අදහස් ප‍්‍රකාශ කිරීමේ මූලික අයිතිය මර්දනය කරමින්, පොලීසියෙන් පුද්ගලයන් අත්අඩංගුවට ගැනීමේ රැුල්ලක් පසුගිය කාලයේදී ක්රියාත්මක විය. එය කොවිඞ්-19 අස්සේ අපට ටිකෙන් ටික පෙනෙන්නට ඇති අධිකාරිවාදී රැුල්ලේ තවත් දිගුවක් විය. අප මේ කතාකරන සිදුවීම එවැනි අත්අඩංගුවට ගැනීමකි.
මෝදර ශ‍්‍රී වෙන්කටේෂවර කෝවිලේ මංගල ශාලාවේ රඳවා සිටි පිරිසකට ආහාරපාන ආදි පහසුකම් නොමැතිකම ගැන ෆේස්බුක්හි වීඩියෝ මගින් වාර්තාවක් පළ කරන ලද පී.එස්. ප‍්‍රසාත් නම් තරුණයා සහ ඔහුගේ මිතුරෙකු පොලීසියෙන් මෙලෙස අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණි.
මාර්තු 20 දින කොළඔ නගරයට ඇඳිරි නිතීය ප‍්‍රකාශ කිරීමෙන් පසු බස්නාහිර පළාතේ 50,000කට අධික පිරිසක් සිරවී සිටියෝය. විදේශ රටවලින් ලංකාවට පුද්ගලයන් ගෙනාවාට, ලංකාවේ තැන් තැන්වල කොටුවී සිටි පුද්ගලයන් මාස දෙකක් තිස්සේ නිවෙස්වලට යැවීමේ සැලැස්මක් ආණ්ඩුවට තිබුණේ නැත. මැයි 13 වනවිටත් නිවෙස්වලට යවා තිබුණේ පුද්ගලයන් 10,000ක් පමණය. තවත් 40,000කට වඩා සිරවී සිටිති. බොහෝ අයට ආධාර හෝ සහන නැත. පිටින් ආහාර ගත් ඒ බොහෝ දෙනෙකු කිසිදු සහනයක් නොමැතිව අන්ත අසරණ තත්වයට මුහුණදී සිටියෝය.
වෙන්කටේෂ්වර කෝවිලේ මංගල ශාලාවේ සිරවී සිටියේද බදුල්ල, හපුතලේ වැනි ප‍්‍රදේශවලින් පැමිණ කොළඹ රැුකියාවල යෙදෙමින් සිටි එවැනි පුද්ගලයෝ පිරිසකි. 15 දෙනෙකු පමණ එතැන සිට ඇත. ඔවුන් එතැන නවත්වා තිබුණේ ශ‍්‍රී ලංකා කම්කරු කොංග‍්‍රසයේ නායක ආරුමුගම් තොණ්ඩමන්ගේ පුත් සෙන්දිල් තොණ්ඩමාන්ගේ ලේකම්වරයෙකි.
අත්අඩංගුවට ගනු ලැබූ තරුණයන් දෙන්නා එතැනට ගොස් තිබුණේ අවතැන් වූ එම පුද්ගලයන්ට ආහාරපාන ලබා දෙන්නටය. ඒ පුද්ගලයන්ගේ අසරණකම ගැන අසන්නට ලැබී ෆේස්බුක්හි ඒ ගැන වීඩියෝවක් පළ කර තිබුණේ ඉන් පසුවය.
අනිද්දා අදාල අත්අඩංගුවට ගැනීම සිදු කිරීම සම්බන්ධයෙන් කළ විමසීමකදී පොලිස් මාධ්‍ය අංශයේ නිලධාරියෙකු පැවසුවේ එම ශාලාවේ රැුදී සිටින පුද්ගලයන්ට සියලූ පහසුකම් ඇති බවත් ව්‍යාජ කරුණු සඳහන් කරමින් එකී තරුණයන් මුහුණු පොතේ උඩුගත කළ සටහන ඉවත් කර දෙන ලෙස ඉල්ලමින් සෙන්දිල් තොන්ඩමන් පැමිණිල්ලක් කර ඇති බවත්ය. ඒ පිළිබඳව තරුණයන් ප‍්‍රශ්න කිරීමේදී මෙම තරුණයන් එම ශාලාවට ඇඳිරි නීතිය කඩ කරමින් පැමිණ ඇති බව දැනගන්නට ලැබූ බවත් ඒ නිසා එම තරුණයන් අත්අඩංගුවට ගත් බවත් ඔහු පැවසීය.
ඒ අනුව එම තරුණයන් ප‍්‍රශ්න කර ඇත්තේ සමාජ මාධ්‍යවල අදහස් පළකිරීම පිළිබඳවය.
මෙම තරුණයන් මැයි 05 වැනිදා අලූත්කඬේ ප‍්‍රධාන මහේස්ත‍්‍ර‍්‍රාත් අධිකරණයට ඉදිරිපත් කිරීමෙන් අනතුරුව ඇප ලබා තිබුණි. ඔවුන්ට එවිට චෝදනා ලෙස එල්ලවී තිබුණේ කෝවිලට බලහත්කාරයෙන් ඇතුළුවීම පිළිබඳවය.
එහෙත් අත්අඩංගුවේ සිටියදී මේ තරුණයන්ට ඉහත කී වීඩියෝව ඉවත් කරන ලෙස මෝදර පොලීසියෙන් බලපෑම් කර ඇත. එම ඉල්ලීම ප‍්‍රතික්ෂේප කරද්දී නඩු භාණ්ඩයක් යැයි කියමින් එම තරුණයන්ගේ දූරකථනය පොලිසිය භාරයේ තබාගෙන ඇත.
තරුණයන් අත්අඩංගුවට ගෙන අධිකරණයට ඉදිරිපත් කළේ ඇඳිරි නීතිය කඩකිරීමේ චෝදනාව මත නම්, නඩු භාණ්ඩයක් ලෙස දූරකථනය ගැනීම හා වීඩියෝව ඉවත් කරන ලෙස බලපෑම් කිරීම තර්කානුකූල වන්නේ කෙසේද යන්න ප‍්‍රශ්නයකි.
මේ වන විට ඒ පිළිබඳව කරන ලද පැමිණිල්ලක් අනුව මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාව පරීක්ෂණයක්ද ආරම්භ කර ඇත.
කෙසේ වෙතත් ඉහත කී සිදුවීම මෑත කාලයේදී සිදුවූ අදහස් මර්දන රැුල්ලේ හරස්කඩකි. ඉහත කී තරුණයා සමාජ මාධ්‍යවල පළකළ වීඩියෝවේ තිබුණේ අසරණ වූ මිනිසුන් පිරිසගේ බඩගින්න ගැනය. ඒ තරුණයා බොරු පළ කර තිබුණේ නැත. වීඩියෝව ඉදිරියේ පෙනී සිටි මිනිසුන් තමන්ගේ අසරණකම ගැනත්, බඩගින්න ගැනත් කතාකර තිබුණේය. මේ දිනවල නිවෙස්වලට යන්නට නොහැකිව සිරවී සිටින අය පොදුවේ මුහුණදෙන ප‍්‍රශ්න ඒ වීඩියෝවෙන් දකින්නට ලැබුණි.
කෙසේ වෙතත් එම වීඩියෝව ආණ්ඩුවේ අසාර්ථක බව පෙන්වන හරස්කඩකි. ලංකාව ඇතුළේ සිටින මිනිසුන් නිවෙස්වලට යවන්නට බැරි තරම් ආණ්ඩුව අසමත් බව ඒ වීඩියෝවෙන් පෙනෙයි. දරාගන්නට බැරි ඒ කාරණය විය යුතුය. තරුණයා හිරේ දමා තිබුණේ ඒ නිසා විය යුතුය.
පෙර අත්අඩංගුවට ගැනීම්
අදහස් ප‍්‍රකාශ කිරීම මූලික අයිතියක් ලෙස පිළිගන්නා පසුබිමක වුව ‘රජය කෙරෙහි අප‍්‍රසාදය ඇතිවන අන්දමේ ප‍්‍රකාශ කළ’ අය යැයි කියමින් පුද්ගලයන් අත්අඩංගුවට ගැනීමේ මර්දන ක‍්‍රියාවලියක් ආණ්ඩුව ආරම්භ කළේ අපේ‍්‍රල් මාසය ආරම්භයේදීය.
අපේ‍්‍රල් මාසයේ මැද වන විට පුද්ගලයන් 10කට වැඩි පිරිසක් ඒ ක‍්‍රමයට අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණි. ‘ආණ්ඩුව අපහසුතාවට පත්කරන අය’ හෙවත් ආණ්ඩුව විවේචනය කළ පුද්ගලයන් පමණක් මේ මර්දන දැලට හසු විය.
ආණ්ඩුවේ විවේචකයන් අත්අඩංගුවට ගැනීමට ඉඩ සලසන විදියේ මර්දන නීති ලංකාවේ නැත. ඒ නිසා අත්අඩංගුවට ගත් අය පරිගණක අපරාධ ආඥා පනත යටතේ මහජන සාමය බිඳවැටෙන අන්දමින් කටයුතු කිරීමේ චෝදනා හෝ සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතිය පනත (අයිසීසීපීආර්* යටතේ ජාතීන් අතර ගැටුම් ඇතිවෙන ප‍්‍රකාශ කිරීමේ චෝදනා ගොනු කර තිබුණි. අප ඉහත කී මෝදර සිදුවීමේදී ඉහත නීති දෙකටත් වඩා වෙනස්ව අනවසරයෙන් ඇතුළුවීමට අදාළ චෝදනා ඉදිරිපත් කර තිබුණි.
අපේ‍්‍රල් 03 වැනිදා පොලිස් මාධ්‍ය ප්රකාශක ජාලිය සේනාරත්නගෙන් රජය අපහසුතාවට පත් කිරීම හෝ නොකිරීම හඳුනාගන්නේ කෙසේදැයි අනිද්දා විමසනු ලැබීය.
පිළිතුරු ලෙස ඔහු පැවසුවේ ආණ්ඩුව පිළිබඳව විවේචනාත්මකව කතාකිරීමේ අයිතිය සීමා නොකරන නමුත්, ඇතැම් විට මේ මොහොතේ කැපවීමෙන් කටයුතු කරන රජයේ නිලධාරීන් අධෛර්යවත් කරන අන්දමේ කරුණු පළකරන පුද්ගලයන් පිළිබඳව නීතිය ක්රියාත්මක කරන බවය. රජයේ නිලධාරීන්ගේ සුළු වැරදි උපුටා දක්වමින් රජයේ ක‍්‍රියාවලිය ගැන අවිශ්වාසය සහ සැකය ඇතිකරන අන්දමේ කරුණු පළකරන පුද්ගලයන් සම්බන්ධයෙන් නීතිය ක්රියාත්මක කරන බව ඔහු පවසා තිබුණි.
මේ ක‍්‍රියාවලිය තුළ අත්අඩංගුවට පත් කාන්තාවක තමන්ගේ මුහුණු පොතෙහි උඩුගත කර තිබුණේ ‘ගෝඨාභයට කොවිඞ් බව පරීක්ෂනයෙන් තහවුරු වෙලා. දුකයි’ යනුවෙනි.ඒ අපේ‍්‍රල් 01 වෙනිදාය. ගෝඨාභයලා දහස් ගණනක් වුව සිටිය හැකි රටක කෙනෙකු ‘මෝඩයාගේ දිනය’ ලෙස සලකන අපේ‍්‍රල් 01 වැනිදා පළ කර තිබීම අත්අඩංගුවට පත්වීමට තරම් වරදක්ද? මෙවැනි ප‍්‍රකාශයක් සමාජ මාධ්‍යවල පළකිරීම බුද්ධිමක් ක‍්‍රියාවක් නොවන බව පැහැදිලිය. එහෙත් එවැන්නක් පළකිරීම හිරේ ලැගීමට තරම් වරදක් නොවන බවත් පැහැදිලිය.
අත්අඩංගුවට පත් අය අතරින් රම්සි රසාක් නම් තරුණයා සමාජ මාධ්‍ය තුළ මෙන්ම පුවත්පත් හා ජනමාධ්‍ය තුළත් සිංහල, දමිළ හා ඉංග‍්‍රීසි තෙබසින්ම සිය අදහස් දක්වමින් සමාජ ක‍්‍රියාකාරිකයකු ලෙස කටයුතු කළ අයෙකි. කොවිඞ්-19 වසංගතය තුළ පැතිර යන අන්තවාදය පරාජය කිරීමට ‘චින්තන ජිහාදයකට’ සුදානම් විය යුතු බවට යොදා තිබූ සටහනක් හේතුවෙන් ඔහු අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණේ සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතිය පනත යටතේය. ‘ජිහාද්’ යන වචනය ජාතිවාදීනුත්, ඉස්ලාම් ධර්මය අවභාවිත කරන ත‍්‍රස්තවාදීනුත් වැරදියට අර්ථකතනය කළාට සාමකාමී සහ භක්තිමත් ඉස්ලාම් භක්තිකයෙකුට ‘ජිහාද්’ යනු පූජනීය අර්ථයක් ඇති වචනයකි. පොදු පිළිගැනීමක් මෙන්ම ඉතිහාසයක්ද ඇති ආගමික වචනයකි. ඒ ආගමික වචනය පාවිච්චි කිරීම තහනම් කිරීම පැහැදිලිවම මූලික අයිතීන් කඩකිරීමකි.
තෙරුවන් සරණ යා යුතු යැයි පෝස්ටුවක් දමන බෞද්ධයෙකු අත්අඩංගුවට ගත්තා නම් කුමක් වේවිද?
රම්සි රසීක් අධිකරණයට ඉදිරිපත් කළ අවස්ථාවේදී කොටුව මහේස්ත‍්‍රාත් ලංකා ජයරත්න මෙණෙවිය අන්තර්ජාලයේ සාවද්‍ය පුවත් පළ කළ බවට චෝදනා නගමින් පුද්ගලයන් අත්අඩංගුවට ගෙන උසාවියට ගෙන ඒමට පෙර ඔවුන් සිතාමතාම යම් වරදක් කර තිබේදැයි පළමු කොට තහවුරු කරගත යුතු බවට අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට අවවාද කර තිබුණි. රම්සි රසීක් වෙනුවෙන් පෙනීසිටි ජනාධිපති නීතීඥ එම් ඒ සුමන්තිරන් අධිකරණය හමුවේ පෙන්වා දී ඇත්තේ රම්සී රසීක් ඉස්ලාම් අන්තවාදයට විරුද්ධව සහ ජාතිවාදයට විරුද්ධව දිගින් දිගටම හඬ නැගූ තරුණයකු බවයි. ඒ බව සනාථ කිරීම සඳහා රම්සී රසීක් පළ කරන ලද ලියමන් රැුසක පිටපත් ද ජනාධිපති නීතිඥවරයා ඉදිරිපත් කර තිබුණි.
පුරවැසි විරෝධය
කෙසේ වෙතත් සුවිශේෂ කාරණය වන්නේ මෙම අත්අඩංගුවට ගැනීම්වලට එරෙහිව පුරවැසි විරෝධයක් එල්ලවීමය. සමාජ මාධ්‍ය පරිශීලකයන් එයට එරෙහි වූ අතර එම ක‍්‍රියාවලියට එරෙහිව දැඩි විරෝධයක් ඇතිවී තිබුණි. තරුණ තරුණියෝ වීඩියෝ ප‍්‍රකාශ අන්තර්ජාලයට එකතු කරමින් එයට විරෝධය දැක්වූහ.
සමාජ මාධ්‍යවල අදහස් දැක්වූ අය අත්අඩංගුවට පත්වේයැයි බියෙන් තමන්ගේ අදහස් පැවසීමේ අයිතිය සීමා කරගත්තේ නැත. ආණ්ඩුවට දැඩි විවේචන එල්ල කළේය.
මානව හිමිකම් කොමිසම
මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාව වැඩබලන පොලිස්පතිවරයා වෙත යොමුකරන ලද ඉතාම විස්තරාත්මක ලිපියකින් පෙන්වාදී තිබුණේ මෙම අත්අඩංගුවට ගැනීම් නීත්‍යනුකූල නොවන බවත්, ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පටහැනි බවත්ය. අත්අඩංගුවට ගත් පුද්ගලයන්ට ඉදිරිපත් කර තිබූ චෝදනා සැලකිල්ලට ගනිමින් එම ලිපිය යොමු කර තිබුණි. එම ලිපියේ කොටසක් මෙසේය.
‘නිලධාරීන් විවේචනය කරන අයට එරෙහිව නීතිමය ක‍්‍රියාමාර්ග ගන්නා බවට පොලිස් මාධ්‍ය කොට්ඨාසය විසින් මාධ්‍ය ආයතන වෙත නිකුත් කරන ලද අනතුරු ඇඟවීම කොමිසම දැඩි සැලකිල්ලකින් යුතුව සලකනු ලැබේ. එය මිනිසුන්ගේ අදහස් ප‍්‍රකාශ කිරීමේ නිදහසට බරපතළ බලපෑමක් ඇති කරනු ඇත.
රාජ්‍ය නිලධාරීන්ගේ හෝ වෙනත් කෙනෙකුගේ ක‍්‍රියාකාරිත්වය හෝ ඕනෑම ප‍්‍රතිපත්තියක් පිළිබඳව අදහස් දැක්වීමට හා සැබැවින්ම විවේචනය කිරීමට ඇති අයිතිය ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී සමාජයක මූලික අංගයකි. අප පාලනය වැඩිදියුණු කර ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය ශක්තිමත් කරන්නේ විවේචන හා විවරණ තුළින් ය.
මෙම මූලධර්ම ශ‍්‍රී ලංකාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය නඩු තීන්දු මාලාවක් මගින් ස්ථිර කර තිබේ. (ජෝෂප් පෙරේරා එදිරිව නීතිපති (1992) එස්එල්ආර් 199, අමරතුංග එදිරිව ශ‍්‍රීමාල් (1993) 1 එස්එල්ආර් 264)
එබැවින්, රාජ්‍ය නිලධාරීන් හෝ ප‍්‍රතිපත්ති විවේචනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඕනෑම අත්අඩංගුවට ගැනීමක් ව්‍යවස්ථා විරෝධී බව පෙන්වා දීමට අපි කැමැත්තෙමු.’
ඒ අනුව අපේ‍්‍රල් මාසය අවසාන වන විට එලෙස ෆේස්බුක්හි අදහස් පළ කිරීම නිසා පුද්ගලයන් අත්අඩංගුවට ගැනීමේ ක‍්‍රියාවලිය හකුළාගන්නට ආණ්ඩුවට සිදුවූ අතර ඉහත කී මෝදර තරුණයා අත්අඩංගුවට ගැනීමේ සිදුවීම හැරුණුකොට වෙනත් අත්අඩංගුවට ගැනීමක් මෑත කාලයේ සිදු නොවීය. ආණ්ඩුවේ මර්දනය අන්තිමේ හකුළාගැනීමට සිදුවූ බව ඒ අනුව පෙනෙයි.
