මීට ඉස්සෙල්ලා සයිමන් නවගත්තේගමගේ සංසාරාරණයේ දඩයක්කාරයා පොත පරිවර්තනය කරලා මාලින්ද සම්මානයට පාත්‍රවෙනවා. මේ පාර, මහින්ද ප්‍රසාද් මස්ඉඹුලගේ සෙංකොට්ටං පරිවර්තනය කරලා ඔබ ඉයන් ගුණතිලක සම්මානය හිමි කරගන්නවා. මේ පොත් දෙකම භාෂා විචිත්‍රත්වයෙන් අනූන, අරුත් දැනවීම සඳහා භාෂාව පොහොසත්ව වගේම විස්මිතව පාවිච්චි කරන පොත් දෙකක්.
මේ පොත් පරිවර්තනය කරන කොට ඒ දෙකේ යම් ආකාරයක සමානකම් ඔබ දැක්කාද, එහෙම නැත්නම් දැක්ක විශේෂතා මොනවාද?
සයිමන් නවගත්තේගමගෙ පොත පරිවර්තනය කිරීම මට අභ්‍යාසයක් වුණා, මේ පරිවර්තන කලාව ඉගෙනගන්න. සයිමන්ගෙ පොත හරිම අමාරු ටෙක්ස්ට් එකක්. ඔබ කිව්වා හරි, මේ පොත් දෙකම ඉතාම විචිත්‍රවත් භාෂා ශෛලීන් පාවිච්චි කළ පොත්. විශේෂත්වය, මස්ඉඹුල ජීවතුන් අතර ඉන්නවානේ. නමුත් සයිමන් අහල පහල හිටියේ නැහැ මම ඒක පරිවර්තනය කරනකොට. මුලින් කළ එක සයිමන් නැතිකරගත්තා. නැවත පරිවර්තනය කළේ සයිමන් මැරුණාට පස්සේ 2010දී.
රුවන් බන්දුජීවගේ ‘මීළඟ මීවිත’ (කවි පොත) මම මේ දවස්වල පරිවර්තනය කරගෙන යනවා. අමාරු තැනක් දැක්කොත් නවත්තනවා. වෙන වැඩකට යොමු වෙනවා. ඊට පස්සේ මාස පහක් හයක් අවුරුද්දක් දෙකක් වුණත් යනවා නැවතත් ඒ වැඩේට එන්න.
මස්ඉඹුලගෙ පොත සන්ඩේ ඔබ්සර්වර් එකේ කොටස් වශයනේ පළවුණු නිසා, මට හැම සතියෙම සිද්දවුණා කොටසක් බැගින් පරිවර්තනය කරන්න. නවත්තන්න බෑ. එහෙම වුණොත් පාඨකයාට අසාධාරණයක් වෙනවා. ඒ හින්දා අමාරු තැනක් දැක්කොත් මම මස්ඉඹුලගෙන් ඒ කරුණ ගැන අහගත්තා. සමහර විට ඒක වචනයක් විතරක් වෙන්න පුළුවන්. සමහර විට පොඩි ටෙක්නිකල් කාරණයක් වෙන්න පුළුවන්.
හැබැයි පොදුවේ ගත්තාම ඒ ටෙක්ස්ට් එක හරි පොහොසත්. ඒ කියන්නේ ඒක කාව්‍යමයයි. මේවා කාව්‍යමය නවකතා. සයිමන්ගෙ පොත වගේම තමයි.
කවි පරිවර්තනය කරන එකට වඩා ගද්‍ය පරිවර්තනය පහසුයිනේ. මම කවිවලට ආස හින්දා, කවි ගැන කියවලා තියෙන හින්දා, ඉංග්‍රීසි බාසාවෙන් කවි ලියලා තියෙන හින්දා මට ඒක අපහසු වුණේත් නැහැ. අභියෝගයක් තමයි, නමුත් ඒක ජයග්‍රහණය කරගන්න තරම් හැකියාවක් ඒ වෙන කොට මගේ ප්‍රගුණ වෙලා තිබුණා කියලායි මම හිතන්නේ. ඒ නිසා මුල් කෘතියට ලොකු අසාධාරණකම් කරන්නේ නැතිව, වැඩේ කරගන්න හැකියාව තිබුණා.
සම්මාන ප්‍රදානය කරන වෙලාවේ ඔබ දුන් විඩියෝගත කළ සම්මුඛ සාකච්ඡාවක තිබුණා, සෙංකොට්ටං පොත කියවලා අවසානයේ ඇසෙන් කඳුළු එන තරමේ කම්පනයක් ඔබට දැනුණා කියලා. ඒ කම්පනය පරිවර්තනය සඳහා ඔබව පොළඹවන්න ඇති කියලා හිතමුකො. මට අතිරේකව දැනගන්න ඕනෑ, සයිමන්ගේ පොත පරිවර්තනය කරනකොට ඊට පෙළඹවීම ලැබුණේ කොහොමද?
මම ඒ කාලේ කෝනල් විශ්වවිද්‍යාලේ ජර්මන් ස්ටඩීස් ඩිපාර්ට්මන්ට් එකේ කෝස් එකක් කළා, ජෙෆ් රේඩ් කියන ප්‍රොෆෙසර් තමයි ඉගැන්නුවේ. අපිට තිබුණේ ජර්නල් එකක් මේන්ටේන් කරන්න. මේ සතියේ කියවපු පොත් ලිපි ආදිය, කතාකළ සාකච්ඡා කළ දේවල් පදනම් කරගෙන යම් අදහසක් ලියන්න ඕනෑ, පිටුවක් වෙන්න පුළුවන්, පිටු පහක් වෙන්න පුළුවන්. ඒ දවස්වල මං සංසාරාරණ්‍යයේ දඩයක්කාරයා කියවමින් හිටියේ. පොතේ එක කොටසක් මට හිතුණා ඒ සාකච්ඡාවට, පන්තියට අදාළයි කියලා. ඒ හින්දා මම ඒක පරිවර්තනය කළා. ඊට පස්සේ මම පරිච්ඡේද දෙකක්ද කොහේදෝ පරිවර්තනය කරලා යැවුවා ලියනගේ අමරකීර්තිට. ඒ කාලේ එයා ඇමෙරිකාවේ විස්කොන්සින් විශ්වවිද්‍යාලේ පීඑච්ඩී එක කරමින් හිටියේ. අමරකීර්ති මේක කියවලා කිව්වා, මේක හොඳයි, මේක දිගටම කරන්න කියලා. ඉතින් දිගටම පරිවර්තනය කරගෙන ගියා.
සයිමන්ගේ පොතේත් කම්පනයක් තියෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් ඕනෑම කෘතියක් කියවනකොට කම්පනයක් දැනෙනවා තමයි. හැබැයි එතැනදී මට ලැබුණේ මාර්ගඵල ලබනවා වාගේ හැඟීමක්.
මගේ ජීවිතේ හැරිලා බලනකොට වැදගත් වෙලා තියෙන්නේ කාරණා දෙකයි. එකක් මම දකින විදියට සමාජ සාධාරණය. අනෙක ආදරය. දැන් නම් මං හිතන්නේ සමාජ සාධාරණය කියන්නේත් ආදරයේ උප කුලකයක්ය කියලා.
මේ කතාවේ තියෙනවානේ ලොකු පීඩනයක්. මස්ඉඹුල කොහොමද ඒක දිගෑරලා තියෙන්නේ, ඒකේ තියෙන සියලුම පැති ආමන්ත්‍රණය කරලා තියෙන්නේ කොහොමද, ඒ ඔක්කොමත් එක්ක තමයි අර වේදනාව උත්පාදනය වෙන්නේ. ඒ කෘතිය ගැන මට විවේචනයක් නැතුවා නෙවෙයි. නමුත් ඒක මට දැනුණා. ඉතින් ඒක තමයි මුල් හේතුව මේක පරිවර්තනය කරන්න ඕනෑය කියලා හිතෙන්න.
ඊට අමතරව දිලිනි ඊරියගොල්ල මට කිව්වා, මේක පරිවර්තනය කරන්න කියලා එයාට කවුරු හරි කිව්වාලු. ඉතින් එයා වඩා කැමතියි මම මේක පරිවර්තනය කරනවා නම් කියලා දිලිනි මට කිව්වා.
හැබැයි ඕක සිද්දවුණේ සන්ඩේ ඔබ්සර්වර් එකේ අනුරාධා කෝදාගොඩ නිසා. එයා මට අවස්ථාව දුන්නා කොටස් වශයෙන් මේක පත්තරේට සතිපතා පරිවර්තනය කරන්න. පත්තරේක ඩෙඩ් ලයින්ස් තියෙනවානෙ. නැත්තං ඕක වෙන්නේ නෑ.
ඇත්ත වශයෙන්ම සංසාරාරණ්‍යයේ දඩයක්කාරයාත් එහෙම තමයි වුණේ. ඔබ්සර්වර් එකේ කොටස් වශයෙන් පළකරන්න ගිවිසුමක් ගහගත්ත හින්දා ඒක කරන්න වුණා. නැත්තං වෙන්නේ නැහැ. මේක මගේ රස්සාව නෙවෙයි, ආර්ථික බලාපොරොත්තුවක් නෑ, ආසාවට කරන දේවල්නේ. එනිසා වරින් වර ඊට වඩා දේවල් හරස් වෙනවා. ඒ නිසා අනුරාධායි දිලිනියි වැදගත් වෙනවා මේ පරිවර්තනයේදී.
සාමාන්‍යයෙන් සිංහල භාෂාවෙන් කියවන අයට අර කම්පනය විශාල ලෙස දැනෙනවා, භාෂාව ගැන වගේම ඒ සමාජ ආර්ථික ජීවිතය එක්කත් සමීපකම් තියෙන නිසා. නමුත් ඉංග්‍රීසි පොතක් බවට පත්වෙන කොට ඒක කියවන්නේ වෙනත් කුලකයක්. සමහර විට මේ ජීවන පසුබිම ගැන අත්දැකීමක් නැති අය වෙන්න පුළුවන්. ඒක අභියෝගයක් හැටියට මාලින්දට පෙනුණාද?
සංසාරාරණ්‍යයේ දඩයක්කාරයා වගේම සෙංකොට්ටං මම ප්‍රධාන වශයෙන්ම දකින්නේ කතන්දරයක් හැටියට. විශ්ව සාහිත්‍යය තුළ වගේම විශ්වයේ ඕනෑම සංස්කෘතියක් තුළ මිනිස්සු කතන්දර කියනවා. කතන්දරවලට ආසයි. ඒකේ පාරිසරික සමාජ ආර්ථික සංස්කෘතිකමය සුවිශේෂතා තිබුණාට, ඒ හැම එකක්ම පවතින්නෙත් පෙළගැහෙන්නේත් විකාශනය වෙන්නේත් මනුස්ස සම්බන්ධකම් හරහානේ. ඒවාවල විශ්වීයබවකුත් තියෙනවා. ඒ නිසා ඒවා නුහුරු නැහැ.
කොහොමද අපිට සෝවියට් සාහිත්‍යය නුහුරු නොවෙන්නේ? ඒක දැදිගම වී රොද්‍රිගුගේ දක්‍ෂකම විතරක් නෙවෙයි. එයාගෙ හැකියාව මම අවතක්සේරු කරනවා නෙවෙයි. ඒක ඉතාමත් වැදගත්. ඒවායේ තියෙන්නේ ස්ටෙප්ස් තණබිමනේ. අපි ඇහින් දැකපු ස්ටෙප්ස් තණබිමක් නෑනේ. නමුත් ඒ කතාවල එන චරිත, ඒගොල්ලන්ගේ සංස්කෘතිය අපිට නුහුරු වුණාට, ඒ චරිත එකිනෙක අතර කරන ගනුදෙනු අපිට නුහුරු නැහැ.
භාෂාවකින් තව භාෂාවකට දාන කොට යම් ප්‍රමාණයක් ගිලිහිලා යනවා. එහෙම කියලා ඒක නොකර ඉන්නත් බෑනේ. එහෙනම් අපිට ටෝල්ස්ටෝයිලා දොස්තොයෙව්ස්කිලා නෙරූඩලා හම්බවෙන්නේ නෑනේ.
ඒ හැම එකකින්ම අපි පෝෂණය වෙනවා, පෝසත් වෙනවා. ඒ පෝෂණය නොලැබුණා කියලා අපි මැරෙන්නේ නැහැ තමයි, නමුත් ඒක හොඳ දෙයක්නේ.
මගේ හිතේ කොනක තිබුණා හැම තිස්සේම මේක කියවන අය සිංහල දන්නේ නැතිනම් මොකක්ද කරන්නේ කියලා. සමහර වචන තියෙනවා ඒවා සිංහලෙන්ම දානවා ඇරෙන්න වෙන විදියක් ඇත්තේම නැහැ. තනි වචනයක් නැති හින්දා සමහර විට වචන තුන හතරකින් දාන්න වෙනවා. සමහර විට වචන තුන හතරකිනුත් බෑ. එතකොට තමයි අපි ග්ලෝසරිස් පාවිච්චි කරන්නේ. ඒ විදියට පොතේ කෙළවරට දාන්න පුළුවන් මේ වචනේ තේරුම මේකයි කියලා.
මේ පරිවර්තන කෘති ටික කියවලා තක්සේරු කළ විනිශ්චය මණ්ඩලයේ කට්ටිය ලංකාවේ සංස්කෘතිය දන්න නිසා ලොකු ප්‍රශ්නයක් නැහැ, නමුත් ප්‍රධාන වශයෙන්ම මම බැලුවේ මේ කතන්දරේ ඉංග්‍රීසි දන්න කෙනකුට තේරෙන විදියට ලියන්න. භාෂාව කිව්වාම වචන විතරක් නෙවෙයි, මේ චරිත ඒ භාෂාව පාවිච්චි කරන විදියෙ විශේෂ රිද්මයක් පවත්වාගන්නත් මස්ඉඹුල සමත්වෙලා තියෙනවා. මේ මිනිසුන්ගේ ඉරණම මොකක්ද කියන එක ඒ දෙබස්වල පවා ගැබ්වෙලා තියෙනවා කියලයි මම හිතන්නේ. භාෂා දෙකේම හසළ පළපුරුද්දක් තියෙන කෙනෙක් හැටියට මාලින්ද කොහොමද ඒක හරවගත්තෙ?
මට ඒකට මොකක් හරි තියරි එකක් හරි, සමීකරණයක් හරි තිබුණේ නැහැ. නමුත් යම් වාක්‍යයක් හරි දෙබසක් හරි මම තේරුම් ගත්ත විදියක් තියෙනවා. සමහර වචනවලින් ගොඩාක් දේවල් කියන්න පුළුවන්නේ. ඒක පළුදු නොවෙන විදියට පරිවර්තනය කරන්න මම පරෙස්සම් වෙන්න ඕනෑ. පත්තරේට ඩෙඩ් ලයින්ස්වලට ලිව්වා වුණාට, මම ඔහේ ඉඳගෙන ලිව්වා නෙවෙයි, මට ඕනෑ වුණේ නැහැ, පරිවර්තන ක්‍රියාවලිය තුළ මස්ඉඹුලට සහ සෙංකොට්ටංවලට අසාධාරණයක් කරන්න.
හොඳ උදාහරණයක් තමයි පොතේ ටයිටල් එක. ටයිටල් එක සෙංකොට්ටං. පොත දකිනකං සෙංකොට්ටං කියන වචනය ගොඩක් දෙනෙක් නොදන්න එකක් වෙන්න පුළුවන්. කොහොමද සෙංකොට්ටං කියන එක ඉංග්‍රීසි භාෂාව කියවන කෙනෙක් තේරුම් ගන්නේ. එයාට තේරෙන්නෙම නැති එකක් වෙන්න පුළුවන්නේ. මම ඕකට දැම්ම වචනෙ තමයි, දි ඉන්ඩෙලිබල් කියලා. The Indelible ඉන්ඩෙලිබල් කියන්නේ මැකිය නොහැකි, නැතිනම් මැකෙන්නෙ නැති කියන එක. සෙංකොට්ටං එකේ සංකේතාත්මකව තියෙන්නේ මැකෙන්නේ නැති දෙයක් කියන එකනේ. ඒ වචනයේ තියෙනනවා ඉතිහාසකරණයේ ප්‍රශ්නය. සමහරක් දෙවල් ලියැවෙනවා. සමහරක් දේවල් ලියැවෙන්නේ නැහැ. සමහර දේවල් ශ්‍රේෂ්ඨයි. සමහර දේවල් ෆුට් නෝට් එකකවත් නැහැ. ඒ කෙසේ වෙතත් ජනප්‍රවාද සාහිත්‍යය තුළ මිනිසුන්ගේ චර්යාවන්වල සංස්කෘතික භාවිතය තුළ ඒවා කොහේ හරි ලියැවිලා තියෙනවා. ඒවා මකන්න බැහැ. ඒවා ඉස්මතු වෙන්නේත් නැති, රන් අකුරෙන් ලියවුණේත් නැති වෙන්න පුළුවන්, ඒ වුණාට ඒවා පවතිනවා. සබල්ටර්න් ටෙක්ස්ට්ස් Subaltern texts කියන්නේ ඒවාටනේ. යට ගිය, යට කරන දේවල්. සමහර විට යටගියේ නැතිනම්, ඒවා නැති වෙන්නත් පුළුවන්. මොකද, එක්කො නැති කරනවා. නැතිනම් සල්ලි දීලා ගන්නවා.
ඒ ටයිටල් එකේ ඉඳන්ම මේකේ ප්‍රශ්න තියෙනවා. ඒවා පරිවර්තකයෙක් ලිහාගත යුතුයි. මම ඒ නිසා කතාවට සහ කතාවෙ තියෙන සමාජ දේශපාලන සංස්කෘතික පසුබිමට අසාධාරණයක් නොවෙන විදියට පරිවර්තනය කරන්න තමයි උත්සාහ කළේ.
විශේෂයෙන්ම මස්ඉඹුලට මේකේ සියලුම ගෞරවය යන්න ඕනෑ, මම මේක අවසාන වශයෙන් එයාට කරන උපහාරයක් විදියට තමයි දක්වන්නේ. එයා කරන කියන දේවල් මට ලොකුවට දැනෙනවා සහ මම ඒවාට ලොකු වටිනාකමක් දෙනවා. එයාගේ ලේඛනකරණය වගේම එයාගේ ව්‍යාපාරික කටයුත්ත. එතැන එයා සාහිත්‍යයට කරන සේවයට උපහාරයක් හැටියට මේක දක්වන්න කැමතියි. මට ලොකුම දේ එතන තියෙන්නේ. ■
ග්‍රේෂන් සම්මානය මාලින්දට
2019-2020 වසර සඳහා වූ ග්‍රේෂන් සම්මාන ප්‍රදානය ජුලි 2දා ඔන්ලයින් ආකාරයට සිදුවුණි. එහිදි හොඳම පරිවර්තනප කෘතිය වෙනුවෙන් වූ එච් ඒ අයි (ඉයන්) ගුණතිලක සම්මානය ලැබුණේ මාලින්ද සෙනෙවිරත්නටය. මහින්ද ප්‍රසාද් මස්ඉඹුලගේ සම්මාන දිනූ නවකතාව ‘සෙංකොට්ටං,’ The Indelible නමින් කළ ඉංග්‍රීසි පරිවර්තනය සඳහා මාලින්දට සම්මානය හිමිවිය.
හොඳම පරිවර්තන කෘතිය බවට පත්වීම සඳහා සිංහලයෙන් ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තිත කෘති 9ක්ද, දෙමළෙන් ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තිත කෘතියක්ද ඉදිරිපත් කර තිබිණ. ඉන් 5ක් නවකතාය. එකක් චරිතාපදානයකි. තුනක් කවි එකතුන්ය. එකක් කෙටිකතා එකතුවකි.
ලාංකික ඉංග්‍රීසි සාහිත්‍යය සඳහා ග්‍රේෂන් සම්මාන පිරිනමන ‘ග්‍රේෂන් භාරය’ 1992 දී ආරම්භ කරන ලද්දේ ජාත්‍යන්තර මට්ටමෙන් පිළිගත් ලාංකික සම්භවයක් ඇති නවකතාකරුවකු, කවියෙකු වන මයිකල් ඔන්ඩච්චි විසිනි. ඔහු ලියූ The English Patient නවකතාව සඳහා බුකර් සම්මාන ලබා ඊට හිමි වූ ත්‍යාග මුදලින් කොටසක් අරමුදලක් ලෙස යොදවා එය පිහිටුවන ලදි. ඉංග්‍රීසි බසින් නිර්මාණාත්මක සාහිත්‍යයේ නියැලෙන ලාංකිකයන්ගේ කුසලතා හඳුනාගෙන ප්‍රවර්ධනය කරන මෙම සම්මාන ප්‍රදානය 1993 සිට සිදුවේ.■
