මේ සතිය පිරී තිබෙන්නේ, පළාත් පාලන ආයතනවල ජයගත් පාර්ශ්ව ඒවායේ වැඩ බාර ගැනීම පිළිබඳ උත්සවවලින්, දිවුරුම්දීම්වලින් හා සංදර්ශනවලිනි. ඒ අතර, කොළඹ මහ නගර සභාව වැනි ස්ථානවල, සභිකයන් ‘බා ගැනීමේ’ කුමන්ත්‍රණද ආණ්ඩුව පැත්තෙන් මෙන් ම අනෙක් පක්ෂවල පැත්තෙන් ද අසන්නට ලැබේ.
එක් පක්ෂයකට හෝ කණ්ඩායමකට සභිකධුර සංඛ්‍යාවෙන් සියයට පනහකට වැඩියෙන් හිමි වී නැති අවස්ථාවල දී සභාපති හා උපසභාපති තෝරන්නට සිදුවන්නේ සභිකයන්ගේ ඡන්දයෙනි. එය පළාත් පාලන කොමසාරිස්ගේ මූලිකත්වයෙන් සිදුවෙයි. ඉදිරි සතියේ එවැනි ඡන්ද විමසීම් ද පැවැත්වීමට නියමිත ය.
කෙසේ වුණත්, මේ මස අවසානය වන විට සියලු පළාත් පාලන ආයතනවල වැඩ බාරගන්නට ඒ ඒ කණ්ඩායම්වලට හැකිවනු ඇත. පළාත් පාලන ආයතනවල ආණ්ඩු පක්ෂය හෝ විපක්ෂය හෝ යනුවෙන් කිසිවක් නොවේ. එහෙත් ඇත්ත වශයෙන්ම පළාත් පාලන ආයතනවල පක්ෂ භේදයක් ඇත. පක්ෂ අනන්‍යතාවක් ඇත. ඡන්දය ඉල්ලන්නේ ද පක්ෂ හෝ කණ්ඩායම් වශයෙනි.
පළමුවැනි අවස්ථාවේ දී කුමන භේද විරසකකම් තිබුණත් පළාත් පාලන ආයතන පිහිටුවීමෙන් පසු, අඩු ගණනේ අවුරුදු දෙකක් යන තුරු ඒවායේ ස්ථාවරභාවයට හානියක් නොවේ. ඒ සඳහා ප්‍රතිපාදන අදාළ නීතිවල ම දක්වා තිබේ. ඒ වාගේ ම, පළාත් පාලන ආයතනවලට ඇත්තේ තමන්ගේ බල ප්‍රදේශයේ පදිංචි මහජනතාවගේ සුභසාධනය, පහසුව, සෞඛ්‍ය ආරක්ෂාව වැනි සීමිත ක්ෂේත්‍ර කිහිපයක වැඩ කිරීමට පමණකි. ජාතික ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීමට, රජයේ දේශපාලන ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීමට ආදි වූ මහේක්ෂ වැඩ පළාත් පාලන ආයතනවල නැත. එම සභිකයන්ගේ සේවය මනින එක ම මිනුම් දණ්ඩ, එම සභිකයන් නිසා ඔවුන්ගේ පළාත් පාලන බල සීමාවේ ජන ජීවිතය කෙතරම් ඉහළට එසැවී, පහසු වී ඇති ද යන්න පමණකි.
ඒ කාරණය සලකන විට, හැම සභිකයාට ම ඇත්තේ එක ම විදියේ කාර්යභාරයකි.
ඕනෑ ම පක්ෂයක හෝ කණ්ඩායමක හෝ සභිකයකුට, ඉන් පසුව පැවරෙන ඉතා ම වැදගත් හා අත්හැරිය නොහැකි වගකීම වන්නේ පළාත් පාලන ආයතන දූෂණයෙන්, වංචාවෙන්, අකාර්යක්ෂමතාවෙන් මුදා ගැනීම බව සටහන් කර තැබිය යුතු ය.
ලංකාවේ පළාත් පාලන ආයතන වනාහි දූෂණයේ තිඹිරි ගෙවල් ය. දිනෙන් දින ඒවායේ දූෂණය පැටව් ගසයි. දස අත පැතිර යයි. දූෂිතයන් නොවන නිලධාරීන් ද දූෂිතයන් කරවන බලයක්, පළාත් පාලන ආයතනවලට ඇත. ලංකාවේ කිසිම පළාත් පාලන ආයතනයක් එලෙස දූෂිත නැතැ’යි කියන්නට කිසිසේත් බැරි ය.
පළාත් පාලන ආයතන බල ප්‍රදේශයක වසන මහජනතාවගෙන්, තම පළාත් පාලන ආයතනය ගැන එක වචනයකින් හැඳින්වීමක් කරන්නැ’යි කීවොත් ඔවුන් ගත්කටට ම කියනු ඇත්තේ ‘දූෂිතයි’ කියා ය. විවාදයක් නැත. හැම පළාත් පාලන ආයතනයක් ම දූෂිත ය. එක්කෝ අන්ත දූෂිත ය. නැතිනම් ඒත්, අන්ත දූෂිත ය.
ඒ නිසා අලුත් සභිකයන්ගේ පළමු වගකීම වන්නේ එකී අපකීර්තියෙන් තමන් සේවය කරන පළාත් පාලන ආයතනය මුදවා ගැනීමයි. එලෙස කරන්නට බලාපොරොත්තු වන සභිකයන්ට, අල්ලස් ගත නොහැක. පගා ඉල්ලිය නොහැක. අනුන් ගන්නා අල්ලස් හෝ පගාවලට හෝ වාචිකව හෝ භෞතිකව හෝ අතරමැදියන් විය නොහැක. අනුන් අල්ලස් ගන්නා විට හෝ පගා ගන්නා විට හෝ ඒවා දැක දැක ඉවසාගෙන සිටිය නොහැක.
පළාත් පාලන ආයතනයකින් අද අල්ලසක් නැතිව, පගාවක් නැතිව ඉටුකර ගත හැක්කේ කුමන කාර්යය ද? පුදුමය නම් එවැනි සභාවල පිරිමින් සේ ම ගැහැනුන් ද හරි හරියට අල්ලස් හා පගා ගැනීමේ වැඩවල නිරත වීම ය.
මේ චක්‍රය කැඩීම නම් කළ යුතු ම ය. අලුතෙන් පත්වන මාලිමාවේ ප්‍රධානීන් ඇතුළු සභිකයන්ට එය පහසු දෙයක් වනවා ඇත. එහෙත්, නැවත පත් වී සිටින හෝ පරණ පක්ෂවලින් පත් වී සිටින සභිකයන්ට නම්, එය ජීවිතයත් මරණයත් අතර සටනක් ද විය හැකි ය. ඉන් ජයගැනීම මත, ඔවුන්ගේ අනාගත දේශපාලන ඉරණම තීන්දු වන බව ද සටහන් කර තැබිය යුතු ය.
