■ ප්රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් කියන්නේ මොකක්ද?
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් ආයතනය අපේ රටේ ගීත රචකයින් හා සංගීතඥයින් එක්ව කරන ලද නිර්මාණවලට රැකවරණය හා ප්රතිලාභ කළමණාකරණය කිරීම සඳහා ගෝලීයව පිහිටුවා ගත්ත සංගීත ප්රකාශන ආයතනයක්. ගීතයක් රචනා කළ පමණින් හෝ තනුවක් නිර්මාණය කළ පමණින් ඒ නිර්මාණයට රැකවරණයක්, ප්රතිලාභයක් ලැබෙන්නේ නෑ. ඊට අනුගමනය කළ යුතු විශේෂිත පරිපාලනමය ක්රමවේදයක් තියනවා. අද ලෝකයේ දියුණු රටවල් බොහෝමයක ක්රියාත්මක වන ඒ ක්රමවේදය ස්වර ප්රස්ථාර මගින් සංගීතයේ අයිතිය පවත්වාගත් කාලය දක්වා වසර සිය ගණනක් පැරණියි.
සංගීත ප්රකාශන ආයතනයක් කියන්නේ මොකක්ද?
සංගීත ප්රකාශන ආයතනයක ගීත නිර්මාණ කරන සාමාජිකයෝ ඉන්නවා. ඇතැම් සංගීත නිර්මාණකරුවන්ට හා රචකයින්ට ගිවිසුම්ගතව වේතන පවා ලබා දෙනවා. ඔවුන් ඒ ප්රකාශකයා වෙනුවෙන් නිර්මාණ කරනවා. සංගීත ප්රකාශකයා ඒ නිර්මාණ ප්රකාශනයට පත් කරනවා. ඒ නිර්මාණවලින් ලැබෙන ආදායම නිසි පරිදි නිර්මාණකරුවන් අතර කතෘ භාග ලෙස බෙදනවා. සංගීත ප්රකාශන ආයතනයක් කියන්නේ ඒ වගේ සංකීර්ණ ක්රියාවලියක් හා වගකීමක නියැලෙන ආයතනයක්.
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් ආයතනය සාමාජික නිර්මාණකරුවන්ගේ නිර්මාණ නාමාවලිය පරිපාලනය කරනවා. ඒ නිර්මාණ නාමාවලියේ අඩංගු නිර්මාණ වෙනුවෙන් අපි අදාල ආයතනවලට බලපත්ර නිකුත් කරනවා. ඒ බලපත්රවලට නීති හා රෙගුලාසි මාලාවක් තියනවා. ඒ අනුව ඒ නිර්මාණ කොයි කොයි තැන්වලද භාවිත කළ හැක්කේ හා භාවිත කළ නොහැක්කේ කියලා නියාමනය කරනවා.
අපේ රටේ බුද්ධිමය දේපොළ පනත පටන් ගත්තේ 1979 යේ. එදා ඉඳන් අවුරුදු 40 ටත් වැඩිය කාලයක, විශේෂයෙන් 60, 70 දශකය තුළ විශාල නිර්මාණ ප්රමාණයක් අපේ රටේ බිහි වෙලා තියනවා. ඒ ඇතැම් නිර්මාණවල හිමිකරුවන් තවමත් ජීවතුන් අතර ඉන්නවා. ඒ නිර්මාණවලින් නව පරම්පරා කිහිපයක් පෝෂණය වෙලා තියනවා. ඒ වුණාට අපි මේ කියන පරිපාලනමය ක්රමවේදය මෙතෙක් ලංකාවේ ක්රියාත්මක වෙලා නෑ.
1990 දශකය වෙනකොට අපි ඉන්දියානු සම්ප්රදායන්ගෙන් මිදිලා බටහිර ගීත කලාවේ අභාෂය ලබන්න පටන් ගත්තා. එතෙක් අපේ රටේ සංගීත කර්මාන්තය ඉන්දියානු ආභාශය ලබමින් ගමන් කරමින් තිබුණේ. ඒ තුළ නිර්මාණකරුවන් ඉති හොඳ නිර්මාණ කළත් මේ අපි කියන පරිපාලන ක්රමවේදය දියුණු වුණේ නෑ. ඒ නිසා ඔවුන් කළ නිර්මාණවල ප්රතිලාභය නිර්මාණකරුවන්ට නොලැබී ගිහිල්ලා තියනවා. විශිෂ්ඨ නිර්මාණ කළ ඇතැම් නිර්මාණකරුවන් තමන් කළ නිර්මාණයේ ආරක්ෂණය හා ප්රතිලාභය නොලබාම මිය ගිහින් තියනවා. ඒ නිසා ඒ අයගේ ජීවිත කාලය තුළ, ඒ අය විඳෙව්වා. අපි දන්න බොහෝ නිර්මාණකරුවන් රාජ්ය සේවයේ හිටපු අය නිසා ජීවත් වීමට යම් මුදලක් ඔවුන්ට තිබුණා. කළ නිර්මාණවලින් ප්රතිලාභයක් ලබන්න ඔවුන්ට බැරි වුණා. ලංකාවේ සංගීත ක්ෂේත්රයේ තිබුණු වැඩවසම් ලක්ෂණ එහෙම්ම තියෙන්න ඒ සංගීත ප්රකාශකයන් නොමැති වීම හේතු වෙලා තියනවා. ඇතැම් නිර්මාණ හිමිකරුවන්ගේ දරුවන්ටවත් ඒ නිර්මාණවල ප්රතිලාභය ලබන්න අවස්ථාවක් නොලැබෙන තරමට අදටත් ඒ වහල් ගතිය මේ කෂේත්රය තුළ ක්රියාත්මකයි.
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් ලංකාවේ කොතනින්ද පටන් ගන්න හදන්නේ..
වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් එක්ක එක් වුණු බොහෝ අය මේ වැඩවසම් ක්රමය ඉවර වෙන්න ඕනෑ කියලා බලාගෙන හිටපු අය. සංගීතය වෘත්තියක් වීම ගැන හීන දකින පරම්පරාවක් අපි කරන වෙනස බලාපොරොත්තුවෙන් හිටියා. 2016 අපි මේක සංකල්පයක් ලෙස ආරම්භ කළේ. මේ ක්ෂේත්රයේ සාමූහික කළමනාකරණය ගොඩ නගන්න අපි 2010 ඉඳලා උත්සාහ කළා. ඒ කාලය තුළ සාමූහික කළමනාකරණය හොඳින් ස්ථාපනය වුණු රටවලට මට යන්න ලැබුණා. ඔස්ටේ්රලියාව, නවසීලන්තය, පින්ලන්තය, ජපානය, කැනඩාව, ඉතාලිය වගේ රටවලටත්, වියට්නාමය වගේ ආසියා රටවලටත් ගිහිල්ලා මේ ගැන අධ්යයනය කළා. ඒ අධ්යයනයේදී අපේ සංගීත ක්ෂේත්රයේ සංගීත ප්රකාශකයෙක් නැතිකමේ අඩුව අපට දැණුනා. අද ලොකයේ විශාලම සංගීත ප්රකාශකයෝ තුන් දෙනා තමයි සෝනි ඒ ටීවී, යුනිවර්සල් මියුසික් හා වෝනර් මියුසික්. මේ ආයතන තුනම ක්රියාත්මක වෙන්නේ ඇමරිකාවේ. ඉන්දියාව ඇතුළු ලෝකයේ විවිධ රටවල ඒ අයගේ ශාඛාවන් තියනවා. හොඳ සංගීත කර්මාන්තයක් තියන රටවල විශේෂත්වය තමයි ඒ රටවල ගීත රචකයින්ගේ හා සංගීතඤයින්ගේ නිර්මාණවල අයිතිය තියෙන්නේ සංගීත ප්රකාශකයන්ට. සංගීත ප්රකාශකයින් ඒ නිර්මාණකරුවන්ගේ නිර්මාණ හොඳින් නඩත්තු කරනවා. අවශ්ය අවස්ථාව අනුව ඒ නිර්මාණ නැවත නිෂ්පාදනය කරන්න කටයුතු කරනවා. සංගීත පරම්පරාවලට ඒ නිර්මාණ වෙනුවෙන් ලැබෙන්න ඕනෑ ප්රතිලාභ නිවැරදිව ලබා දෙනවා. ඒක විශාල ක්රියාවලියක්. යුරෝපයේ විතරක් නෙමේ බොහෝ ආසායාතික රටවල පවා අද වෙනකොට සංගීත ප්රකාශනය කියන ක්රියාවලිය දියුණු තත්වයක තියනවා. ඒ නිසා ඒ රටවල විශාල නිර්මාණකරුවන් බිහි වෙලා තියනවා. ඔවුන් ලෝක සංගීත කර්මාන්තයට දායකත්වය දක්වමින් ඉන්නවා. අපේ රටේ ගායක ගායිකාවෝ මේ කොදෙව්වෙන් එහාට ගිහින් නෑ. අපේ අය පිටරට යනවා කියලා යන්නේ අපේ අයටම සින්දු කියන්න. ඉතාලියේ ඉන්න ගායකයෙක් හෝ ගායිකාවක් ඇමරිකාවට ගිහින් සිංදු කියන්නේ ඇමරිකාවේ ඉන්න ඉතාලි කාරයින්ට නෙවෙයි. ඇමරිකාවේ ඉන්න ඇමරිකන්කාරයින්ට. ජාත්යන්තරයට යනවා කියන්නේ ඒකට. සංගීත ප්රකාශකයින් මුළු ලෝකය එක්කම මේ නිර්මාණාත්මක බෙදා හදා ගැනීම කරනවා.
දැනට නිර්මාණය වෙලා තියෙන ගීත සඳහා ප්රතිලාභ ලැබෙන්න ක්රමවේදය හදන එක තමයි අපේ පළමු පියවර. අලුත් නිර්මාණවලට යන්න ඕනෑ පැරණි නිර්මාණ සම්බන්ධයෙන් ක්රමවේදය හැදුවාට පස්සේ. ඒක තමයි විශාලම වැඩේ. එහෙම කළාට පස්සේ ඒ ගීත භාවිතය නීත්යානුකූලයි. ඒ ගීතවලට අදාල බලපත්ර නිකුත් කිරීම්, බලපත්ර ගාස්තු අය කිරීම් හා අදාළ කතෘභාග ගෙවීම් කරන්න ඕනෑ. ඇතැම් නිර්මාණකරුවන්ගේ දරුවන්ගෙත් දරුවෝ තමයි දැන් ඉන්නේ.
පැරණි ගීතවල ගීත රචකයෙක් හා සංගීතඥයෙක් වගේම නිෂ්පාදකයෙකුත් ඉන්නවා නේද?
ගීත රචකයෙකුට, සංගීතඥයෙකුට සංගීත ප්රකාශකයෙකුට තියන අයිතිය ගායකයාටවත් කැසට් හෝ තැටි නිෂ්පාදකයාටවත් නෑ. අලුත් ලෝකයේ ගීතයක නිර්මාණාත්මක අයිතිය ඒ කියන්නේ කොපි රයිට් එක තියෙන්නේ ගීත රචකයාට, සංගීතඥයාට හා සංගීත ප්රකාශකයාටයි. පී අකුර රවුම් කරලා තියන පොනෝග්රෑම් ඒ කොපිරයිට් එක සීමා සහිත කාලයකට තියෙන්නේ. ගීතයක් පටිගත කරලා කැසට්පටයකට හෝ තැටියකට ගත්තාම එදා ඉඳලා අවුරුදු 50 යි එයාට අයිතිය තියෙන්නේ. අවුරුදු 50 න් පස්සේ එයාට ප්රතිලාබ ලබන්න බෑ. මේ වෙනකොට 1970 පෙබරවාරි 21 ට කලින් කලින් පටිගත කළ ගීත සියල්ලේ අයිතිය නිෂ්පාදකයින්ගේ අතින් ගිලිහිලා තියෙන්නේ. ඊට පස්සේ ඒ ගීත රචකයින්ට හා සංගීතඥයින්ට ඒ නිර්මාණවල අයිතිය යළි ලැබෙනවා. අපේ රටේ බුද්ධිමය දේපොළ පනත අනුව ගීත රචකයෙකුගේ සංගීතඥයෙකුගේ අයිතිය ඔහුගේ ජීවිත කාලය තුළත් ජීවිත කාලයෙන් පසු අවුරුදු 70 ක් යන තුරුත් වලංගුයි. ගායකයෙකුට, කැසට් හෝ තැටි නිෂ්පාදනය කරන කෙනෙක්ට එහෙම කාලයක් දීලා නෑ. මාධ්ය වෙනස් වෙමින් යනවා. මුල් කාලේ තැටි තිබුණා. ග්රැමර් ෆෝන් තැටි තිබුණා. ඊට පස්සේ කැසට් පටි ආවා. සීඩී ආවා. තව ටික කාලෙකින් සීඩීත් නැති වෙලා යයි. අවුරුදු 50 ක් තුළ මෙවැනි වෙනස් කම් කිහිපයක් වෙනවා. සමහර ගායක, ගායිකාවන්ට තමන්ගේ ජීවිත කාලය තුළ තමන්ගේ කටහඬ අහිමි වෙනවා. වටිනා නිර්මාණ මතකයෙන් මැකී යන්නට නොදී නැවත, නැවත නිෂ්පාදනය කිරීමත් සංගීත ප්රකාශකයින්ගේ කාර්යභාරයක්. ඒ නිසා අපි නිෂ්පාදකයාගේ කාර්්යභාරයත්, සංගීත ප්රකාශකයාගේ කාර්්යභාරයත් හොඳින් හඳුනාගෙන තියනවා. 2004, 2009 ලෝක බුද්ධිමය දේපොළ සංවිධානය මේ රටේ ලොකු සමීක්ෂණයක් කරලා වර්තාවක් නිතුත් කරලා තියනවා. ඔවුන් ඒක කළේ මේ රටේ සියලුම විද්යුත් නාලිකා, තැටි හා කැසට් පට නිෂ්පාදකයින් සියලු දෙනාගේ තොරතුරු අරගෙන, මේ රටේ සංගීත ප්රකාශකයෝ නෑ කියලා ඒ වාර්තාවේ පැහැදිලිව සඳහන් වෙලා තියනවා. වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් කියන්නේ ලංකාවේ පළමු සංගීත ප්රකාශකයා.
පැරණි ගීත නිර්මාණයක අයිතිය පිළිබඳ තොරතුරු තහවුරු කරගැනීම ලේසි පහසු නෑ..
රටක සංගීත ප්රකාශකයෙක් ඒ රටේ තියෙන සංගීත පිළිබඳ සාමූහික කළමනාකරණ සංවිධානයක් සමග අනුබද්ධව වැඩ කරන්න අවශ්යයි. නිර්මාණ ලියාපදිංචි කිරීම විශාල කාර්යභාරයක්. ගීතයක සංගීතය කළේ කවුද? තනුව නිර්මාණය කළේ කව්ද? ගායක ගායිකාවෝ කවුද? නිෂ්පාදනය කළේ කවුද? රෙකෝඩ් ලේබල් එකක් තියනවාද? තනි පුද්ගලයෙක් කරන පටිගත කිරීමක්ද? භාෂාව? කාල පරාසය? වගේ විශාල කරුණු තොගයක් නිර්මාණයක් ලියාපදිංචියේදී තහවුරු කරගන්න වෙනවා. ඒ ලියාපදිංචියට කොමන් වර්ක් රෙජිස්ටේ්රෂන් කියලා අපි කියනවා. එතැනදි අර සාමූහික කළමනාකරණ සංවිධානයට විශාල කාර්යභාරයක් පැවරෙනවා. අවාසනාවකට අපේ රටේ මේ අවුරුදු 40 ම එවැනි සාමූහික සංවිධානයක් බිහි කර ගන්න බැරි වුණා. ඒ ඛේදවාචකය තුළ තමයි අපි වී ඩිඩ් ඉට් ග්ලෝබල් හදන්නේ. පහුගිය වසර ගණනාවක එවැනි සංවිධානයක් ගොඩ නගන්න අපි විශාල වෙහෙසක් ගත්තා. දේශපාලන මැදිහත්වීම්, මාධ්ය ඒකාධිකාරයන්, කුමන්ත්රණකාරී වැඩ, දේශපාලන පක්ෂවල තැරැව්කරුවන්ගේ කඩාකප්පල්කාරී වැඩ නිසා ඒවැනි දෙයක් මේ රටේ ගොඩ නැගීම අපහසුයි කියලා අවසානේ අපි තේරුම් ගත්තා. ජිනීවාවල තියන එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට අනුබද්ධ ලෝක බුද්ධිමය දේපොළ සංවිධානය, ප්රංශයේ සීසැක් ආයතනය එවැනි සංවිධානයක් පිහිටුවන්න අපට උපදෙස් දුන්නා. එවැනි සංවිධානයක් පිහිටුවීමෙන් මේ ක්ෂේත්රයේ අනියමින් වාසි ලබන අයට විශාල අවාසි සිදු වෙන නිසා ඒවැනි සංවිධානයක් මේ රටේ ඇති කිරීම විශාල අරගලයක් බවට පත් වෙලා තියෙන්නේ.
මාධ්ය ආයතන මේ මොහොතේත් නිර්මාණකරුවන්ගේ නමක්වත් කියන්නේ නැතුව නිර්මාණකරුවන්ගේ නිර්මාණ භාවිතා කරමින් ඉන්නවා. රාජ්ය මැදිහත්වීමත් පිළිගන්න පුළුවන් මට්ටමක නෑ. 2011 තිබුණු රජය එක් විකාශනයකදි රුපියල් නිර්මාණයකට රුපියල් 10 ක් ගෙවන්න කටයුතු කළා. අපි විශාල අරගලයක් කරලා 2019 මැද ඒ තීන්දුව ගැසට්ටුවකින් අහෝසි කර ගත්තා. 2020 පෙබරවාරි මාසේ ගුවන් විදුලියේ ප්රචාරය වන ගීතයකට 20 යි, රූපවාහිනියේ විකාශය වන ගීතයකට රුපියල් 100 යි කියලා ගැසට් එකක් ගැහුවා. අපි නිර්මාණකරුවන් වෙනුවෙන් කතා කරද්දි, මාධ්ය මාෆියාවේ තැරැව්කාරයෝ ටික පස්සේ දොරෙන් ගිහිල්ලා නිර්මාණකරුවන්තුට්ටු දෙකට දාන මේ වගේ වැඩ කරනවා. ප්රකාශන ආයතනය පිහිටුවීම අපේ ක්රියාවලියේ අගට තිබුණු කටයුත්තක්. පහුගිය අවුරුදුවල සාමූහිකව වැඩ කරන්න අපි කළ උත්සාහය අසාර්ථක වීම නිසා වී ඩිඩිට් ග්ලෝබල් මුලට ගේන්න සිද්ධ වුණා. වී ඩිඩිඩ් ග්ලෝබල් ආයතනය එක්ක ගිවිසුම් ගත වූ හැම නිර්මාණකරුවන්ගේ නාමාවලිය හා ඔවුන්ගේ නිර්මාණ නාමාවලිය ලෝකයේම පසුවිපරමට භාජනය කරනවා. කතෘභාග ලැබෙන්න පටන් ගන්නවා.
අපිත් එක්ක ගිවිසුම් ගත වෙන නිර්මාණකරුවන්ගේ නාමාවලිය විතරයි අපි ඒ විදිහට නඩත්තු කරන්නේ. කළමණාකරණය කරන්නේ. එසේ කරන්නේ අපේ ආයතනය හා ජාත්යන්තර සාමූහික සංවිධාන සමග සහයෝගයෙන්. සිංගප්පුරුව හා ඔස්ටේ්රලියාව මේ කාරණයේදී අපිත් එක්ක සම්බන්ධ වෙනවා.■
