නගුට බල්ලා වැනීම – තිසරණි ගුණසේකර

බිබි ලිපි ගොනුව (ඔයැ ඊසඉස ත්‍සකැ) යනු 2024දී එළි දැක්වුණු ඇමරිකානු වාර්තාමය චිත්‍රපටියකි. ඇලෙක්සිස් බ්ලූම් නමැති දකුණු අප්‍රිකානු යුදෙව් සිනමාවේදිනියගේ නිර්මාණයක් වන මෙය වත්මන් ඊශ්‍රායල අගමැති බින්යමින් (බිබී) නෙටන්යාහු මහතාට එරෙහි අල්ලස් හා දූෂණ පරීක්ෂණයන්හි රහසිගත වීඩියෝ පට මත පදනම්වූවකි.

නෙටන්යාහු මහතා, ඔහුගේ බිරිඳ හා සමීපතමයන්ට එරෙහිව වංචා හා දූෂණ චෝදනා ගණනාවක්ම එල්ලවී ඇත. ඔයැ ඊසඉස ත්‍සකැ චිත්‍රපටියට පදනම් වන චෝදනාව වනුයේ බිලියනපති හිතවතුන්ගෙන් මූල්‍යමය අල්ලස් හා වටිනා ත්‍යාග ලබාගෙන ඔවුන්ට වාසිදායී බදු සහන හා අනෙකුත් අණ පනත් සම්මත කළාය යන චෝදනාවයි.

නෙටන්යාහු මහතාට එරෙහිව ඊශ්‍රායල් අධිකරණයේ නඩු තුනක් පැවරී ඇත්තේ මෙම චෝදනා මතය. නඩුව 1000  පදනම් වනුයේ, දැවැන්ත හොලිවුඩ් සිනමාකරුවකු වූ ආනොන් මිල්ෂන්  හා ඕස්ටේ්‍රලියානු ව්‍යාපාරික ජේම්ස් පැකර් (ලංකාවේ කැසිනෝ ජාලයක් පිහිටුවීම සඳහා මහින්ද රාජපක්ෂ පාලනය සැලසුම් සකස් කළේ මෙම ව්‍යාපාරිකයා සමගය.) යන දෙදෙනාට වාසිදායක ප්‍රතිපත්තිමය තීරණ ගැනීම වෙනුවෙන් ඔවුන්ගෙන් මුදල් හා ද්‍රව්‍යමය ත්‍යාග ඉල්ලා ලබාගත්තාය යන චෝදනාවයි.
නඩුව 2000  පදනම් වනුයේ නෙටන්යාහු මහතා හා යෙඩියොන් හරනොත්  පුවත්පතේ කර්තෘවරයා අතර වූ ගනුදෙනුවක් මතය. තමා හා තම පවුලේ සාමාජිකයන් පිළිබඳව ධනාත්මකව වාර්තා කිරීම වෙනුවෙන් කතුවරයාටත් පුවත්පතටත් වාසිදායක ප්‍රතිපත්තිමය තීරණ ගැනීම මෙම දෙවන නඩුවේ චෝදනාවයි.

නඩුව 4000ට  පදනම් වනුයේ නෙටන්යාහු මහතා හා බෙසෙක් නම් ඊශ්‍රායල් විදුලි සංදේශ සමාගම අතර ගනුදෙනුවයි. බෙසෙක් අධිපතිවරයාට අයත්  වෙබ් අඩවියේ නෙටන්යාහු මහතා හා ඔහුගේ පවුලේ අය පිළිබඳව ධනාත්මක ප්‍රවෘත්ති පළකිරීම වෙනුවෙන් බෙසෙක් ආයතනයට හා එහි අධිපතිවරයාට වාසිදායක ප්‍රතිපත්ති තීරණ ගැනීම මෙම ගනුදෙනුවයි.
මෙම නඩු තුනම මේ වන විට ඊශ්‍රායල් අධිකරණයේ විභාග වෙමින් පවතී. මෙම චෝදනා එකක් හෝ ඔප්පු වුවහොත් නෙටන්යාහු මහතාට සිරගත වීමට සිදුවනු ඇත. එබැවින් මුල් නඩුව පැවරූ 2019 සිට ඔහුගේ ඒකායන අරමුණ වූයේ මෙම නඩුවලින් ගැලවීම හෝ ඒවා ප්‍රමාද කිරීම හා ඊශ්‍රායල් ඡන්දදායකයන්ගේ අවධානය වෙනතකට යොමු කිරීමයි. ඒ වෙනුවෙන් ඔහු ගත් උත්සාහයන්ද ඔයැ ඊසඉස ත්‍සකැ වාර්තාමය චිත්‍රපටියෙන් පෙන්වා දෙයි.

මෙයින් එක් උත්සාහයක් වූයේ ඊශ්‍රායල් අධිකරණයේ (විශේෂයෙන්ම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ) බල බිඳින අධිකරණමය ප්‍රතිසංස්කරණයකි. මෙම ප්‍රතිසංස්කරණයන්ට ඊශ්‍රායල් සමාජයෙන් බලවත් විරෝධයක් නැගිණි. මෙම විරෝධතා නොතකමින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ බලය සීමා කරන පනතක් ඊශ්‍රායල් පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත කරවා ගැනීමට නෙටන්යාහු මහතා සමත් විය.
හමාස් සංවිධානය 2023 ඔක්තෝබර් 7 වෙනිදා එල්ල කළ ම්ලේච්ඡ ප්‍රහාරය නෙටන්යාහු මහතාට වෙස්වළාගත් ආශීර්වාදයක් වූයේ මේ සන්දර්භය මතය. ඔහු ගාසා තීරයට එරෙහි ප්‍රහාරය ජන ඝාතක යුද්ධයක් බවට පරිවර්තනය කෙළේ තම දේශපාලන අනාගතය රැකගැනීමේ ඒකායන අරමුණ ඇතිවය. ඔහුගේ ලිකුඩ් පක්ෂයට ඊශ්‍රායල් පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතර බලයක් නොමැති බැවින් ඔහුගේ අගමැතිධුරය රඳා පවතිනුයේ අන්ත දක්ෂිණාංශික පක්ෂ කිහිපයක සහයෝගය මතය. පලස්තීන ජනතාව බටහිර ඉවුරෙන් හා ගාසා තීරයෙන් ඉවත් කර (හෝ ඔවුන් සමූලඝාතනය කර) ඒවා ඊශ්‍රායලයට ඈඳාගනීමත්, බයිබල් භූමිය  ලෙස හැඳින්වෙන ලෙබනනය, ජෝර්දානය, සිරියාව හා ඊජිප්තුව අත්පත් කරගෙන ‘මහා ඊශ්‍රායලයක්’ පිහිටුවීමත් මෙම පක්ෂවල අරමුණ හා පිළිවෙතයි. සීමිත හමුදා මෙහෙයුම් හා සාකච්ඡා තුළින් ඊශ්‍රායල් ප්‍රාණ ඇපකරුවන් නිදහස් කිරීමට හමාස් සංවිධානයට බලපෑම් කරනුවා වෙනුවට ගාසා තීරයට එරෙහි විනාශකාරී ජන-සංහාරක යුද්ධයක් ආරම්භ කොට වසර 2කට ආසන්න කාලයක් එය පවත්වාගෙන යාමට නෙටන්යාහු පාලනය කටයුතු කරනුයේ මෙම අන්ත දක්ෂිණාංශික දේශපාලන සගයන් සන්තර්පණය කිරීමට බව ප්‍රසිද්ධ රහසකි.

නෙටන්යාහු අගමැතිවරයා සියලු ජාත්‍යන්තර නීති උල්ලංඝනය කරමින් ඉරානයට එල්ල කල ප්‍රහාරයේ අරමුණද ඊශ්‍රායලය තුළ සයනිස්ට් අන්තවාදය ශක්තිමත් කොට, තම ජනප්‍රියතාව වර්ධනය කරවාගෙන තම දේශපාලන අනාගතය සුරක්ෂිත කිරීම බව බොහෝ විචාරකයෝ පෙන්වා දෙති.

තමන්ගේ දේශපාලන අනාගතය වෙනුවෙන් සතුරකු මවා පා ගැටුමක් නිර්මාණය කිරීම ලොව පුරා බලලෝභී දේශපාලකයන් එදත් අනුගමනය කළ, අදත් හෙටත් අනුගමනය කරන උපායකි. එයින් තම රටට හා තම ජනතාවට කොතරම් හානි වුවත් ඔවුන්ට ප්‍රශ්නයක් නොමැත. ඔවුන්ට අවශ්‍ය බලය රැකගැනීම හෝ බලය ලබාගැනීම පමණකි.

බල්ලා නගුට වැනීම වෙනුවට නගුට බල්ලා වැනීම ලෙසින් ඇතැම්විට හැඳින්වෙනුයේ මෙලෙස බලය උදෙසා රටවල් ගිනි තබන දේශපාලනයයි.

අගතිගාමිත්වය ඇවිළවීම

බල්ලා වැනීම) යනු 1997 එළිදැක්වුණු ඇමරිකානු චිත්‍රපටියකි. ලිංගික අපචාර චෝදනාවකට ලක්වුණු ඇමරිකානු ජනපතිවරයෙකු ජනතා අපවාදයෙන් ගලවා ගැනීම සඳහා ඔහුගේ උපදේශකයන් පිරිසක් ඇල්බේනියාවේ බොරු යුද්ධයක් නිර්මාණය කිරීම මෙහි කතාවයි. (මෙම චිත්‍රපටියේ නමට පදනම් වනුයේ ඕසක අ්ටටසබට එයැ ාදට- නගුට බල්ලා වැනීම යන ඉංග්‍රීසි යෙදුමයි.)

බිල් ක්ලින්ටන්- මොනිකා ලෙවින්ස්කි ලිංගික අපචාර චෝදනාව මාධ්‍ය හරහා ප්‍රසිද්ධියට පත්වූයේ මෙම චිත්‍රපටිය එළිදැක්වී මසකට පමණ පසුවය. ජනතා අපවාදයෙන් තම දේශපාලන ප්‍රතිරූපය රැකගැනීමට ක්ලින්ටන් ජනපතිවරයා කළේ සුඩානයේ අල්-ෂීෆා ඖෂධ කම්හලට මිසයිල් ප්‍රහාරයක් එල්ල කිරීමයි. මෙම කම්හල අල් කයිඩා සංවිධානයට සම්බන්ධ බව ඔහුගේ තර්කය විය. නමුත් මෙම චෝදනාව පදනම් විරහිත බව ඇමරිකාවද පසුකලෙක පිළිගත්තේය. මෙම කම්හල යුරෝපීය ආධාර ඇතිව මිනිසුන්ට හා සතුන්ට බෙහෙත් නිෂ්පාදනයේ නිරතවුණු බවත්, එය විනාශ කිරීම නිසා දස දහස් ගණනක් අහිංසක සුඩාන ජාතිකයන්ට මැලේරියාව වැනි රෝගවලින් මියයාමට සිදුවූවායැයි අනුමාන කළ හැකි බවත්, ප්‍රහාරය අවස්ථාවේ සුඩානයේ ජ’මන් තානාපති ලෙස සේවය කළ වර්නර් ඩවුම් 2001දී සඟරාවවට ලියූ ලිපියක සඳහන් කළේය.

මෙම ප්‍රහාරය නිසා සුඩාන ආණ්ඩුව වඩාත් අන්තවාදී දිශාවකට තල්ල වූ බවත් අල් කයිඩා මතවාදය තවත් ශක්තිමත් වී 9/11 ප්‍රහාරයට තවත් හේතුවක් නිර්මාණය වූ බවත් විචාරක මතයයි. බිල් ක්ලින්ටන් ජනපතිවරයාගේ දේශපාලන ප්‍රතිරූපය හා අනාගතය වෙනුවෙන් ඇමරිකානුවන්ද ඇතුළුව ලොව පුරා ජනතාව ලක්ෂ ගණනක් තම ජීවිතවලින් වන්දි ගෙවූහ.

දේශපාලන අරමුණු උදෙසා සතුරන් හා ගැටුම් නිර්මාණය කිරීමේ දේශපාලනය ලංකාවේ අපටද ආගන්තුක නොවේ. අපේ රටට වින කළ බොහෝ අණපනත්වලට පදනම වූයේ මෙයයි. 1948දී එජාප ආණ්ඩුව පුරවැසි පනත තුළින් මෙරට ආර්ථිකයට විශාලතම දායකත්වය සිදුකළ ඉන්දීය සම්භවයක් සහිත වතු කම්කරු ජනතාවගේ පුරවැසි අයිතිය අහිමි කළේ මේ ජනතාවගෙන් බහුතරයක් 1947 මහා මැතිවරණයේදී එජාපයට පිටුපා ලංකා සමසමාජ පක්ෂය ප්‍රමුඛ වාමාංශික පක්ෂවලට ඡන්දය භාවිත කළ බැවිනි. ඊළඟ මැතිවරණයේදී තම ඡන්ද ප්‍රතිශතය වැඩි කර ගැනීමේ පහසුම ක්‍රමය මෙම ජනතාවගේ පුරවැසි අයිතිය අහිමි කිරීම බව වටහාගත් එජාපය ලහි ලහියේ පුරවැසි පනත ගෙන ආවේය. මෙම වතු කම්කරු ජනතාව ලංකාවට හා විශේෂයෙන්ම සිංහල ජනතාවටත් බිහිසුණු තර්ජනයක් බව කියමිනි. මෙම උත්සාහයේ පෙරමුණ ගත්තේ (එවකට එජාප නායකයකු වූ) එස්. ඩබ්ලිව්. ආර්. ඩී. බණ්ඩාරනායක මහතාත් ජේ. ආර්. ජයවර්ධන මහතාත්ය. පනත අවස්ථාවේ පාර්ලිමේන්තුව ඇමතූ බණ්ඩාරනායක මහතා පනත හැඳින්වූයේ ‘ජාතිකවාදය හා වර්ගවාදය අතර සුසංවාදයක්’ ලෙසය.

පනත තුළින් සැබෑ වශයෙන්ම වුණේ බලය උදෙසා, ජාතිකවාදය වෙනුවට වර්ගවාදය ආදේශ කිරීමයි. මෙහි ඊළඟ පියවර වූයේ බණ්ඩාරනායක මහතාගේ ‘සිංහල පමණයි’ උපායයි. සිංහල-දෙමළ භේදය අවුස්සා අනාගත ඊළාම් යුද්ධයට මග පෑදූ මෙම බණ්ඩාරනායක උපායේ යටි අරමුණ වූයේ 1956 මහා මැතිවරණය ජය ගැනීමයි. ඉන් ආරම්භ වූ විනාශය තවමත් මුළුමනින්ම නිමාවී නොමැත. ජනවාර්ගික ප්‍රශ්නය යුද්ධයක් දක්වා වර්ධනය කිරීමට ජේ ආර් ජයවර්ධන මහතා සිදුකළ අසමසම දායකත්වය පිළිබඳව යළි යළිත් කතාකිරීම අත්‍යවශ්‍යය.

බලය උදෙසා කිතුනු සතුරෙකු මවා පාන්නට 2000 දශකයේ මුල් භාගයේ චම්පික රණවක හා උදය ගම්මන්පිළ මහත්වරු උත්සාහ කළහ. ගංගොඩවිල සෝම හිමියන්ගේ ස්වාභාවික මරණය කිතුනු කුමන්ත්‍රණයකින් සිදුකළ ඝාතනයක් යන බොරුව සමාජගත කොට බෞද්ධ ආවේගයන් අවුස්සා ඒ මතින් (හා කහ චීවරයේ පිහිටෙන්) බලයට ඒමට ඔවුහු අසාර්ථක උත්සාහයක් දැරූහ.

ආගමික අගතිගාමීත්වය ඇවිස්සීමේදී රාජපක්ෂලාගෙන් වූ මෙහෙය අප්‍රමාණය. 2009 යුද්ධය නිමාවීමෙන් පසු රාජපක්ෂලාට අලුත් සතුරෙකු අවශ්‍ය විය. කිතුනු සතුරා යළි නිර්මාණය කිරීමටත්, මළගිය කොටියාට යළි පණ දීමටත් දැරුණු උත්සාහයන් අසාර්ථක වීමෙන් පසු මුස්ලිම් සතුරා නිර්මාණය කිරීමේ කර්තව්‍යයට රාජපක්ෂවරු මුල පිරුවෝය. ගලගොඩඅත්තේ ඥානසාර වැනි අගතිගාමී භික්ෂූන්ගේ සහායෙන් මෙම උත්සාහය සාර්ථක කරගැනීමට ඔවුන්ට හැකිවුවද, 2015දී පරාජයෙන් ගැලවීමට එය ප්‍රමාණවත් නොවීය.

සිරිසේන-වික්‍රමසිංහ පාලන සමය තුළ රාජපක්ෂ කඳවුරේ ප්‍රධානතම දේශපාලන උපක්‍රමය වූයේද දෙමළ/මුස්ලිම් විරෝධය ඇවිළවීමයි. නාමල් රාජපක්ෂ මහතාගේ නායකත්වය යටතේ 2029දී බලයට ඒමට සැලසුම් කරන රාජපක්ෂ ව්‍යාපෘතියේ ප්‍රධානතම තේමාව වනු ඇත්තේද දේශප්‍රේමී සළුපිළි පොරවාගත් ජනවාර්ගික/ ආගමික වර්ගවාදයයි; ඔවුන්ට ජයග්‍රහණයට ඇති එකම මග දේශප්‍රේමයේ නාමයෙන් දෙමළ/ මුස්ලිම් විරෝධය යළිත් අවුළුවා සිංහල- බෞද්ධ බහුතරයේ ඒකායන ගැලවුම්කරුවා ලෙස පෙනී සිටීමයි.

ආණ්ඩුව (තවමත්) ජාතිවාදී හෝ ආගම්වාදී නොවේ. විපක්ෂ කුලකයෙන්ද මෙම විෂබීජ ඉවත් කොට තබාගැනීම අත්‍යවශ්‍ය කාරණයකි. ඒ සඳහා මූලික කොන්දේසියක් නම් රාජපක්ෂවරුනුත් මෑතක් වන තුරු ඔවුන්ට දරදිය ඇදි විමල් වීරවංස හා උදය ගම්මන්පිළ වැනි දේශපාලකයනුත් හැකිතාක් ආන්තික කිරීමයි. එසේ නොවුවහොත් අනිටු ප්‍රතිවිපාක දෙකක් ප්‍රධාන වශයෙන් හටගත හැක. එකක් නම්, මේ අගතිගාමීන්ගේ අගතිගාමීත්වය සාමාන්‍යකරණය වීමයි; එයට යළිත් සමාජ-දේශපාලන පිළිගැනීමක් ලැබීමයි. දෙවැන්න නම්, රාජපක්ෂ හා රාජපක්ෂ -විරෝධී යන බෙදුම් රේඛාව බොඳ කිරීමෙන් රාජපක්ෂ විරෝධී විපාක්ෂිකයන් දුර්මුඛ කොට ඔවුන් අනාගතයේදී ඡන්දය නොදෙන/ කටුගාන තත්වයකට පත්කිරීමයි.

කොළඹ මහ නගර සභාව ඇතුළු පළාත් පාලන ආයතන කිහිපයක බලය උදෙසා පොහොට්ටු පක්ෂය සමග අත්වැල් බැඳගැනීමෙන් පොදුවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විපක්ෂයත් සුවිශේෂ වශයෙන් සජබත් කළේ ඒ අවස්ථාවාදී මෝඩකමයි. මහා රාජපක්ෂ විරෝධීන් ලෙස පෙනීසිටියවුන් පළාත් පාලන ආයතන කිහිපයක බලය වෙනුවෙන් සාගර කාරියවසම් පොහොට්ටු ලේකම්වරයා සමග එකට හිඳගෙන මාධ්‍ය සාකච්ඡා පැවැත්වීම තුළින් නග්න වූයේ සජබයේ ප්‍රතිපත්ති විරහිත බව හා ඊටත් වඩා එහි දේශපාලන ළාමකබවයි.

ඊළඟ ජාතික මැතිවරණයේදී විපක්ෂයේ ප්‍රධාන අපේක්ෂකයා (හා ජනපති අනුර කුමාර දිසානායකගේ ප්‍රධාන අභියෝගය) බවට පත්වීමට තරගය ඇතිවනුයේ සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා හා නාමල් රාජපක්ෂ මහතා අතරය. මෙම තරගයේදී සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාට ජය ගැනීමට නම් රාජපක්ෂ විරෝධය නැතිවම බැරි සාධකයකි. 2019දීත් 2024දීත් ඔහුට ලැබුණු ඡන්දවලින් වැඩි කුට්ටියක් රාජපක්ෂ විරෝධී ඡන්ද විය. පළාත් පාලන ආයතන කිහිපයක බලය උදෙසා රාජපක්ෂවරුන් සමග එක පෙළට හිටගැනීමේ ප්‍රතිඵලය නම් රාජපක්ෂ විරෝධය නම්වූ ධජය භාවිත කිරීමට ඔහුට ඇති සදාචාරාත්මක හා දේශපාලනික හැකියාව හීනවීමයි; රාජපක්ෂවාදයේ ප්‍රධාන සංඝටකයක් වූ පවුල්වාදය, ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධය, ජාතිවාදය හා ආගම්වාදය සමග තමන්ට බරපතළ ගැටලුවක් නැති බව ඔප්පු කිරීමෙන් ඒවායේ විෂහරණය කිරීමයි.

රාජපක්ෂලා යනු නෙටන්යාහු පන්නයේ දේශපාලකයෝය. බලය වෙනුවෙන් රට ගිනි තබන්නට මැලි නොවන දේශපාලකයෝය. එවැනි දේශපාලකයන්ට බලයට පාර කැපීම මෝඩකමක් තරමටම පාවාදීමකි. 2029දී අනුර කුමාර දිසානායක-නාමල් රාජපක්ෂ තරගයකට මාවත සකස් කිරීමකි.

අළු රජවරු

ජීවතුන් අතර නැති සුප්‍රකට පුද්ගලයන් නොකී දේ ඔවුන් කීවායැයි ප්‍රකාශ කිරීම හා පිළිගැනීම සුලබව දැකිය හැක. ඉපැරණි චීන ඉතිහාසඥයෙකු සෙන්පතියෙකු හා දාර්ශනිකයෙකු ලෙස සැලකෙන සුන් සූ  ප්‍රකාශ කළායැයි සුලබව විශ්වාස කෙරෙන වැකියක්ද මේ ගණයට අයත්ය. එනම් ‘දුෂ්ට පුද්ගලයකු තමන්ගේ ජාතිය අළු කර දමා ඒ අළු මත රජ කරනු ඇත’ යන කියමනය.

සුන් සූගේ රචනයක් ලෙස සැලකෙන යුද්ධයේ කලාව  යන ග්‍රන්ථයේ මෙම වැකිය සඳහන් නොවේ. නමුත් කාගේ නිර්මාණයක් වුවද එය සැබෑ දේශපාලන මානසිකත්වයක් පෙන්නුම් කරයි.

2023 ජුලි මස පැවැත්වුණු ජනතා මත විමසුමකට අනුව ගාසා ජනගහනයෙන් 70%ක් කියා සිටියේ ගාසා තීරය පලස්තීන විමුක්ති සංවිධානය විසින් නායකත්වය දෙන පලස්තීන අධිකාරියේ පාලනයට යටත් කළ යුතු බවත්, හමාස් සංවිධානයේ සන්නද්ධ අංශය නිරායුද කළ යුතු බවත්ය. 2023 ඔක්තෝබර් 7 වෙනිදා ඊශ්‍රායලයට එල්ල කළ ප්‍රහාරයට හමාස් සංවිධානයේ මෙම කඩා වැටෙන ජනප්‍රියතාවද එක් හේතුවක් වන්නට ඇත. ඊශ්‍රායලය ගාසා තීරයේ තවත් යුද්ධයක් දියත් කළ විට හටගන්නා ඊශ්‍රායල්- විරෝධයෙන් හමාස්- විරෝධය ඉබේම යටපත් වන බව හමාස් සංවිධානය දැන සිටින්නට ඇත.

නෙටන්යාහු අගමැතිවරයා වසර දෙකකට ආසන්න කාලයක් ගාස තීරයේ ජනඝාතක යුද්ධයක් පවත්වාගෙන යාමට මූලික හේතුවක් වනුයේද හමාස් විරෝධයෙන් නෙටන්යාහු විරෝධය යටපත් කිරීමේ අපේක්ෂාවයි.

ඔහු ගිය සතියේ ඉරානයට ප්‍රහාර එල්ල කළේද ඉරාන විරෝධය කුළුගන්වා නෙටන්යාහු විරෝධය දියකර ගැනීමටය. ඒ වන විට මැදිහත් ඊශ්‍රායල් ජාතිකයෝ නෙටන්යාහු පාලනයට මෙන්ම ගාසාවේ ජනඝාතක යුද්ධයටද එරෙහිව රට තුළ උද්ඝෝෂණ කරමින් සිටියෝය. ඊශ්‍රායල්-ඉරාන ගැටුමෙන් මෙම විරෝධයද යටපත් වනු නියතය.

ඉරානයේ මුල්ලාවරුන්ගේ පාලනයට එරට තුළ විශාල විරෝධයක් තිබේ. දේශපාලන විරෝධතා කළ නොහැකි තැන විවිධ සමාජ- සංස්කෘතික ක්‍රියාවන් හා හැසිරීම් තුළින් තම විරෝධය පළකිරීමට ඉරාන විපාක්ෂික ජනතාව උත්සාහ කරති. කාන්තාවන්ට අනිවාර්ය කර ඇත හිස වසන පළඳනාව ගලවා ඡායාරූප හා වීඩියෝ ගැනීම, බල්ලන් පූසන් වැනි සුරතල් සතුන් සමග ප්‍රසිද්ධ ස්ථානවල ගැවසීම මෙයට උදාහරණයන්ය.

ඊශ්‍රායල් ප්‍රහාර නිසා මෙම විරෝධයටද දේශපාලන හා සමාජීය අවකාශය අහිමි වනු ඇත. මෙම ගැටුමේ අනෙක් ප්‍රතිඵලය වනුයේ ඉරානයේ ආගමික පාලනය තවත් ශක්තිමත් වීමයි.

ඇමරිකාව ප්‍රමුඛ බටහිර රටවල් දශකයකට වැඩි කාලයක් ඉරාකයේ සදාම් හුසේන් පාලනයට එරෙහිව ගුවන් ප්‍රහාරක යුද්ධයක් ගෙන ගියේය. නමුත් සදාම් හුසේන් පාලනය බලයෙන් වැටුණේ නැත. ඔහු ඉවත් කිරීමට ඇමරිකාව හා එහි මිත්‍ර රාජ්‍යයන්ට ඉරාකයට යුද හමුදා යවා භූමිය අත්පත් කරගන්නට සිදුවිය. ඉරාක යුද්ධයේ තවමත් නිමා නොවූ අනිසි ප්‍රතිවිපාක මතක බැවින් ඇමරිකාව ගොඩබිමෙන් ඉරානය ආක්‍රමණය නොකරනු ඇත. (ඇමරිකානු මැදිහත්වීමක් සිදුවුවහොත් එය ගුවන් ප්‍රහාරවලට සීමා වනු ඇත.) එබැවින් මෙම ගැටුමේ ප්‍රතිවිපාකය වනු ඇත්තේ දෙපැත්තේම සිවිල් ජනතාව මිය යාමත් දෙරටේම පාලකයන් බලය තහවුරු කර ගැනීමත්ය.

ඉරානය මේ වන විට ඊශ්‍රායලයට එල්ල කරන දැඩි ප්‍රතිප්‍රහාර නෙටන්යාහු පාලනය අපේක්ෂා නොකළ බව පැහැදිලිය. ඩොලර් කෝටි ගණන් වැය කරමින් සතුරු ගුවන් යානා හා මිසයිල් ප්‍රහාරවලින් ඊශ්‍රායලය ආරක්ෂා කිරීමට සකස් කළ යකඩ හිස  මගහරවමින් ඊශ්‍රායලයේ සෑම ප්‍රදේශයකටම පාහේ හානි සිදුකිරීමට ඉරානය සමත්ව ඇත. මෙය නෙටන්යාහු අගමැතිවරයා අපේක්ෂා නොකළද, එය ඔහුට දේශපාලන වාසියකි. මන්ද තම ජනතාවගේ බිය හා කෝපය තම වාසියට යොදාගැනීමට ඔහුට හැකි බැවිනි.

හොරු ඇල්ලීම මාලිමා ආණ්ඩුවේ ලොකුම පොරොන්දුවකි. මාලිමා පාලනයට එය කළ හැකිදැයි තවම කිව නොහැක. නමුත් තමන්ට දැනටත් වැටී ඇති නඩු ඉබි ගමනේ යැවීමටත්, අලුත් නඩු වැටීම වළක්වා ගැනීමට/ ප්‍රමාද කර ගැනීමටත් රාජපක්ෂවරුන් උපරිම උත්සාහය දරනු ඇත. තමුන් අතීතයේ කළ වැරදි සම්බන්ධයෙන් නීතිය ක්‍රියාත්මක වන විට එය මර්දනය හා ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධය ලෙස අර්ථකථනය කිරීම එහි එක් ප්‍රධාන පියවරක් වනු නොඅනුමානය. සමස්ත විපක්ෂයමත් ඊට කොටුකරගෙන, නීතිය ක්‍රියාත්මක වීම විපක්ෂයෙන් පළිගැනීමක් ලෙස මවා පෙන්වීමට ඔවුහු දැනටත් උත්සාහ දරමින් සිටිති. මොකක් හෝ සුළු වාසියක් අපේක්ෂාවෙන් සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා ඒ වලේත් ඇදවැටේද යන්න ඉදිරියේදී බලාගත හැක.
මාලිමා පාලනය පිළිබඳ කළ හැකි සාධාරණ විවේචන ඕනෑ තරම් තිබේ. අඩු ආදායම්ලාභී ජනතාව මත තව තවත් බර පැටවීමේ සිට උග්‍ර වන ජීවන වියදම් ගැටලුව විසඳීමට තබා වටහාගැනීමටවත් අසමත් වීම මීට උදාහරණයන්ය.  යනුවෙන් ස්ටිකරයක් ඇලවීම නිසා මොහොමඩ් රුෂ්ඩි තරුණයා ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ අත්අඩංගුවට ගැනීම අසාධාරණ හා අනීතික බව මානව හිමිකම් කොමිසම තීන්දු කර තිබේ. මර්දනය නම් මෙවැනි සිදුවීම් විනා අතීත වැරදිවලට රාජපක්ෂවරුන්ට එරෙහිව (දැන්වත්) නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම නොවේ.

රාජපක්ෂ පාලනය ගැන කළකිරුණු 2019 ජනපතිවරණයේ 69 ලක්ෂයෙන් අතිබහුතරයක් 2024දී අනුර කුමාර දිසානායක මහතාටත් මාලිමාවටත් ඡන්දය දුන්හ. ආණ්ඩුව දිගින් දිගටම අසාර්ථක හා අකාර්යක්ෂම වුවහොත් 2024 මහා මැතිවරණයේ 58 ලක්ෂයෙන් කොටසක් 2029දී යළිත් රාජපක්ෂ පිලට යා හැක.

මේ විතැන් වීම ඉක්මන් කිරීමට හා සහතික කිරීමට ඇති හොඳම ක්‍රමය නම් නගුට විසින් බල්ලා වැනීමය. හෙවත් රටට, ජාතියට, ආගමට සතුරෙකු- අනතුරක් නිර්මාණය කිරීමය.

ආණ්ඩු විරෝධයේ නාමයෙන් ජාතිවාදී/ආගම්වාදී විරෝධය කැප කළ යුතු නොවේ. කළ යුත්තේ ආණ්ඩු විරෝධී අවකාශය ජාතිවාදයට හා/හෝ ආගම්වාදයට නතු වීමට ඉඩ නොතැබීමයි. ආණ්ඩු විරෝධී අවකාශය ජාතිවාදයට/ ආගම්වාදයට නතුවුවහොත් තවත් ප්‍රචණ්ඩකාරී ව්‍යසනයක් හටගැනීම වළක්වා ගත නොහැක. එවිට ‘ගැලවුම්කාර’ සළුපිළි පැළඳ අළු මත තම පවුල් රාජධානිය යළි නිර්මාණය කිරීමට රාජපක්ෂවරුන්ට හැකි වනු ඇත.