මන්නාරම නගරයේ ඉදිකිරීමට නියමිත යෝජිත සුළං බලාගාර වෙත අවශ්‍ය ටර්බයින හා අනෙකුත් උපකරණ සැප්තැම්බර් 26 වන දින රාත්‍රියේ මන්නාරමට ප්‍රවාහනය කිරීමත් සමඟම ප්‍රදේශයේ ජනතාව ඒවා මන්නාරම නගරයට රැගෙන නොඑන ලෙසට ඉල්ලමින් විරෝධතාවක නිරත විය.
විරෝධතාවේ නිරත වූ පිරිසට පොලිසිය පහරදී තිබුණු අතර විරෝධතාකරුවන් තිදෙනෙකු පොලිස් පහරදීම්වලින් තුවාල ලබා තිබිණි. මන්නාරම සුළං බලාගාර ව්‍යාපෘතිය හේතුවෙන් වැසි සමයේ නගරයේ වැසි ජලය ගලාගෙන යාමට නොහැකි වන බවත්, මන්නාරම බොහෝ ප්‍රදේශවල ජල ගැලීම් හටගන්නා බවත් විරෝධතාකරුවෝ පවසති.
අනුරගේ කඩවුණු පොරොන්දු
මන්නාරම සුළං බලාගාර ඉදිකිරීම සම්බන්ධයෙන් වන ගැටලු‍ව වෙනුවෙන් මන්නාරම ආගමික නායකයින් හා සිවිල් සංවිධාන නියෝජිතයින් ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක සමග පසුගිය අගෝස්තු 13 වැනිදා සාකච්ඡාවක් පවත්වා තිබුණු අතර එහිදී ජනාධිපතිවරයා මන්නාරමේ ජනතාවට පොරොන්දු වී ඇත්තේ සුළං බලාගාරය සම්බන්ධයෙන් කමිටුවක් පත්කර එහි ප්‍රතිඵලය අනුව ක්‍රියාත්මක වන බවය.
එම හමුවීමෙන් පසුව මන්නාරමේ අලුත් සුළං බල ව්‍යාපෘතියේ වැඩකටයුතු මාසයකට ආසන්න කාලයක් නවතා දමා ඇති අතර සැප්තැම්බර් මාසයේ තුන්වන සතියේ ධීවර ජනතාවට දැනුම්දීමකින් තොරව ව්‍යාපෘතියේ වැඩකටයුතු නැවත ආරම්භ කර ඇත.
අනුර කුමාර දිසානායක ජනාධිපති අපේක්ෂකයෙකු ලෙස තරඟ කරන අවස්ථාවේදී, මැතිවරණ පොරොන්දුවක් ලෙස ඒ මහතා ප්‍රසිද්ධ වේදීකාවේදී පවසා සිටියේ මන්නාරමේ ජනතාවගේ ජනජීවිතයට හානි වන ආකාරයේ සහ පාරිසරික හානි වන ආකාරයට ව්‍යාපෘතිවලට ඔහුගේ රජයක් යටතේ ක්‍රියාත්මක වන්නට ඉඩ දෙන්නේ නොමැති බවයි. එසේ කිවු ඔහු බලයට පත්වී අවුරුද්දක් යන්නට කලින්ම මන්නාරමේ ජනතාවට ලබා දුන් පොරොන්දු කඩ කර, ජනජීවිතයට බාධා කරමින් පොලිසිය ලවා ජනතාවට මර්දනය කරමින් සිටින බව පෙනෙන්නට ඇත. මන්නාරම සිවිල් සංවිධාන එකමුතුවේ සභාපති අරුතන්දෙයි මාර්කස් පැවසුවේ සුළිං ව්‍යාපෘති සහ ඉල්මනයිට් කැණීම් නිසා මන්නාරම් දූපතෙහි වර්තමානයේ ගැටලු රැසක් මතුව ඇති බවය.
ඛනිජ වැලි කැණීම්
මන්නාරමේ ජනතාව සුළං බලාගාරය සහ ඉල්මයිට් කැණීම්වලින් පීඩා විඳින ආකාරය සම්බන්ධයෙන් එරික් ප්‍රනාන්දු මෙසේ අදහස් දැක්වීය.
‘අපි මුලින්ම විරෝධතා කළේ මන්නාරමේ ඉල්මනයිට් ඛනිජ වැලි කැණීමේ ව්‍යාපෘතියට. ඉන්පස්සේ සුළං ව්‍යාපෘතියටත් අපිට උද්ඝෝෂණය කරන්න වුණා. ඛනිජ වැලි ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කළේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයාගේ ආණ්ඩුව තිබුණ කාලේ. ඉන්පස්සේ පත්වුණ රජයන් ඒ ව්‍යාපෘති දිගටම ක්‍රියාත්මක කළා. 2022 සහ 2023 අවුරුදුවල මන්නාරමට විශාල ගංවතුරක් ආවා. වැසි වතුර මුහුදට ගලාගෙන යන ඇළ මාර්ග සියල්ල වසා දමා තිබෙනවා. මන්නාරමේ ඉන්නේ ධිවර ජනතාව. ඛනිජ වැලි ව්‍යාපෘතිය ඔස්ටේ්‍රලියා සහ ඉන්දීය සමාගම් දෙකක් සිදු කරගෙන යන ව්‍යාපෘතියක්. ඒ ව්‍යාපෘතියෙන් පොළොවේ ගැඹුරට හාරලා ඛනිජ වැලි ලබා ගන්නවා. මන්නාරමේ ප්‍රදේශ කිහිපයක පොළොව හරලා තියෙනවා. ඒ හාරපු වැලි තැන් තැන්වල ගොඩගහලා තිබුණා. ඒත් මේ වෙද්දී ඒ වැලිවලට වුණ දෙයක් නැහැ. අතුරුදහන් වෙලා. ඛනිජ වැලි ගන්න කියලා හාරපු තැන්වල විශාල වළවල් විතරක් ඉතිරි වෙලා තියෙනවා. මෙහෙම කළොත් මන්නාරමේ ජීවත් වෙන්න බැරි තත්වයක් ඇතිවෙනවා.’
ජලමාර්ග වසා දාලා
නීතිය සහ සමාජ භාරය සංවිධානයේ වැඩසටහන් අධ්‍යක්ෂ සඳුන් තුඩුගල මෙසේ පැවසීය.
‘මන්නාරම දූපතේ මිනිස්සු 65,000කට ආසන්න ගණනක් ජීවත් වෙනවා. මන්නාරම දූපත මුහුදු මට්ටමේ සිට පහළ තිබෙන තැනිතලා භුමියක් නිසා සංචාරක පක්ෂීන් පැමිණෙන සංවේදී පරිසර කලාපයක්. මන්නාරම දූපතේ 2014 වර්ෂයේ ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවේ ආධාර මත සුළිං විදුලි බලාගාර 30ක් විදුලි බලමණ්ඩලය මූලික වෙලා හැදුවා. ඒ අවස්ථාවේදී යම් යම් විරෝධතා මතු වුණත්, හිටපු රජය ඒවා නොතකා ඒ ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කළා. මේ ව්‍යාපෘතිය නිසා පසුගිය අවුරුදු ගණනාව තුළ විශාල පරිසර හානියක් වෙලා තියෙනවා. මන්නාරමේ මුහුදු මට්ටමේ ඉඳලා මුහුදට වතුර ගලාගෙන යන ඇළ මාර්ග 20කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් තිබෙනවා. ටර්බයින් විශාල නිසා පොළොව හාරලා ටර්බයින් 30 එකිනෙකට යාකරන්න කොන්ක්‍රීට් දාලා වයර් යටින් යවලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා මුහුදට ජලය ගලා බසින ජලමාර්ග සියල්ල වසා දමලා.
ඊට අමතරව පොළොව පස් දාලා උස්සලා වාහන ගමන් කරන්න අවශ්‍ය ආකාරයට පාරවල් හදලා. ඒ නිසා වතුර බහින්නේ නැතිව පසුගිය කාලය පුරාම මාස ගණන් ගම්මාන වැසි වතුරෙන් යට වෙලා තිබුණා. ඒ ගංවතුර තත්වයන් නිසා මිනිස්සු විශාල පීඩාවක් විඳිනවා. මිනිසුන්ගේ එදිනෙදා ජීවිකාවක් විදියට කරගෙන ගිය තල්, මුරුංගා වගේ ආදායම් උපයමින් සිටි ව්‍යාපාර නැවතිලා. එහෙම තියෙද්දී පසුගිය ආණ්ඩුව සුළං ව්‍යාපෘති 50ක් හදන්න අදානි එක්ක ගිවිසුමක් අත්සන් කළා. අදානිගේ ව්‍යාපෘතියට මිනිස්සු විරෝධය පළ කළාම අදානි ඒ ව්‍යාපෘතියෙන් ඉවත් වුණා. ඒත් ඔහු සමඟ අත්සන් කළ ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක කරන්නේ නැහැ කියලා තවමත් කියලා. වත්මන් ආණ්ඩුව බලයට පත්වුණාම හේලීස් එකත් එක්ක ගිවිසුමක් අත්සන් කළා. හේලීස් එකත් එක්ක 14ක් සහ තව කම්පැණි එකක් එක්ක සුළං ව්‍යාපෘති හදන්න ගිවිසුම් අත්සන් කරලා තියෙනවා. හේලීස් එක එක්ක ගිවිසුම්ගත වුණ ව්‍යාපෘතියේ වැඩ කටයුතුයි දැන් ආරම්භ කරලා තියෙන්නේ.’
රැකියා අඩපණ වෙලා
මන්නාරම ධීවර එකමුතුවේ සභාපති මොහාමඩ් ආලම් මහතා හා මන්නාරම ධිවර එකමුතුවේ ජොහරාජ් කුරුෂ් මහතා මෙසේ අදහස් දැක්වූහ.
‘මන්නාරම් දූපතේ ජීවත් වෙන මිනිසුන්ට මේ සුළං ව්‍යාපෘතිය නිසා විශාල බලපෑමක් වෙලා තියෙනවා. තෝට්ටවලි ප්‍රදේශයේ සිට පේසාලය දක්වා අලු‍තින් සුළං ටර්බයින් මේ වෙද්දී ඉදිකරලා තියෙනවා. සුළං බලාගාරයේ ටර්බයින්වලට මන්නාරමේ තිබුණු විශාල ගස් කපලා දාලා තියෙන නිසා මන්නාරමේ මෙතෙක් මසුන් සිටපු ප්‍රදේශවල මසුන් නැතිවෙලා තියෙනවා. වෙරළේ තිබුණු කඩොලාන වැනි ශාක කපා ඉවත් කළ නිසා කුඩා මාළු පවා නැතිවෙලා. මාළු බිත්තර විනාශ වෙලා ගිහින් තියෙනවා. ටර්බයින් පෙතිවලින් ඇති වෙන ශබ්දය නිසා විශාල මාළු ගැඹුරු මුහුදට පිහිනගෙන යනවා. මන්නාරමේ ධීවර ජනතාව ධීවර රැකියාවෙන් කෝටි ගණනාවක් ආණ්ඩුවට ආදායමක් ලබා දෙනවා. ඒත් මේ වෙද්දී අපේ රැකියා අඩපණ වෙලා.’
මන්නාරම ධිවර එකමුතුවේ ජොහරාජ් කුරුෂ් : ‘ලංකාවේ විවිධ ප්‍රදේශවල හිස් ඉඩම් සහ හොඳින් සුළං එන ඉඩම් විශාල සංඛ්‍යාවක් තියෙනවා. ඒ ඉඩම් අත්හැරලා දාලා මන්නාරම ප්‍රදේශයට මේ සුළං ව්‍යාපෘති අරගෙන ආපු එක අපිට ප්‍රශ්නයක්. අපි අවුරුදු ගාණක් තිස්සේ අපේ භුමියට හානි කරන්න එපා කියලා විරෝධතා කළා. අපි අනුර ජනාධිපතිතුමාව විශ්වාස කළා. ඒත් අනුර ජනාධිපතිතුමා අපේ විශ්වාසය අවුරුද්දක් ඇතුළත බිඳලා දැම්මා. කිසිම පරිසර වාර්තාවක් නැතිව මේ ආණ්ඩුවෙන් හේලීස් සමාගම සහ තවත් සමාගමක් සමඟ ගිවිසුම් අත්සන් කරලා තිබෙනවා. අපි හිතුවේ අනුර ජනාධිපතිවරයා අපිට දුන්න පොරොන්දු ආරක්ෂා කරයි කියලා. ධීවර ඇමති චන්ද්‍රසේකරන් මහත්තයා කියලා තියෙනවා සුළං ව්‍යාපෘතිය නිසා මන්නාරමට හෝ ධීවර රැකියාවට කිසිම හානියක් වෙලා නැහැ කියලා. ඔහු කිසිම අධ්‍යයනයකින් තොරවයි ඒ ප්‍රකාශය කරලා තියෙන්නේ. අපිට මන්නාරමේ ජීවත්වෙන්න බැරි තත්වයක් දැන් උදාවෙලා තියෙන්නේ.’
පරිසර යුක්ති කේන්ද්‍රයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ උපදේශක නීතිඥ රවින්ද්‍රනාත් දාබරේ: ‘මන්නාරමේ පසුගිය කාලේ ඉදිකළ සුළං ව්‍යාපෘතිය නිසා ප්‍රදේශවාසීන්ට ඇතිවුණු ගංවතුර සහ තමන්ගේ ධීවර රැකියාව නිසි ආකාරයෙන් කරගන්න බැරි වීම සහ ඒ ජනතාවට විශාල ආර්ථික අපහසුතාවලට මුහුණ දෙන්න සිදු වුණා. මිනිස්සු තුළ විශාල බයක් ඇති වෙලා තියෙනවා. තමන් ජීවත්වෙන ප්‍රදේශයේ සුළං ව්‍යාපෘති සෑදිමෙන් ඒ ප්‍රදේශයේ ජනතාවට තමන්ගේ ධීවර කටයුතු සිදු කිරීමට තිබෙන අයිතිය සහ ජීවත් වීමට ඇති අයිතිය නැති වෙයි කියලා. ධීවර ජනතාව සිදුකළ විරෝධතාවලට පහර නොදී, එය සාමකාමී විදියට විසුරුවා හරින්න රජය වැඩ කටයුතු සිදු නොකිරීම අපි දැඩි ලෙස හෙළා දකිනවා. පරිසර යුක්ති කේන්ද්‍රය මන්නාරමේ සිදු කරමින් යන ඛනිජ වැලි කැණීම් ව්‍යාපෘතියට එරෙහිව සැප්තැම්බර් 30 වැනිදා අධිකරණයේ නඩුවක් ගොනු කළා. ඉදිරියේදී මේ ඉදිකිරීම් ආරම්භ කරලා තිබෙන සුළං ව්‍යාපෘතියට එරෙහිවත් අධිකරණයේ නඩුවක් ගොනු කරන්න අපි බලාපොරොත්තු වෙනවා.’
ජනතාවගේ ඉල්ලීම
ජීවන්ත පීරිස් පියනම මන්නාරමේ ධීවර ජනතාවගේ විරෝධතාවලට පසුගිය කාලය පුරා සහභාගි වූ අයෙකි.
‘මන්නාරම දූපතේ ආරම්භ කරලා තිබෙන සුළං ව්‍යාපෘතියට සහ ඛනිජ වැලි මංකොල්ලයට එරෙහිව විරෝධය දක්වමින් දින පනහකට ආසන්න කාලයක් මන්නාරමේ ධීවර විරෝධතාවක් ආරම්භ කරලා තිබෙනවා. මන්නාරම් ජනතාව ජුනර්ජනනීය බලශක්තියට නෙවෙයි විරෝධය දක්වන්නේ. ඒ අය කියන්නේ මේ ව්‍යාපෘති ආරම්භ කරන්නට පෙර තමන්ට පිරිසිදු පානීය ජලය ළිංවලින් ලබා ගත්තා. ඒත් මේ ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කළාට පස්සේ, තමන් මේතරම් කාලයක් පානය කළ පිරිසිදු වතුර ළිංවලින් ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ වතුර කළු‍පාටට හුරු මඩ වතුර බවට පත්වෙලා කියලා. අනෙක් පැත්තෙන් ධීවරයෝ කියන්නේ ටර්බයින් සවිකිරීමෙන් පසුව මන්නාරම දූපත ආසන්නයේ සිටිය මාළු නැතිවෙලා කියලා. එයාලා කියන්නේ වෙරළ තීරයේ සවි කරලා තිබෙන ටර්බයින් අඩි 15ක් පමණ පොළොව යටට හාරලා ගහලා තියෙන කණුවලින් ඇති වෙන විශාල කම්පනය නිසා සුළං පෙති කැරකෙද්දී, මුහුදු වෙරළට සහ මුහුදට බලපාන කම්පනයත් එක්ක මාළු වෙරළෙන් මුහුදේ ගැඹුරට යනවා කියලා.
ධිවර ජනතාව මේ ව්‍යාපෘතියට හදලා තිබෙන පරිසර වාර්තාව විශ්වාස කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා මන්නාරමේ ජනතාව ආණ්ඩුවෙන් ඉල්ලන්නේ මාස දෙකක් ඒ අයට කල්දෙන්න. ඔවුන් පරිසර විශේෂඥයන්, ආචාර්ය, මහාචාර්යවරුන් සමඟ එකතු වෙලා විද්‍යාත්මක තත්ව වාර්තාවක් හදන්නම් කියලා. සැප්තැම්බර් 27 වෙනිදා පවත්වපු සාමකාමී විරෝධතාවට පොලිසියෙන් අමානුෂික විදියට පහරදුන්නා. එතන හිටපු කාන්තාවන්ට, ආගමික නායකයන්ට පොලිසියෙන් ක්‍රෑර විදියට පහර දුන්නා. එයට විරෝධය දක්වමින් මන්නාරමේ ජනතාව හර්තාල් ව්‍යාපාරයක් සැප්තැම්බර් 29 වෙනිදා ක්‍රියාත්මක කළා. ඉන්පස්සේ පොලිස් බලධාරීන් ඇවිත් ආගමික නායකයන්ට පහරදීම ගැන වාචිකව සමාව ඉල්ලු‍වා.’
පරිසර වාර්තාව
2013 වර්ෂයේ සිට 2021 වර්ෂය දක්වා කාලය තුළ මන්නාරම් සුළං බලාගාර ව්‍යාපෘති සම්බන්ධයෙන් අධ්‍යයන වාර්තාවක් 2022 වර්ෂයේදී ඔක්තෝබර් මස නිකුත් කර තිබිණි.ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලයේ ව්‍යාපෘති අංශය සඳහා වන වන සංරක්ෂණ වැඩසටහන සඳහා මන්නාරම් දූපතේ ඉදිකර ඇති සුළං බල ව්‍යාපෘතිය අදියර 1 පිළිබඳව ප්‍රධාන වාර්තාවකි. එහි වෙරළ, වෙරළ තීරය සහ වෙරළ බඩ වෘක්ෂලතාවලට විය හැකි පාරිසරික බලපෑම පිළිබඳව සඳහන් කර ඇත. එහි සඳහන් කර ඇති පරිදි ඉදිකිරීම් සඳහා අවම ප්‍රදේශ භාවිත කරන ලෙසත් අවශ්‍ය ස්ථානවල රොන්මඩ උගුල් තැබීම, පවතින ජල මූලාශ්‍රවල ගලායාම අවහිර නොකිරීම, අවශ්‍ය විටෙක බෝක්කු සවි කිරීම සහ ටර්බයින් ඉදිකිරීමෙන් අනතුරුව හානියට පත් ප්‍රදේශ හැකිතාක් ප්‍රතිසංස්කරණය කළ යුතු බවත් සඳහන් කර ඇත. කලපු ආශ්‍රිත ඉදිකිරීම් වියලි කාලවලදී සිදු කර ඒ ඉදිකිරීම්වලින් අනතුරුව කලපුව යථා තත්වයට පත් කළ යුතු බවත් සඳහන් කර ඇත. ශබ්දය අවම කිරීමට පියවර ගැනීමට අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග ගන්නා ලෙසත් නිර්දේශ කර ඇති අතර සුළං ව්‍යාපෘති නිසා ඇති විය හැකි ගංවතුර තත්වය පාලනය කිරීමටද උපදෙස් ලබා දී ඇති නමුත් එම උපදෙස් ක්‍රියාත්මක කර නොමැති වීම නිසා මන්නාරමේ ජනතාව පීඩා විඳිමින් සිටිති.
