහ. තමන්ට අනභිමත නායකයන් ඍජු හෝ වක්‍ර ක්‍රමවලින් බලයෙන් පහ කිරීමට හමුදාව නිරන්තරයෙන්ම කටයුතු කළේය.
ඉම්රාන් ඛාන් හිටපු අගමැතිවරයාගේ දේශපාලන ජීවිතය හමුදාව හා ආගම පකිස්තානු දේශපාලනයට කරන තීරණාත්මක බලපෑම වටහා ගැනීමට සුදුසුම නිදසුනකි. ඛාන් මහතා 1996දී පීටීඅයි පක්‍ෂය ආරම්භ කළේය. නමුත් ඔහුට මැතිවරණයක් ජයගෙන ආණ්ඩුවක් පිහිටුවීමට හැකිවූයේ 2018දීය. නවාස් ෂරීෆ් මහතාගේ පක්‍ෂය පරාජය කිරීම සඳහා හමුදා නායකයෝ ඛාන් මහතාට සහාය දුන්හ. නමුත් අගමැති ධුරයට පත්ව වසරක් පමණ ගතවූ විට හමුදාවේ ඉහළ තනතුරු සඳහා කෙරෙන නව පත්වීම් හා විදෙස් සම්බන්ධතා සම්බන්ධයෙන් (ඛාන් මහතා රුසියාව සමග සබඳතා තර කර ගැනීමට කටයුතු කළේය.) දෙපාර්ශ්වය අතර විරසක හටගත්තේය. පාර්ලිමේන්තු බල පෙරළියකින් ඛාන් මහතාගේ ආණ්ඩුව ඉවත් කිරීමටත්, දූෂණ හා ආගමික විරෝධී ක්‍රියා චෝදනා මත ඔහු සිරගත කිරීමටත් පකිස්ථානු හමුදා නායකයන් තිරය පිටුපස සිට ක්‍රියාකළ බව විචාරකයන්ගේ මතයයි.
මේ මස පාකිස්ථානයේ මහා මැතිවරණය පැවැත්වූයේ ඛාන් මහතා සිරගතව සිටින හා ඔහුගේ පක්‍ෂය තහනම් කර ඇති සංදර්භයක් තුළය. ඛාන් මහතාගේ ආධාරකරුවන්ට මැතිවරණයට තරග කිරීමට සිදුවූයේ ස්වාධීන අපේක්‍ෂයන් ලෙසය. නමුත් හමුදා සහාය ලැබූ ප්‍රතිමල්ලව පක්‍ෂ පරදවා මුල් තැනට පැමිණීමට පීටීඅයි පක්‍ෂයට හැකිවිය. හමුදාව දේශපාලනයට කරන නිරන්තර අතපෙවීම් පකිස්ථානු ජනතාවගෙන් විශාල ප්‍රතිශතයකට එපාවී ඇති බව මෙයින් ඉඟි කෙරේ. අසල්වැසි ඉන්දියාව තම හමුදාවන්ට ඍජුව හෝ වක්‍රව දේශපාලනයට ඇඟිලි ගැසීමට ඉඩ නොතැබීය. ආගමික දේශපාලනය තුළින් බලයට පැමිණි හින්දු අන්තවාදී මෝදි මහතා හා ඔහුගේ බීජේපී පක්‍ෂය පවා මෙම සිවිල් – හමුදා බෙදුම් රේඛාව ඛණ්ඩනය නොකරයි.
ලංකාවේ තත්වය පකිස්ථානයේ තරම් බරපතළ නොවුවද කහ සිවුරු හා කාකි යුනිෆෝම් දේශපාලනයට තව තවත් දොර කවුළු විවර කළහොත් අපේ අනාගතයද අතීතයට හා වර්තමානයට වඩා බෙහෙවින් ව්‍යාකුල වනු නියතය. වත්මන් දේශපාලනය ගැන කරන කතාබහවලදී දේශපාලනය ආගමීකරණය හා හමුදාකරණය කිරීමේ හදිසි හා තීරණාත්මක අවශ්‍යතාව පිළිබඳවද කතිකාවතක් හටගත යුතුය. ලංකාවේ සංඝ සාසනය හා හමුදාව සමාජ-ආර්ථික නිවුන් සොහොයුරන් ලෙස හැඳින්වීම වරදක් නැත. චීවරය ලා ගැනීමේක් කාකි යුනිෆෝමය ලා ගැනීමෙත් ප්‍රධානතම හේතුව ආර්ථික දුෂ්කරතාවන්ය.
ළමා මහණකිරීම්වලට තුඩු දෙන ප්‍රධානතම කරුණ දුප්පත්කමයි. හමුදාවට බැඳෙන්නේ බොහෝ විට වෙනත් රැකියාවක් නොමැති බැවිනි. මේ ආයතන දෙකම මතවාදීමය වශයෙන් හා සංයුතිය අතින් සිංහල-බෞද්ධය. මේ ආයතන දෙකේම දේශපාලන ස්ථාවරයන් අතර සැලකිය යුතු සමපාතකමක් ඇත. තම දේශපාලන බලය හා ආර්ථික ශක්තිය පුළුල් කරගැනීමේදී මෙම ආයතන දෙක එකිනෙකාට දක්වන සහාය තීරණාත්මකය. ශක්තිමත් හමුදාවක් සිංහල- බුද්ධාගමේ ඉදිරි පැවැත්මට අවශ්‍යය යන මතය සමාජගත කරනුයේ දේශපාලන භික්‍ෂූන්ය. දේශපාලන භික්‍ෂූන්ට උතුරු-නැගෙනහිර ක්‍රියාත්මක වීමට රැකවරණය (නියමින් හෝ අනියමින්) බොහෝ විට ලැබෙනුයේ හමුදාවෙනි. මෙම සබඳතාව කෙතරම්ද යක් අතීතයේ වැව හා දාගැබ අතර වූවාක් මෙන්ම දෘඪ එකතුවක් හමුදා කඳවුර හා පන්සල අතර අද දැකිය හැක.
වීරක්කොඩි මන්ත්‍රීවරයා හා ජෙනරාල්වරුන් දෙදෙනා අතර මතබේදය හටගත්තේ හමුදාවේ සාමාජික සංඛ්‍යාව ලක්‍ෂයක් දක්වා අඩුකළ යුතුය යන යෝජනාව සාකච්ඡා කිරීමට රැස්වූ ජාතික ආරක්‍ෂාව පිළිබඳ ආංශික කාරක සභා රැස්වීමකදීය. මන්ත්‍රීවරයා ඉහළ හමුදා නිලධාරීන්ගේ වාහන භාවිතය පිළිබඳ ප්‍රශ්න කළ බවත් තර්ජනය එල්ල වූයේ ඉන් අනතුරුව බවත් මාධ්‍ය වාර්තා සඳහන් කරයි. හමුදාපතිවරයාගේ නිල නිවසේ උද්‍යාන අලංකරණය සඳහා රුපියල් මිලියන 80ක් වෙන්කිරීම පිළිබඳවද මන්ත්‍රීවරයා ප්‍රශ්න කර සිටියේය.
ලෝක හමුදාකරණ දර්ශකය (Global Militarisation Index- GIMI) අනුව ලංකාව අයත් වනුයේ ඉහළ හමුදාකරණයක් ඇති රටවල් ගණයටය. හමුදාකරණය අතින් අප සිටිනුයේ ලෝකයේ 48 වන තැනය. නමුත් සමාජ ප්‍රගමනය අතින් අපට හිමි ලෝකයේ 83 වන තැනය. ධරණීය සංවර්ධනය (Sustainable development) අතින්ද අප සිටිනුයේ ලෝකයේ 83 වන තැනය. යුද්ධයක් නැති තත්වයක් තුළ පවා ජාතික ධනයෙන් විශාල කුට්ටියක් හමුදාවන් විසින් ගිල ගැනීම අව-ප්‍රගමනයට හා අව-සංවර්ධනයට හේතුවන බවට මෙය සාක්‍ෂියක් නොවන්නේද? පාර්ලිමේන්තුව තුළ ආරක්‍ෂක ලේකම්වරයාත් හමුදාපතිවරයාත් හැසිරුණු අවනීතික හා අවිනීත ආකාරයෙන් ගම්‍ය වනුයේ හමුදා වියදම් අඩු කිරීමට හමුදා නායකයන් තුළ ඇති අකමැත්ත නොවේද?
සිංහල- බෞද්ධ සංඝයා හා හමුදාව අතරැති ඓන්ද්‍රීය බැඳීම නිසා, හමුදා ප්‍රමාණයන් හා වියදම් අඩු කිරීමට ගැනෙන සෑම උත්සාහයකටම එරෙහිව පෙරමුණ ගනු ඇත්තේ දේශපාලන භික්‍ෂුවයි. නිර්-හමුදාකරණය රට-ජාතිය-ආගම පාවාදීමක් ලෙස මොවුන් හඳුන්වනවා නිසැකය. මේ ඓන්ද්‍රීය සම්බන්ධතාව ලංකාවේ සංවර්ධනයටත් මෙරට බහුතරයක් වූ සිංහල-බෞද්ධ ජනතාවගේ පවා ආර්ථික ප්‍රගමනයට හා සමාජීය යහ පැවැත්මටත් ප්‍රධාන බාධාවකි. 2024 ජනපතිවරණයෙන් කවුරු දිනුවද මෙම තත්වය සමනය නොවෙනු ඇත. මන්ද සජබය හා ජවිපෙ රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනපතිවරයාට වඩා දේශපාලන භික්‍ෂුව හා රණවිරු දේශපාලනය වැළඳගෙන ඇති බැවිනි.
භික්‍ෂුව හා සොල්දාදුවා හඹායාම
2022 වන විට ආගමික හා රණවිරු දේශපාලන ධාරා දෙකේම අයිතිකරුවන් හා ප්‍රධාන දේශපාලන ප්‍රතිලාභියා වූයේ රාජපක්‍ෂ පවුලයි. නමුත් රාජපක්‍ෂ පවුල බලයෙන් මෙන්ම ජන ප්‍රසාදයෙන්ද විතැන් වත්ම මෙම දේශපාලන ධාරාවන් දෙක යම් ලෙසකින් අරාජික විය.
මෙම හිදැස පිරවීමට මුලින්ම හා සංවිධිත ලෙස ඉදිරිපත් වූයේ ජවිපෙය. ‘අදිටන-විශ්‍රාමික ත්‍රිවිධ හමුදා සාමූහිකය’ නමින් විශ්‍රාමික ත්‍රිවිධ හමුදා සාමාජිකයන් දිස්ත්‍රික් මට්ටමින් සංවිධානය කිරීම ජවිපෙ ආරම්භ කළේය. මෙරට පක්‍ෂවලට ගොවි, කම්කරු, තරුණ, කාන්තා හා (ඇතැම් විට) භික්‍ෂු සංවිධාන තිබුණද විශ්‍රාමික හමුදා සාමාජික සංවිධාන තිබුණේ නැත. හමුදාව දේශපාලනයට කැන්දාගෙන ආ රාජපක්‍ෂවරුන්ගේ පොහොට්ටු පක්‍ෂයට වුවද තවමත් එවැනි විශ්‍රාමික- හමුදා සංවිධානයක් නොමැත. එවැනි සංවිධානයක් පිහිටුවීම තුළින් ජවිපෙ කර ඇත්තේ රාජපක්‍ෂවරුන් නිර්මාණය කළ රණවිරු දේශපාලන මාවතේම විශාල ඉදිරි පිම්මක් තැබීමය. සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා විශ්‍රාමික හමුදා නායකයන් බඳවා ගැනීමෙන් උත්සාහ කරනුයේ මේ රණවිරු දේශපාලනයේම කෑල්ලක් කඩා ගැනීමටය.
මෙවර ජනපතිවරණයෙන් ජවිපෙ ජය ගතහොත් හා මහා මැතිවරණයෙන් වැඩි ආසන ප්‍රමාණයක් ලබා ආණ්ඩුවක් පිහිටුවීමට හැකි වුවහොත් ඒ පාලනයේ තරමක කුට්ටියක් ‘අදිටන’ සංවිධානයේ නායකයන්ට හා සාමාජිකයන්ට දීමට සිදුවනු ඇත. රාජපක්‍ෂවරුන් තම ආණ්ඩු සමයන් තුළ සිවිල්පරිපාලනය හමුදාකරණය කිරීමත් අනාගත ජවිපෙ පාලනයක් තුළ ‘අදිටන’ නායකයන්ට හා සාමාජිකයන්ට තනතුරු තානාන්තර දීමත් අතර වෙනසක් තිබේද? රාජපක්‍ෂවරුන් හිටපු හමුදා සාමාජිකයන් වෙනම සංවිධානගත කළේ නැත. ඔවුන් කළේ තමන්ගේ අභිමතය පරිදි විශ්‍රාමික-හමුදා නිලධාරීන්ට තනතුරු ලබාදීමයි. ජවිප රට පුරාම විශ්‍රාමික හමුදා සාමාජිකයන්ගේ සංවිධාන ජාලයක් නිර්මාණය කර ඇත. අනාගත ජවිපෙ ආණ්ඩුවක් තූළින් තමන් අපේක්‍ෂිත අරමුණු ඉටු නොවුණහොත් මෙම සංවිධානය (හෝ ඉන් කොටසක්) ස්වාධීනවූ ගමනක් යාමට පවා ඉඩ තිබේ. එය ලාංකීය දේශපාලනය තවත් හමුදාකරණය වීමටත් ව්‍යාකුල වීමටත් හේතුවිය හැක.
තමන්ගේ බල පදනමේ සවිමත් කුලුනක් විශ්‍රාම හමුදා සාමාජිකයන්ගෙන් සමන්විත වීම අනාගත ජවිපෙ පාලනයක ප්‍රතිපත්ති තීන්දු කිරීමටද තීරණාත්මක බලපෑමක් සිදු කළ හැක. ආරක්‍ෂක වියදම් අඩු කිරීම, හමුදාවල ප්‍රමාණය අඩු කිරීම වැනි පියවරවල සිට ජනවාර්ගික ප්‍රශ්නයට දේශපාලන විසඳුමක් ලබාදීම හා හමුදාව අතින් සිදුවූවායැයි කියවෙන මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරිම් පිළිබඳ විශ්වසනීය පරීක්‍ෂාවක් කිරීමද එවැනි පාලනයකින් සිදුවිය හැකියැයි සිතීම උගහටය.
රාජපක්‍ෂවරුන්ගේ අනෙක් බල කුලුන වූ දේශපාලන භික්‍ෂූන් දිනාගැනීම සඳහාද ජවිපෙ හා සජබ අතර තරගයක් දැකිය හැක. සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා රට පුරා චෛත්‍ය 1000ක් ඉදිකිරීමට පොරොන්දු වීමත් භික්‍ෂු අනුශාසක මණ්ඩලයක් පත්කිරීමත් ජවිපෙ දිස්ත්‍රික් මට්ටමින් භික්‍ෂු සම්මේලනය සංවිධානය කිරීමත් මෙම තරගයේ ප්‍රකාශනයන්ය.
දශක ගණනාවක් පුරා මෙරට දේශපාලන භික්‍ෂුව පෙනී සිටියේ සිංහල-බෞද්ධ බහුතරවාදී හා ආර්ථික සමාජීය වශයෙන් පසුගාමී දේශපාලන ව්‍යාපෘති වෙනුවෙනි. 13 වන සංශෝධනය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ සිට පාසල් ළමුන්ට ලිංගික අධ්‍යාපනයක් ලබාදීම දක්වාවූ විවිධ අංශ ගණනාවක් සම්බන්ධයෙන් දේශපාලන භික්‍ෂුව දරනුයේ ලංකාවේ බහුවිධ ස්වභාවයට හෝ නූතන ලෝකයට නොගැළපෙන අදහස්ය. මෙවැනි බලවේගයක සහායෙන් මැතිවරණ දිනා ඉනික්බිති ඉදිරිගාමී පාලනයක් ගෙනයාමට කිසිදු පක්‍ෂයකට නොහැකි වනු නියතය.
වත්මන් ලංකා දේශපාලනයේ විශේෂිතම ඛේදවාචකයක් වනුයේ දේශපාලනය ආගම-හමුදාව යන ත්‍රිත්වය අතර තිබිය යුතු සහසබඳතාව පිළිබඳව රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනපතිවරයාට වඩා පසුගාමී මතයක් ජවිපෙ හා සජබ දැරීමයි. මේ සහ සබඳතාව පිළිබඳ ජවිපෙ හා සජබ දරනුයේ රාජපක්‍ෂ මතයට සමාන මතයකි. භික්‍ෂුව පන්සලට හා ධර්මයටත් හමුදාව බැරැක්කයටත් යළි සීමා කිරීමෙන් තොරව ලංකාවට ඉදිරි ගමනක් නොමැත. නමුත් මේ අවශ්‍ය සීමා මායිම් යළි නිර්මාණය කිරීම වෙනුවෙන් කිසිදු දේශපාලන පක්‍ෂයක් හෝ නායකයකු පෙනී නොසිටීම ලාංකීය අර්බුදය නොවිසඳිය හැකි උභතෝකෝටිකයක් බවට පත්කිරීමට ප්‍රධානතම සාධකයකි.
