‘සේකර තරම් කතාබහට ලක්වූ පට්ට ගැසූ නූතන කවියෙකු සිංහල කවියේ නැත. එතරම් අනුකරණයට ලක් වූ කවියකුද සිංහල කවියේ නැත’ (සේකරගේ නොදුටු පැත්ත, 11පිට)
මහගමසේකර අග්රගණ්ය ගී පද රචකයෙකු ලෙසින් ද කවියකු වශයෙන්ද මෙරට කලා පෙරළියක් කර අවසානය. සෞන්දර්ය රසෝඝයෙහි භාෂාව ගිල්වීමට සමත් වාග් සමුදායකින් ගී පද රචනා කිරීමත්, සිංහල සාහිත්යයට සංයුක්ත කවිය සමීප කිරීමත්, නිසඳැසින් ඔබ්බෙහි සාම්ප්රදායික කවි මඟ ද සමීපව තබාගනිමින් බුද්ධිමය පාර්ශ්වය ද නතු කළ නිදහස් කවි ආරකට කවිය ගෙනයාමත් ඔහුගෙන් සිදුවූ ප්රධාන කර්තව්යයන් සේ හඟිමු. වත්මනෙහි මුහුණුපොතේ ඔහු නමින් නිර්මාණය වී ඇති පිටු අතර ඒවායින් නැවත නැවත ‘ෂෙයා රැුළි’ නිර්මාණය යනු මිස සේකරගේ කෘති අධ්යයනයකට නොයේ. සේකරගේ කාව්ය සම්බන්ධයෙන් සිදුවන ආධුනික විචාර එකම ලෙසින් ශබ්ද රස, උපමා, අන්තර්පඨිත පඨන ඇසුරෙහිම දිය වෙමින් පවතී.
සේකරගේ නිර්මාණ සම්බන්ධයෙන් ලාංකික පාඨකයා දැනුවත් කිරීමට මුල්කාලීනව විමල් දිසානායක සහ සමකාලීන වියත්හු තැත් දැරූහ. ඔවුනගේ කෘති හා ලිපි ඇසුරින් සේකර එවක විසූ සෙසු කවීන්ගෙන් වෙනස් වීමට හේතු පිළිබඳව මූලික විවරණයක් දැක්වීම සිදුවිය. ‘නව කවි සරණියෙ’හි වර්තමාන සිංහල කවිය පිළිබඳ සමාලෝචනයෙහි දිසානායක ඔහු හඳුන්වාදෙන්නේ නිසඳැස් කවි කලායෙහි ජනප්රියතාවට හේතු වූ කවියෙකු ලෙසිනි. ජනප්රියත්වය අදටද පවතින නමුදු එය පවතින්නේ ඔහුගේ පසුබිම නොදන්නා ‘මාර කවියකු’ ලෙසින් වීම ඛේදයකි. සේකර හුදු නිසඳැසින් ඔබ්බෙහි ආකෘති පක්ෂ කෙරේ සවිඥානික වෙමින් තමා සමගම පර්යේෂණ පැවැත්වූ බව සත්යයකි. එම විවරණයෙහිම දැක්වෙන මෙම පාඨය ඊට වඩා අර්ථානුකූල වේ යැයි හඟිමි. සේකරගේ ස්වීයත්වය ප්රකට වන සාධනීය නූතන කවියකු වන රුවන් බන්දුජීවගෙන් පැනෙන ධර්මතාවද මෙයම වේ.
‘මහගමසේකර ටී. එස්.එලියට් විසින් බහු ප්රචාරයට පත් කරන ලද කාව්යෙපක්රමයක් වහල් කොට ගෙන තිබේ. එනම් පැරණි ලෝකයෙහි සෞන්දර්ය සිහි ගන්වන පද්ය රචනා වර්තමාන ලෝකයෙහි රළු පරළු බව විදහා දැක්වීම සඳහා යොදා ගැනීමයි.’ (නව කවි සරණිය)
ආරම්භයේදී සේකර සිය ආස්ථානය තහවුරු කළේ කවියකු වශයෙන් නොව ගී පද රචකයෙකු වශයෙනි. ආරිය රාජකරුණා ‘සිංහල කාව්ය සංග්රහයෙ’හි පවසන්නේ සේකර ප්රධාන වශයෙන්ම ගී පද රචකයෙකු බවය. එසේ වෙතත් නිසඳැස් ආර තුළ සඳැස භාවිත කරමින් ගුණදාස අමරසේකරගේ සාම්ප්රදායික කාව්ය නිර්මාණ සමීප වූ බව එහි තවදුරටත් දැක්වේ. සේකරගේ නිර්මාණ එකින් එක ගෙන ක්රමිකව විවරණය කරන අබේසිංහ තත් කාලයට අවැසි පරිද්දෙන් කවියෙන් නිර්මිත වටාපිටාව සහ සාමාජය එක් පසෙකින්ද ඔහු ලද ආභාසය තවත් පසෙකින්ද එහි කාව්යාත්මක රස භාව තවත් පසෙකින්ද ලෙසින් විවරණය කර තිබේ. ඒ.එම්.ජී. සිරිමාන්න සේකරගේ නිර්මාණ බටහිර කවීන්ගේ ආභාසය සහිත බව සිය ශාස්ත්රීය ලිපි මගින් පෙන්වා දුන්නේය. සේකරගේ කාව්ය නිර්මාණ සුචරිත ගම්ලත් කොටස් තුනකට බෙදා දක්වයි. මහගමසේකර කලාකරුවකු වශයෙන් සිය අධ්යාත්මය ප්රකාශ කිරීමට උචිත භාෂා මාධ්ය කුමක්දැයි දරන ප්රයත්නය, එම මාධ්ය සොයාගත් විගස විවිධ සමාජ ස්තර හරහා කාල්පනිකව ගමන් කර ඒ තුළ පර්යේෂණයේ නියැළීම සහ සිය කලා දිවියේ ලද සියලූ අනුභූතීන්ගේ සාරය සිය දිවියේ අවසාන භාගයේදී ගෙන හැර දැක්වීම යනු ඒවායි. මහගමසේකරගේ කාව්ය නිර්මාණවලින් පැනෙන අරුත් සම්බන්ධයෙන් සාධනීය විවරණයක යෙදීමට උත්සාහ ගත් එම පරපුරට අප ගෞරවාදරය පිරිනැමෙන අතරම එය වඩාත් පුළුල් පරාසයක් දක්වා එළා විග්රහ කිරීමට තැත් කරන රචකයෙකු වෙත මෙතැන් සිට එළඹෙමු.
සේකර සිය නිර්මාණ සඳහා යොදාගත් ජනකවි, සන්දේශ, නවකතා, චිත්රපටි, බයිබලය, භගවත් ගීතාව ආදි කෘතීන්හි ඇසුර හෝ කාව්ය නිර්මාණ විචාරය කිරීමේදී අනුදත් ශබ්ද රසවල ගැඹුරට යාම මඳකට නවතා අර්ථ රසයෙහි විවිධ මාන ඔස්සේ නූතන අර්ථ කැඳවීමට කරන උත්සාහයක් වශයෙන් මෙහිදී කේ.කේ. සමන් කුමාරගේ ‘සේකරගේ නොදුටු පැත්ත’ කෘතිය පළමුව වැදගත් වේ. දෙවනුව 80 දශකයෙන් මෙපිට සියලූ කලා දේශපාලන සමාජ විපරීතතා අත්දකිමින් ඥානයෙන් පරිපාකයට පත් රචකයකුගේ කෘතියක් වීම නිසාත් 1990න් පසු පරපුරට එම නොදුටු පැත්ත පෙන්වන කෘතියක් වීම නිසාත්ය. සමන් කුමාරගේ කෘති සේම වත්මනෙහි සාහිත සංවාදයට හසු නොකර මඟ හැර තිබෙන එරික් ඉලයප්පෙආරච්චි, ආනන්ද වක්කුඹුර, ආරියවංශ රණවීර ආදි වියතුන්ගේ කෘති හා ලිපි ද නැවත සංවාද මණ්ඩපයට කැඳවිය යුතු මොහොතක මීට වසරකට පෙර ප්රකාශයට පත් වූ මෙම කෘතිය සංවාදයෙන් ගිලිහීම අරුමයක් නොවේ. සමන්ගේ ආස්ථානය වසර ගණනක් පුරා සැකසෙමින් අවුත් වත්මනෙහි රදා සිටින්නේ කවාරාකාර ස්ථානයකද? 80 දශකයේ ආරම්භයේ පටන් සමන් කුමාර අනුදත් කලා දිශානතියත් එහි උච්චාවචනයවීමත් සම්බන්ධව දීප්ති කුමාර ගුණරත්නගේ උපුටනයක් ඇසුරින් දැනුවත් වෙමු.
‘සර්පයාත් ඔහු හා රොහාන් කේන්ද්රීය කොළඹ දිස්ත්රික්කයේ සංවාද කුලකයත් බිහිවන්නේ ලංකාවේ සමසමාජ-කොමියුනිස්ට් ප්රමුඛ වාමාංශික දේශපාලනය නිදහස් ආර්ථිකය සහ දෙමළ දේශපාලනය 80 දශකය මුල අභියෝගයට ලක් වූ පසුවය. එකල අපට නමක් තැබිය නොහැකි වුවත් මේ වනවිට නමක් දිය හැකි දේශපාලන ප්රවණතාවක මුල් තැන ගත්තේ සමන් සහ රොහාන්ය. ඔවුන් අනුදත් දේශපාලනය තුළ සාම්ප්රදායික දේශපාලන පක්ෂයට වඩා වැඩි දෙයක් සහ අඩු දෙයක් සමාජයට හඳුන්වා දුනි. සාම්ප්රදායික පක්ෂයක් නොකළ දෙයක් ඔවුහු පටන් ගත්තෝය. එය නම් ජීවිතය දාර්ශනිකකරණය කිරීමයි.’ (සර්පයකු හා සටන්වැද- පසුවදන)
මාක්ස්වාදියෙකුද කොමියුනිස්ට්කාරයෙකුද වූ ඔහු මනෝ විශ්ලේෂණය හදාරමින් පසුව එම ක්ෂේත්රයේ වපසරියක් ස්පර්ශ කරමින් සිටී. සමන් කුමාර ඇසුරු කළ විවිධ විෂයක නියැළෙන ඔහුගේ සමකාලීන උගත් පරපුරෙහි ඇසුර ද මීට බලපෑ බව පැහැදිලිය. කෙසේ හෝ වේවා මේ කෘතිය ලියවෙන්නේද ඔහු ගමන්ගත් මාර්ගයේ ඔහුගේ විෂය පථයට ඔබින පරාස ස්පර්ශ කරමිනි. සමන් කුමාරගේ කෘතිය රචනා වන්නේ සේකර මෙන්ම පරිපාකයට පත් අවස්ථාවේදීය. එබැවින් මෙහි එන වදන්වලින් සිඟිති විචාරකයන් හෝන්දුමාන්දු විය හැකිය. සමන් කුමාරගේ කෘතියෙහි චිත්තරූපවාදය, අයින්ස්ටනියානු සමෝධානිකරණය, බ්රෙෂ්ට්ගේ දුරස්ථකරණය, ප්රතිමුඛකරණය, අනාගතවාදය, අභිසංස්කරණවාදය, ප්රංශ සංකේතවාදය, විඥානධාරා සන්දර්භ රීතිය, පිවිතුරුවාදය, වික්ටෝරියානුවාදය, ජනතාවාදය, පෞරාණිකවාදය ආදි යෙදුම් ගණනාවක් හමුවේ. මේවා කිසිවකත් අප ප්රාමාණික නොවන බැවින් මේ දක්වන්නේ කෘතිය පිළිබඳ දළ සටහනකි.
සේකරගේ නොදුටු පැත්ත කෘතියෙහි ඇතුළත් වන්නේ මහගමසේකරගේ නිර්මාණ අතරින් තෝරාගත් කාව්ය නිර්මාණ හා ගී නිර්මාණය. මුල් කාලීනව ඔහු රචනා කළ ව්යංගා සහ සක්වාලිහිණි වැනි සෙසු නිර්මාණවල ඇතැම් පද්ය අතහැර මෙහි විමසුමට ලක් කර ඇත. එනමුත් බහුතර විචාරවල නොයෙදෙන පැදි උපුටා ගනිමින් මෙහි විවරණය වෙයි.
මෙම කෘතියේ පැනෙන බහුවිධ මාන කොටස් කිහිපයකට ඛණ්ඩනය කළ හැකිය.
1. සේකරගේ නිර්මාණ සාහිත්ය සහ කලා න්යායන් ඔස්සේ විග්රහ කිරීම.
2. මහගමසේකර හා සබැඳි දේශපාලන සංසිද්ධීන්, අනුභූතිය ලද පුද්ගලයන්, පක්ෂ, ක්රියාකාරකම්
සඳහන් කිරීම.
3. සේකර කලාකරුවකු වශයෙන් අත්පත් කරගත් මානුෂීය ලකුණු සොයාබැලීම.
4. සේකරගේ නිර්මාණ නූතන සංකල්ප ඔස්සේ විවරණය කිරීම.
ටී.එස්. එලියට්ගේ කාව්ය නිර්මාණ හා සේකරගේ නිර්මාණ අතර පවත්නා භාෂාමය සාම්යතා සම්බන්ධව සිරිමාන්න, ඩබ්ලිව්.ඒ. අබේසිංහ සහ සෙසු වියතුන් අවධානය යොමු කළ අතර මෙහිදී සමන් එස්රා පවුන්ඞ්ගේ ලක්ෂණ සමීපව ඇසුරු කරයි. එස්රා පවුන්ඞ් අනුදත් චිත්තරූපවාදය හා සේකරගේ කවි සමන් අප අබිමුව තුලනය කර පෙන්වයි. එලියට් සම්බන්ධයෙන් වන කියවීම සඳහා නව පරපුර නිරත කිරීම ද, කිවියර ආරියවංශ රණවීරගේ ‘ඇමරිකානු කවියට පෙරවදනක්’ වැනි ජනප්රිය මුහුණුපොත් මාධ්යයට හමුනොවූ කෘතිවලින් උපුටන නැවත නැවත යෙදීමෙන්ද රචකයා සේකරට පමණක් නොව සෙසු රචකයන්ට ද සාධාරණයක් ඉෂ්ට කරයි.
‘ජනතාවාදය, ජාතිකවාදය හා පිවිතුරුවාදය’ ලිපිය යටතෙහි සේකර තුළ ජාතිකත්වය පිළිබඳව වූ බහු ආගමික සහයෝගශීලී අදහස් විවෘත හා රොමාන්තික බව පවසන සමන් කුමාර මෙවැන්නක් පවසයි.
‘සේකර උතුරෙන් ගෑනුන් ඉල්ලූවේ නැත. ජාතිවාදයට එරෙහි පේ්රම ගීතවල එන ලිංගික පැසිස්ට්වාදය, පුරුෂෝත්තමවාදී තත්වකාමය ඔහුගෙන් කිසි විටෙකදු මතුවුණේ නැත. ඔහු දැඩි දේශපේ්රමියෙක් විය. 1970දී එළි දකින බෝඩිම තුළ එන රත්නදීප ජන්මභූමි ගීතය වුවද ඊට දෙස් දෙයි. ඔහු ඉතිහාසය පිළිබඳ අධිපති මතවාදය චමත්කාරකරණය කළේ යැයි අරුමැසියාවට නැංවී යැයි යමෙකුට කිව හැකිය. එහෙත් ඒ පටු ජාතිකවාදයවත්, ජාතිවාදයවත්, අතීතය කරා දැක්කීමක්වත් නොවී…
සුචරිත ගම්ලත් සේකර ලාංකීය විප්ලවයේ කැඩපත යැයි කීවේය. 71 කැරැල්ලට මාස කිහිපයකට පෙර එළි දුටු ‘බෝඩිම’ කාව්ය සංග්රහයේ එන ආයාචනය පද්ය පංතියේ පහත උද්ධෘතයන් 71 තරුණ කැරැල්ලේ කස පුපුරන හඬ බඳුය.
සුදු ලයිට් එළිය
බොල් පිනි මැද ගුලි වුණු හඳ
නින්ද නොයන බකමූණෙක්
බකමූණෝ!
හූම්. හූම්
මට දෙනවද?
හූම් හූම්
බකමූණා දෙනවලූ රස්සාවක්
කවද්ද?
හෙට. අනිද්ද. ඉන් අනිද්ද?
-ආකාසේ තැන් තැන්වල මැරිච්ච බැටලූ රංචු’
(බෝඩිම)
මහගමසේකර මව, බිරිඳ, අබිසරුලිය, සොයුරිය සම්බන්ධව දරන ආකල්පය සමන් කුමාර ඔහුට උචිත ස්ත්රිය සම්බන්ධ වෙසෙස් කියවීමකින් අපට පහදා දෙයි. මනෝ විශ්ලේෂණවාදී න්යායන් ඔස්සේ එක් කරුණකින් තවත් කරුණු ගණනාවක ස්පර්ශ කරන රචකයා ‘සේකර දුටු ස්ත්රී අවතාර’, ‘සේකරගේ ස්ත්රිය පිළිබඳ දැක්ම‘, ‘මාතුගාම සහ මාතෘගර්භ’ ආදි පරිච්ෙඡ්ද තුනක් ඔස්සේ විග්රහ කරයි. අම්මා බුදු වේවා, අම්මේ මට ගමට එන්න පාර කියාපන්නේ ආදි පැදි ඇසුරින් මව විෂයෙහි පුද්ගල බැඳීම් විවරණය කරයි. එහිදී ගර්භාෂ බිත්තියේ සිට මව සොයා තවමත් ඇදෙන ප්රාකෘත මිනිසා නාගරිකරණය වීමේදී අත්දකින සංසිද්ධීන් පිළිබඳවත්, මව්වරුන් බුදුවරුන් කරවන ග්රාම්ය ජනප්රිය සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියත්, උමයංගනා පිළිබඳ අර්ධ නාරිශ්වර සංකල්පයත් දක්වයි. සේකර තරම් ගණිකාවන් ගැන ලියූ සෙසු කවියකු සිංහල සාහිත්යයයේ නැතැයි සමන් පවසයි. මෙලෙසින් එක් කරුණක් සම්බන්ධව සමාජීය, සංස්කෘතික, දේශපාලනික ඈ සවිස්තර කථනයක් රචකයා ඉදිරිපත් කරයි. කෘතියට එය සාධනීය නිමැවුමක් එක් කළද ඇතැම් විට සංකල්ප සියල්ලම එක් වාක්යයකින් වටහා ගත නොහැකිව පාඨකයා සංදිග්ධතාවට ද පත්විය හැක.
මහගමසේකර ලියූ ‘වක්කඩ ළඟ දිය වැටෙන තාලයට’ ගීයේ මාස් ශුද්ධිය අරුත් ඇති විවරණවල යෝග්යතාව, ‘අඩවන් දෑසින් පවසනු රහසින්’ ගීයට හෂිත අබේවර්ධන දක්වන ඕමාර් ඛයියාම්ගේ පැදි හා සංසන්දන පාඨ, ‘වැසි වසිනා අහස අපි’ ගීය නිර්මාණය වූ දේශපාලන පසුබිම හා එහි ‘ගොවියෝ අපි කම්කරුවෝ රට රකිනා ජනතාවෝ’ යන්න එවක ආණ්ඩුව විසින් ‘වැසියෝ අපි පුරවැසියෝ’ කිරීම වැනි ගීතවල වත්මන් තරුණ පරපුර නොදුටු පැත්ත දක්වන්නට සලස්වයි. සේකර සම්බන්ධයෙන් කෙරෙන බහුමාන කියවීමකට අප කැඳවා යන සමන් කුමාර එම අවස්ථාවේදීම අපට දැනුම් පද්ධතියක් ද සමීප කරවයි. එබැවින් මහගමසේකරගේ කලා නිර්මාණ පිළිබඳ සහෘද රස සිත් ඇත්තන් සමන් කුමාර දක්වන ‘සේකරගේ නොදුටු පැත්ත’ ද දුටුව මනාය!