පළාත් සභාවලට මොකද වුනේ ඡන්ද පැවැත්වීමට කළ යුත්තේ කුමක්ද?

පළාත් සභා ඡන්ද පැවැත්වීම සඳහා කොට්ඨාස සීමානිර්ණය කර ගැනීම සඳහා පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාවක් පත්කරන බව රාජ්‍ය පරිපාලන, පළාත් සභා හා පළාත් පාලන ඇමති චන්දන අබේරත්න පවසා තිබුණි. එමෙන්ම එම තේරීම් කාරක සභාව පත්කිරීමේ යෝජනාව එළැඹෙන සතියේ පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරන බවද පවසා තිබුණි.

එම තේරීම් කාරක සභාව පත්කිරීමෙන් පසු සීමා නිර්ණයට ගතවන කාලය සම්බන්ධ ගැටලු නිරාකරණය කර පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් කඩිනමින් පැවැත්වීම ආණ්ඩුවේ අරමුණ බවද ඔහු කියා තිබුණි.

එහිදී ඔහු වැඩිදුරටත් කියා තිබුණේ පාර්ලිමේන්තුවේ සියලු පක්ෂ සමඟ මෙන්ම ඒ සම්බන්ධයෙන් උනන්දුවක් දක්වන කණ්ඩායම් සමඟ සාකච්ඡා කර අවසන් තීරණයකට ආ යුතු බවයි.

එහෙත් අයවැය සම්බන්ධයෙන් වන කාරක සභා අවස්ථා විවාදයට එක්වෙමින් සභානායක ඇමති බිමල් රත්නායක ප්‍රකාශ කර තිබුණේ පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් පැවැත්වීමට අදාළ නීතිමය තත්වය සමාලෝචනය කර කඩිනමින් එම ඡන්ද විමසීම් පැවැත්වීම සඳහා කටයුතු කිරීමට තේරීම් කාරක සභාවක් පත්කරන බවයි. නොඑසේව පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් පැවැත්වීම සඳහා සීමානිර්ණයට තේරීම් කාරක සභාවක් පත්කරන බවක් නොවේ.

මේ ආකාරයට පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් පැවැත්වීමට අදාළ නීතිමය තත්වය සමාලෝචනයට පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාවක් පත්කිරීමට හේතු වී ඇත්තේ ඇයි යන්න තෝරා බේරා ගැනීම මෙහිදී වැදගත් වේ.

මෙතෙක් පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් පවත්වා ඇත්තේ සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමයට වන අතර පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් සඳහා 2017 වර්ෂයේදී ගෙන එන ලද 2017 අංක 17 දරන පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් සංශෝධන පනත අනුව එම ඡන්ද විමසීම් පසුගිය පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීම් පැවැත්වූ සේ කොට්ඨාස හා සමානුපාතික යන මිශ්‍ර ක්‍රමයකට පැවැත්වීමට තීරණය කරන ලදි.

එම තීරණය අනුව පළාත් සභා සඳහා තෝරා පත් කර ගන්නා නියෝජිතයින්ගෙන් සියයට 50ක් කොට්ඨාස ක්‍රමයටත්, ඉතිරි සියයට 50 සමානුපාතික ක්‍රමයටත් තෝරා පත්කර ගන්නට නියමිත විය. එම කොට්ඨාස නියෝජිතයින් තෝරාපත් කර ගැනීම සඳහා කොට්ඨාස සීමා නිර්ණයට ආචාර්ය කේ තවලිංගම්ගේ සභාපතිත්වයෙන් යුත් කමිටුවක් එවක ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විසින් පත්කරනු ලැබීය. එම සීමා නිර්ණ කමිටුවේ සෙසු සාමාජිකයින් වූයේ මහාචාර්ය එස්එච් හස්බුල්ලා, ආචාර්ය අනිලා ඩයස් බණ්ඩාරනායක, පීඑම් සිරිවර්ධන හා එස් විජේසන්දිරන්ය. එම සීමා නිර්ණය කමිටුවේ ලේකම් ලෙස කටයුතු කළේ එවක අතිරේක මැතිවරණ කොමසාරිවරයෙකු වූ සමන් ශ්‍රී රත්නායකය.

එම කමිටුව ඔවුන්ට මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවේ සභාපතිවරයා විසින් ලබාදී තිබූ උපදෙස් යටතේ එක් එක් දිස්ත්‍රික්කය සඳහා තෝරාගත යුතු මුළු මන්ත්‍රීවරුන් සංඛ්‍යාවෙන් සියයට 50ක් වන ලෙස කොට්ඨාස සීමා නිර්ණය සිදුකළ අතර ඒ අනුව මුළු රටම ආවරණය වන පරිදි පළාත් සභා 9 සඳහා කොට්ඨාස 222ක් බෙදා වෙන්කරනු ලැබීය. ඒ තුළ කිසි බහු ඡන්ද කොට්ඨාසයක් නොතිබුණ අතර සියලු කොට්ඨාස ඒකල ඡන්ද කොට්ඨාස විය. ඒ අනුව බස්නාහිර පළාත් සභාවේ කොළඹ දිස්ත්‍රික්කය සඳහා 20ක්, ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කය සඳහා 20ක් හා කළුතර දිස්ත්‍රික්කය සඳහා 11ක් ලෙස කොට්ඨාශ තීරණය කරනු ලැබීය. මධ්‍යම පළාතේ මහනුවර සඳහා 15ක්, මාතලේ සඳහා 6ක් හා නුවරඑළිය සඳහා 8ක් වශයෙන් කොට්ඨාස බෙදා වෙන්කරනු ලැබීය. දකුණු පළාතේ ගාල්ල සඳහා 11ක්, මාතර සඳහා 9ක් හා හම්බන්තොට සඳහා 7ක් වශයෙන් කොට්ඨාස බෙදා වෙන්කරනු ලැබීය. උතුරු පළාතේ යාපනය සඳහා 8ක්, කිලිනොච්චිය සඳහා 2ක්, මන්නාරම සඳහා 3ක්, වවුනියාව සඳහා 3ක් හා මුලතිව් සඳහා 3ක් වශයෙන් කොට්ඨාස බෙදා වෙන්කරනු ලැබීය. නැගෙනහිර පළාතේ මඩකලපුව සඳහා 6ක්, අම්පාර සඳහා 7ක් හා ත්‍රිකුණාමලය සඳහා 5ක් වශයෙන් කොට්ඨාස බෙදා වෙන්කරනු ලැබීය. වයඹ පළාතේ කුරුණෑගල සඳහා 17ක් හා පුත්තලම සඳහා 8ක් වශයෙන් කොට්ඨාස බෙදා වෙන්කරනු ලැබීය. උතුරු මැද පළාතේ අනුරාධපුරය සඳහා 11ක් හා පොලොන්නරුව සඳහා 5ක් වශයෙන් කොට්ඨාස බෙදා වෙන්කරනු ලැබීය. ඌව පළාතේ මොනරාගල සඳහා 7ක් හා බදුල්ල සඳහා 9ක් වශයෙන් කොට්ඨාස බෙදා වෙන්කරනු ලැබීය. සබරගමුව පළාතේ රත්නපුර සඳහා 12ක් හා කෑගල්ල සඳහා 9ක් වශයෙන් කොට්ඨාස බෙදා වෙන්කරනු ලැබීය.

කමිටු වාර්තාව විෂයභාර ඇමතිවරයා වෙත ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසු සති දෙකක් ඇතුළත සම්මත කර ගැනීම සඳහා පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළ යුතු වූ අතර එය පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකකට නොඅඩු මන්ත්‍රීවරුන් සංඛ්‍යාවකගේ ඡන්දයෙන් සම්මත කර ගත යුතුද විය. පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරන ලද එම සීමා නිර්ණය පිළිබඳ වාර්තාව එය ඉදිරිපත් කළ එවක විෂයභාර ඇමති ෆයිසර් මුස්තාපා ඇතුළු කිසි මන්ත්‍රීවරයෙක් ඡන්දය ලබානොදීම හේතුවෙන් සම්මත වූයේ නැත.
ඒ අනුව ඊළඟ පියවර වූයේ කථානායකවරයා විසින් අගමැතිවරයාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් සමාලෝචන කමිටුවක් පත්කිරීමය. එම කමිටුව මාස දෙකක කාලයක් තුළ ජනාධිපතිවරයාට වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කළ යුතු වූ අතර ජනාධිපතිවරයා විසින් එම වාර්තාවේ ඇතුළත් කොට්ඨාසවල නම්, මායිම් හා සීමාවන් ප්‍රකාශයට පත්කිරීම සිදුකළ යුතු විය. සමාලෝචන කමිටුවක් ඔහුගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පත්කළද එවක අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ එම නියමිත කාලයේදී වාර්තාවක් ජනාධිපතිවරයා ඉදිරිපත් කළේ නැති අතර එම කමිටුව රැස්කළේ ද එක් වරක් පමණය.

එසේ එම සීමා නිර්ණය වාර්තාව පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත නොවීමට එක් හේතුවක් වූයේ ඒ සම්බන්ධයෙන් පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරන හා නියෝජනය නොකරන සුළු ජාතීන් නියෝජනය කරන පක්ෂවල දැඩි විරෝධයක් එල්ල වීමයි. ඔවුන්ගේ තර්කය වූයේ සමානුපාතික නියෝජනය යටතේ එතෙක් පළාත් සභාවල ඔවුන්ට හිමිවී තිබූ නියෝජනයවත් ඒ මගින් නොලැබෙනු ඇත යන්නය. එමෙන්ම ඔවුන්ගේ නියෝජනය සහතික කිරීම සඳහා බහු මන්ත්‍රී කොට්ඨාස හෝ නිර්ණය කර නැති බව චෝදනා කළේය. වත්මන් ජාතික ජන බලවේගය නියෝජනය කරන දේශපාලන පක්ෂය මෙන්ම අනෙකුත් ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂද එයට විරුද්ධ වූයේ ඔවුන් එතෙක් පළාත් සභාවල හිමිකරගත් නියෝජනය ඒ මගින් අහෝසි වන බව කියමින්ය.

පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් කොට්ඨාස හා සමානුපාතික ලෙස පැවැත්වීම සඳහා යෝජනා කිරීමේදී සිදුකළ ප්‍රධාන වැරැද්ද ලෙස හඳුනාගත හැක්කේ එතෙක් පැවති පළාත් සභාවල මන්ත්‍රී ධුර සංඛ්‍යාවෙන් සියයට 50ක් කේවල ක්‍රමයට හෙවත් කොට්ඨාස මගින් තෝරා පත්කර ගැනීමට හා ඉතිරි සියයට 50ක පිරිස සමානුපාතික ක්‍රමයට තෝරා පත්කර ගැනීමට තීරණය කිරීමය. එහිදී පැවති එතෙක් පළාත් සභා සඳහා පැවති මන්ත්‍රී ධුර සංඛ්‍යාවේ වෙනසක් සිදුකළේ නැත. එහෙත් පළාත් පාලන ආයතන ඡන්ද කොට්ඨාස හා සමානුපාතික යන මිශ්‍ර ක්‍රමයට පැවැත්වීමට තීරණය කිරීමේදී එතෙක් පළාත් පාලන ආයතනවල සිටි සභිකයින් සංඛ්‍යාව පන්දහස් ගණනනේ සිට අටදහස් ගණන දක්වා වැඩි කරනු ලැබීය. එමෙන්ම කොට්ඨාසවලින් සියයට 60ක්ද, සමානුපාතිකව සියයට 40ක්ද වනසේ එම ඡන්ද ක්‍රමය සකස් කරනු ලැබීය.

එහෙත් පළාත් පාලන ආයතන සම්බන්ධයෙන්ද දැන් පෙනෙන්නට තිබෙන තත්වය වන්නේ බහුතර කොට්ඨාස ගණනක ජය හිමිකර ගන්නා දේශපාලන පක්ෂයට හෝ ස්වාධීන කණ්ඩායමට බලය පිහිටුවීමේ හා බලය පවත්වාගෙන යෑමේ බාධා පවතින බවයි.

පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයද කොට්ඨාස හා සමානුපාතික යන මිශ්‍ර ඡන්ද ක්‍රමයක් යටතේ පැවැත්වීම සඳහා මීට පෙර යෝජනා කර ඒ සම්බන්ධයෙන් වාර්තාද සකස් වූ අතර එහිදී ඉස්මතු වූයේ කොට්ඨාසවලින් සියයට 70ක් හා සමානුපාතිකව සියයට 30ක් යන ඡන්ද ක්‍රමයක් පිළිබඳවය.

එහෙත් මේ සම්බන්ධයෙන් අප කළ විමසීමකදී හිටපු මැතිවරණ කොමසාරිස්වරයකු හා මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවේ සාමාජිකයකු වූ එම්එම් මොහොමඩ් මහතා පැවසුවේ කේවල හා සමානුපාතික යන මිශ්‍ර මැතිවරණ ක්‍රමයකදී වඩාත් හොඳ හා ප්‍රායෝගික විය හැක්කේ සියයට 65ක් කොට්ඨාස හෙවත් කේවල ක්‍රමයෙන් නියෝජිතයින් තෝරා ගන්නා හා සියයට 35ක් සමානුපාතිකව නියෝජිතයින් තෝරා ගන්නා ඡන්ද ක්‍රමයක් බවයි.

ඒ අනුව දැනට වසර ගණනාවක් පවත්වා නැති ජනාධිපතිවරයාගේ නියෝජිතයින් වන ආණ්ඩුකාරවරුන් විසින් මහජන නියෝජිතයින් නොමැතිව පාලනය කරනු ලබන පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් ඉක්මණින් පැවැත්වීම සඳහා ආණ්ඩුව ලියාගත යුතු කරුණු කිහිපයක් තිබෙන බව පෙනේ.

ඉන් එකක් වන්නේ පැවති සමානුපාතික ක්‍රමයට පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් පවත්වනවාද නැත්නම් කේවල හා සමානුපාතික යන මිශ්‍ර ක්‍රමයට පවත්වනවාද යන්නය. පැවති සමානුපාතික ක්‍රමයට පවත්වනවා නම් පවතින නීතිය සංශෝධනයට ලක්කිරීමට සිදුවේ.

එසේ නොමැතිව නව නීතිය යටතේ කේවල හා සමානුපාතික යන මිශ්‍ර ක්‍රමයට පළාත් සභා ඡන්ද පවත්වනවා නම් එහිදී සියයට 50 හා 50 වශයෙන් පවතින කේවල හා සමානුපාතික නියෝජනය කාහටත් පිළිගත හැකි හා බලය පවත්වාගෙන යා හැකි ලෙස සංශෝධනයට ලක් කිරීම සම්බන්ධයෙන් අවධානය යොමුකළ යුතු වේ. එවැනි තත්වයකදී අනිවාර්යෙන්ම යළි කොට්ඨාස සීමා නිර්ණයක් සිදුකළ යුතු වන අතර එහිදීත් විවිධ ජන වර්ගවලට අවස්ථාව ලබාදීම සම්බන්ධයෙන් බහු මන්ත්‍රී කොට්ඨාස පිළිබඳව අවධානය යොමුකළ යුතුවේ.

පළාත් සභා ඡන්ද විමසීම් කේවල හා සමානුපාතික යන මිශ්‍ර ඡන්ද ක්‍රමයට පැවැත්වීම සඳහා මුළු නියෝජිතයින්ගෙන් සියයට 50ක් සඳහා කොට්ඨාස සීමා නිර්ණය සඳහා එම කමිටුවට එදා ලබාදුන් කාලය මාස 4ක් වන අතර එම කමිටුව එම කාල සීමාවේදී එය සිදුකළේය. එදාට වඩා අද දත්ත ඇති තත්වය තුළ හා තාක්ෂණය දියුණු තත්වය තුළ සීමා නිර්ණය කටයුතු එවන් කාලයකදී අවසන් කිරීම අපහසු වන්නේ නැත. මෙහිදී වැදගත් වන්නේ ඒ සඳහා ඇති මාලිමා ආණ්ඩුවේ උනන්දුව පමණය.