මහජන බැංකුව, පසුගිය වසර දෙකක කාලය තුළ අනෙකුත් බැංකු අබිබවමින් ගනුදෙනුකරුවන්ට ඩිජිටල් බැංකුකරණයේ උපරිම සේවය ලබාදීමට සමත්වුණා. ලංකාවේ බොහෝ තැන්වලින් දවසේ ඕනෑම මොහොතක මහජන බැංකුවේ සේවය ලබාගැනීම දැන් අසීරු කාරණයක් නොවෙයි. මහජන බැංකුව ප‍්‍රමුඛව පීපල්ස් ලීසිං, පීපල්ස් ට‍්‍රැවල්ස්, පීපල්ස් මර්චන්ට් ෆයිනෑන්ස් ඇතුළු ආයතන විසින් උපයා ඇති ලාභයත් පසුගිය කාලයේදී වැඩි කරගැනීමට සමත්ව තිබෙනවා. මහජන බැංකුව ඩිජිටල්කරණය පිළිබඳ ව්‍යාපෘතියෙහි අඩුපාඩු ගැන වාර්තා කොතෙකුත් පළවුණත් සමස්තයක් ලෙස ඒ ව්‍යාපෘතියෙන් බැංකුවේ ප‍්‍රමිතිය ඉහළ ගිය බව පිළිගන්නට සිදුවෙනවා. ඒ නිසාම එය අගය කළ හැකියි.
එහෙත් ලංකාවේ පෞද්ගලික බැංකු රැුසක් තිබෙන පසුබිමක රජයේ බැංකුවක් පැවතීමේ සැබෑ අරමුණ කුමක්දැයි යළි විමසුවහොත්, ඒ අරමුණුවලින් වැදගත්ම කොටසක් මහජන බැංකුව ප‍්‍රමුඛ රජයේ බැංකු හරහා ප‍්‍රමාණවත් ලෙස ඉටු වෙන්නේ නැහැ. ඒ කොටස තමයි අඩු ආදායම් ලබන සාමාන්‍ය ජනතාව වෙනුවෙන් සපයන සේවාවන්.
මහජන බැංකුවේ ණය යෝජනා ක‍්‍රම අතර සංවර්ධන ණය යෝජනා ක‍්‍රම සහ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය යෝජනා ක‍්‍රම රැුසක් තිබෙන බව සැබෑවක්. එවැනි ණය යෝජනා ක‍්‍රමවලින් අඩු පොලී අනුපාතයන්ද හඳුන්වාදී තිබෙනවා. එහෙත් ප‍්‍රායෝගිකව එවැනි ණය යෝජනා ක‍්‍රම හරහා ණය මුදලක් ලබාගැනීමේදි බාධක රැුසකට මුහුණදෙන්නට සිදුවන බවයි සාමාන්‍ය ජනතාවගේ අත්දැකීම.
‘මට ඕනෑ මගේ කඩයට පොඩි ගොඩනැඟිල්ලක් හදාගන්න. මම බැංකුවලින් රුපියල් ලක්ෂයක විතර ණයක් ගන්න ගියා. ඒත් මට ණයක් ලැබෙන්නෙ නැහැ. මට ස්ථීර රස්සාවක් නැහැ. මට ඇපකාරයෝ හොයාගන්න අමාරුයි. ආණ්ඩුවේ බැංකුවලටවත් බැරිද අපි වගේ අයට සහනයක් සලසන්න’ මෙසේ විමසන්නේ මන්නාරම් දිස්ත‍්‍රික්කයේ පදිංචිකරුවෙක්.
අප සමඟ අදහස් දැක්වූ නුවරඑළියේ වතු නිවාසයක පදිංචිකාරිනියක්ද මෙවැනි කතාවක් කීවා. ඇගේ ඉඩමේ අයිතිය ඇත්තේ වතු සංස්ථාවට. ඇයට වැටුප ලැබෙන්නේ දිනපතා ඇය කඩන තේ දලූ ප‍්‍රමාණයට අනුව. ඇගේ කුඩා නිවස තනාගන්නට ලක්ෂයක පමණ ණයක් ලබාගැනීමට හැකියාවක් නැහැ. ‘ඉතින් ඒ වගේ අස්ථාවර කෙනෙක්ට ණයක් දෙන්නෙ කොහොමද?’ බැලූ බැල්මටම ඇගෙන් විමසන්නට හිතෙන්නේ ඒ පැනය.
‘ඒක තමයි ආණ්ඩුවේ බැංකු හොයලා බලන්න ඕනෑ. අපි වගේ අයටත් ණයක් අරගෙන ජීවිතය ගොඩදාගන්න ක‍්‍රමයක් හදලා දෙන්නෙ නැත්නම් ආණ්ඩුවේ බැංකු මොකටද.’ ඇය එසේ විමසනවා. බැංකුවකින් ණය මුදලක් ලබාගත නොහැකිව ඉහළ පොලී මුදල් අයකරන ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය උගුල්වල සිරවෙන්නට සිදුවෙනවා. ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය ලබාගැනීම විශාල සමාජ අර්බුදයක් බවට පත්ව තිබෙනවා.
අඩු ආදායම් ඇති පුද්ගලයන් ණය ලබාගැනීමට ගොස් ප‍්‍රතික්ෂේප වීමේ අත්දැකීම් බොහොමයක් සමාජයේ අසන්නට ලැබෙනවා. ණය ගෙවීම මඟහැරුණු කල බැංකුවෙන් පීඩාවට පත්වූ පුද්ගලයන් ගැනත් අසන්නට ලැබෙනවා. කොන්දේසි අධික වීම මේකට තමයි මේකට හේතුව.
මේ වෙද්දී කෝප් කමිටුව විසින් සිදු කරමින් පවතින පරීක්ෂණයක් සඳහා විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව විසින් කෝප් කමිටුව වෙනුවෙන් සකස් කළ විශේෂ වාර්තාවක මහජන බැංකුවේ ණය පරිපාලනය ගැන කරුණු කිහිපයක් සඳහන් වෙනවා. ඒ කරුණුවලින් පෙනෙන්නේ අඩු ආදායම්ලාභීන් මඟහැරුණත් මහජන බැංකුව සියලූ දෙනාටම එලෙස සලකන්නේ නැති බව.
එම වාර්තාව අනුව මහජන බැංකුව 2017 වර්ෂයේදී රුපියල් මිලියන 38,446.9ක ණය මුදල් ප‍්‍රදානය කර තිබුණා. ඒ ණය මුදල් අතරින් 9% ක ප‍්‍රතිශතයක් හෙවත් රුපියල් මිලියන 3,607ක් 2018 මැයි 31 වනවිට අක‍්‍රිය අංශයට මාරුකර යවා තිබුණු බව විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව කෝප් කමිටුවට තොරතුරු ලබා දී තිබෙනවා. ඒ මුදල් අතරින් මිලියන 140ක් ප‍්‍රාග්ධන හෝ පොලී වාරික අතරින් එක් වාරිකයක්වත් අය නොකර අක‍්‍රිය අංශයට මාරු කර යවා තිබුණා. රුපියල් මිලියන 910ක ණය සඳහා ප‍්‍රාග්ධන වාරිකවලින් එකක්වත් අය කර තිබුණේ නැති බව විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව සඳහන් කරනවා.
මහජන බැංකුව විසින් 2012-2017 කාලයේදී අක‍්‍රිය ණය ලෙස කපා හැර දමා තිබුණු ණය හා පොලියෙහි වටිනාකම පිළිවෙළින් 2012දී රුපියල් මිලියන 844ක්, 2013දී මිලියන 190ක්, 2014දී මිලියන 74ක්, 2015දී මිලියන 511.28ක්, 2016දී මිලියන 412ක් සහ 2017 දී මිලියන 621ක් පමණ වෙනවා.
මෙසේ ණය කපාහැරීම සිදුවන්නේ කුඩා ණය මුදල් ලබාගත් සාමාන්‍ය ජනතාවගෙන් නොවන බව සාමාන්‍ය පාරිභෝගිකයන්ගේ අත්දැකීම. බොහෝ අයට ණය මුදල් නිසි වේලාවට නොගෙවීම නිසා ගැටලූ‍වලට මුහුණදෙන්නට සිදුව තිබෙනවා. නඩු පැවරීම් දක්වා ණය නොගෙවීම නිසා අසීරුවට පත්වෙන්නට සාමාන්‍ය පුද්ගලයන්ට සිදුවෙනවා. බැංකුවකින් ණයක් ලබාගැනීමත් බිය ගෙනදෙන තත්වයක් බව ඔවුන්ගේ අත්දැකීම.
එහෙත් විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව සඳහන් කරන ආකාරයට 2017 දෙසැම්බර් 31 දිනයට බැංකුවේ රුපියල් මිලියන 05 ඉක්මවූ අක‍්‍රිය ණය හා අත්තිකාරම් සියල්ලෙහි වටිනාකම රුපියල් මිලියන 42,210ක්. ඉහත සඳහන් කර තිබුණු මුළු හිඟ මුදලින් 6%ක ණයවලට කිසිම සුරක්ෂණයක් තිබී නැහැ. සුරක්ෂණයක් නැතිව ලබාදී තිබුණු ණයවල වටිනාකම රුපියල් මිලියන 2,576ක්. 69%ක් ණය සඳහා සුරක්ෂණය ප‍්‍රමාණවත් නොවන බව විගණකාධිපති වාර්තාව සඳහක් කරනවා. ප‍්‍රමාණවත් නොවන සුරක්ෂණයක් සමඟ ලබා දී ඇති ණය ප‍්‍රමාණය රුපියල් මිලියන 29,365ක අගයකින් යුතුයි.
මේ තරම් අක‍්‍රිය ණය කපාහැරියත් මහජන බැංකුව තමන්ගේ ලාභය පසුගිය වර්ෂවලදී ඉතා සාධනීය ලෙස වර්ධනය කරගෙන තිබෙන බව 2017 බැංකු වාර්තාවෙහි සඳහන්. වාර්ෂික වාර්තාව සඳහන් කරන ආකාරයට බැංකුවේ එක් සේවකයෙකුට රුපියල් මිලියන 2.2 ක අනුපාතයට මහජන බැංකුව ලාභ ලබා තිබෙනවා. බැංකුවේ අටදහසකට වැඩි සේවකයන් ප‍්‍රමාණයක් සිටිනවා.
එවැනි පසුබිමක මහජන බැංකුවට වතු කම්කරුවෙකුගේ හෝ මරිච්චිකට්ටුවේ කුඩා පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයෙකුට අඩු කොන්දේසි මත සහන සැලසීමේ හැකියාවක් නැත්තේ නැහැ. සුරක්ෂණයක් ඇත්තේම නැතිව සහ ප‍්‍රමාණවත් සුරක්ෂණයක් නැතිව මිලියන 5ට වැඩි ණය සමහරුන්ට දෙන මහජන බැංකුවට රුපියල් ලක්ෂයක දෙකක ණය එලෙස ලබාදීම අසීරු කටයුත්තක් නොවේවි.
ඒ සඳහා මහජන බැංකුව වැනි රාජ්‍ය බැංකු තමන්ගේ අරමුණු පිළිබඳ දැක්ම වෙනස් කරගත යුතු වෙනවා. මෙවැනි ආයතනයක් ලාභ ලැබීමට එහා ගොස් සමාජය ඉදිරියට ගෙනයෑම ගැන කල්පනා කළ යුතුයි. මූල්‍යමය සහන ලබන පහළ පන්තියේ ජනතාව විසින් අවසානයේදී ලාභ උපයා දෙන්නේ රජයේ බැංකුවල හිමිකරුවා වන රාජ්‍යය වෙතමයි.
