මොන ආණ්ඩුව ආවත් මට වැඩක් නැහැ – ජනමාධ්‍යවේදී නාමිණි විජේදාස

නාමිණි විජේදාස සන්ඩේ ටයිම්ස් පුවත්පතේ ගවේෂණ පිළිබඳ නියෝජ්‍ය සංස්කාරකවරියයි. දි අයිලන්ඩ්, ලක්බිම නිව්ස් වැනි පුවත්පත් ආයතනවල සේවය කර ඇති ඇය, Associated Press හිද, The Economist සඟරාවේද, එන්එච්කේ හෙවත්. Japan Broadcasting හිද සේවය කර තිබේ. වාර ගණනාවක් ශ්‍රී ලංකා කර්තෘ සංසද ජනමාධ්‍ය සම්මාන ලබා ඇති ඇයට 2005 දී කීර්තිමත් ලොරෙන්සෝ නටාලි ග්‍රෑන්ඩ් ත්‍යාගය මෙන්ම ආසියා-පැසිෆික් කලාපය සඳහා යුරෝපීය කොමිසමෙන් 2005දී ලොරෙන්සෝ නටාලි ත්‍යාගයද පිරිනමන ලදි. ගවේෂණාත්මක මාධ්‍යවේදය සඳහා ඇයගේ සුවිශේෂ දායකත්වය සහ ශ්‍රී ලංකාවේ දූෂණය හෙළිදරව් කිරීමට සහ විනිවිදභාවය වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට ඇයගේ නොසැලෙන කැපවීම අගයමින් අමෙරිකා එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය ලේකම්ගේ ‘2025 ජාත්‍යන්තර ධෛර්යසම්පන්න කාන්තාවෝ’ සම්මානයද ඇයට හිමිවිය.

ඔබ හිතන විදියට ගවේෂණාත්මක මාධ්‍යවේදයට වැටෙන්නේ මොනවාද? විගණක වාර්තාවක් අරගෙන ලිව්වාමත් ගවේෂණාත්මකද? මේ විෂය තුළ මාධ්‍යවේදියාගේ වැඩේ මොකක්ද?
දැන්, පොඩි ‘ලීක්’ එකක් දීලා ඒක ලිව්වාමත් ඒක ගවේෂණාත්මක මාධ්‍යවේදය කියනවා. ඇත්තටම ලීක් ජර්නලිස්ම් කියන්නේ ඉන්වෙස්ටිගේෂන් නෙවෙයි. කාගේ හරි රිපෝට් එකක් අරගෙන ඒක රිපෝට් කරන එකත් ගවේෂණාත්මක නෙවෙයි. මොනවා හරි ටිප් එකක් අරගෙන ඒක තහවුරු කරන එක තමයි අපේ වැඩේ.

අවුරුදු දහයකට කලින් සීරියස්ලි ෆයිනෑන්ෂල් ක්‍රයිම් ඉන්වෙස්ටිගේට් කරනකොට මම පටන්ගත්තෙත් ඔහොම තමයි. කාගෙන් හරි ලීක් එකක් අරගෙන ඒක ලියලා තමයි ඉන්වෙස්ටිගේෂන් කිව්වේ. ඒකට ජර්නලිස්ට්ලාට fදාස් කියන්නත් බැහැ, මොකද කොච්චර කියලා දෙන්න උත්සාහ කළත්, ප්‍රායෝගික වශයෙන් ඒක කරන්න අමාරුයි. අවුරුදු ගාණක් තිස්සේ මාත් ඒක වර්ධනය කරගත්තාම තමයි මට තේරුණේ, ටිප් එකක් දුන්න පළියට ඒක අපි විශ්වාස කරන්න හොඳ නැහැ. ටිප් එක්ක ආපු ගමන්ම මං හිතන්න ඕනෑ, ඇයි මට මේක දෙන්නේ කියලා. කලාතුරකින් තමයි රට ගැන හිතලා රටට ආදරෙන් මොකක් හරි සිදුවීමක් ගැන අපිට ටිප් එකක් දෙන්නේ. ගොඩක් වෙලාවට ටිප් එකක් එන්නේ ඒගොල්ලන්ට මොකක් හරි වාසියක් තියෙන හින්දා. ඒ හින්දාම තමයි අපි ගොඩක් පරෙස්සම් වෙන්න ඕනෑ. ඒ හින්දා මම ගොඩාක් දේවල් අතාරිනවා ඇත්තම කියනවා නම්.

මේ ළඟදි ප්‍රයිවෙට් කොම්පැනි එකක මනි ලෝන්ඩරින් කේස් එකක් කියලා ආවා. හැබැයි එයා මං ළඟට ආවේ උසාවියටත් ගිහිල්ලා ඒකෙන් මොකක්වත් කරගන්න බැරිවුණාම. ඒක හොඳ කතාවක් කියලා අරගෙන මම ලිව්වා නම් මාත් අමාරුවේ වැටෙනවා. කතාවේ අනිත් පැත්තේ තියෙන කාරණා මොකක්වත් මම දන්නේ නෑනේ. ගවේෂණයක් හැටියට මං දැන් ගොඩාක්ම ඩොකියුමන්ට්ස්වලට යනවා.

තොරතුරු දැනගැනීමේ ඉල්ලුම්පතක් දාලා ලැබෙන තොරතුරු ලිවීමත් ගවේෂණාත්මක කියලා සමහරු කියනවා..
ආර්ටීඅයි එකක් දාල ඩොකියුමන්ට්ස් ටිකක් අරගෙන රිපෝට් කළත් ඒක ඉන්වෙස්ටිගේෂන් එකක් නෙවෙයි. ඒක මුල් පියවර වෙන්න ඕනෑ. ඒක වටේ තියෙන ගොඩාක් දේවල් කරලා කරලා, ඉන්ටර්වීව්ත් කරලා, ඩොකියුමන්ට්සුත් ඇනලයිස් කරලා, ඩේටා ඇනලයිස් කරලා පැටර්න්ස් හැදුවාම… ඒ කියන්නේ ඉන්වෙස්ටිගේෂන්වල ගොඩාක් පැටර්න්ස් තියෙනවානේ. මේ අවුරුද්දේ යමක් සිදුවුණා කියනවා නම්, ගිය අවුරුද්දේ, ඊට ඉස්සෙල්ලා අවුරුදුවල කොහොමද වෙලා තියෙන්නේ ආදි වශයෙන් අපිට පැටර්න්ස් හොයාගන්න පුළුවන්නේ. පැටර්න් එක හදාගන්න ගොඩක් ජර්නලිස්ට්ලා බලනවා.
මං කියන්නේ නැහැ ටිප් එකක් දුන්නා කියලා ලියන්න එපා කියලා. නමුත් ඒකෙන් ගොඩාක් ගැඹුරට යාම තමයි අවශ්‍ය.

ටිප් එකක් ලැබිලා ඉන්වෙස්ටිගේෂන් එක පටන්ගන්න අදාළ තොරතුරු හොයාගන්න අවශ්‍යයිනේ. තොරතුරු සොයායාම සඳහා මොනවාද ඔබ පාවිච්චි කරන උපක්‍රම?
ඉන්වෙස්ටිගේෂන්ස් කරනකොට මූලාශ්‍ර වැදගත්. ඒ මූලාශ්‍ර දියුණු කරගන්න එක පැරටම බැහැ. ටිකක් කල් මීඩියා ෆීල්ඩ් එකේ ඉඳලා පිළිගැනීමක් ආවාම සමහර වෙලාවට මූලාශ්‍ර අපි ළඟට එනවා. ඇත්තම කියනවා නම් ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිස්ම්වලට ටිකක් කල් යනවා. මොකද තමන්ගේ නම හදාගෙන, තමන් මොනවගේ ජර්නලිස්ට් කෙනෙක්ද කියලා මිනිස්සු හඳුනාගත්තාම තමයි මූලාශ්‍රත් වැඩිවෙන්නේ. මම පොඩි තැනකින් පටන් අරගෙන පොඩ්ඩ පොඩ්ඩ මගේ සෝසස් වැඩිවෙන්නේ මම ජර්නලිස්ම් කරන ක්‍රමය මිනිස්සු දන්න හින්දා. අපි පොලිටික්ස් කරන්නේ නැහැ. මොන ආණ්ඩුව ආවත් මට වැඩක් නැහැ. මම ලබාගන්න හදන්නේ මේක තමයි කියන පරමාර්ථය හිතේ තියෙන්න ඕනෑ. ඉතින් මූලාශ්‍ර හරි වැදගත්. ඒකට කල් යනවා.

මගේ ජර්නලිස්ම්වලට අවුරුදු තිහක්නෙ දැන්. ඉස්සර කාලේ අපි මූලාශ්‍ර බෙදාගන්නේ නැහැනේ. අපි දන්න කට්ටිය අපිටම සීමා කරගන්න තමයි හදන්නේ. මම දැන් අලුත් ජනමාධ්‍යවේදීන් පුහුණු කරනකොට, මම මගේ මුලාශ්‍රවලට කෝල් කරලා කියනවා, මෙයා මගේ ජූනියර් කෙනෙක්, එයාව විශ්වාස කරන්න පුළුවන්, එයාට කතා කරන්න කියලා.

හොඳම ක්‍රමය තමයි ෆේස් ටු ෆේස්. හැමදාම ගිහිල්ලා හමුවෙන්න. ඩේන්ජරස් නම් යන්න එපා. ත්‍රෙට් ඇසෙස්මන්ට් එකක් කරන්න ඕනෑ. හැම දේකටම කඩාගෙන බිඳගෙන යන්නෙත් නෑනේ අපි. සීනියර්ස්ලාත් එක්ක කතාකරලා අපි තේරුම් ගන්න ඕනෑ, කොයි කතාද අපිට කරන්න පුළුවන්, කොයි කතාද කරන්න බැරි කියලා. ලංකාවේ විතරක් නෙවෙයි, ඕනෑම රටක එහෙම ත්‍රෙට් ඇසෙස්මන්ට් කරනවා. අපේ වැඩේ, ප්‍රොෆෙෂනල්, එතිකල්, අන්බයස් කියන්නත් බෑනේ.. අපි සබ්ජෙක්ට් එකට බයස් වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා අන්බයස් කියලා මම කියන්නේ නැහැ… හැබැයි ප්‍රොෆෙෂනල් එතිකල් වෙන්න ඕනෑ. ඒපී එකේ වැඩ කරනකොට මට කියලා දුන්නේ, කවුරුහරි හිරේ ඉන්නවා නම් එයාට කතාකරන්නේ නැතිව, එයාගෙ එළියෙ කවුරුහරි නියෝජිතයෙක් ඉන්නවා නම්, එයාට කතා කරන්න කියලා.

හැම එක්කෙනාටම සාධාරණ කන්දීමක් දෙනවා කියලා මිනිස්සු හඳුනාගත්තාම අපිට සෝසස් එනවා. ඒගොල්ලන්ගෙන් තමයි ඩොකියුමන්ට්සුත් පොඩ්ඩ පොඩ්ඩ ලීක් වෙන්නේ. ඊට පස්සේ නීතිය පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්. උසාවියේ ඩොකියුමන්ට්ස් තියෙනවා ඕනෑ තරම්. පාර්ලිමේන්තුවේ තොරතුරු තියෙනවා.

අපිට ඕනෑ තරම් ස්ටෝරීස් තියෙනවා. සෝසස් ඩිවෙලොප් කරලා තමන්ගේ පර්සනැලිටි එක මිනිස්සු හඳුනාගන්න එක තියෙන්නේ අපේ අතේ. මට කවදාවත් අල්ලසක් දෙන්න උත්සාහ කරලා නෑ කවුරුවත්, මොන කතාවක් ලිව්වත්. මිනිස්සු හඳුනනවා, අපි ඉන්නේ ප්‍රොෆෙෂනල් ලෙවල් එකක කියලා. ඒ වගේ තමන්ගේ පර්සනැලිටි එක හදාගන්න ඕනෑ.

ඔබ පටන්ගන්න ඇත්තේ ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිස්ම් කරනවා කියලා හිතලා නෙවෙයිනේ. වැඩේ කරගෙන යනකොටනේ යොමුවෙන්නේ මේ දිශාවට. ජර්නලිස්ට් කෙනෙක් හැටියට වැඩ පටන් අරගෙන ඔය වෙනස වෙන්න කොච්චර කාලයක් ඔබ ගත කරලා තියෙනවාද?
ගොඩාක් කාලයක් ගියා. මුල් කාලයේ අපිට කුතුහලයනේ තිබුණේ. වෙන මිනිසුන්ට නැති බලයක් අපිට තියෙනවා, ඉන්ෆොමේෂන් ඉල්ලන්න. අපිට අඩු පඩියක් ලැබෙන්නේ. එහෙම තත්වයක් යටතේත් මම ජර්නලිස්ම්වලින් ඉවත් වුණේ නැත්තේ ඇයි කියලා අහනවා නම්, ඒ ජර්නලිස්ම් පවර් එක අතාරින්න මම කැමති නැති හින්දා. ගෙදර ගිහිල්ලා නිදාගන්නකං අපිට මොකක් හරි දෙයක් හිතුණොත් ‘ඇයි මේක වෙන්නේ’ කියලා අපිට පුළුවන් ඒක හොයන්න. ඒ පවර් එක අපිට තියෙනවා. ඒක හින්දා තමයි මම පටන්ගත්තේ, ‘මොකක් හරි ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා නම් මම මේක හොයන්න ඕනෑ’ කියලා, ඒ ඩියසර් එක උඩ තමයි පටන් ගත්තේ. ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිස්ම් කියලා මේක පැෂන් එකක් වුණේ පස්සේ. ලෝකෙ වටේ ගොඩාක් අය හඳුනාගෙන කලැබරේෂන් ග්‍රෑප්ස් හැදිලා, පස්සේ මේකට ගොඩාක් අරමුදල් ලැබෙන්නත් පටන් ගත්තානේ. අපි පටන්ගත්ත කාලේ එහෙම දෙයක් තිබුණේ නැහැ.

අවුරුදු පහකට විතර ඉස්සෙල්ලා මං හිතාගෙන හිටියා ‘හරි මම ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිස්ම් තමයි කරන්නේ’ කියලා. හැබැයි ඒක නැචුරල් ප්‍රොසෙස් එකක්. ඕනෑම ජර්නලිස්ට් කෙනකුට ඒක කරන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ තමන්ට හම්බුවෙන කතාව හම්බුවෙන පළියට ලියන්නේ නැතිව, ඊට වඩා ගැඹුරින් ප්‍රශ්න ටික ලියාගෙන, මේ ටික මං හොයන්න ඕනෑ කියලා පොඩි තැනකින්, ලොකුවට ලොකුවට, රවුමට රවුමට ඩිවෙලොප් කළාම හොඳ කතාවක් එනවා. ඒකෙන් තමයි ඒකේ ඉම්පැක්ට් එක වැඩිවෙන්නේ. ඒකට ඉතින් කල් යනවා. අමාරු වැඩක්.

අනිත් එක ලංකාව වගේ රටක පොඩ්ඩ පොඩ්ඩ, එකක් දෙකක් ලියන්න ගියාම fදාරවල් වැහෙනවා. එක්කො මැනේජ්මන්ට් එකට කෝල් කරලා කියනවා, තව ලියන්න එපා කියලා. සමහර විට ත්‍රෙට් එකක් ඒවි. ඉතින් හොඳට ඉන්වෙස්ටිගේට් කරලා එකවර එක කතාවක් විතරක් ලිව්වත් ඒකත් වටිනවා.

ඒත් මට කිසිම අදහසක් නැහැ මම ‘ග්‍රේට් ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිස්ට්’ කෙනෙක් කියලා. මට මේ අමෙරිකාවේ අවේාඩ් එක ආවානේ ‘කරේජ්’ (ධෛර්යය) කියලා. ඒක දෙනවා කිව්වාමත් මං ඇහුවේ ෂුවර්ද කියලා. මොකද මිනිස්සු හිතන්නේ කරේජ් අපිට තියෙනවා කියලා. අනේ මං හරි කරේජස් වැඩක් කරන්නේ, මම බය නැතිව මේක කරනවා කියලා දෙයක් නෑ, බය වෙනවා.

අනිත් එක තමයි ඔළුව ඉදිමෙන්න හොඳ නැහැ, කොච්චර අවෝඩ්ස් හම්බවුණත් අපිට වඩා හොඳ මිනිස්සුත් ඉන්නවානේ. ඒ අයට කරගන්න බැරිවෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිස්ම් කියන එක ලොකුවට හිතාගෙන ඉන්න ඕනෑ නැහැ.

එළියට දාන තොරතුරු නිසා යම් පාර්ශ්වයකට බැලු බැල්මට අගතියක් වෙන්න පුළුවන්. හැබැයි අපේ වැඩේ තමයි, ඒ අගතියට පත්වන පුද්ගලයාගේත් ගෞරවය දිනාගන්න එක. ඒ කියන්නේ නරක චේතනාවකින් නෙවෙයි මේක ලියලා තියෙන්නේ කියලා හිතෙන එක. ඒ ගැන ඔබ කොහොමද හිතන්නේ?
ඇත්තටම හරි වැදගත්. මම ඉස්සෙල්ලා කිව්වා වගේ ඔය ගොඩක් කට්ටිය අපිට ටිප් දෙන්නේ කාගෙන් හරි පළිගන්නනේ.
ටෙන්ඩර් දාලා තමන්ට නොලැබුණාමත් එනවා…

අයියෝ කීයක් එනවාද? නමුත් ඒ වගේ දේවල් නම් මං කරනවා බොහොම අඩුයි. කළත් අනිත් පැත්තෙන් අනිවාර්යයෙන් අහලා තමයි කරන්නේ. චේතනාව කියන්නේ තමන්ගේ හිත ඇතුළේ තියෙන දෙයක්. මං තෝරාගන්න ඒවා කීපයක් තියෙනවා. එකක් තමයි පබ්ලික් ෆන්ඩ්ස් පාවිච්චි කරන එක. පබ්ලික් ෆන්ඩ්ස් වේස්ට් වෙනවා නම්, මහජනතාවට අහිතකර දෙයක් වෙනවා නම්, ඒ වගේ දේවල් ගැන හොඳට හිතලා බලලා තමයි ස්ටෝරීස් කරන්නේ.

හැබැයි සමහර පාර්ශ්ව ඉන්නවානේ කොහොමටත් කෝපයට පත්වෙන අය. ඒක කොහොමද බලපාන්නේ? මොන විදියටද ඒක එන්න පුළුවන්?

මට ලෙටර්ස් ඔෆ් ඩිමාන්ඩ් (එන්තරවාසි) නම් එන වෙලාවල් තියෙනවා. ලියන එක නවත්තන්න කියලා. එච්චරයි. ඊයේ පෙරේදා ව්‍යාපාරිකයෙකුගෙන් එකක් ආවා. ඒක ඔහේ තියෙනවා. මොකුත් කළේ නැහැ. ඉස්සරහට කතාවක් ආවොත් ඒක ලියනවා. ඇයි දන්නේ නැහැ, මට ඔය කෝල්ස් එහෙම එන්නේ නැහැ.
ලීගල් චැලෙන්ජස් ආවාම අපිට ඔප්පු කරන්න පුළුවන් වුණත්, ආයතනයට සල්ලි නැහැනේ ඒවා ඩීල් කරන්න. ඒක හොඳයි. ඒ නිසා අපි ගොඩක් පරෙස්සම් වෙනවා.

අනිත් එක තමයි, මාව රෙකග්නයිස් කරලා තිබුණාට ඔය යූඑස් අවෝර්ඩ් එකෙන් එහෙම, රෙකග්නයිස් වෙනවා අඩුවුණාට, සිංහල මාධ්‍යයෙන් ලියන මාර හොඳ ජර්නලිස්ට්ලා ඉන්නවා. අපි වගේම ප්‍රමිතීන් රකින හොඳම හොඳ ජර්නලිස්ට්ලා ගොඩාක් ඉන්නවා. ඉංග්ලිෂ් ඕඩියන්ස් එක ඒ අයගේ දේවල් කියවන්නේ නැති හින්දා ඒ අය හයිලයිට් වෙන්නේ නැහැ. මං ජර්නලිස්ම් කරන විදිය ඒගොල්ලන්ගෙනුත් ඉගෙනගෙන තියෙනවා. අපි ඔක්කොම එක කොමියුනිටි එකක්නේ.

ඉන්වේස්ටිගේෂන් විතරක් නෙවෙයි, ජර්නලිස්ම්වල චේතනාව තමයි, ඔබ්ජෙක්ටිව් එකයි ප්‍රොෆෙෂනල් ගතියයි කියන දේවල්…
සහ පබ්ලික් ඉන්ටරෙස්ට් එක..
අනිවාර්යයෙන්. පබ්ලික් ඉන්ටරෙස්ට් එක තියෙන්නම ඕනෑ. ඉන්වෙස්ටිගේෂන්ස් අමාරුයි. ඩොකියුමන්ට්ස් ඇනලයිස් කරන එක, මූලාශ්‍ර හොයන එක අමාරුයි. ඒත් වටිනවා.

එක වගේ වැඩ කරන, ලංකාවේ විතරක් නෙවෙයි, පිටරට පවා ජර්නලිස්ට්ලා එක්ක සමූහගතවීම් වැදගත් වෙන්නේ කොහොමද?
කලැබරේෂන්ස් ගොඩාක් වෙනවානේ දැන්. ලංකාවේ වගේ තැනක කලැබරේෂන්ස් කරන කොට අපිට තියෙන ප්‍රොටෙක්ෂන් එකත් වැඩිවෙනවා. උදාහරණයක් අයිසීඅයිජේ (ෂබඑැරබ්එසදබ්ක ක්‍දබිදරඑසමප දf ෂබඩැිඑසට්එසඩැ න්‍දමරබ්කසිඑි* එකත් එක්ක කරන කලැබරේෂන්ස්. හැබැයි සමහර වෙලාවට ඒගොල්ලත් එක්ක කරන ඒවා මෙහෙ පබ්ලිෂ් වෙනවා අඩුයි. සමහර විට වෙලාවක් ඩිසයිඩ් කරලා අපිත් පබ්ලිෂ් කරනවා, ඒගොල්ලොත් පබ්ලිෂ් කරනවා. අපි දාන්නේ ඒගොල්ලෝ පබ්ලිෂ් කළා කියලා.

අපි දෙයක් හොයාගත්තා විතරක් නෙවෙයි, ඒක එළියට දාන්න ඕනෑ වෙලාවත් වැදගත් නේද?
පිටරටකට පැනලා යන්නේ නැතුව, මෙහෙම ජීවත්වෙමින් ලංකාවට මොකක් හරි වැඩක් කරන්න ඕනෑ නම්, ත්‍රෙට් ඇසෙස්මන්ට් කරන්න ඕනෑ. මං මේක පටන්ගන්න කාලේ, මං ගොඩාක් ස්ටේ‍රස් ගන්න කාලේ මගේ ස්ටෙප් මදර් කිව්වා, ජර්නලිස්ට් කෙනෙක් මැරුණාම කාටවත් මතක නැහැ කියලා. මැරුණාම විතරක් නෙවෙයි, හිරේ දාන්න පුළුවන්, කොච්චර දේවල් කරන්න පුළුවන්ද? නමුත් එහෙම ත්‍රෙට් ඇසෙස්මන්ට් කළා කියලා ඉම්පැක්ට් එක අඩුවෙලා නැහැනේ. සුදුසු වෙලාවල් තියෙනවා. එතකොට ඉවසන්න ඕනෑ. හැබැයි ඉන්ෆොමේෂන් දාන විදියත් වැදගත්. පර්සනල් ඇටෑක්ස් කරන්නේ නැතිව..

මම කවදාවත් කොක්ටේල්ස්වලට යන්නේ නැහැනේ. මිනිස්ටි්‍ර පාටිස්වලට යන්නේ නැහැ. එම්බසි පාටිස්වලටවත් යන්නේ නැහැ. ඉන්ඩිපෙන්ඩන්ස් කියන එක හරියටම ක්ලීන් විදියට කියනවා නෙවෙයි.. අපි හැමෝටම මොනවා හරි ඇසෝසියේෂන්ස් තියෙනවා… නමුත් මිනිස්සු අපි දිහා දකින විදිය ගොඩක් වැදගත්. අපේ එඩිටෝරියල් එක ඇතුළේ කතාවෙනවා. මේ වෙලාවේ මේ වගේ දෙයක් ලිව්වොත් මොකද වෙන්නේ. ඒකේ ත්‍රෙට් එක මිනිමයිස් කරන්නේ කොහොමද? සන්ඩේ ටයිම්ස් එකේ ඒ වගේ විවෘතභාවයක් තියෙනවා. අනිත් එක ජර්නලිස්ට්ලා අතර තියෙන විශ්වාසය. මේක ඇතුළේ ඔක්කොමලා එක වගේ. ඒගොල්ලන්ගේ පර්සනල් යාළුවො හිටියත්, අපි ගැන මොනවත් කියන්නේ නෑ කියන ට්‍රස්ට් එක තියෙනවා. එඩිටර්ගෙ සහයෝගය එහෙම හරිම වැදගත්. මොනවා හරි ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා නම්, එඩිටර් තමයි අපේ බෆර් එක. අපියි, ත්‍රෙට් එකයි අතරෙ ඉන්නේ එඩිටර්නේ. ඒ ට්‍රස්ට් එකත් තියෙනවා.

හැමෝම හිතන්නේ අපි හරිම බ්‍රේව්, හැම එකක්ම කරනවා කියලානේ. අපිත් මිනිස්සුනේ. කඩාගෙන බිඳගෙන හැම දෙයක්ම කරනවා කියලා මම කවදාවත් කියලාත් නැහැ. කරන්නේත් නැහැ. හැබැයි මම මැගේ බැට්ල්ස් තෝරාගන්නවා. ගොඩක්ම වැදගත් කියලා හිතෙනවා නම් මම ඒක කොහොම හරි කරනවා. රිස්ක් එක බලන්නේ, මම කවදාවත් කැමති නැහැ රට අතෑරලා ලංකාවෙන් යන්න.

අනෙක් පාර්ශ්වය නඩු දැමීමෙන්, නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමෙන් වළක්වාගන්න යම් ආරක්ෂක උපක්‍රම අනුගමනය කරනවාද?
වෙරිෆිකේෂන් ප්‍රොසෙස් එක හරහා අපේ කරුණු ස්ට්‍රෝං වෙන එක ගොඩාක්ම වැදගත්. මට නඩු නෑනේ. මට ඩොකියුමන්ට්ස් තිබුණත් මම වෙලාවකට කරන්නේ නැහැ. මිනිස්සු දහදෙනෙක් කිව්වත් මට ඔප්පු කරන්න බැරි නම්, මට කරන්න බැහැ. මොකද ඒ දහදෙනාම නම දාන්න එපා කියනවානේ. ඉතින් උසාවි ගියොත් මං කොහොමද ඔප්පු කරන්නේ? ඒ වගේ වෙලාවට කරන්න දෙයක් නැහැ, අතාරින්න වෙනවා. ඉතින් ප්‍රොටෙක්ෂන් එක කියන්නෙ, වෙරිෆිකේෂන් ප්‍රොසෙස් එක තමයි. අනිත් පැත්තෙන් ෆෙයානස්.

ඔබ පැහැදිලි කළ විදියට, ගවේෂණනාත්මක මාධ්‍යවේදයේ මිනුම් දඬු මොනවා හරි තියෙනවාද?
සම්පත් ගොඩාක් තියෙනවා. ග්ලෝබල් ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිස්ම් නෙට්වර්ක් කියලා එකක් තියෙනවා. ඕනෑම කෙනකුට ඔන්ලයින් බලන්න පුළුවන්. ජර්නලිස්ම් හොඳට කරන්න පුළුවන් විදියට ඒගොල්ලන්ගේ ගොඩාක් හොඳ සම්පත් තියෙනවා. චෙක්ලිස්ට් එකක් තියෙනවා. මම ඒවගේ දේවල් ගොඩාක් කියවනවා. ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිස්ම් දැන් ඉස්සර වගේ තනියම අමාරුවෙන් කරන එකක් නෙවෙයි. ලෝකේ වටේම තියෙන හින්දා යූටියුබ් බැලුවත් සම්පත් තියෙනවා. එක එක්කෙනාගේ අත්දැකීම් ගැන කතාකරලා තියෙනවා. එකම ප්‍රශ්නෙ ඒවා ගොඩාක් ඉංග්‍රීසියෙන් තිබීම පමණයි. ඒ වුණාට ලංකාවේ ගොඩාක් හොඳ වැඩ කරන්නේ දෙමළ සිංහල මාධ්‍ය. අමාරුවෙන් හරි ඒවා ඔන්ලයින් ට්‍රාන්ස්ලේට් කරගෙන හරි කියෙව්වොත්, ඒවා ඉගෙනගන්න පුළුවන්.

මට එකම ප්‍රශ්නෙ තමයි, ගවේෂණාත්මක මාධ්‍ය කරන්න කිව්වාට ඒකේ රිස්ක් එක වැඩියි, ඉන්කම් එක අඩුයි. ගවේෂණාත්මක වැඩ පත්තරවලට සල්ලි ගෙනෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා ඒක ඇත්තටම පබ්ලික් සර්විස් එකක් තමයි. බිස්නස් ආයතනත් කැමති නැහැ ඒක කරන්න. ඒකෙන් ආදායමක් එන්නේම නැති නිසා. මේ ෆීල්ඩ් එකේ රැඳිලා ඉන්න මම වුණත් සයිඩ් ජොබ්ස් ටිකක් කරනවා. ඉස්සසරහට තවත් අමාරු වෙයි.

ගොඩක් තරුණ ජර්නලිස්ට්ලා තමන්ගේ පර්සනැලිටි එකනේ ප්‍රොමෝට් කරන්න හදන්නේ. ඒ වුණාට මම අවුරුදු තිහක් වැඩ කරලාත්, නම දන්නවා වුණාට, මිනිස්සු මාව හැම තැනම දකින්නේ නැහැ. ගවේෂණාත්මක මාධ්‍යකරණය කරනවා නම් තමන්ගේ යාළුවො කවුද කියන එක වැදගත්. සෙල්ෆ් ප්‍රොමෝෂන් අඩු කරන්න ඕනෑ. ඒක ඉන්වෙස්ටිගේටිව් ජර්නලිස්ම්වලට තියෙන ලොකු ඩිස්ඇඩ්වාන්ටේජ් එකක්. සමහර අය මම දකිනවා, මෙතැනට ගියා කියලා සෙල්ෆි එකක් දානවා. මෙයාව හම්බවුණා කියලා සෙල්ෆි දානවා. ලොකු පොලිටිෂන් කෙනෙක් එක්ක ඉන්නවා නම් ඒකේ සෙල්ෆි දානවා. ඒවා හරියන්නේ නැහැ අපේ ෆීල්ඩ් එකට. නිකං කන්න බොන්න ලැබෙන පාටීස් තියෙනවා. ඒවා කරමින් නම් මේක කරන්න බැහැ. හැම්පර්ස් ගන්න බැහැ. මට එක හැම්පර් එකක්වත් එන්නේ නැහැ. කාලෙකට ඉස්සෙල්ලා එකක් ආවාම මම ආපහු යැව්වා. සැක්‍රිෆයිසස් කියලා දෙයක් ගැන හිතනවා නම්, ඒවා කරන්න වෙනවා අපිට. මොකද, අපි කරන මේ සර්විස් එක ගොඩක්ම වැදගත්. ඒක සේවයක්.

අවුරුදු තිහක ජර්නලිස්ම් ජීවිතේ දිහා ආපස්සට හැරිලා බැලුවොත් මොකද හිතෙන්නේ?
දැන් ඉන්න මූඩ් එක නම් ටිකක් දුක හිතෙනවා. පොඩ්ඩක් ඇඩ්වාන්ස් කළ ගමන් ආයෙත් රට ආපස්සට හැරෙනවා. අපේ ජර්නලිස්ම් තියෙන්නේ රට ගැනනේ. අරගලය කාලේ මම හිතුවේ ෂා.. හැමෝටම දැන් තේරිලානේ තියෙන්නේ කියලා. ඒත් ලයිටුයි ගෑසුයි ආවාට පස්සේ හැමෝම ගෙදර ගියානේ. ඔය මෙඩිකල් ඉන්වෙස්ටිගේෂන් කරලා කරලා එක තැනකට ආවාට පස්සේ එකම ප්‍රශ්න ටික තියෙනවා කියලා එන්එම්ආර්ඒ එකේ ලොක්කා අස්වුණාම, ආයෙත් මුල ඉඳන් පටන්ගන්න එපායැ.
අනිත් එක අපි වගේ පැෂන් එකක් තියෙන කට්ටිය නෑ දැන්. මට ප්‍රයිඩ් එකක් නෑ. මං හිතන්නේ, මොකක්ද මම ඇචීව් කළේ කියලා. පොඩි පොඩි වික්ටරීස් තිබුණාට සමස්තයක් හැටියට බලනකොට එක තැන කැරකෙනවා වගේ තමයි පෙනෙන්නේ මට. දුකක් දැනෙන්නේ.

ජර්නලිස්ට්ලාට තොරතුරු එන විශේෂ කාල තියෙනවාද?
ඔව්, ආණ්ඩුව අනුව වෙනස් වෙනවා. වෙලාවකට ඉන්ෆොමේෂන් වැඩිවෙනවා. වෙලාවකට අඩුවෙනවා. හැබැයි රටේ මිනිසුන්ගේ සිවික් සෙන්ස් එකක් තියෙනවා. කාලයක් සද්ද නැතිව හිටියාට, රාජපක්ෂ කාලෙ වුණත් අපිට තොරතුරු ආවානේ. අපේ ඩිමොක්‍රටික් ට්‍රැඩිෂන් එක ජර්නලිස්ට්ලා අතරේ විතරක් නෙවෙයි, මිනිස්සු අතරේත් ආපහු එනවා. බය කාල තියෙනවා. ඒත් ප්‍රේමදාසගේ කාලෙ වුණත් තොරතුරු ටික ආවානේ. ලංකාවේ තියෙන ඒ සිස්ටම් එක කවදාවත් නැති කරගන්න හොඳ නැහැ.

මම එකක් කියන්නං, මේ රටේ වෙන හැම ෆීල්ඩ් එකක්ම ෆේල් වුණත් ජර්නලිස්ට්ලා ෆේල් වුණේ නැහැ. කොහොම වුණත් අමාරුවෙන් හරි තොරතුරු ටික එළිකරනවා. සෝෂල් මීඩියා චැලෙන්ජ් එකක් තියෙනවා කියනවානේ මිනිස්සු. ඒත්, සෝෂල් මීඩියාවල තියෙන තොරතුරු වෙරිෆයි කරන්න එන්නේත් අපි ළඟට. මේක ඇත්තද කියලා අහන්නේත් ප්‍රොෆෙෂනල් ජර්නලිස්ට්ලාගෙන්. අපි කවදාවත් මේ රට අතෑරියෙ නැහැ. කොහොම හරි කරගෙන ආවා.

නමුත් මට හැම තිස්සේම හිතෙන්නේ කොච්චර කල් මේක කරගෙන යන්න පුළුවන්ද කියන එක. පඩි ගැන විතරක් නෙවෙයි, මේකෙන් ආයතනවලට කොච්චර හම්බ කරගන්න පුළුවන්ද කියන එක.. ඉස්සර මේක කළේ මාධ්‍යවලට තියෙන වුවමනාව හින්දානේ. ඉස්සරහට කරන්නේ පොලිටික්ස්වලටයි සල්ලිවලටයිනේ. ඉතින් අර ට්‍රැඩිෂන් එක නැතිවුණාම අපි කොහාටද ලියන්නේ කියන ප්‍රශ්නෙ තියෙනවා.

සෝෂල් මීඩියාවලට යන්නත් බැහැනේ..
ප්‍රොටෙක්ෂන් එක කෝ? ප්‍රොටෙක්ෂන් එක ගැන හිතන්න ඕනෑනේ. ආයතනයක ඉන්නකොට ප්ලැට්ෆෝම් එකක් තියෙනවා. ප්‍රොටෙක්ෂන් එකක් තියෙනවා. සෝෂල් මීඩියා එකේ ටික කාලයක් කරන්න පුළුවන්. ත්‍රෙට්ස් ආවාම කවුද ඩිෆෙන්ඩ් කරන්නේ? නඩු දැම්මාම කොහොමද ෆන්ඩ් කරන්නේ? මිනිස්සු හිනවා වගේ මේක ඕනෑ දෙයක් කරගෙන ඉන්න පුළුවන් ෆීල්ඩ් එකක් නෙවෙයි. ඉන්ටෙලිජන්ස් හොඳටම පාවිච්චි කරලා වැඩ කරන්න ඕනෑ ෆීල්ඩ් එකක්.

මිනිස්සු හිතන්න හොඳ නැහැ, අපි මේ හෙන වෙනස් බ්‍රේව් කට්ටියක් කියලා. එහෙම නෙවෙයි. හැමෝටම වගේ අපිටත් ළමයි ඉන්නවා. ෆැමලිස් ඉන්නවා. හැබැයි, අර සෝෂල් රෙස්පොන්සිබිලිටි කියන ෆීලින්ග් එක වැඩියි අපි අතර. එච්චරයි.

ඒ හැඟීම නාමිණිට එන්නේ ජීවිතයෙ කොයි කාලෙද? කොහොමද?
මට හිතෙනවා ජනරංජන, අපි සමහර කට්ටිය එහෙමයි ඉපදිලා තියෙන්නේ කියලා. අපේ ගෙදරින් නම් තාත්තා මතක් වෙනවා. මං ඉපදෙනකොට අම්මා නැතිවුණා. ඊට පස්සේ මට ගොඩක් ගෙදර ප්‍රශ්නත් තිබුණා. තාත්තා කියන දේවල්වලින් මට මොකක් හරි එන්න ඇති. තාත්තා කිව්වා, මම ජොබ් එකට යන කාලේ තමන්ට අයිති නැත්නං ඔෆිස් එකෙන් අල්පෙනිත්තක්වත් ගන්න එපා කියලා. මං ගොඩක් අමාරුවෙන් මෙතනට ආවේ. ඒ නිසා මට සල්ලි ගැන කිසිම ආසාවක් නැහැ. ඒ ආසාව නැතිවුණාම ගොඩාක් දේ වෙනස් වෙනවා. ප්‍රසිද්ධිය ගැන ආසාවක් නැහැ. මිනිස්සු මාව පිළිගත්තත් එකයි නැතත් එකයි. ජොබ් එකේ වුණත් බලය තණ්හාවක් නැහැ. මේ පොසිෂන්ස් මට ඕනෑ කියලා දෙයක් නැහැ. ජූනියර්ස්ලා පුහුණු කරනකොට මම කියලා තියෙන්නේ ‘මට දෙන්නෙක් දෙන්න පැෂන් එක තියෙන’ කියලා. ඒ පැෂන් එක ඇතිව අපි ඉපදිලාද දන්නේ නැහැ.. නේද? ඒක මට අයිඩෙන්ටිෆයි කරන්න බැහැ. ෆැමලි එකේත් මොනවා හරි ඇති මම හිතන්නේ. ගොඩාක් අමාරුවෙන් හැදුණු මිනිසුන්ට ඒක තියෙනවා. දැනෙනවා වැඩියි.