පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ ව්‍යාපාරයේදී මතු වූ දේශපාලන විවාදවල ප්‍රධාන තේමාව වූයේ එක් එක් දේශපාලන පක්‍ෂ, ආණ්ඩු බලය ලබාගැනීම සම්බන්ධයෙන් ඉදිරිපත් කළ න්‍යාය පත්‍ර සහ වැඩ පිළිවෙළවල්ය. ඒවා සුපුරුදු ‘පාර්ලිමේන්තු ක්‍රීඩාව’ට සම්බන්ධ විවාදයි.
මේවාට අමතරව, දේශපාලන වශයෙන් වැදගත් කුඩා කතිකා දෙක තුනක්ද මැතිවරණ සාකච්ඡාව තුළ මතු විය. ඉන් පළමුවැන්න, මැතිවරණයෙන් පසු කාලය තුළ අප රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඉරණම කුමක් විය හැකිද? යන්නයි. දෙවැන්න, මැතිවරණයෙන් පසුව පාර්ලිමේන්තුවට පත්වන මන්ත්‍රීවරුන්ගේ ගුණාංග කවර ඒවා විය යුතුද යන්නයි. තුන්වැන්න, අපේක්‍ෂකයන්ට ලකුණු හරහා තම වරණය තීරණය කිරීමේදී ඡන්දදායකයන් කවර මිනුම් දඬු භාවිත කළ යුතුද යන්නයි.
මේ ලිපියේ අරමුණ ඉහත හඳුනාගත් දෙවැනි සහ තුන්වැනි කුඩා කතිකා දෙකේ වැදගත්කම සාකච්ඡා කිරීමයි. ඒ කතිකා දෙකම එකිනෙකට සම්බන්ධ ඒවාද වෙයි.
අපේක්‍ෂක හා මන්ත්‍රී සුදුසුකම්
අපේක්‍ෂකයන්ගේ සහ මන්ත්‍රීවරුන්ගේ සුදුසුකම් පිළිබඳ, අතීත මැතිවරණවලදීද මතුවී තිබුණද, ඒවාට එතරම්ම මහජන අවධානයවත්, ජනමාධ්‍යයේ තැනක්වත් ඒ කාලයේ ලැබුණේ නැත. එහෙත් මෙවර තිබි විශේෂත්වය නම්, එම සාකච්ඡා සමාජ මාධ්‍ය තුළින් සිදුවීමත්, සමාජය පුරා පැතිරීමත්ය. ෆේස් බුක්, එම සාකච්ඡාව ව්‍යාප්ත වීමේ ප්‍රධාන මාධ්‍යයක් විය. එම සාකච්ඡාවෙන් මතු කෙරුණු ප්‍රධාන අදහස් කිහිපයක් මෙසේ සාරාංශ කළ හැකිය.
■ වැදගත් වන්නේ පක්‍ෂය පමණක් නොවේ. අපේක්‍ෂකයාගේ ගුණාංගද තම වරණය තීරණය කිරීමේදී වැදගත් කොට සැලකිය යුතුය.
■ දූෂණය, නීතිය කඩකිරීම හා අපරාධවලට සම්බන්ධ වීම ගැන චෝදනා ඇති මන්ත්‍රීවරුන් නැවත පාර්ලිමේන්තුවට නොයැවිය යුතුය. එවැනි අපේක්‍ෂකයන්ට ඡන්දය නොදිය යුතුය.
■ පැරණි, වයසට ගොස් ඇති මන්ත්‍රීවරුන් නොව, අලුත්, තරුණ මන්ත්‍රීවරුන් පාර්ලිමේන්තුවට යැවිය යුතුය.
මූලාශ්‍ර
මෙම අදහස් සමාජ මාධ්‍ය තුළින් ප්‍රචාරය කෙළේ කව්ද යන්න පිළිබඳව පැහැදිලි චිත්‍රයක් නැත. එම අදහස්වල අනුමාන කළ හැකි මූලාශ්‍ර තුනක් තිබේ.
පළමුවැනි අනුමාන කළ හැකි මුලාශ්‍රය, පොදු ජන පෙරමුණට සම්බන්ධ වියත්මග කණ්ඩායමයි. දෙවැනි මූලාශ්‍රය, එජාපයටද පොදුජන පෙරමුණටද සම්බන්ධ තරුණ අපේක්‍ෂකයන් සහ ඔවුන්ගේ ආධාරකරුවන්ය. තුන්වැනි මූලාශ්‍රය, සාම්ප්‍රදායික දේශපාලන නායකත්වය ගැන කළකිරී සිටින තරුණ ඡන්දදායක පිරිස්ය.
මූලාශ්‍රය කවරක් වුවද, මෙම කුඩා කතිකාවලින් ප්‍රකාශයට පත්වූ එක් දෙයක් නම්, අප රටේ වෘත්තීය දේශපාලන පන්තිය ඉවත් කර, තරුණ පිරිස්වලට දේශපාලන පන්තියට සම්බන්ධ වීමට අවකාශ විවෘත කළ යුතුය යන්නයි. මෙම තරුණ පිරිස් වනාහි, විවිධ සමාජ ලක්‍ෂණ සහ සමාජ පසුබිම්ද ඇති පිරිස් වෙති. ඔවුන් සමහර දෙනා අයත් වන්නේ, නව ව්‍යාපාරික ස්තරවලටයි. නව ධනපති පන්ති කොටස්වලටයි. තවත් සමහර දෙනා වෛද්‍යවරුන්, ගණකාධිකාරිවරුන්, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් ආදි ආර්ථික වශයෙන් සෞභාග්‍යමත් නව වෘත්තිකයන්ය. තවත් සමහර දෙනා දේශපාලන පක්‍ෂවලට සම්බන්ධ පහළ මට්ටමේ ක්‍රියාකාරිකයන්ය.
‘දේශපාලන පන්තිය’ (ඡධඛෂඔෂක්‍්ඛ ක්‍ඛ්ී) යනුවෙන් හඳුන්වන වෘත්තීය දේශපාලන ස්තරය ලංකාවේ පුළුල්වීම නිසා ඇතිවී තිබෙන මෙම දේශපාලන ගතිකත්වයන්, ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තු දේශපාලනයේ නව සහ යටින් මතුවී තිබෙන ප්‍රවණතාවකි. එජාපයේ අර්බුදය තුළ ප්‍රකාශයට පත් වී තිබෙන්නේ, මෙම ප්‍රවණතා විසින් ඇතිකරන ලද ප්‍රතිවිරෝධතාය. එබැවින් ඒ ගැන තරමක් විමසා බැලීම අපගේ සාකච්ඡාවට ප්‍රයෝජනවත්ය.
‘දේශපාලන පන්තියේ’ ස්වභාවය
සමාජ ස්තරයක් ලෙස දේශපාලන පන්තියේ ලක්‍ෂණ කිහිපයක්ම තිබේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, පාර්ලිමේන්තු දේශපාලනය දේශපාලන පන්තියේ ව්‍යාප්තියට ඇති හොඳම දේශපාලන ක්‍රමයයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නොවන දේශපාලන ක්‍රමවල එකම, කුඩා දේශපාලන පන්තියක් තම ඒකාධිකාරය දිගටම පවත්වාගෙන යයි. ලංකාව, ඉන්දියාව, ඇමෙරිකාව වැනි ආණ්ඩුක්‍රමය තට්ටු කිහිපයකින් සමන්විත ආණ්ඩුක්‍රමවල, එනම් මධ්‍යම, ප්‍රාන්ත, පළාත් පාලන ආදි තල කිහිපයක්ම පවතින විට, දේශපාලන පන්තිය ව්‍යාප්ත වීමටත්, නව කොටස්වලට එයට ඇතුල්වීමටත් ඇති අවකාශ වැඩිය. බහු පක්‍ෂ ක්‍රමයේ පැවතීමද ඒ සඳහා අවශ්‍ය තවත් සාධකයකි.
මේ අතර ශීඝ්‍ර සමාජ-ආර්ථික පරිවර්තන නිසා දේශපාලන පන්තිය ව්‍යාප්ත වීමට අවශ්‍ය පරිසරය නිරන්තරයෙන්ම අලුත් වේ. සමාජ ආර්ථික පරිවර්තනයේ එක් අනිවාර්ය දේශපාලන ප්‍රතිඵලයක් නම්, ආර්ථික ශක්තියෙන් සමන්විත, ඒ නිසාම දේශපාලන අභිලාෂද ඇති නව පුද්ගලයන්ද, සමාජ කොටස්ද දේශපාලන බලය සඳහා අභිලාෂ වර්ධනය කරගැනීමයි. සහල් වෙළෙඳාමේ, ගොඩනැගිලි කොන්ත්‍රාත් ව්‍යාපාරයේ, අධ්‍යාපන ව්‍යාපාරයේ ආදියේ යෙදී ධනවත් වූ පුද්ගලයන් ප්‍රාදේශීය සභාවේ සිට කැබිනට් මණ්ඩලය දක්වා දේශපාලන තනතුරු ලබාගැනීමට සිහින මැවීම මේ සඳහා නිදසුන්ය.
ලංකාවේ මෙවැනි දේශපාලන අභිලාෂ සහිත, වස්තුව හිමි කරගත්, විවිධ කොටස් බිහිවී සිටිති. නව විශාල ව්‍යාපාරික පන්තිය, වෛද්‍යවරුන්, නීතිඥයන්, විශ්‍රාමික හමුදා සහ පොලිස් නිලධාරීන්, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන්, ග්‍රාමීය මට්ටමේ ව්‍යාපාරිකයන්, මාධ්‍ය ආයතන හිමිකරුවන්, කොන්ත්‍රාත්කරුවන් යන මේවා වනාහි පසුගිය අවුරුදු කිහිපය තුළදී, ලංකාවේ 1977න් පසුව ඇතිවූ සමාජ-ආර්ථික පරිවර්තනය පසුබිම් කරගත්, ‘දේශපාලන පන්තිය’ බවට පත්වීමේ අභිලාෂ ඇති විශාල පුද්ගල පිරිස් බිහිකර ඇති සමාජ ස්තරයි.
නව ප්‍රතිවිරෝධතා
රටක සමාජය සහ දේශපාලනය අතර පවත්නා සම්බන්ධතාව තුළ මෙවැනි වර්ධනයන් සිදුවීම නරක දෙයක් නොවේ, හොඳ දෙයකි. එහෙත් එය ගැටලුවක් වන අවස්ථාවක් තිබේ. එය නම්, සාම්ප්‍රදායිකව දේශපාලන පන්තියේ ‘වාහනය’ වූ දේශපාලන පක්‍ෂවලට මෙම නව දේශපාලන පන්ති අපේක්‍ෂකයන්ට ඉඩ සැලසීමට නොහැකි වීමෙන් ඇතිවන ඔවුන්ගේ අපේක්‍ෂා භංගත්වය සහ අසතුට විසින් නිර්මාණය කරනු ලබන්නකි. දේශපාලන න්‍යායෙන් කියන පරිදි, සාම්ප්‍රදායිකව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයක් තුළ දේශපාලන පක්‍ෂවලින් සිදුකරන ලද එක් කාර්යයක් වූයේ, දේශපාලන ප්‍රභූ කොටස් නිර්මාණය කිරීමත්, ඒවාට සංසරණය වීමට අවකාශ සැලසීමත්ය. එහෙත්, දේශපාලන පක්‍ෂ සමහර විට මෙම ‘දේශපාලන ප්‍රභූ සංසරණයට’ බාධාවක්ද වෙයි. එය සිදුවන්නේ, එකම අධිපති දේශපාලන ප්‍රභූ තන්ත්‍රය, පක්‍ෂවල ආධිපත්‍යය දිගටම පවත්වා ගනිමින්, දේශපාලන පන්තියට අලුතෙන් ඇතුළුවීමට අපේක්‍ෂා කරන අලුත් සමාජ-ආර්ථික ප්‍රභූ කොටස්වලට, දිගින් දිගටම දොර වසාගෙන සිටීමයි.
ශ්‍රීලනිපය සහ එජාපය යන සාම්ප්‍රදායික පක්‍ෂ දෙකෙහිද, පොදු ජන පෙරමුණ යන අලුත් දේශපාලන පක්‍ෂයෙහිද මෙම ප්‍රතිවිරෝධතාව මතුවී තිබෙන බව අපට පහසුවෙන් නිරීක්‍ෂණය කළ හැකිය. ඒවායේ ඉහළ පෙළේ සිටින දේශපාලන පන්ති සාමාජිකයන් සමහර දෙනා 1970 සහ 1980 ගණන්වල සිට අඛණ්ඩව නැතහොත් වරින්වර සිදුවන කැඩීම් සහිතව, දේශපාලන තනතුරු දරා සිටින අයයි. බොහෝ දෙනා අවුරුදු දහයකට වඩා කාලයක් ඇමති තනතුරු දරා ඇති අයයි. අප මුලදී සඳහන් කළ සමාජ මාධ්‍ය ප්‍රචාරක ව්‍යාපාරයේදී, ‘මහලු අපේක්‍ෂකයන්ට’ ඡන්දය නොදෙන ලෙස කරන ලද ඉල්ලීමේ පසුබිමේ තිබුණේ මෙම කාරණයයි.
එජාපය හා ශ්‍රීලනිපය, තම පක්‍ෂවල දොරටු, දේශපාලන පන්තියට ඇතුල්වීමට අපේක්‍ෂා කළ නව කොටස්වලට විවෘත කර ඇති බව අත්තය. 1974-77 කාලයේදී එජාපය ප්‍රතිසංවිධානය කිරීමේදී ජේ ආර් ජයවර්දන මහතා කළ එක් වෙනසක් නම්, එලෙස පක්‍ෂයේ දොරටු විවෘත කිරීමයි. 1952දී ශ්‍රීලනිපය බිහිවීමේ පසුබිමේ තිබුණේ, අලුත් සමාජ ප්‍රභූන්, එජාපයේ වසා තිබි දොරටු කඩාගෙන එළියට බැස, තමන්ගේම පක්‍ෂයක් පිහිටුවා ගැනීමයි. මේ අතර, 1990 ගණන්වල සිට එජාපයේ සෙමින් මෝරා ගිය අර්බුදය පිටුපස තිබුණේ, එහි දොර-ජනෙල් විවෘත කරන ලෙස, දේශපාලන පන්තියට ප්‍රවේශ වීමටත්, එහි නායකත්වය ගැනීමටත්, අපේක්‍ෂා කළ උප-ප්‍රභූ කණ්ඩායම්වල අසන්තුෂ්ටියයි.
පොදු ජන පෙරමුණ පසුගිය පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී සිදුකර තිබෙන්නේ, දේශපාලන පන්තියට ඇතුල්වීමට අභිලාෂයෙන් සිටි නව සමාජ-ප්‍රභූ කණ්ඩායම් ගණනාවකට තම පක්‍ෂයේ දොරටු විවෘත කිරීමයි. එහෙත් එහි නායකත්වයට පත්වීමට, මෙම නව කොටස්වලට අවකාශයක් නැත. නායකත්වය තිබෙන්නේ පැරණි දේශපාලන පවුලක සෙළවිය නොහැකි ආධිපත්‍යය යටතේය. සාම්ප්‍රදායික දේශපාලන පක්‍ෂයක්ම නොවන, සංවිධානමය වශයෙන් නව ස්වරූපයක් ගෙන ඇති, ඒ අනුව ‘පක්‍ෂයකට’ වඩා ‘ලිහිල් පෙරමුණක’ ස්වභාවය ගෙන ඇතත්, පොදු ජන පෙරමුණේ ඉදිරි කාලයේ අර්බුද ඇතිවන්නට බොහෝ විට ඉඩ තිබෙන්නේ, පැරණි දේශපාලන පවුලක් සතු නායකත්ව ඒකාධිකාරයත්, එය විසින් දොරටු විවෘත කර ඇතුල් කරගන්නා ලද දේශපාලන පන්තියේ නව කොටස් අතරත් තිබෙන බල සම්බන්ධතාවේ නව ගතිකත්වයන් වෙතිනි.
දූෂණ විරෝධී කතිකාව
මේ අතර පසුගිය මැතිවරණයේදීද දූෂණ විරෝධී කතිකාව ඉදිරියට දැමූ කණ්ඩායම්වලට, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලනය පිරිසිදු කිරීමේ තම ඉලක්කය සපුරා ගැනීමට තව බොහෝ දුර ගමන් කළ යුතුව තිබේ. එක් දිස්ත්‍රික්කයක, මරණ දඬුවම නියම වී සිටින අපේක්‍ෂකයකුට එම දිස්ත්‍රික්කයේ දෙවැනි ඉහළම මනාප ඡන්ද ප්‍රමාණය ලැබී තිබේ. මිනීමැරීමේ චෝදනාවට නඩු පිට රිමාන්ඞ් බන්ධනාගාරයේ සිට මැතිවරණය තරග කළ අපේක්‍ෂකයකුද ජයග්‍රහණය කර ඇත. ඔහුට ඇමති ධුරයක් ලැබීමට ඉඩ ඇතැයිද, සමහර මාධ්‍ය වාර්තාවල සඳහන්වී තිබේ. දූෂණ චෝදනා සහිත මෙන්ම දූෂිත බවට සමාජ පිළිගැනීමක් ඇති ‘මහලු’, ‘මැදිවියේ’, සහ ‘තරුණ’ බොහෝ අපේක්‍ෂකයෝ, විශාල මනාප ඡන්ද ලබාගනිමින්, නැවත වරක් මහජන නියෝජිතයන් වී සිටිති. ‘දූෂණය’ පිළිබඳ ප්‍රශ්නය මත ඡන්දදායකයන් දඬුවම් කර තිබෙන්නේ එක්සත් ජාතික පක්‍ෂයටයි.
ඒ අතරම සිදුවී ඇති දෙයක් නම්, දූෂණ විරෝධී සටනේ පෙරමුණේ සිටි ජවිපෙට මැතිවරණ සාර්ථකත්වයක් අත්පත් කරගත නොහැකි වීමයි. පාර්ලිමේන්තුවේ අනිවාර්යයෙන්ම සිටිය යුතු, දූෂණ විරෝධි සටනේදී විශාල කාර්යයක් ඉටුකර ඇති හඳුන්නෙත්ති මහතාට ජයග්‍රහණය කළ නොහැකි වී ඇත.
මේ අතර, දූෂණය නැවැත්වීම සහ දූෂණ විරෝධය පොදු ජන පෙරමුණේ මැතිවරණ ව්‍යාපාරයේ ප්‍රධාන පොරොන්දුවක් වී තිබුණේ නැත. 2015 මැතිවරණයේදී එජාපය කෙළේ එය මැතිවරණ සටන් පාඨයක් බවට පත්කර, පසුව ආණ්ඩුව පිහිටුවා මාස තුනක් යන්නටත් පෙර දූෂණය රහසින් ආරම්භ කිරීමයි. ඒ පිළිබඳව අපේ සදාචාරවාදී කෝපය පළකරන ගමන්ම, අපට පිළිගත යුතුව තිබෙන්නේ දූෂණය යන්න අප රටේ පාර්ලිමේන්තු දේශපාලනය, රාජ්‍ය පරිපාලනය සහ ව්‍යාපාරික අංශය යන ක්‍ෂෙත්‍ර තුනෙහිම මුල් බැසගෙන තිබෙන, රහස් නොවන, විවෘත සහ සෑම දෙනාම දන්නා සමාජ-දේශපාලන භාවිතයක් වී තිබෙන බවයි. පොලිස් පරීක්‍ෂණ අසාර්ථක වීම සහ උසාවියේදී ඔප්පු කිරීමට නොහැකි වීම යන ප්‍රධාන සාධක දෙක නිසා දූෂණය නිල වශයෙන් නැවැත්වීමද ඉටුකරගත නොහැකි ඉලක්කයක් වී තිබේ.
‘දූෂණ විරෝධය’ ප්‍රධාන දේශපාලන පක්‍ෂවල මැතිවරණ පොරොන්දුවක් සහ සටන් පාඨයක් වන්නේ නැතිව, එය සමාජයේ විවිධ පුරවැසි කණ්ඩායම්වලින් මතුවන කුඩා කතිකාවක් බවට පත්වීමේ යම් අර්ථයක් තිබෙන බව කිව හැක්කේද ඒ නිසාය. ■
