මෙත්ලාල් වීරසූරිය
දිනමිණ පුවත්පතෙහි කර්තෘ මාණ්ඩලිකයෙකු වූ මෙත්ලාල් වීරසූරිය කැටමරාන් වෙබ් අඩවියේ වර්තමාන සංස්කාරකවරයා ය. ශ‍්‍රී ලංකා ජනමාධ්‍ය විද්‍යාලයෙහි පුවත්පත් කලා පාඨමාලාවේ දේශකයෙකුද වන හෙතෙම ජනමාධ්‍යකරණය හා පුවත්පත් කලාව පිළිබඳ රචනා කළ කෘති කිහිපයක කතුවරයාද වේ. මෙත්ලාල් වීරසූරිය ලියූ නවතම කෘතිය ‘හොඳට ලියන හොඳම විධිය’ සරසවි ප‍්‍රකාශනයක් ලෙස නොබෝදා පළ විය. මේ වර්තමාන මුද්‍රිත මාධ්‍ය සන්දර්භය කේන්ද්‍රීය සාධකය ලෙස ගෙන ඔහු හා කළ සංවාදයකි.
පත්තර කලාවේ අනාගතය දුර්දසාසම්පන්න යුගයකට මුහුණ දීලා තියෙනවා නේද? මෑතක ලංකාවේ පත්තරත් ගණනාවක් වසා දැමුණා. ඇයි මෙහෙම වෙන්නේ?
සාම්ප‍්‍රදායික මාධ්‍යවලට සිද්ධවෙලා තියෙනවා ඩිජිටල් මීඩියා එක්ක විශාල තරගයකට මුහුණ දෙන්න. විද්‍යුත් මාධ්‍ය එහෙම ඊට මුහුණ දෙන විධිය ගැන කල්පනා කළාට මුද්‍රිත මාධ්‍ය කල්පනා කළේ නැහැ කොහොමද තරගයට මුහුණ දෙන්නෙ කියලා. කෙටියෙන් කියනවා නම් අපේ පත්තර මේ කාලයේ හැටියට තමන්ගෙ වෙළඳපොළ මොඞ්ල් එක කොහොමද වෙන්න ඕනෑ කියලා තේරුම් අරගෙන නැහැ.
එක කාලයක් තිබුණා පුවත්පතක් මිලදී ගැනීම, හැමෝටම පේන්න කියවීම ගරු කටයුතු දෙයක් කියලා සලකපු. දැන් පාඨකයාගේ පැත්තෙන් ගත්තාමත් ඒ ස්වභාවය ගිලිහිලා තියෙනවා නේද?
ඔව්. ඉතින් ඒකට බලපාන මූලික හේතුව තමයි ජනමාධ්‍ය විශේෂයෙන් මුද්‍රිත ඒවා තමන්ගේ පාඨකයා වෙනුවෙන් වන සමාජමය වගකීම වටහා නොගැනීම. මාධ්‍ය බලන්නේ මොනවහරි පළකරලා තමන්ගේ අලෙවි ඉලක්කයට යන්න. හැබැයි ඇතැම් අවස්ථාවල ජනතාව ඉන්නේ මාධ්‍යයට වඩා ඉදිරියෙන්. ජනතාව විශේෂයෙන් ඩිජිටල් මාධ්‍යවලින් එවිගස දැනුවත් වෙනවා. ඉතිං අද දන්න දේම පිටපතක් විදියට හෙට පත්තරේ දකින්න ලැබෙනවා නම් ඇයි මිනිස්සු ඒක කියවන්නෙ? පත්තර උත්සාහ ගන්නේ නැහැ ඒ තත්ත්වය වටහා ගන්න. අන්න එතැනදි පුවත්පත නොවැදගත් දෙයක් බවට පත්වෙලා. ඒ කාලෙ පත්තරවලට හොඳ පෞරුෂයක් තිබුණා. දැන් පත්තර තමන්ගේ පෞරුෂය රැුකගන්නවත් උත්සාහ ගන්නෙ නැහැ. දෙවැනි කාරණේ තවම පුවත්පත් මෙහෙයවන්නේ ඉස්සර ඉඳලා හිටපු පත්තර ඩයිනසෝර්ලා. ඒ ඩයිනසෝර්ලා උත්සාහ ගන්නෙත් නැහැ රූපාන්තරණය වෙන්න. මේ කාරණය වැඩියෙන්ම අදාල වෙන්නේ ලංකාවෙ සිංහල සහ දෙමළ පත්තරවලට.
වර්තමාන ජනමාධ්‍ය මත සම්පාදකයො බවට පත්වෙන්න උත්සාහ කිරීම ගැන ඔබ මොකද හිතන්නෙ?
ඇත්තටම මාධ්‍යකරුවා කරන්න නියමිත පිටකොටුවෙ හතරවෙනි හරස් වීදියේ නාටාමිලා කරන දෙය. හාල් මිටි දහයක් කොහාට හරි බාන්න කිව්වම හාල් මිටි නමයයි, සුදු ලූනු මිටියයි බාන්න අයිතියක් එයාට නැහැනෙ. දැන් මාධ්‍යකරුවා විශේෂයෙන් රූප මාධ්‍යයේදී තමන්ට ආවේණික ශෛලියක් හදාගන්න කියලා හිතාගෙන බොහෝම භාවාතිශය දේවල් කරමින් ඉන්නවා. ඒවා දැක්කාම ග‍්‍රාහකයන්ට තමන් ගැන ලැජ්ජාවක් හිතෙනවා. ප‍්‍රවෘත්ති කියන්නේම විෂය මූලික දෙයක්නේ. සිද්ධිය ඒ ආකාරයෙන්ම වාර්තා කිරීම පැත්තක තියලා රසාලිප්ත කරන්න හැදීමෙන් උපදින්නේ ජුගුප්සාව.
ගෝලීය මට්ටමෙනුත් පුවත්පත මේ වගේ තර්ජනයකට මුහුණ දෙනවාද?
වැනිෂින් නිව්ස් පේපර්හි කතුවරයා කියනවා, ඉදිරි දශක කිහිපය තුළ පුරුද්දක් හැටියට පත්තර පරිහරණය කිරීම ඉතාම පහළ අගයක් ගන්නවා කියලා. ඊට හේතුව ලෙස ඔහු පෙන්වා දෙන්නේත් පුවත්පත තමන්ගේ වෙළඳපොළ මොඩලය කාලීනව වෙනස් නොකිරීම. හැබැයි බටහිර පුවත්පත් මේ සම්බන්ධව විවිධ අත්හදා බැලීම් කරනවා. ගාඩියන් පුවත්පත කියන්නේ විශාල ලාභයක් නොලබන නමුත් ජනතාව අතරේ විශ්වාසය තහවුරු කරගත්ත පත්තරයක්. ගාඩියන් උපක‍්‍රමය තමයි වෙනත් මාර්ග මගින් උපයන ආදායම පුවත්පත පවත්වා ගෙන යෑමට යොදාගැනීම. ජර්මනියෙ සමහර විකල්ප පුවත්පත් තියෙනවා භාරකාර මණ්ඩල මගින් පවත්වා ගෙන යෑම සිදුකරන. එහෙම භාරකාර මණ්ඩලයක් යටතේ පවත්වා ගෙන යනවා කියන්නේ තමන්ගේ පත්තරය කිසිම අගතිගාමී බවකින් තොරව ජනතාව වෙනුවෙන් පවතිනවා කියන එක. මේ සමහර මොඩල ලංකාවෙත් අත්හදා බලන්න පුළුවන්නේ. තේරුම්ගත යුතු තව දෙයක් තමයි අද කාලෙ ජනමාධ්‍යයට හුදෙකලාව නැඟී සිටින්න බැරි බව. පරිවාර මාධ්‍ය සමග එකතුවෙලා කටයුතු කළොත් සමහර විට පත්තරවලට ඉදිරි ගමනක් තියෙන්න බැරි නැහැ.
එහෙම පරිවාර මාධ්‍යයත් එකතු කරගෙන ක‍්‍රියා කිරීමේදී තවත් රූපට් මර්ඩොක්ලා බිහි වීමේ අවදානමක් නැද්ද?
මෙහෙමනෙ පහුගිය දවස්වල අපේ වෙළඳපොළට ඉදිරිපත් කරපු එකපාරට වහලා දාලා කර්තෘ මණ්ඩලය පාරට ඇදලා දාපු ආයතන ගත්තත් ඔය කියන රූපට් මර්ඩොක් සංකල්පය තමයි ක්රියාත්මක වුණේ. ඔවුන් තමන්ගේ කුණු වහගන්න බාගෙදා කළු සල්ලි සුදු කරන්න මාධ්‍ය ආයතන පත්තර ආරම්භ කරනවා. තමන්ගේ ප‍්‍රතිරූප හදාගත්තාට පස්සේ ඔවුන් ඒවා අතෑරලා දානවා. මේකට තියෙන එකම විකල්පය තමයි සයිබර් මාධ්‍ය. එය ප‍්‍රාග්ධන හිමියන් මත රඳා පවතින්නේ නැති නිසා සාපේක්ෂව ස්වාධීනයි.
සෑම මාධ්‍යයකම භාවිත මූලික මෙවලම භාෂාවනේ. එහිදී පත්තරවල කාර්යය බස ලියා දැක්වීම. දැන් හොඳ ලියන්නො හිඟයි කියලයි පාඨකයො කියන්නෙ. ඒ ගැන මොකක්ද ඔබ දරන අදහස?
අපි පත්තරවලට ආ කාලෙ ලිවීම සැලකුවෙ රස්සාවක් විදියටම නෙවෙයි. අපි බලාපොරොත්තු වුණා නමක් හදාගන්නත්. ඒ නිසා ප‍්‍රවීණයන්ගෙ උපදෙස් ගත්තා. ස්වයංඅධ්‍යයනයක නිරත වුණා. අපි දේශපාලන කල්ලිවල මතවාද වාහකයො වුණේ නැහැ. දැන් තත්ත්වය හාත්පසින් වෙනස්. මේරීමක් නැති පිරිස හොඳ ලියන්නො නෙවෙයි. මිනිස්සු තුළ දැන් හැඟීමක් තියෙනවා දේශපාලනයට වගේම මීඩියාවලටත් සුදුසුකම් අවශ්‍ය නැහැ කියලා. තමන් ලියපු දේ තමන්වත් නොකියවන අය රමණීය ආකෘතියක් හෝ ශෛලියක් හදාගන්නෙ කොහොමද? නිසි පුහුණුවක් නැති අය වැඩ කරන්නෙ ව්‍යවහාරය මත පමණක් රඳා පවතිමින්. ලස්සනට ලිවීම ප‍්‍රතිභාව හා අභ්‍යාසය මුහු වෙච්ච දෙයක්. තමන් සංවර්ධනය කරගන්න උත්සාහ නොගන්න පිරිස පත්තර කලාවට කරන්නෙ හානියක්.
පුහුණු අවස්ථා නැති බව කිව්වාට විශ්වවිද්‍යාල මට්ටමේ පාඨමාලා තියෙනවානේ ජනමාධ්‍යකරණය ගැන. ඇයි පාසල් විෂය මාලාවටත් සන්නිවේදන විෂය ඇතුළුවෙලා තියෙන්නේ?
විෂය හඳුන්වාදීම ගැන විශ්වවිද්‍යාලවලට ස්තූතිවන්ත වෙන්න ඕනෑ. හැබැයි අවුරුදු හතරක් න්‍යාය පුස්තක වනපොත් කරලා අහවර වෙලා වෘත්තීය මාධ්‍යවේදියො බිහිවෙනවාද කියන කාරණාව ගැන සෑහීමකට පත්වෙන්න බැහැ. මේ පාඨමාලා ගැන කපිල කුමාර කාලිංගගේ වචනයෙන් කියනවා නම් නූතන අභ්‍යවකාශ ගමනකට පුරාණ රෝම සෙබළෙකුගේ ඇඳුමෙන් සැරසිලා යෑම වගේ. ප‍්‍රායෝගික ජනමාධ්‍යකරණයයි උගන්වන්න ඕනෑ. පාසල් විෂය මාලාවට සන්නිවේදනය හඳුන්වා දීපු එකෙන් වුණේ අවිචාරවත් ටියුෂන්කාරයන්ගෙ කරල පැහීම විතරයි. දරුවන්ට ඔවුන් උගන්වන්නේ ප‍්‍රායෝගික කාරණා නෙවෙයි න්‍යායි සංකල්පයි විතරයි.
හොඳ පත්තරකාරයෙක් කියන්නෙ හොඳට ලියන්නෙක් කියලාද ඔබේ නවතම කෘතිය වන ‘හොඳට ලියන හොඳම විධියෙන්’ යෝජනා කරන්නේ?
ජනමාධ්‍ය සිංහලෙන් හදාරනදරුවන්ට තියෙන ගැටලූවක් තමයි ප‍්‍රායෝගික පුවත්පත් කලාව ගැන පොත්පත් හිඟවීම. සාම්ප‍්‍රදායික ලිවීම නව්‍ය ආකෘති එක්ක මුහුකරලා කියවීමට රුචි ශෛලියක් හදාගන්නයි මම යෝජනා කරන්නෙ. ලීවීමේ සහජ කුසලතාවක් තියෙනවා නම් ඒක ඔප දාගන්න හැටි මම කතා කරන්නෙ. ලිවීම තම තමන්ට ආවේණික කුසලතාවක්. අපිට ජනමාධ්‍යවේදියො හදන්න බැහැ. හැබැයි සංවර්ධනය සඳහා මග පෙන්වන්න පුළුවන්.
වඩා වැදගත් වෙන්නෙ සරල සුගම රසවත් බසද? නැතිනම් ආකෘතියද?
දෙකම වැදගත්. කතාව මොනතරම් රසවත් වුණත් මොනතරම් රහට ලියන්න පුළුවන් වුණත් සිත්ගන්නාසුලූ ආකෘතියකට පෙළ ගහගත්තේ නැත්නම් තත්පර කිහිපයක් ඇතුළත පාඨකයා ඊළඟ පිටුව පෙරලනවා. මේක කර්මාන්තයක්නේ. කල්පනා කරන්න ඕනෑ ඇයි පාඨකයා මගේ කතාව මිලදී ගන්නෙ කියලා. මූලිකම අභියෝගය නූතනයේ මුද්‍රිත මාධ්‍ය නොනැසී පවත්වා ගන්නේ කොහොමද කියලා හිතාගෙන ලිවීම. දැන් බ්‍රෝඞ්ෂීට් පත්තරවල ලිවීම පවා වෙනස් වෙලා තියෙනවා. තවදුරටත් මිනිස්සු මාගල් කියවන්නෙ නැහැ. නිර්මාණාත්මක ලේඛනය කියන්නෙ වෙනම එකක්. ඒක භාවාතිශය ලිවීමක් නෙවෙයි. අවාසනාවට තවම ලංකාවෙ සමහර වෙබ් ලියන්නො පවා ලියන්නෙ බ්‍රෝඞ්ෂීට් පත්තරවල වගේ. එයාලා කල්පනා කරන්නේ නැහැ බහුතරය වෙබ් කියවන්නේ ස්මාර්ට් ෆෝනයේ තිරයෙන් කියලා.
x ලසන්ත ද සිල්වා
x
