පිළිකාව ලෝකයේ භයානකම රෝගයක් බව ඇත්තය. එහෙත් පිළිකාව සමඟ සටන් කරමින් ජීවිතය දීර්ඝ කරගැනීමටත්, ඇතැම්විට පිළිකාව පරාජය කිරීමටත් සහයෝගය දැක්විමට තරම් දැන් ලෝක තාක්ෂණය දියුණුය.
වසරකට ලංකාවෙන් හමුවන පිළිකා රෝගීන්ගේ සංඛ්‍යාව අනුව ගත් කළ එම රෝගීන්ට පිළිකාව සමඟ සටන් කිරීමට අවශ්‍ය උපරිම තාක්ෂණය සැපයිම වෙනුවෙන් රජය වෙන්කරන මුදල් කිසිසේත්ම රජයට ආර්ථික පාඩුවක් නොවේ. නිදහස් සෞඛ්‍ය සේවය පිළිකාවට එරෙහි සටන සඳහා උපරිම කාර්යක්ෂම කිරීම රජයේ වගකීමකි. එම වගකීම ඉටු නොකළොත් රජය පරාදය.
2008 වර්ෂය තුළදි ලංකාවේ ලියාපදිංචි වූ පිළිකා රෝගීන් සංඛ්‍යාව 19 309 කි. ඒ ප‍්‍රමාණය වේගයෙන් වැඩිවි ඇති අතර 2014 දී ලියාපදිංචි වී තිබුණු පිළිකා රෝගීන් සංඛ්‍යාව 26 341 කි. මේ වෙද්දී එම සංඛ්‍යාව තිස්දහසට ළඟා වෙමින් තිබේ. පිළිකා රෝගීන්ට ප‍්‍රතිකාර කිරීමේදි විකිරණ ප‍්‍රතිකාර විශාල වශයෙන් යොදාගනියි. 2014 දී පිළිකා රෝගීන් 99 596 ක් විකිරණ ප‍්‍රතිකාරවලට යොමුවී තිබුණි. 2016 දී ඒ සංඛ්‍යාව 110 636 ක් දක්වා 11% කින් වැඩිවී තිබෙන්නේය.
පිළිකා රෝගීන්ගෙන් 80%ට පමණ විකිරණ ප‍්‍රතිකාර අවශ්‍ය වෙයි. විකිරණ ප‍්‍රතිකාර සඳහා යොදාගන්නා උපකරණ අවශ්‍ය වෙයි. පිළිකා විශේෂඥ වෛද්‍යවරුන් විසින් 2010 දී යෝජනා කළ ව්‍යාපෘතියක් අනුව ලීනියර් ඇක්සලරේටර්, බ‍්‍රැචීතෙරපි හා සී.ටී. සිමියුලේටර් යන තාක්ෂණික උපකරණ උපකරණ මිලදී ගෙන ස්ථාපිත කිරීමට සාකච්ඡා ආරම්භ විය. මේ උපකරණ වර්ග තුන පිළිකා රෝග හඳුනාගැනීම සහ ප‍්‍රතිකාර කිරීමට යොදාගන්නා නවීනතම උපකරණ වෙයි. සිහිතබාගත යුතුය. මේවායේ අවශ්‍යතාවය ඇතිවූයේ වසර අටකට පෙර 2010 දීය.
ලීනියර් ඇක්සලරේටර් උපකරණ 14ක්, බ‍්‍රැචීතෙරපි උපකරණ 09ක්, සී.ටී. සිමියුලේටර් උපකරණ 08ක් විදේශ සමාගම් දෙකකින් ලබාග ැනීමට යෝජනා වී තිබුණි. සමාගම් දෙකකට කොන්ත‍්‍රාත්තුව පැවරීමට 2013 ජනවාරි 23 වැනිදා සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයා විසින් කටයුතු කර තිබුණි. එහෙත් කොන්ත‍්‍රාත් ගිවිසුම් අත්සන් කර තිබුණේ එක් සමාගමක් සමඟ පමණකි. අනෙක් සමාගම මෙම ගණුදෙනුවට සම්බන්ධ වී නැත. මේ ගණුදෙනුවෙහි සැකසහිත තැන් පිළිබඳ චෝදනා ඇත.
එහෙත් අපගේ අවධානය එම චෝදනා වලටත් වඩා, හොරකම් කර හෝ නොකර අදාල උපකරණ ලංකාවට නොගෙන්වීම පිළිබඳවය. ව්‍යාපෘතියට විදේශ ආධාර ලැබී තිබුණේ නැත. සම්පූර්ණ ව්‍යාපෘතිය අමෙරිකානු එක්සත් ජනපද ඩොලර් 53 381 701 ක වටිනාකමින් යුතුය. ණය නොලැබුණු ව්‍යාපෘතිය ක්රියාත්මක වී තිබුණේ දේශීය ප‍්‍රතිපාදන මතය. ඒ නිසා ව්‍යාපෘතියෙන් කොටසක් පමණක් මුලින් ක්රියාත්මක කිරීමට පියවර ගෙන තිබුණි.
මුල් අදියරයෙදී රෝහල් හතරක් සඳහා ලීනියර් ඇක්සලරේටර් නම් උපකරණ හතරක් ගෙන්විමට පියවර ගෙන තිබුණි. ඒ අනුව මහරගම අපේක්ෂා රෝහලට 2014 ජනවාරි මාසයේදී ඇ.ඩො. 2 700 000 වටිනා උපකරණයක් ආනයනය කර තිබුණි. ඇ.ඩො. 2 066 666 වටිනා උපකරණ තුනක් මඩකලපුව රෝහලට, යාපනය රෝහලට හා කරාපිටිය යන රෝහල් තුනට 2016 දී ගෙන්වා තිබුණි.
එහෙත් මහරගම අපේක්ෂා රෝහලේ ඇති ලීනියර් ඇක්සලරේටර් උපකරණය දැන් ක්රියාත්මක වුණත් අනෙක් උපකරණ තුන ක්රියාත්මක නොවේ. ඒවා දිරායන්නට දමා ඇත.
ලීනියර් ඇක්සලරේටර් නම් උපකරණයෙන් කෙරෙන්නේ විකිරණ ප‍්‍රතිකාර කිරිමය. ප‍්‍රතිකාර කිරීමට පෙර සී.ටී. සිමියුලේටර් කියන උපකරණයෙන් පිළිකාවේ තත්වය පිළිබඳව පරීක්ෂා කළ යුතුය. සී.ටී. සිමියුලේටර් යනු 2010 දී ගෙන්වීමට යෝජනා වූ අනෙක් උපකරණ වර්ගයයි. පිළිකාව තිබෙන නිවැරදිම ස්ථානය හඳුනාගෙන ඒ තැන සලකුණු කිරීම සී.ටී. සිමියුලේටර් යන්ත‍්‍රයෙන් කෙරෙන්නේය. එහෙත් වෛද්‍යවරුන් විසින් අවශ්‍යතාවය පෙන්වාදී ඇති එම යන්ත‍්‍ර තවම ගෙන්වා නැත. එම නිසා අනෙක් රෝහල්වල ලීනියර් ඇක්සලරේටර් කියන උපකරණය සවි කළත් පරීක්ෂා කිරීමේ හැකියාව නැති නිසා ගැටලූ‍වක් ඇත.
මේ උපකරණ ඕනෑම තැනක සවි කළ නොහැකිය. විකිරණ ප‍්‍රතිකාර සිදුකරන යන්ත‍්‍ර නිසාය. ඒවාට අවශ්‍ය වන විශේෂ බංකර් ඉදිකිරීමේ කටයුතු 2014, 2015 හා 2016 වර්ෂවලදී ඉංජිනේරු කාර්යයන් පිළිබඳ මධ්‍යම උපදේශක කාර්යාංශයට බාරදී තිබේ. ඒ සඳහා රුපියල් 813 724 440ක් හෙවත් මිලියන 813 ක් ගෙවා තිබේ. එහෙත් එම ඉදිකිරිම්ද ඉතා අකාර්යක්ෂම ලෙස සිදුකර ඇති අතර ඇතැම් ඉදිකිරිම් තවමත් සිදුකර නැත.
මේ සියල්ල මැද 2010 දී හඳුනාගෙන ඇති අවශ්‍යතාවය තවමත් සම්පූර්ණ වී නොමැත. 2014 සිට 2016 වර්ෂය දක්වා විකිරණ ප‍්‍රතිකාර ලද පිළිකා රෝග ීන්ගෙන් 73%කට ප‍්‍රතිකාර දී තිබෙන්නේ පැරණි යන්ත‍්‍ර වලින්ය. ඒවා එක් අතකට නවීන උපකරණවලට වඩා අනාරක්ෂිතය. අනෙක් අතට අකාර්යක්ෂමය. මේ වෙද්දි උපකරණ සඳහා දීර්ඝ පොරොත්තු ලේඛන ඇතිවෙමින් පවතින්නේය. පිළිකා රෝගීන් ප‍්‍රමාණයද එන්න එන්නම වැඩිවෙන නිසාය.
ඉහත කී රෝහල්වලට ලීනියර් ඇක්සලරේටර් උපකරණ තුන ගෙන්වා තිබුණේ සී.ස. ඉලෙක්ට‍්‍රා නම් සමාගමක් සමඟ ඇතිකරගෙන තිබුණු ගිවිසුමක් මතය. ගිවිසුම අනුව එම උපකරණ සැපයීම, සවිකිරිම, පරීක්ෂා කිරීම හා කාර්ය මණ්ඩලය උපකරණය පාවිච්චි කිරීම සඳහා පුහුණු කිරීම ඉලෙක්ට‍්‍රා සමාගමෙහි වගකීමක් වෙයි. ඊට අමතරව එම සමාගම වසර පහක් සමාගම විසින් උපකරණය නඩත්තු කළ යුතුය. ඉලෙක්ට‍්‍රා සමාගමට මුදල් ගෙවා ඇත්තේ එම කටයුත්තද ඇතුලත්වය. එහෙත් වසර පහක කාලයෙන් අඩකටත් වඩා දැන් ගෙවී ගොස් ඇත්තේ යන්ත‍්‍ර තුනක් රෝහලට සවි කිරීමෙන්ද තොරවය.
මහරගම අපේක්ෂා රෝහලට ඇත්තේ ලීනියර් ඇක්සලරේටර් උපකරණ එකක් පමණි. ලීනියර් ඇක්සලරේටර් උපකරණ තවත් 5ක් පමණ 2016 දී පමණ මහරගම අපේක්ෂා රෝහලට පමණක් අවශ්‍ය වී තිබුණි. පිළිකා රෝගීන් ප‍්‍රමාණය වැඩිවෙන වේගය අනුව උපකරණ 09ක් පමණ 2020 වෙද්දී අවශ්‍ය වේ. ඊට අමතරව සී.ටී. සිමියුලේටර් යන්ත‍්‍ර එකක් සහ බ‍්‍රැචීතෙරපි උපකරණයක් අවශ්‍ය වෙයි. එම අවශ්‍යතාවය සම්පූර්ණ කිරීමට තබා 2010 දී යෝජනා කර තිබුණු ලීනියර් ඇක්සලරේටර් යන්ත‍්‍ර තුනක අවශ්‍යතාවය සම්පූර්ණ කිරීමටද රජය අසමත්ය. ගෙන්වූ යන්ත‍්‍ර අතරින් තුනක් දිරායන්නට දමා ඇත. යන්ත‍්‍ර සඳහා ඉදිකළ බංකර් තවමත් අතරමඟය. ලංකාවේ සිදුවන මරණ 10ට එකක් පිළිකා රෝගය නිසා සිදුවන මරණයක් බවට පත්වෙමින් තිබෙයි.
