■ ප්රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
ජීවත් වීම උදෙසා අපි විවිධ රැකියා කරමු. ඒ අතරින් බොහෝ දෙනෙකු කරන්නේ අටයි-පහේ රැකියාය. නැගෙනහිරින් ඉර පායනවාත් සමග රැකියාවට යන අය බටහිරින් ඉර බැස යන විට වෙහෙසකර දවස අවසානේ නිවෙස්වලට ළඟා වෙති. පසුදා ඉර උදාවන තුරු නිදා ගනිති. රාත්රියට අවදිව සිටින්නෝ නිශාචරයෝය. මිනිස් සිරුර පරිණාමය වී තිබෙන්නේම රාත්රී නින්දකින් පසු උදෑසන අවදි වීමටය. ඒ නිසා රාත්රියේ අවදියෙන් සිට දහවලේ කොතරම් නිදා ගත්තත් මිනිස් සිරුරට යා දෙන්නේ නැත. නින්ද නැතිකම ලෙඩ රෝගවලට හේතු වන බව වෛද්යවරුන් කියන්නේ ඒ නිසාය.
සමහර විට ඇතැම් රස්සාවල සේවා මුර සැකසී තිබෙන්නේ අටයි-පහට නොවේ. සාමාන්ය ක්රමයට පරිබාහිරවය. එසේ වන නමුත් මිනිස්සු ඒ රස්සාවල් කරති.
පෑලියගොඩ මධ්යම මත්ස්ය වෙළඳ සංකීර්ණයේ මාළු වෙළෙන්දන් හා සේවකයන් කරන්නේත් අටයි පහේ රැකියාවක් නොවේ. පෑලියගොඩ මධ්යම මත්ස්ය වෙළඳපොළ පටන් ගන්නේ අලුයම 1 ටය. පන්දර 1 වන විට මාළු කඩ අයත් මුදලාලිලාත්, කඩවල වැඩ කරන ගෝලයෝත් මාළු වෙළඳපොළට එන්නට පටන් ගනිති. ලංකාවේ සතර දිග්භාගයෙන්ම මාළු රැගෙන ලොරි පෑලියගොඩට එන්නට පටන් ගනිති. පාන්දර 4, 5, 6 වනවිට කොළඹ නගරය හා ආසන්න නගරවල මාළු ලෑලි අයිති කඩා පරිමාණ මුදලාලිලා, බයිසිකලේ හෝ යතුරු පැදියේ පෙට්ටියක් බැඳගෙන මාළු අලෙවි කරන මුදලාලිලා හා මාළු අපනයනය කරන මහා පරිමාණ මුදලාලිලා පෑලියගොඩ මාළු වෙළඳපොළට පැමිණෙන්නට පටන් ගනිති. සාමාන්ය පාරිභෝගිකයන් එන්නේ ඊටත් පස්සේය. ඉර උදා වී හෝරාවක්, දෙකක් ගත වන විට මාළු වෙළඳපොළේ වැඩ කටයුතුවලින් 90% ක් පමණ අහවරය.
“එලාම් එක තියලා නිදාගෙන පාන්දර 1.00 ට නැගිටිනවා. දත් මැදලා මූණ හෝදලා මාර්කට් එකට යනකොට උදේ 1.30 විතර වෙනවා. මට කලින් අපේ බොස් එනවා. උදේම ලෑල්ලට වතුර ටිකක් දාලා හෝදලා, මාළු ටික කපනවා.” එසේ කියන්නේ අවුරුදු 34 ක් වයසැති, තිදරු පියෙකු වන, කොළඹ කොටහේනේ ඩික්සන්ය.
‘කෙලවල්ලෝ මාළු විතරයි අපි විකුණන්නේ. දවසකට කිලෝ 500ක් විතර එනවා. කිලෝ 500 යි කියන්නේ ගොඩක් නෑ. මාළු කූරි 10 යි. අපෙන් මාළු ගන්නේ නුගේගොඩ, මහරගම, නාරාහේන්පිට වගේ ප්රදේශවල මුදලාලිලා. විකිණුණේ නැත්තං කොටහේන, මට්ටක්කුලිය, ඇළකන්ද, මීගොමුව පැත්තෙන් කට්ටිය ඇවිල්ලා කරෝල වේලන්න පරණ මාළු අරන් යනවා.
ගෙදර එනකොට දවල් 10, 11 විතර වෙනවා. මාළු ටිකක් බිරිඳට දීලා, නාලා, කාලා හවස 4 විතර වෙනකම් නිදා ගන්නවා. නැගිටලා තොටළඟට ගිහිල්ලා බියර් එකක් ගෙනැල්ලා බීලා රැට කාලා පාන්දර 1 ට එලාම් එක තියලා ආයෙත් නිදා ගන්නවා.”
2010 සිට අවුරුදු 11 ක් තිස්සේ ඩික්සන්ගේ ජීවන චර්යාව මෙයාකාරය. නිවාඩුවක් ලැබුණේ නම් ලැබුණේ පෝය දවස හෝ සතියේ විශේෂ නිවාඩු දවසකය. ඩික්සන් කියන හැටියට එය ඒ හැටි කරදරයක්, මහන්සියක් නැති රැකියාවකි. පෑලියගොඩ මාළු වෙළඳපොළේ ගෝලයන්ට එසේ වුවත් කඩ අයිති මුදලාලිලාට ඒ තරම්වත් නිදහසක් ඇත්තේ නැත.
“අවුරුදු 15 ක් තිස්සේ මම මේ රස්සාව කරනවා. දැන් නම් එලාම් ඕනෑ නෑ. පුරුද්දට වගේ පන්දර 1ට අවදි වෙනවා. මුදල් හම්බ කරන්න පුළුවන් වුණාට මේක අමාරු රස්සාවක්. හැමදාම පාන්දර 1ට අවදි වෙලා වැඩ කරලා බලන්න ඕනෑ මේකේ තියන අමාරුව.” ඒ මාළු කඩ හිමියෙකු වන ඇලෙක්ස්ගේ අදහස්ය.
“අපෙන් මාළු ගන්න අයගෙන් අපට චෙක් තමයි හම්බ වෙන්නේ. දවල්ට ඒවා මාරු කරලා අපට මාළු එවන කෙනාට සල්ලි දාන්න ඕනෑ. බිල් ටික ලියලා ඒවා වට්ස්අප් කරලා යවන්න ඕනෑ. ඒවා සේරම කරලා ඉවර වෙනකොට හවස 3 පහු වෙනවා. ඊට පස්සේ තමයි අපි ඇඟ හෝදලා නිදා ගන්නේ.
ගෙදර මෙකක් හරි විශේෂ වැඩක් වැටුණොත් ඒකට සහභාගි වෙන්නවත් අපට වෙලාවක් නෑ. හදිසිම වෙලාවක නම් අපිට මාළු එවන කට්ටියට කතා කරලා මාළු ගේන එක නවත්තන්න ඕනෑ. අපෙන් මාළු ගන්න එන අයට දැනුම් දෙන්න ඕනෑ. අපෙන් ගන්න ගාණට වෙන කඩේකින් මාළු ගන්න ඒ අයට ඉඩ කඩ හදලා දෙන්න ඕනෑ. එහෙම නැති වුණොත් අපිට මාළු සපයන අයත්, අපෙන් මාළු ගන්න අයත් අමාරුවේ වැටෙනවා.
මගේ පවුලේ බිරිඳයි, මමයි, ගෑනු ළමයි තුන් දෙනයි ඉන්නේ. බිරඳ තමයි ළමයින්ගේ කටයුතු ඔක්කෝම බලන්නේ. බිරිඳගේ උදව්වට එයාගේ අම්මා ඉන්නවා. මම ගෙදර ඉන්න කැමතියි. ඒත් ඉන්න වෙලාවක් නෑ. අපේ ගෙදර කට්ටිය මේ රස්සාව කරනවාට ඒ තරම් කැමති නෑ. සාමාන්ය සමාජයේ අය අපට කියන්නේ මාළුකාරයා කියලා. ඉස්කෝලේ සමහර අය ළමයින්ට කියන්නේ මාළුකාරයාගේ දුව කියලා. ඒ නිසා ළමයි වුණත් මම මේ රස්සාව කරනවාට කැමති නෑ.”
පෑලියගොඩ මධ්යම මාළු වෙළඳපොළේ මාළු වෙළඳාම හොඳින් ඇඳ පැළඳගෙන, කාර්යාල කාමරයක් තුළ නිවී සැනසිල්ලේ කරන රස්සාවකට හාත්පසින්ම වෙනස්ය. එක පැත්තකින් මාළු මුදලාලිලාගේ කෑ ගෑමය. තවත් පැත්තකින් පාරිභෝගිකයන්ගේ හෙට්ටු කිරීමේ ඝෝසාවය. නිරන්තරයෙන් නැහයට දැනෙන්නේ පිලී ගඳය. බැලූ බැලූ අත කාණු දිගේ ගලා යන්නේ මාළුන්ගේ රුධිරයයි. පාන්දර හතරේ පමණ සිට කඩි ගුලක් මෙන් කලබලකාරීය. ඊයේ මුහුදේ සිටි මාළුවා අද මාළු කඩයේය. දහවල් වන විට කෑම පිඟානේය.
“මෙතන මිනිස්සු උදේ පාන්දර නැගිටලා වෙළඳාම් කළේ නැත්තං, දවල් වෙන කොට කොළඹ හරි මේ අවට හරි කිසි කෙනෙක්ගේ පිඟානකට අලුත් මාළු කෑල්ලක් ලැබෙන්නේ නෑ. කන්න වෙන්නේ දවස් ගානක් පරණ වෙච්ච අයිස් මාළු. පාන්දර එකේ ඉඳලා මෙතෙන්ට එන මාළු කිලෝ ලක්ෂ ගාණකට ඉර පායනකොට වෙච්ච දෙයක් නැතුව යනවා.” යැයි කියන්නේ කඩ හිමියෙකුගේ සහායකයෙකු ලෙස සේවය කරන දිලිප් කුමාර්ය.
“මෙතන හැමෝම, හැමෝටම උදව්වෙන විදිහට තමයි වැඩ කරන්නේ. අද හම්බ කළා අද කෑවා ඉවරයි. සල්ලි ගොඩ ගැහිල්ලක් අපේ නෑ. අද හිටියා හෙට මැරුණා. ඒක කාටත් පොදුයි. ගෑස් පහ සාන්ත ජොන් මාළු කඩේ තියනකොට මාළු කඩේ ඇරියේ උදේ 4ට. පෑලියගොඩට ගෙනාවට පස්සේ පාන්දර 1ට මාර්කට් එක අරින්න පටන් ගත්තා. හැබැයි එහේ වගේ නෙමෙයි මෙහාට ආවාට පස්සේ මාළු රස්සාවේ හැඩේ ටිකක් වෙනස් වෙලා. සාන්ත ජෝන් මාර්කට් එක තියෙනකොට බිස්නස් කරගන්න අමාරු කිහිප දෙනෙක් පාන්දරම එනවා. ඒ අයට හැමෝම පොඩි මාළු කූරියා ගානේ දෙනවා. ඒ එකතු වෙන ඒවා උදේම ඒ අය විකුණා ගන්නවා. ඒකෙන් ඒ අයගේ දරු පවුල් රැකුණා. දැන් දැන් ඒ සම්ප්රදායවල් නැති වේගන යනවා.” දිලිප් කුමාර් කියයි.
“කොරෝනාවලට අහු වෙලා අපිට මාර ප්රශ්නයක් වුණේ. දවස් දෙකකට කියලා අපිව අරන් ගියා. අවසානේ දවස් 14 ක් නිරෝධායනයට දැම්මා. විකුණන්න තිබුණු ලක්ෂ ගණනක මාළු පීඑච්අයිලයි, පොලීසියයි ඇවිත් විසි කරලා තිබුණා. අපෙන් මාළු ගෙනියපු අයත් ඒක චාන්ස් එකක් කරගෙන ගෙනියපු මාළුවල සල්ලි අපට දුන්නේ නෑ. එක්කෙනෙකුට ලක්ෂ 15 ක් විතර සල්ලි එන්න තියනවා. ඒත් ඒ අයට අපි තාම මාළු දෙනවා.’
පෑලියගොඩ මාළු වෙළඳපොළ පැය කිහිපයක් තුළ විශාල වශයෙන් මුදල් සංසරණය වන තැනකි. ඒ ව්යාපාරය සම්පූර්ණයෙන්ම ගොඩනැගී ඇත්තේ විශ්වාසය මතය. යාපනයෙන්, මන්නාරමෙන්, හම්බන්තොටින් හෝ දිවයිනේ ඕනෑම ධීවර වරායකින් ලොරිවල පටවා එවන මාළු අලවියෙන් පසු අකුරට බිල් බේරන්නට පෑලියගොඩ මධ්යම මාළු වෙළඳපොළේ වෙළෙන්දෝ සැදී පැහැදී සිටිති. පන්දර කීයට අවදි වුව ද අකුරට ගණන් හදා මාළු සැපයුම්කරුවන්ට මුදල් බේරීම ඔවුන් අතපසු කරන්නේ නැත.
“ඉස්සර චෙක් තිබුණේ නෑනේ. ඔක්කොම වුණේ කට වචනෙට, විශ්වාසෙට. මිනිස්සු අතේ තමයි මිල ගණන් මුදල් එහා මෙහා වුණේ. අද දවසේ ගනුදෙනු අදින් ඉවර කරනවා. ණයට දීලා මේ රස්සාව කරන්න බෑ. ණයට මාළු අරන්, ණයට දීලා පාඩු වෙලා, මේ රස්සාව අතෑරලා යන්න වුණ අය ඉන්නවා. අපෙන් මාළු ගන්න කෙනාගෙන් අපි හරියට සල්ලි ගන්න ඕනෑ. අපට මාළු දෙන කෙනාට අපි හරියට සල්ලි ගෙවන්න ඕනෑ. මාළු කිලෝ 200 ක් දුන්නාම එක පාරට ලක්ෂ 5 ක්. ඒ චෙක් එකක් රිටන් වුණොත් අපි වැටෙනවා.” සල්ලි මිටි එකින් එක සීරුවට ගණන් කරමින් එසේ කීවේ ඇලෙක්ස්ය.■