ස්විට්සර්ලන්තයේ ජිනීවා නගරයේ මධ්‍යම දුම්රිය නැවතුමෙන් දුම්රියට නැගුණු අපේ ගමනාන්තය බවට පත්ව තිබුණේ එරට මූල්‍ය නගරය ලෙස සැලකෙන සූරිච් නගරයයි. ස්විට්සර්ලන්තයේ ප්‍රධාන නගර අතරින් සූරිච් මූල්‍ය නගරය ලෙසත්, ජිනීවා ජාත්‍යන්තර නගරය ලෙසත්, බොන් පාලන නගරය ලෙසත් සලකනු ලබනවා.
නිල වශයෙන් අගනුවර ලෙස සැලකෙන්නේ බොන් නගරයයි. ස්විස් පාර්ලිමේන්තුව ඇතුළු රජයේ ප්‍රධාන කාර්යාල බොහොමයක් බොන් නගරය තුළ ස්ථානගත කර ඇති නමුත් ඒ සෑම කාර්යාලයකම උප කාර්යාල සියලු ප්‍රධාන නගරවල පැවතීම හේතුවෙන් ජනතාවට තම අවශ්‍යතාවන් ළඟම නගරයෙන් ඉටුකර ගැනීමට හැකිවන ආකාරයට තමයි ස්විට්සර්ලන්ත පාලන තන්ත්‍රය සකස් කර ඇත්තේ.
ස්විට්සර්ලන්තය තුළ තවත් සුවිශේෂම තත්ත්වයක් වන්නේ රට තුළ මේ වන විට ප්‍රධාන ජාත්‍යන්තර භාෂා තුනක් ජනතාව අතර භාවිතයේ පැවතීමයි. ප්‍රංශයට මායිම් වන ජිනීවා ප්‍රදේශයේ ජනතාව ප්‍රංශ බස කතා කරන අතර, ඉතාලියට මායිම් වන ප්‍රදේශවල වෙසෙන ජනතාව ඉතාලි බසත්, ජර්මනියට මායිම් වන ප්‍රදේශවල වෙසෙන ජනතාව ජර්මන් බසත් කතා කරනවා. එහෙත් රට තුළ කිසිම භාෂා ප්‍රශ්නයක් ඇති නොවීම ඔවුන් එකිනෙකා කෙරෙහි දක්වන ගෞරවයට හොඳම නිදසුනක් ලෙස දැක්විය හැකියි. මීට අමතරව ස්විට්සර්ලන්ත ජනතාවට අයත් මව් භාෂාවක්ද තිබෙනවා. කඳුකරයේ වෙසෙන සාම්ප්‍රදායික ස්විස් ජනතාව සමහර අවස්ථාවල මෙම භාෂාව භාවිත කරන අතර එය ජන සමාජයෙන් වියැකී යන භාෂාවක් ලෙසයි දැනට හඳුනාගෙන ඇත්තේ.
ජිනීවා සිට සූරිච් දක්වා කිලෝමීටර් 224 ක දුරක් ඇති අතර ඉතා සුඛෝපභෝගී ීඊඊ ලෙස හඳුන්වන ස්විස් දුම්රිය සමාගමට අයත් අප ගමන් ගත් දුම්රිය, පැය දෙකයි විනාඩි 40ක ගමන් කාලයක් ගෙවමින් සූරිච් මධ්‍ය දුම්රිය නැවතුම වෙත ළඟාවන විට වෙලාව උදේ නමය පමණ වුණා.
සූරිච් මධ්‍ය දුම්රිය නැවතුම ඉතා පෞරාණික ගොඩනැගිල්ලක පිහිටා ඇති අතර ඒ තුළ සියලුම නවීන පහසුකම් සහිතයි. එහෙත් එම ප්‍රතිසංස්කරණයන් සියල්ල ගොඩනැගිල්ලේ පෞරාණිකත්වයට හානියක් නොවන ආකාරයෙන් සිදුකිරීම විශේෂ කොට සැලකිය හැකියි.
අපේ සංචාරක කාලය සරත් සෘතුවේ අවසාන භාගය මෙන්ම සිසිරයේ ආරම්භයේද සිදුව තිබූ බැවින් සූරිච් නගර මධ්‍යයේ දෙසැම්බර් මාසය පුරාවට පවත්වනු ලබන නත්තල් සැණකෙළියේ ප්‍රධාන අංගයක් වන යුරෝපයේ ප්‍රකටම නත්තල් වෙළඳපොලක් ලෙස සැලකෙන සූරිච් නත්තල් වෙළඳපොළ සඳහා ලහිලහියේ වෙළඳ කුටි ඉඳිවන ස්ථානයද දැකගැනීමට හැකිවුණා.
මුළු යුරෝපය පුරාම නත්තල් සමයට එවැනි නත්තල් වෙළඳපොළ ඉදිවන අතර ඒවා අතර සූරිච් නත්තල් වෙළඳපොළට අත්වන්නේ සුවිශේෂ ස්ථානයක්. මෙම වෙළඳ කුටි තුළ නත්තල් උත්සවය සඳහා අවශ්‍ය භාණ්ඩ විශාල වශයෙන් අලෙවි කරනු ලබනවා. ඒවා අතර නත්තල් සුභ පැතුම් පත්, ත්‍යාග භාණ්ඩ, නත්තලටම ආවේණික වූ ැඳුම් පැළඳුම් සහ පාවහන්, නිවෙස්වල තැනෙන විවිධ වර්ගයේ වයින් සහ බීර වර්ග, බැටළු, කළුකුම්, ඌරු සහ කුකුල් මස් වර්ග, දුම් ගැසූ මසුන් මේ ආදි කී නොකී භාණ්ඩ රාශියක් අලෙවි කරන අතර නත්තල් වෙළඳපොළවල තවත් එක් සුවිශේෂ ලක්ෂණයක් වන්නේ මේවා සියල්ල ප්‍රධාන වෙළඳ සමාගම් නොව ඒ ඒ ප්‍රදේශවල ජීවත්වන සාමාන්‍ය ජනතාව විසින් පවත්වාගෙන යාමයි. යුරෝපය පුරාම නත්තල් සමය තුළ ක්‍රියාත්මක වන මෙවැනි නත්තල් වෙළඳපොළවල් සංචාරක ආකර්ෂණය බහුලව දිනා ගන්නා ස්ථාන බවටද පත්ව තිබෙනවා.
සූරිච් මධ්‍යම දුම්රිය නැවතුම්පොළේ සිට අපගේ එක් සංචාරක ඉලක්කයක් වන රයන් ඇල්ල (ඍයසබැ ත්‍්කකි) වෙත ගමන් කිරීම සඳහා නාගරික දුම්රිය සේවාවක් වගේම ඉතා ක්‍රමවත්ව සංවිධානය කෙරුණු බස් සේවාවක්ද ක්‍රියාත්මක වෙනවා. මීට අමතරව අවශ්‍ය අයෙකුට ටැක්සි රථයක්ද මේ ගමන සඳහා භාවිතා කළ හැකි අතර වඩාත් ලාභදායී ක්‍රමය වන්නේ දුම්රියෙන් ගමන් කිරීමයි. කිලෝමීටර් 45 ක් පමණ වන මේ දුර ගෙවා රයන් ඇල්ල වෙත ළඟා විය හැකියි. මේ ගමන සඳහා දුම්රිය සහ බස් රථයක් භාවිත කරන්නේ නම් ලංකාවේ වලංගු මුදලින් රුපියල් දෙදහසත් හාරදහසත් අතර මුදලක් වැය වන අතර පෞද්ගලික ටැක්සි රථයක් භාවිත කරන්නේ නම් ඒ සඳහා ගෙවිය යුතු මුදලින් රුපියල් 80,000ත් 100,000 අතර ප්‍රමාණයක් වෙනවා.
රයන් ඇල්ල හඳුන්වන්නේ යුරෝපයේ නයගරාව ලෙසයි. ලයිචෙන්ස්ටයින්‍ ලෙස හඳුන්වන යුරෝපයේ හතරවන කුඩාම රාජ ආණ්ඩු පාලනයක් පවතින කුඩා රාජ්‍යය සහ ස්විට්සර්ලන්තය වෙන් කරන මායිම ලෙස සැලකෙන රයින් නදියේ ඉහළ ප්‍රදේශය නිර්මාණය කෙරෙන රයන් ඇල්ල විශාල සංචාරක ආකර්ෂණයක් දිනාගන්නා ස්ථානයක්.
ස්විට්සර්ලන්තයේ සුප්‍රකට ඇල්ප්ස් කඳු පන්තියෙන් ආරම්භ වන රයින් නදිය ස්විට්සර්ලන්තය, ජර්මනිය, සහ ප්‍රංශය හරහා ගලා ගොස් නෙදර්ලන්තයෙන් දකුණු මුහුදට එක්වන්නේ කිලෝමීටර් 1900 කට ආසන්න සිය දීර්ඝ ගමන් මග අවසන් කරමිනුයි.
රයන් යුරෝපයේ දෙවන දිගම ගංගාව ලෙස සැලකෙන අතර එහි සමස්ත දිග කිලෝමීටර් 1900ක් වනවා. එය දෙවැනි වන්නේ ඩැනියුබ්‍ ගඟට පමණයි. ග්‍රීෂ්ම ඍතුව තුළ ඇල්ප්ස් කඳු පන්තියේ ග්ලැසියර දියවීම හේතුකොට රයන් ගංගාව විශාල ජල පරිමාවක් දකුණු මුහුදට එක් කරන අතර, එම ප්‍රමාණය තත්පරයකට ඝනමීටර් 2900ක් ලෙසයි සැලකෙන්නේ. යුරෝපයේ පිහිටි විශාලතම දිය ඇල්ල ලෙසද ගැනෙන රයන් ඇල්ල මීටර් 250ක් පළලින් සහ මීටර් 600ක උසක සිට පහළට ඇදහැලෙන මනස්කාන්ත දිය ඇල්ලක්. ඇල්ලෙන් පහළට ඇදහැලෙන ජල ධාරිතාව තත්පරයකට ඝනමීටර 1250 ක් ලෙස ගණන් බලා තිබෙනවා.
ඉතා සුන්දර දිය ඇල්ලක් වන රයන් ඇල්ල ඒ සුන්දරත්වය වසාගත් දැඩි අනතුරුදායකත්වයක්ද සහිත දිය ඇල්ලක් ලෙසද සඳහන් කළ හැකියි. ඉතා වේගයෙන් ඇදහැලෙන ජල ධාරිතාව හේතුවෙන් ඇල්ලේ පහළ කොටසේ කිලෝමීටර් දෙකක් දුරට පිහිනුම් තහනම් කලාපයක් ලෙසට ස්විස් රජය විසින් නම් කර තිබෙනවා. රයන් ඇල්ල නැරඹීමට ඇදී එන දෙස් විදෙස් සංචාරකයන් අතර ආදරවන්තයන් බහුලව සිටිම විශේෂත්වයක්. මුළු යුරෝපය පුරාම මෙවැනි සංචාරක ආකර්ෂණීය ජලාශ්‍රිත ස්ථානවල දක්නට ලැබෙන ආදර ඉබ්බන්ගෙන් රයන් ඇල්ලට යන මාර්ගය දෙපස ඇති යකඩ වැට සම්පූර්ණයෙන්ම පිරී පවතිනවා.
යුරෝපයේ බොහෝ පෙම්වතුන් මෙවැනි සංචාරක ආකර්ෂණය සහිත විශේෂයෙන්ම ජලාශ්‍රිත ප්‍රදේශවලට ඉබ්බෙක් සහ යතුරක් රැගෙන ගොස් පෙම්වතුන් දෙදෙනාම එකට එක්ව එම ඉබ්බා එහි ඇති කුමන හෝ යකඩ වැටක සවිකර එය ලොක් කර යතුර ගලායන ජල ධාරාවට විසි කිරීම සම්ප්‍රදායක්. මෙයින් ඔවුන් අදහස් කරන්නේ ඔවුන්ගේ පෙම් සම්බන්ධතාද අගුල දමනන ලද ඉබ්බා විවෘත කළ හැකි යතුර ජල ධාරාවට විසි කිරීමෙන් අතුරුදහන් කරන ආකාරයටම කිසිදා නොබිඳ පවතින බවයි. මෙය ඔවුන්ගේ අහිංසක ප්‍රාර්ථනාවක් වන නමුත් යුරෝපයේ තරුණ කොටස් අතර පවතින පෙම් සම්බන්ධතාවල කාල වකවානු සලකා බැලීමේදී මෙය මිථ්‍යාවක්ම බව විශ්වාස කිරීමට ඕනෑ තරම් හේතු තිබෙනවා.
ඒ කෙසේ වෙතත් රයන් ඇල්ල අවට ප්‍රදේශය නම් ආදර ඉබ්බන්ගෙන් පිරී ඉතිරී පවතින බව සඳහන් කළ හැකියි. මෙම ස්ථානය සමහර පෙම්වතුන් සිය දිවිසැරිය නිමා කිරීමට තෝරාගත් අවස්ථාද තිබෙනවා. නෙවුහ්සන් පොලිස් වාර්තා දක්වන අන්දමට අවම වශයෙන් වර්ෂයකට 15-20ත් අතර ප්‍රමාණයක් විවිධ හේතූන් නිසා සුන්දර රයන් ඇල්ලෙන් ඇද හැලෙන ජල ධාරාව සිය ජීවිතයේ අවසන් මොහොත සනිටුහන් කිරීමට යොදාගන්නා අවස්ථා ගැනත් වාර්තා වෙනවා.
රයන් ඇල්ල පිහිටා ඇති ස්විට්සර්ලන්තයට අයත් පාලන ප්‍රදේශය නොහොත් කැන්ටනය නෙවුහ්සන් ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර එය නාගරික ස්විස් සීමාවෙන් පිටත පිහිටා ඇති කුඩා ග්‍රාමීය නගරයක්.
රයන් ඇල්ල පිහිටි නෙවුහ්සන් ප්‍රදේශයේ හෂාන්වල ලෝකයේ විවිධ රටවලින් පැමිණෙන විදේශීය මෙන්ම දේශීය සංචාරකයන්ට ද නවාතැන් ගත හැකි දැකුම්කලු සංචාරක හෝටල් රාශියක්ම පිහිටා තිබෙනවා. මේ සංචාරක හෝටල් අතරින් බොහොමයක් රයන් ඇල්ලට ඉහළ ප්‍රදේශයේ ඇල්ප්ස් පිටත කඳු වළල්ලට අයත් කඳු ගැට මත පිහිටා තිබෙනවා. මෙම හෝටල්වල නවාතැන් ගන්නා විට ඉර අවරට ගොස් සන්ධ්‍යා එළඹෙන විට රයන් මිටියාවත දැඩි හිම වලාවන්ගෙන් වැසියන ආකාරය නරඹන්න පුළුවන්. මේ සෑම සංචාරක මධ්‍යස්ථානයකම ඇල්ල පිහිටි මිටියාවතට මුහුණලා තනනු ලැබූ නැරඹුම් මධ්‍යස්ථාන ඇති අතර එවැනි ස්ථානයක ඉර අවරට ගිය සන්ධ්‍යාවක සුවපහසු අසුනකට බරදී උණු උණු කෝපි කෝප්පයක් එහෙම නැත්නම් ශීත කළ බීර වීදුරුවක රස බලමින් පහළ නිම්නයේ විසිතුරු පෙණකැටි රටා මවමින් අඛණ්ඩව ගලා හැලෙන රයන් ඇල්ල දෙස බලා සිටීම විශිෂ්ට සංචාරක අත්දැකීමක්.
නෙවුහ්සන් ගම්මානයේ ඇති කුඩා කඩමණ්ඩිය තුළ ඉතා ප්‍රණීත ස්විස් ආහාරයන්ගෙන් සමන්විත අවන්හල් කීපයක්ම පිහිටා ඇති අතර මෙම අවන්හල්වලින් අවශ්‍ය නම් සාම්ප්‍රදායික ස්විස් ආහාර වට්ටෝරු වගේම ආසියානු, ජපන්, තායි, හෝ ඇමරිකානු ක්‍රමයට සකස් කරන ලද ආහාරද මිලදී ගන්න පුළුවන්. ඒ වගේම මේ ප්‍රදේශයේම ගොවිපළවල්වල තැනෙන විවිධ රසයෙන් යුත් චීස් වර්ග සහ විවිධ රසයෙන් යුත් සාම්ප්‍රදායික ස්විස් වට්ටෝරු අනුව තැනූ චොක්ලට් වර්ග සහ සාම්ප්‍රදායික ස්විස් බිත්ති ඔරලෝසු මෙන්ම අත්කම් භාණ්ඩත් මිලදී ගන්න පුළුවන්. හැබැයි මේ හැම එකකම මිල ගණන් පරීක්ෂා කර මිලදී ගැනීම තමයි වඩාත් සුදුසු. ඒ යුරෝපයේ වෙනත් රටවල් සමග සංසන්දනාත්මකව සලකා බැලීමේදී ස්විට්සර්ලන්තය මල අධික රටක් ලෙස සැලකෙන බැවිනුයි.
සාම්ප්‍රදායික ස්විස් ආහාර වට්ටෝරු විවිධ රසයන්ගෙන් යුත් චීස් වර්ග, දුම් ගසා සකස් කරන ලද මසුන් මෙන්ම විවිධ කුළුබඩු එකතු කර සියලු රසයන් කැළතෙන අයුරින් සකස් කෙරෙන සොසේජ් වර්ගද, ප්‍රණීත ලෙටුස් සහ සලාදද, විවිධ රසයෙන් යුත් තක්කාලි මිශ්‍ර කර තැනූ ආහාර මෙන්ම විවිධ සූපවේදයන්ට අනුව සකස් කෙරුණු නැවුම් අර්තාපල් දීසිවලින්ද සමන්විත වෙනවා.
රයින් ඇල්ල නරඹීමෙන් අප තුළ ඇතිව පැවැති සංචාරක විඩාව මගහැර ගත්තේ යාබද නුයුහ්සන් කඩ මණ්ඩියේ පිහිටි කුඩා ස්විස් අවන්හලකට ගොඩ වැදී පහළ රයන් මිටියාවතේ වැවෙන ප්‍රණීත රතු වයින් වීදුරුවක රස බැලීමෙන් සහ සාම්ප්‍රදායික ස්විස් ආහාර වට්ටෝරුවක් වන කැපුන් , පැපට් වවුඩොයිස් දීසි කීපයක රස බැලීමෙනුයි. කැපුන් ස්විට්ස්ටර්ලන්තයටම ආවේණික ”චාඩ්” නැමති සලාද කොළ මත මුදවාපු කිරි තුළ බහාලන ලද වියලි මස් පුළුස්සා ගැනීමෙන් සකස් කර ගනු ලබන ආහාරයක් වන අතර ස්විට්සර්ලන්තයට විවිධ කැන්ටන්වල මෙම ආහාරය වෙනස් වට්ටෝරුවලට අනුව විවිධ රසයන්ගෙන් යුතුව සකස් කර ගනු ලබනවා.
පැපට් වවුඩොයිස්, සුදුලූණු. සාදික්කා. කොත්තමල්ලි කොල, කරාබු නැටි සහ ගම්මිරිස් ඇතුළු කුළුබඩු මිශ්‍රණයක් සමග මුසු කරගත් ස්විස් කොටේජ් සොසේජස්‍ රන්වන් පැහැ වනතුරු හොඳින් බැදුණු අර්තාපල් පෙති සමග මිශ්‍ර කර සාදා ගනු ලබන ආහාර දීසියක් වන අතර එය කුළුබඩු රසයට හුරු ආසියාතික අපේ දිව පිනවන ආහාර දීසියක්ම බව සඳහන් කළ යුතුමයි.
සංචාරයක යෙදෙන්නේ නම් අනිවාර්යයෙන් සංචාරක ලැයිස්තුවට එක් කරගත යුතුම ස්ථානයක් ලෙස යුරෝපයේ නයගරාව හෙවත් රයන් ඇල්ල අවිවාදයෙන්ම සඳහන් කළ හැකියි. රයන් ඇල්ලේ අසිරිය විඳ, රයන් ටියාවතේම වැවෙන ප්‍රණීත මිදිවලින් පෙරාගන්නා වයින් වීදුරුවක් සහ රස නහර පිනා යන සාම්ප්‍රදායික ස්විස් ආහාර වට්ටෝරුවක රස බැලීමටත් ලැබෙන අවස්ථාව සංචාරකයෙකුට ලැබෙන විරල සංචාරක අත්දැකීමක්.
